1  Mat 16:6; Mak 8:15Ana na tiniobi nalo ajum̃a abinimei ea Yesu keano vo, ajovulu menu na tomu nalo miroano. Mia bogo nam̃a abinimei vio takurano jibe na, vio telisu garuei, napano m̃a ajum̃a amivinkakarlo ga. Ana na bogo na Yesu maka ril vanlo vo, mia naio mil ban kiano naiagagoano nalo jukamu, berinavo “Kamiu monoka kuvitikar vatitigio ka Varisis nalo kialo bajago va nalo, bior nalo ajum̃a amil ka kuluniolo ga, ajum̃a amil moruo mia amila sibi ga. Kialo bajago va nalo nei amijikia amaluvo rivokar a rila bulag toro dolu nalo, jibe isi na joko telisu ga mia kirisop̃eli ba mim̃au bokar joko nonovio. 2  Mak 4:22; Luk 8:17Vite nonovio na bova nam̃a tomu na jibe na ajum̃a amilavanio, p̃eli nam̃a aber luklukua ga, mia amalmaluvo ea vio medave navo, ka mia aviniu ajikiaio. 3 Iliano vaio nam̃a toro jom̃a berenio ea meljokouo, mia monoka ajogio bereio ea legiano, a vite nalo nam̃a toro jom̃a mijuvaluva kanio ea kunuano ga, mia aiaga m̃erere bereio ea tomu nalo miralo, ka mia aviniu amijikia ajogio.”

4 Ana na Yesu ber ka bunu kiano naiagagoano nalo, naio berinavo “Banalo, kiniou neber ka kamiu ka kamiu kumerou re ka nalo nam̃a amijikia aue tam̃aria mokotenemiu nalo ga, karina mia maka bunu ajikia ala titai bereio ka niunumiu nalo. 5 Mia nejidom neil vatitig rivan kamiu ka mia kumerou ka toro kei? Mia kamiu monoka kumerou riano ka Atua ga, napano mia naio mijikia rila niabemiu rim̃aro beamu, karina mia mijikia rivu niunumiu bunu rivan ea vio nam̃a ajog rivova eaio. Lerinio, toro na naruei kamiu monoka kumerou ka naio. 6 Mia ver kumerou kanio, mia kamiu maka bunu kuvijikia kumerou ka todolu bereio, bior Atua jom̃a bitikar kamiu, naio jo jidomial kamiu. Kuvisidomii von menu sesa napano kirijako. Nalo miroano laka janea vio ga, ajibe ka soro ga, ap̃iliṽili kalo veru telisu ga ka kirijako jimo, mia Atua jom̃a tinien maio kalo abeve terakurano dam̃ariga, naio maka tinien ribobogialo. 7 A vijumiu nalo na ea pariparimiu bunu, miroano laka, mia naio buluku nonovlo beve terakurano ga. Mia Atua naio jo mial kamiu kubo laka jovulu kirijako nalo nei, naruei mia naio rivitikar vatitig kamiu rivu ka vite nonovio na kenemiu meuliano.”

8 Ana na Yesu berenio, berinavo “Kei nam̃a berial kamu ka tomu nalo miralo ber naio be kanaku toro tai, mia kiniou Kulorinio Kenerinio, kiniou bunu neverial siano van nailiano nalo na mave ka toro nene be kanaku. 9 Mia toro kei nam̃a berial kamu ka tomu nalo miralo ber naio maka ve kiaku, mia kiniou Kulorinio Kenerinio kiniou bunu neverial van nailiano nalo na mave never toro na naio maka ve kanaku.

10  Mat 12:32; Mak 3:29“Kariano nalo bija ilivovaiano nalo, bija iliano nalo nam̃a mila lelan kiniou Kulorinio Kenerinio, Atua mijikia riviekokoa toro riviorio, mia toro na ver mila lelan tolu na Niununo Lu, berii Niununo Lu kiano im̃auano, berinavo Sim̃aro ga mim̃aukanio, toro na jibe na, Atua maka rijikia riviekokoa bogo tai leleio.

