1-2  Ua Me Ini 23:10-11Moses Sainain Mɨghsɨamɨn ikiavɨra itima, Ikiavɨra Itir God akar kam Israelia mɨkɨmasa a ganɨngi: “Ia gɨn nguazir kɨ ia danɨngasa mɨkemezir kamɨn mangɨ an otivigh, egh zurara namba 7ɨn azenimɨn, ia nguazir kamɨn dagheba oparan markɨ. Ia nguazim ateghtɨ, a pura ikɨ. Ia Sabatɨn dughiabar avughsi moghɨn, nguazim uaghan avughsam. Ia kamaghɨn damuva mɨkɨm suam, namba 7ɨn azenim, a Ikiavɨra Itir Godɨn azenimra, kamaghɨn nguazim avughsi. 3 Ia 6plan azenibar, dagheba uan nguazimɨn da opar, egh wainɨn ikarɨzibar agharibar ghorɨva azenibar dagheba iniam. 4 Egh ia namba 7ɨn azenimɨn, ia nguazim ateghtɨ, an avughsɨ. Egh ia azenir kam na bagh a anemɨseveghtɨ a Ikiavɨra Itir Godɨn Sabatɨn azenimɨn ikiam. Kamagh amizɨ, ia azenir kamɨn dagheba oparan markɨ, egh ia uan wainɨn ikarɨzibar aghariba aghoran markɨ. 5 Eghtɨ witɨn taba puram otivigham, ia dar ovɨziba inighɨva dagher dɨpenimɨn dar arɨghan markɨ. Egh wainɨn ovɨziba pura dar agharibar otivightɨ, ia da inigh wainɨn ingaran markɨ. Bar markiam. Azenir kamɨn nguazim deraghvɨram avughsam, kamaghɨn, ia aneteghtɨ a pura ikɨ. 6 Eghtɨ azenir kamɨn dagheba pura ian nguazimɨn otivtɨ, ia dar amɨ. Ia da isɨ dagher dɨpenimɨn dar arɨghan markɨ, egh wainbar amuan markɨ. Ia ko, ingangarir gumazir kɨniba ko ingangarir amizir kɨniba, ko ingangarir gumazir igharaziba, ko ikɨzir igharazibar gumazamizir ian tongɨn itiba, ia bar dar amɨ. 7 Egh bulmakauba, sipsipba, memeba, ko asɨzir atiaba sara ia dar amɨ.”

8 Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn mɨgei, “Ia 7plan dughiabar, 7plan azeniba meng mangɨ, kamaghɨra damu mangɨ 49plan azenibar otogh. 9 Egh ia azenir 49ɨn, an namba 7ɨn iakɨnim, an dughiar namba 10ɨn, ia gumazitaba ameghtɨ me ian nguibaba bar dar mangɨ sɨghabagh ivi. Kar Dughiar Ekiar Gumazamizibar Arazir Kuraba Gɨn Amadim. 10 Namba 50ɨn azenimɨn ia datɨrɨghɨn sɨghabagh iviamin dughiamɨn ikegh mangɨ azenir vamɨran tugham, ia a damutɨ, a nan azenimra ikɨ. Eghtɨ ia gumazamizibav mɨkɨm suam, me azenir kamɨn fɨrighɨreghtɨ men osɨmtɨziba gɨvaghtɨ me deraghvɨra ikiam. Azenir kamɨn, gumazir gumazir igharazibar nguazibagh ivezeziba, me vaghvagh ua nguazir kaba isɨ dar guizɨn ghuavibar anɨngigh, o men adarazir anɨngigh. Eghtɨ ingangarir gumazamizir kɨniba, me vaghvagh ingangarir kam ategh, ua uan adarazi baghvɨra mangɨ. 11 Guizbangɨra, namba 50ɨn azenimɨn, gumazamiziba deraghvɨra dapiagh avughsɨ bar akuegham. Egh azenir kamɨn ia uan nguazibar dagheba oparan markɨ, egh ia witɨn puram otivibar ghor da akuvan markɨ. Egh ia wainɨn dɨpabar ingarsɨ, wainɨn ovɨziba inian markɨ. 12 Azenir kam, ia deraghvɨra dapiagh avughsɨ bar akongegh bar a gɨnɨghnɨgh, kar bar nan azenimra. Egh ia pura nguazimɨn otivir daghebara damɨ. Ia dagher igharazibar aman markɨ.

