PITA AELEPALE
PITA-ni Pepá PENGA AELEPA Topa Mundurum Bukele
Pita-ni Pepá Topa Mundurum Ilinga Ung-Pulu Mare
Pita yu-yunu yunga ung te ilinga buk-gomú 1148 molemú.
Pita-ni numanale-ni piliipa kene pepá te ui kumbi-lepa topa mundurumele kene pepá ili penga aelepa topa mundurum akuselenga pulele ilinga Pita Aelepale 3:1 molemú. “ ‘Ulu kaí kake tílima mindi numanu liiku mundangi.’ nimbu pepá tale i-sele topu siker.” nirim. Akiliinga-pe “Pepá te ui kumbi-lepa topu mundurundu.” nirim bukele oliu “Pita Kumbi-Lapale” nilimulu bukele mola te-lupanje, mimi-sipu naa piliilimulu.
Pepá ilinga ung-pulele i-sipa mele: ‘Ung gólu túlima ung-bo tonjilimele yima-ni ‘Krais-nga yambuma ‘Sika’ niku tondulu munduku piliilimili ulele kene molku konjulemele ulele kene tepu kis-sipu, topu mania mundamili.’ niku anduku telemele yimanga ungma Krais-nga yambuma-ni aima naa piliangi! Yesos-ni “Nanga kongunale tenji-pai.” nimba liipa mundurum yima-ni niku siring ungma mindi ‘Sika’ niku tondulu munduku piliangi! Aku-siku tingí ulele-ni Pulu Yili kene Auli Yesos Krais-sele molembele mele aima piliingí. Yesos-ni ui liipa mundurum yima-ni Yesos yu mongale-ni kanuku, yu-kene anduku, yu-ni enini ung-bo tunjurum ungma sumbi-siku piliiring.’ nimba pepá turum.
Ung te: Yesos oliunga ninjipa Tepa Liipa, Mindili Nolkumula Kupulanum-na Wendu Liili-Yili wale pulele nirim akili 1:1,11, 2:20, 3:1-2,18 molupa, aku-mele ung te 3:15 molemú. Ung akiliinga ung-pulele buk ambulkunaliinga alsena “21. kisim bek”, “21.3. Man Bilong Kisim Bek Yumi”.
Ung te: Yambu mare-ni niku mele: “Yesos alsupa naa ombá.” niring. Akiliinga-pe pepá ili-ni nimba mele: “Sika yu wela naa olemú, akiliinga-pe Pulu Yili-ni ‘Yambu tilu kepe kolea-kísina naa pupili. Numanu topele tangi.’ nimba táka-nimba nokupa molemáliinga Yesos wela naa olemú.” nilimú (3:9).
Ya ung-pulele pora nikem.
Kolomong-Auli 1-3 pali Oliu Ulu-Kaíma Mindi Tondulu Mundupu Tepu Molamili. Yi-Kisma-ni Mani Silimele Ungma Aima Naa Piliipu, Liipu Bulu Samili Ung Mare
1
1:1-2 Pita-ni Pepále Tombandu Pulu Monjupa Turum Ungele
1 Na Saimon-Pita, Yesos Krais-ni “Nanga kongunale tenji-pui.” nimba liipa mundurum yi te, na yunga kongunale tinjili kendemande-yi te molupu kene ⸤pepá ili topu siker⸥.
Oliunga Pulu Yili, oliunga ninjipa Tepa Liipa, Mindili Nolkumula Kupulanum-na Wendu Liili-Yi Yesos, ⸤Pulu Yili-ni “Simbu.” nimba mana liipa mundurum yi-nuim⸥ Kraisele, yu-ni uluma sumbi-sipa telemáliinga oliu ‘Sika’ nimbu tondulu mundupu piliilimulu ulu-kaiéle enini aku-siku ‘Sika’ niku tondulu munduku piliilimili yambuma, eni pepá ili topu siker.
2 Pulu Yili kene oliunga Auli Yesos-sele piliiku bi silimeláliinga elsele-ni eni aima we kondu kolkulu teku kaí telemele mele kene, ‘Eni numanu waengu nipili táka-niku molangi.’ nilimbele mele kene olandupa-olandupa pupili.
1:3-15 Pulu Yili-ni Oliu Makó Topa “Nanga Yambuma Molangi Wai.” Nirim Ungele ‘Aima Mania Naa Pupili.’ Niamili Ung Te
3 Pulu Yili-nga tondulale Yesos-kene pelemú, tondulu akili-ni oliu molupu konjupu Pulu Yili-nga ungma mindi piliipu liipu temulú ulu-pulele sirim. Tondulu talang puliele pepa, ulu-kaímanga pulele pelemú yili-ni oliu “Nanga yambuma molangi wai.” nimba walsurum yili piliipu bi silimuláliinga yunga tondulale-ni aku-sipa mele ulu-pulele sirim. 4 Aku-sipa molupa aku tirimeliinga yunga mélema oliu ‘Simbu.’ nimba ui nimba panjurum mele aima tondulu puli ⸤ulu⸥ kaíma sirim. ‘ “Simbu.” nimbu, nimbu panjurundu mélema simbu eni-kene pemba kene Pulu Yili yu molemú mele ulu-pulele eni-kene pípili molku; mana-yambumanga numanale-ni mélema kanuku numanu monjuku aima molku kis-siku, ulu-kis telemele uluma eni ⸤Pulu Yili-nga yambuma⸥ aku-siku teku molku kis naa sangi. ⸤Aku-sili ulu-kísima liiku bulu siku, Pulu Yili-nga yambuma molku, molku konjai⸥.’ nimba, yu “Simbu.” nirim mele aima tondulu puli ⸤ulu⸥ kaíma sirim.