11  Mat 10:19,20; Mak 13:11; Luk 21:14,15“A verenio bogo tai, tomu nalo tiniel ser kamiu, mia avan ea ilivatitigiano ka kamiu. Mia amijikia avuru kamiu kuvan kuvitumolu kuvitu kamu ea tomu na tortoru na yimo na volkouano nalo miralo, a ea komeli bunu, mia kamiu kuvisidomial m̃ele re ka mia kuverdop̃elo tum̃abe, p̃eli na mia kuver iliano na vabe vanlo. 12 Rimonloglog aura nei ga, mia Niununo Lu ga rijai kamiu, ka riverloglog kamiu ka iliano na vabe na mia kamiu kumijikia kuverenio.”

13 Naruei tiniobi nei napano aju nei nalo tai, naio bio ban Yesu, berinavo “Naverloglogiano, kuruaku naio jom̃a mijukubin kiniou-o mia, naio maka tom̃a tan ka batitig karamememi jajum̃ano rivija kiniou. Bo kanio mia jau kover kanio ka naio rila rive verare ga vija kiniou.”

14 Ana na Yesu berdop̃e, berinavo “Ai, abe vite na maka ve kanaku ka nalaiio. Kiniou maka nove toro nana mia netibure kamiu.” 15 Jibe na naruei ana na Yesu maka rila tibe ka na kema nei naio berkanio, mia naio jian iliano tai tivelinio ka sidom m̃elea vite nalo. Naio berinavo “Kamiu monoka kuvitikar rivu, maka rivu ka kuvitum̃a kuvijoku m̃ele ka kulo dolu nalo, kumisidom m̃ele ka kuvar vite nalo na be kialo. Kiado meuliano maka toa vite ve telabo nalo napano na roju rabario, mia kiado meuliano jikili jua vite dolu.”

16 Mia Yesu jusol kiano iliano ea vio na lie vo, naio ber jamerijiano tai banlo, naio berinavo “Toro sanibaiano tai kiano borotano toru laka, a bo laka, naruei kiano tiniavio nalo abar marimeuano toru ealo. 17 Mia tete nei naio mial sinaniano nalo nei, naio maka bunu rijikia mia rila tum̃abe naruei, ka mia rivar vatitig sano sinaniano nalo nei tua vio na vabe, bior kiano yimo na varvatitigiano na sinaniano bija kiano vio dolu nalo abujovujo nonovio ruei. 18 Ana na kema neibano, berinavo ‘!Mia noue bulag kanaku yimo na varvatitigiano na sinaniano moruo nalo nei, ana mo nomijikia noim̃au kanio na be terivou dolu nalo bereio, na mia nalo ave tortoru lie vo, na mia rivare ka sinaniano a vite dolu nalo na miroano nei kanaku. 19 Mia bogo na ver noim̃au kanio riviniu, mia kiniou naial kiniou tibe ka kiniou riano, kiniou nobo kija naruei! Riano ga, mia kiniou nojog rivu! Mia kiaku saba na miroano nei, mia nesenilo rivano-o mia avitikar vatitig kiniou rivano-o rivokar yuka ve miroano. Ka bogo na, mia noim̃au lele re bunu mia nesen vaio na nojidom, a mia nomunu uei tibe na ga, mia notoa meuliano nabo nam̃ariga na.’

20 “Toro nei naio jom̃a jidom jibe na bano-o, mia naio maka rijikia ka Atua berii ruei ka mia ril vanio naruei, naio berinavo ‘E kodovo, komiavovu ga na, bogiano nei ga, kiniou nojidom nodular bereio kanamo meuliano denso. A vite nalo na miroano nam̃a komim̃au bijon kalo na, nam̃a jau komiobijilo be kanamo na, mia ave kei kiano bereio liki na?’ ”

21 Ana na Yesu ber kalo, berinavo “Mia tibe na naruei rivan tomu nalo nam̃a ajum̃a abarbijii kialo saba telabo, napano abe tomu na sanibaiano tivelinio na yetemeriba nei, mia maka leleio ave sanibaiano tivelinio na saba nalo na ea Atua.”