13 “Eghtɨ azenir kamɨn gumazir nguaziba isa igharaz darazir da amangiziba, ia ua me dama uan nguaziba iniam. 14-15 Kamaghɨn, ia nguazim isa gumazir igharazimɨn amadazɨ, o a da nguazim givese, egh ia uarigh ifaran kogham. Ia nɨghnɨgh, azeniba manmaghɨn ikiavɨra iti, eghtɨ bar akongamin azenim otoghtɨ ia ua bizir kaba ikarvagham, egh manmaghɨn dughiabar an oparɨva dagheba iniam. Ia bar deraghvɨra nguazir kamɨn dagheba iniamin azenir ikiavɨra itibar ivezim givesegh. 16 Eghtɨ azenir avɨriba ikɨvɨra ikɨtɨ, dar nguazimɨn ivezim mavanang. Eghtɨ azenibar dɨbobonim oteveghtɨ, nguazimɨn ivezim magɨrɨ. Guizbangɨra, a guizɨn nguazim givezezir pu. Puvatɨ, a nguazir kamɨn otivir daghebagh ivese. A nguazir an agharimɨn ikiavɨra itir kamɨn azeniba mengɨva, an azenir kabar nguazir kamɨn otivir daghebagh ivezam. 17 Ia uari uan namakatam gifaran bar markɨ. Ia uan Godɨn atiating, egh arazir aghuibara damu. Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ kamaghɨn mɨkeme.”

18 Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn mɨgei, “Ia deraghvɨra arazir kɨ ifongeziba ko bizir kɨ damuasa ia mɨkemezibar suiragh dar gɨn mangɨ, egh ia deraghvɨra nguazir kɨ ia danɨngamin kamɨn ikiam. 19 Eghtɨ dagher avɨrim nguazimɨn otivtɨ, ia zurara dagher avɨribar amɨ mamaghɨra ikiam. Egh ia bar deraghvɨra nguazir kamɨn ikiam. 20 Egh ia ua kamaghɨn mɨkɨm suam, ‘Namba 7ɨn azenimɨn e dagheba oparan kogham, egh dagher aniziba inigh da akuvan kogham. Egh e kamaghɨn damuan kogh, e azenir kamɨn tizim amam?’ 21 Markɨ, ia mɨghɨn nɨghnɨghan markɨ. Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ namba 6ɨn azenimɨn bar deragh nguazim damightɨ, dagher avɨriba otivtɨma ia damɨ mangɨ 3plan azenibar tugham. 22 Egh ia namba 8ɨn azenimɨn dagheba opar, egh ia namba 6ɨn azenibar inizir daghebar amɨvɨra ikiam. Egh ia dagheba ikɨvɨra ikɨ mangɨ, ia dagher igiaba iniamin dughiam otogham.”

23 Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn mɨgei, “Gumazir igharazitam ia da nguazim givezegh, dughiar ruarimɨn an suighan markɨ. Kar guizbangɨra ian nguazim puvatɨ. Kar Ikiavɨra Itir Godɨn nguazim, ezɨ kɨ Israelia ian taghizɨ ia an iti, mati gumazamiziba nguibar igharaziba ataghizɨ me men nguazibar iti.

24 “Eghtɨ ian gumazitam, ian namakar igharazitam da nguazim givesɨ, a deraghvɨra fogh, eghtɨ gɨn nguazir kamɨn guizɨn ghuavim ua nguazim givesɨ, a givezam.

25 “Eghtɨ ian gumazitam bar biziba puvatɨgh, dagɨaba bagh gumazir igharazim ateghtɨ, an an nguazim givezeghtɨ, an anabar gumazim an akuragh a givesɨ pura ikɨ, egh nguazir kam uam a givezegh uam a danɨngigh.* Hibrun arazim, gumazitam osɨmtɨzim batogham, eghtɨ an anabatam an ganɨva egh akurvaghamin ingangarim iti. Bizir bar ekiar namakar kam damuamim, an osɨmtɨzim itir gumazimɨn nguazim givezam, eghtɨ nguazir kam an adarazir nguazimra. Nɨ Rut 3:9-13 ko 4:1-6, ko Jeremaia 32:6-12ɨn gan. Asaian Akɨnafarimɨn akar isɨn zuir mam ghaze, God a gumazir gumazamizibar ganɨva egh men akurvaghamin ingangarim itim. Nɨ uaghan, Aisaia 41:14 ko 43:14 ko 44:6 ko 44:24 ko 54:5 ko 60:16ɨn gan. 26 Eghtɨ gumazir kamɨn akuragh uam a givezamin anabamɨn gumazamiziba puvatɨghtɨ, a uabɨ gɨn dagɨar avɨriba itir dughiam, a ua nguazir kam givezam. 27 A biziba ua da ikarvaghamin azenim gɨfoghsɨ, an azeniba meng, da manmaghɨn ikiavɨra iti. Egh an azenir kamɨn dagher nguazir kamɨn otivamiba bar dar ivezimɨn dɨbobonim manmaghɨn otogham. Egh a dagɨaba inigh dagher kaba bagh, gumazir fomɨram an nguazim givezezim a danigh, ua nguazir kam iniam. 28 Egh an dagɨaba oteveghtɨ, a nguazir kam uam a givezeghan kogham, kamaghɨn gumazir fomɨram an nguazim givezezim, nguazim an dafarimɨn ikɨ mangɨtɨ azenir ua biziba ikarvaghamim otogham. Eghtɨ azenir kam otoghamin dughiamɨn, gumazir nguazir kam givezezim, a ua nguazir kam isɨ an ghuavimra danɨngigh.

29 “Eghtɨ gumazitam nguibar ekiam avɨnizir dɨvazimɨn aven uan dɨpenim anemadazɨ, gumazir igharazim a givese, ezɨ dɨpenimɨn ghuavim ua uan dɨpenim givezamin azenir vamɨra iti. 30 Eghtɨ azenir vamɨra mangɨgh gɨvaghtɨ, a ua dɨpenir kam givezeghan kogham, a datɨrɨghɨn uam ivezamin tuaviba puvatɨ. Bar puvatɨ. Eghtɨ datɨrɨghɨn dɨpenir kam, a gumazir a givezamin dɨpenim, ko an ovavir borir gɨn otivamiba, a gɨn men dɨpenimɨn ikiam. Egh azenir biziba ua da ikarvaghamin dughiamɨn, a uam a danɨngan kogham. 31 Eghtɨ nguibar dozir dɨvaziba puvatɨziba, dar aven itir dɨpeniba, ia kamaghɨn nɨghnɨgh suam, da mati nguazir dagheba oparim. Kamaghɨn, dɨpenibar ghuaviba ua dɨpenir kabagh ivezam. Eghtɨ azenir ua biziba ikarvaghamimɨn, gumazir dagh ivezeziba, ua da isɨ guizɨn dɨpenir ghuavibar anɨngam. 32 Eghtɨ Livain anabamɨn adarazi arazir kamɨn gɨn mangan markɨ. Me, dɨvazim avɨnizir nguibar ekiamɨn itir dɨpenim uam a givesɨ, me a givesegh. 33 Egh Livain anabamɨn tav uan dɨpenim amadagh, egh uam a givezan aghuaghtɨ, gumazir dɨpenir kam givezezim, azenir biziba ua da ikarvaghamimɨn, a ua dɨpenim isɨ Livain gumazir kam danɨngigh. Guizbangɨra, kɨ Israelian anabar igharaziba bagha nguazibagh inamigha me ganɨngi. Ezɨ Livain anabam puvatɨ. Kɨ Israelian anabar igharazibar nguazibar tongɨn, nguibar ekiar maba isa Livaibagh anɨngi. Kamaghɨn amizɨ, dɨpenir Livain nguibar ekiamɨn itiba, da dughiabar zurara Livain dɨpenibara. 34 Egha uaghan, nguazir Livain anabamɨn nguibar ekiabar mɨriamɨn boroghɨn itiba, gumazir igharaziba dagh ivezan markɨ. Kar Livaibar nguazibara.”