22 Ana na Yesu ber ka bunu kiano naiagagoano nalo, naio berinavo “Kar tena, kiniou naber ka kamiu, ka maka rivu ka kenemiu jidomiano rivujo m̃ele ka im̃auano na kuvitikar kamiu ga, ka na mia m̃a kuvivika, kuverinavo ‘?Mia vio na vabe na mia kito romijikia releal sinaniano?’ P̃eli na ‘?Mia rovokar kulum̃arauo na royaio tum̃abe?’ 23 Jidomiano nalo na maka rimemedu, bior kenemiu meuliano naio bo loa ka sinaniano, a niabemiu naio bo loa ka kulum̃arauo. 24 Kuvisidomii von menu maina nalo nam̃a ajum̃a amierier janea vio nalo na. Nalo na maka m̃a aim̃auka kialo tiniavio, a maka avavenei ka avarbijii sinaniano rimei vonuo, a maka avar batitig salo sinaniano nalo tua vio nene tai. Mia Atua jom̃a baganlo, a ea kiano vitiiano, naio mial kamiu kubo lie loa ka menu nalo, ana mia naio rivitikar kamiu rivu laka tovulu nalo. 25 ?Kamiu kuberiam̃a toro napano jom̃a jidomii kiano meuliano toru laka naio mijikia rila kiano meuliano na bulati na rimei vetebievi kija bere ve telisu? 26 Makanio, maka tibe na, mia bior kamiu maka kuvijikia kuvila titai na telisu jibe na, bo kanio kamiu kuvisidom bijovijon re vite dolu nalo na ea kenemiu meuliano nalo.

27 “Kuvisidomii von buruniegniegi novo nalo nam̃a ajum̃a amililuo janea vio na. Nalo na maka m̃a atu aim̃au a maka m̃a atulu m̃alo kuluniabele nalo. Mia kiniou naber ka kamiu, Parinio tubo Solomon re nua, napano naio be nasanibaiano laka, a naio be kiano saba nonovio, kulum̃arauo nalo nam̃a miyaio maka rivar niogniogu na bo tibe ka m̃aniegniegi nalo nei. 28 M̃aniegniegi nalo nam̃a abe tena bogoti takurano ga, mia beni ana aisebilo ea sebi, mia Atua jo miyovovualo batitigio abo laka. Jum̃abe, kuberiam̃a Atua maka rijikia rivar kulum̃arauo van kamiu? Kaleliki, kamiu na maka kuviekar naio sikili leleio a!

29 “Bior vite nalo na, mia maka rivu ka kenemiu iviso rivujo ka jidomiano nalo na, kuverinavo ‘?Tum̃abe ana na mia rosinan, a romunu, a releal kulum̃arauo?’ Mia maka rivu ka kuvitum̃a kuvisidomii bijovijon m̃elea laka tibe na. 30 Ierinio, tomu nalo reraio na buruvenuo nonovio na yetemeriba neibano ajum̃a ajidomii m̃elea vite nalo jibe na bogo nonovio ga, mia kamiu, karamemiu naio mijikia ruei ka monoka kuvar vite nalo na jibe na. 31 Tena be moti ka mia kuvisidomii ve toru ea kenemiu iviso nalo, naio be Atua kiano navenatuboiano. Mia verenio kuvila tibe na, ana na mia naio rivar bunu vite dolu nalo nei rivan kamiu. 32 Ierinio kiaku nunu sesa nalo, karamemiu naio jidom toru ka rijamo ka kamiu kumei kuve tubo ka kiano tomu nalo, ana na mia kamiu kuvisidomial re titai leleio, mia vite nonovio rimei rivu ka kamiu.”

33 Ana na Yesu ber bunu ber “Bo kanio kamiu kuṽiliṽili bulag ka kenemiu saba nalo na, kuvar veru nene van talim̃asa nalo ka kuvijailo. Ver kuvitum̃a kuvila tibe na, jibe kanio kumitu kubar kenemiu burum̃ara basaro tai joa vio mave, napano mia maka rijikia rimei dagdago bogo tai, a kuvitum̃a kuvison bijii kenemiu saba nalo na miroano rivan eaio, ka mia kuvarkar tiniemiu eaio, ka mia toro na vinauano rijikia re ka rivar bulagio den kamiu bereio, p̃eli na mia sivinia ser dudulio re. 34 Mia bo kanio kamiu ve kenemiu saba novo nalo na atua vio mave tibe na, bior mia kenemiu jidomiano nalo atu tulaka ea vio na ga napano kenemiu saba na bo nalo ajuaio.”