35  Godɨn Araziba 15:7-8Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn mɨgei, “Ian namakabar tav, onganarazibagh amir gumazimɨn mɨn ikɨva, bizibagh ivezamin dagɨaba puvatɨghtɨ, ia uari an akurvagh, mati ia ikɨzir igharazibar gumazamizir ian tongɨn itibagh ami moghɨn, an akurvagh. Kamaghɨn, ian namakar kam ia ko ikiam. 36-37  Ua Me Ini 22:25; Godɨn Araziba 23:19-20Egh a pura ia da dagɨaba inigh, egh ua dagɨar iniziba ikarvaghsɨ, ia ua dagɨatam dagh isɨn darɨghan markɨ. Eghtɨ a daghebagh iveztɨ, ia ua dagɨataba daghebar ivezim gisɨn darɨghan markɨ. Ia Godram atiating, egh uan namakaba ateghtɨ me ian tongɨn ikɨ. 38 Kɨ, Ikiavɨra Itir God, ian God, kɨ kamaghɨn ia mɨkemegha gɨfa. Kɨ ian Godɨn ikiasa, egha kamaghɨn, kɨ Isipɨn kantrin ia inigha ian akua azenan iza, Kenanɨn nguazim ia danɨngasava ami.”

39  Ua Me Ini 21:2-6; Godɨn Araziba 15:12-18Ikiavɨra Itir God ua kamaghɨn mɨgei, “Gumazitam onganarazibar amuva, ia ateghtɨ ia ingangarir gumazir kɨnimɨn mɨn a givezegh, egh pazɨ a damutɨ a ingangarir gumazir kɨnimɨn mɨn ian apengan ikɨ ingaran markɨ, mati ikɨzir igharazibar ingangarir gumazir kɨnibar mɨn ia bagha ingari. 40 A mati gumazir dagɨaba bagha ingarimɨn mɨn ia ko ikɨ, egh ian ingangaribar amu mangɨtɨ azenir ua biziba ikarvaghamim otogham. 41 Egh azenir kamɨn a uan amuim ko boriba sara, me fɨrighɨregh ia ategh ua uan adarazi bagh mangɨ, uan inazir afeziabar nguazimɨn ikiam. 42 Bizir kamɨn mɨngarim kamakɨn. Fomɨra ia Israelia, kantri Isipɨn ingangarir gumazamizir kɨnibar itima, kɨ ia inigha azenan izezɨ ia bar Isip ataki. Kamaghɨn amizɨ, ia nan ingangarir gumazamizibar mɨn otifi. Kamaghɨn, ia uan namakabagh ivezeghtɨ, me dughiabar zurara ingangarir gumazamizir kɨnibar mɨn ikian kogham. Bar markɨ. 43 Kamaghɨn amizɨ, ia uan namakar ia ivezeziba, puvɨra me abɨn me damutɨ, me bar osɨmtɨzir dafaba sara ingangarir ekiabar amuan markɨ. Ia nan atiating, kɨ ian God, egh ia deraghvɨram me damu.