35-36  Mat 25:1-13; Mak 13:34-36Ana na Yesu ber bunu kalo, berinavo “Kamiu monoka kuvitu derevijo tulaka ka mia kenemiu Tubo riyotuba ka kamiu. Kamiu monoka kuvitibe ka tomu nam̃a amim̃au toro na toru tai kanano, napano naio juvanlo ka ban ea soriano tai. Naruei nalo amiyovovualo, ajelan bunu yulu nalo, ajumormolu aju, mia bogo vaio napano mia kialo toro na toru naio rivoru, naio rimei rinia m̃aratavo, mia nalo aju rorea ruei, amijikia avetavo kanio vaarakurano ga. 37 Mia burum̃ara ilivuiano van tomu nalo nam̃a amim̃au jibe na, ka bogo napano kialo toro na toru boru keanlo, mia nalo aju rorea ruei, nalo ajevijo aju. Mia kialo toro na toru naio saaro ve toru kalo, ana na mia naio riva riija naio, karina mia rimei mia amiilo ka naio riviolo ka amei atutano ea kiano vio na sinaniano, naio biovio ka sinaniano novo tai banlo. 38 Mia bekurano ka ver vio bobogio ruei, p̃eli na ba bokar bogiano vio vare, p̃eli na vaataro ka tu riolu, mia ver toro na toru naio rimei, rial ka kiano tomu nalo ajevijo aju rorea naio jibe na, mia naio rila vatitiglo rivu-o mia.

39  Mat 24:43,44“Mia bereio be verare ga ka ver toro tai napano mijikia memedu ka bogo na toro na vinauano mia rimei ea kunuano, mia toro nei maka rijikia tuvan kunuano to ga tibe na ka naio riva vio dolu, naio monoka to derevijo rorea naio to. 40 Tibe na, kamiu bunu monoka kuvitu rorea vatitig rivu ka mia kiniou Kulorinio Kenerinio nomaluvo, bior mia nomaluvo ka kamiu bereio ea bogo tai napano maka toro tai rijikiaio, p̃eli na tom̃a sidomii ka mia river nemei bereio eaio.”

41 Ana mo Pitere bika den Yesu, berinavo “?Tubo, jamerijiano na jau kober vonganei na, jau kober ban kumemi kanamo naiagagoano ga, p̃eli na kober ban tomu nalo nei ga abiniu?”

42 Mia Yesu maka sian verdop̃eiano nene rimemedu vanio, mia naio berdop̃e ban ea jamerijiano tai. Jamerijiano nene naio jibe nei, ber “Ver toro na im̃auano tai, napano naio be masou bo laka, a naio biekouo ea kiano im̃auano, mia naio rim̃au tum̃abe naruei? Ver kiano toro na toru juvan vio ka riva koalabo, mia naio tuvan kiano naim̃auano nalo atua naio jum̃ano. Mia kema nei naio rivitikar kiano tomu na im̃auano dolu nalo, mia naio rivokar vatitig im̃auano nalo nene. 43 Mia bogo na toro na toru naio rimei bereio, mia naio rileal ka kiano toro na im̃auano nei, naio jo bokar batitig im̃auano nalo nene kiano vo. Mia ka bogo na, mia toro na im̃auano nei naio rijog rivu ve toru laka, 44 bior mia toro na toru nei naio tuvan vite nonovio na kanano tua jum̃ano. Ierinio, mia Atua rila tibe na ga bunu.

45 “Mia ver toro na im̃auano nei naio rim̃au rivova, mia bogo na ver kiano toro na toru nei tuvan vio ka riva to koalabo, mia naio jidom riverinavo ‘E, toro na toru nei naio ba jo yako kirisiou laka ruei, p̃eli mia rimei re bunu naruei.’ Ana na mia naio tumolu rila kiki tomu na im̃auano dolu nalo, a rivijuku rivova ka tire nalo na im̃auano, a mia naio tom̃a sen veru na toro na toru nei kiano, a riva rimunu uei ea legiano nonovio. 46 Ana mia toro na toru nei naio rimei bereio ea legiano tai na mia toro na im̃auano nei naio riilo kanio garuei, ea bogoti tai na mia naio risidom re ka mia boru nei rimei eaio. Ana na mia toro na toru nei sian burum̃ara vironiano van toro nei napano mia rila naio riva toa vio na tomu na pariparilo kirisikili ajuaio.

47 “Mia toro na im̃auano napano mijikia batitig venia napano kiano boru jidomio ka naio monoka rilaio, karina maka rilaio, mia monoka avitii vatitig naio. 48 Mia toro na im̃auano napano mila na bova memedu ga ka mia avitii vatitig naio riviorio, verver naio maka rijikiaio, mia avitiv naio ve toru re.

“Toro na Atua mije ban naio ve toru, Atua jidom ka rial toro nene rim̃au ve toru rivijaio. Mia ver toro napano tomu nalo amije vite nalo miroano monea jum̃ano, mia amijikia avika vite ve miroano lie vo den naio bereio.”

49 Ana na Yesu berenio berinavo “Kiniou nebinimei ka noyon sebi rimemedu ea vio yetemeriba nei, mia bo ka ga ver sebi nene rivilvili ruei, ana makan vo. 50  Mak 10:38Burum̃ara im̃auano kouo tai monokoro jo kamu ka miraku kia navo, ka mia monoka nevija dulu eaio, mia vonganei notom̃a nop̃idig kar kiniou ruei riviorio. Bo ka tenene rimei sop̃eli, ka nomijikia nala nonovio. 51 ?Kamiu kumisidom kuberiam̃a kiniou nebinimei ka nala burum̃ara tum̃aro toa yetemeriba nei? Makanio, maka nemei ka nodu tum̃aro toaio, mia nebinimei ka nala bajago na vuruvureiano rimei ve toru lie vo. 52 Mia tikar vonganei, p̃eli ea vonuo tai, tomu nalo jumo ajuaio, ana mia nalo tolu nene avuruburelo ka naljuo nene, p̃eli na juo nene avuruburelo ka nalo tolu nene. 53 Mia tomu nalo avuruburevurelo, ka na mia tete m̃eaku nalo atudie karam̃alo nalo, mia teta nalo atudie kialo tete m̃eaku nalo, mia nena nalo atudie kenerilo niatira vevinio nalo, a niatira vevinio nalo atudie kialo nena nalo, a mia niasimemi nalo atudie niatira na joro vonga ka kenerilo m̃eaku nalo, ana mia niatira nalo atudie kenielo niasimemi nalo.”

54 Ana mo Yesu mil ban tiniobi nalo bereio, naio berinavo “Bogo na kito rotum̃a roial burum̃ara melijo na bobogio joa vio nam̃a jegi moluo eaio, romijikia ka mia yuo rimei, mia maka vesiou ga ana na yuo bovo. 55 Mia bogo nam̃a romijog ka kanado jegi na saot jom̃a miuvuvu, nina naruei romijikia ka mia vio rivitunu m̃ele, ana na mia monoka tibe na ga na. 56 ?Nina naruei, kamiu kumitum̃a kubitilubar ruei kijokijo na vio yauo a yetemeriba, ka mia bogo tum̃abe p̃eli mia tum̃abe, ana mia jum̃abe kamiu maka kuvijikia kuvitilubar kijokijo nalo na ea kanaku burum̃ara bogo na vonganei nei napano m̃a nojo bija kamiu? P̃eli kamiu maka kuvisidom kuvitilubar ga kovio? Tomnei, kamiu kubarvar laka ka kamiu, kuber vite nalo mia maka kuvilaii.”

57 “Bo ka ver kamiu kuvilavon ka kuvijikia kuvitilubar kija ka m̃arabo na vabe naruei na naio memedu ka kamiu kuvitakiio. 58 Verver bogo tai jau kala baravo kam juo toro tai ka titai, mia naio sidom rivurso kavan kotumolu kotu kamu ea toro na tibureiano mirano riviorio, mia bo ka jau kala vio sikili ka keil vatitig rivija naio, beamu ka bogo na kamiu maka kuvoru komeli vo. Ver makanio, p̃eli mia naio ruduso kotoa toro na toru nam̃a jijibure toro jum̃ano, ana na toro na toru nei p̃eli mia naio ruduso kotoa tomu nam̃a abokakar tomu nalo jum̃alo, ana mia nalo aduso kotoa yimo na tetavokoiano. 59 Ierinio, kiniou neberii kaso, ka ver tibe na, mia jau maka kejikia kataluvo bereio den yimo na tetavokoiano nene, rivanvano-o mia jau kovulu bulag nono kiamo mauo riviniu beamu vo, ana mia jau komijikia kataluvo bereio.”

“Mia iliano nei naio be riano ban kenemiu meuliano na yetemeriba nei, a be riano bunu ea tivelinio na kamiu bija Atua.”