44 “Egh ia ingangarir gumazamizir kɨniba inisɨ, ikɨzir igharazir ian boroghɨn itiba da me inigh. 45 Egh ia uaghan ikɨzir igharazibar gumazamizir ian tongɨn ikia boriba bateziba, ia ingangarir gumazamizir kɨniba, me da dagh ivezam. Ia deragh me givezeghtɨ, me guizbangɨra ian ingangarir gumazamizir kɨnibar mɨn otifigh. 46 Eghtɨ ia gɨn arɨmɨghireghtɨ, ian ovavir boriba ingangarir gumazamizir kɨnir kaba inightɨ, me zurara ian ovavir boribar ingangaribar amu mangɨvɨra ikiam. Me iananaba. Eghtɨ ian namakabara, ian ingangarir gumazamizir kɨnibar otivightɨ, ia paza me damu me gativan markɨ. Ia deraghvɨra me damu.

47 “Eghtɨ ikɨzir igharazibar gumazamizir ian tongɨn itibar tav, dagɨaba bar izɨvagham, eghtɨ ia Israelia, ian tav onganarazibagh amir gumazimɨn mɨn otoghɨva, a ikɨzir igharazimɨn gumazir kam ateghtɨ an a givezeghtɨ, an an ingangarir gumazir kɨnimɨn mɨn ikiam, o gumazir kamɨn tavɨn ingangarir gumazimɨn mɨn otogham. 48 Israelian gumazir kam kamaghɨn damigham, eghtɨ ia uam a givezeghtɨ, kamaghɨn deragham. An aveghbuatam, 49 o an afeziar dozim, o namakatam o anabatam, uam a givezeghtɨ deragham. Eghtɨ a uabɨ dagɨataba inigh, uabɨ uabɨ givezegh, egh ingangarir kurar kam atakigh. 50 Gumazir kam, ikɨzir igharazimɨn gumazir a givezezim ko deraghvɨra nɨghnɨgh uaning kɨmɨva fogh suam, azenir ikiavɨra itiba me da meng mangɨ azenir ua biziba ikarvaghamimɨn tugham. Eghtɨ gumazir, ingangarir gumazir kam givezezim suam, gumazir azenir kabar ingarir dagɨabar ivezimɨn dɨbobonim manmakɨn. Eghtɨ gumazir kam uabɨ, o an anabatam ivezir kamaghɨn garimra uam a givesegh. 51 Eghtɨ azenir avɨriba ikɨvɨra ikɨtɨ, gumazir kam dagɨar bar ekiamɨn ua gumazir a givezezir kam danɨngigh. 52 Eghtɨ azenir avɨriba ikian koghtɨ, azenir biziba ua da ikarvaghamim otoghtɨ, a dagɨar muziarim isɨ ua gumazir kam danɨngigh. 53 Eghtɨ ikɨzir igharazimɨn gumazir kam kamaghɨn ingangarir gumazim gɨnɨghnɨgh suam, a mati azenibar vaghvagha a ko ikia dagɨaba bagha ingarir gumazim, egh a puv a mɨkɨmɨva, anebɨn pazɨ a damuan markɨ. An an asughasugh nɨmɨram a damu. 54 Eghtɨ me arazir kabar gɨn mangɨ, ua gumazir kam givezan kogham. Eghtɨ azenir biziba ua da ikarvaghamim otoghtɨ, gumazir a givezezim aneteghtɨ, a fɨrighɨrɨgh mangɨva uan amuim ko boriba sara deraghvɨra ikiam.

55 “Kɨ Ikiavɨra Itir God, ian God, kɨ Isipɨn kantrin ia inigha azenan ize. Kamaghɨn, ia Israelia, ia nan ingangarir gumazamizibar mɨn iti. Kamaghɨn amizɨ, ia uan tav ateghtɨ, a dughiabar zurara ingangarir gumazir kɨnimɨn ikian markɨ.”