5 Aku ⸤tirimeliinga eni aku-siku molemele⸥ akiliinga
eni ‘Sika’ niku tondulu munduku piliilimili mele aku-siku kepe ulu-kaíma mindi aima mimi-siku piliiku tondulu munduku teai.
Pe tondulu munduku ulu-kaíma tingí mele aku-siku kepe ⸤Pulu Yili kene Yesos Krais-sele molembele mele kene nilimbele ungma kene⸥ aima piliiku kaí teai.
6 Pe Pulu Yili kene Yesos Krais-sele piliiku kaí telemele mele, aku-siku kepe eni-enini ulu-pulu-kísima waka lemba kene ‘Aima naa teamili.’ niku eni-enini kangiele nokuku konjuku ulu-kísima naa teai.
Pe eni-enini kangiele nokuku konjuku ulu-kísima naa tingí mele aku-siku kepe eni-kene bunima wendu ombá kene tondulu munduku molku táka-niku bunima miai.
Pe bunima tondulu munduku táka-niku mingí mele aku-siku kepe ‘Pulu Yili-nga yambuma molemulu.’ niku yunga ungma mindi piliiku liiku teku molai.
7 Pe Pulu Yili-nga yambuma molku kene yu kanupa kaí piliilimú uluma tingí mele aku-siku kepe Krais-nga yambuma ‘Oliunga kandi-anginipilima.’ niku numanu tiluna pupili kapula-kapula molai.
Pe Krais-nga yambuma ‘Pulu lelemú yambuma.’ niku mulungí mele aku-siku kepe ⸤anju-yandu⸥ aima numanu monjuku molai.
8 Ulu-kaí ima tondulu munduku ambolku ulu akuma eni-kene tondulu pupili mulúngi lem oliunga Auli Yesos Krais eni piliiku bi silimele mele olandupa-olandupa langi mong pulele tomba. We mania naa pumbaliinga ⸤aku-siku uluma teku molai⸥. 9 Akiliinga-pe ⸤Krais-nga⸥ yambu te aku-sipa ulu-kaíma naa tepa molemú yambale yu mong kis lelemú yambu te sulu-tepa lelemú mélema naa kanupa, aima nondupa lelemú mélema mindi kanolemú yambu aku-sipa te molemú. Yu-ni ulu-pulu-kis ui tirim-ma ⸤Pulu Yili-ni⸥ lumaye topa yunga numanu tepa kake tinjirim mele ekupu apera sipa naa piliilimú.
10 Akiliinga, nanga angmene, eni Pulu Yili-ni ‘Nanga yambuma molangi wai.’ nimba walsipa makó turumeliinga ‘Aima yunga yambuma molupu mindi pamili.’ niku tondulu munduku molai. Aku-siku tingí kene eni buni te-ni topa mania naa mundumba, eni yu manda munduku naa kilingí. 11 ⸤Aku-siku teku mulungí kene⸥ oliunga Auliele, oliunga ninjipa Tepa Liipa, Mindili Nolkumula Kupulanum-na Wendu Liili-Yi Yesos Kraisele, yu yi nuim king molupa nokupa mindi pumba kolea akuna “Molamili. Sukundu wai.” nimba numanu sipa kuna liipa nosunjumba.
12 Akiliinga, sika na-ni niker mele eni ung-sikale piliiku ‘Aima sika.’ niku tondulu munduku piliiring mele ekupu we piliilimili akiliinga-pe ‘Ung akuma kum naa siku munduku naa kelangi.’ nimbu taki-taki nimbu simbundu alsupu nimbu siker. 13-14 Oliunga Auli Yesos Krais-ni na nimba sirimeliinga ‘Na ena laye-kolte nanga kangiele sell-lku melena molupu kene, mundupu kelembu.’ nimbu piliipuliinga ‘Ekupu na sell-lku ilinga we molupu kene ‘Eni ui ung piliiring kanuma aima numanu liiku munduku molangi.’ nimbu na-ni alsupu nimbu siliu akili papu teliu.’ nimbu piliiker. 15 ‘Penga kepe, ⸤nanga kangiele mundupu kelepu⸥ pumbu kene eni ung nimbu siliuma kelku mimi-siku piliiku numanu liiku munduku molangi.’ nimbu eni ungma mimi-sipu nimbu siker mele tondulu mundupu nimbu simbu.
1:16-21 Yesos-ni “Nanga Kongunale Tenji-Pai.” Nimba Liipa Mundurum Yima-ni Ui Pulu Yili-nga Talang Puliele Krais-Kene Pirimele Kanuring Ung Te
16 Oliunga Auli Yesos Krais yu aima tondulu pelemú mele kepe, yu penga alsupa yandu ombá mele kepe, eni nimbu sirimulu kene oliu-ni oliunga numanuna piliipa kungnjuli pelemále-ni kange-temanima tepu mimi tepu kene naa nimbu sirimulaliinga ⸤Yesos ma-koleana mulurum kene wasie molupu kene,⸥ tondulu talang puliele yu-kene mulurum mele mongale-ni kanurumulu mele eni temani topu sirimulu. We naa nirimulu. 17 ⸤Oliu kanupu molamili mulú-⸥kolea tondulu talang puliele pelemú koleana ung te wendu omba kene yundu nimba mele: “Nanga aima numanu monjuliu kang ili. Yu na-ni numanu sipu moliu yili.” nirim kene Lapa Pulu Yili-ni ‘Yunga bili aima ola pípili. Tondulu talang puliele yu-kene pípili.’ nirim. 18 Oliu yu-kene Pulu Yili-nga ma-pangina ola mulurumulu kene ung kanili mulú-koleana mandu urum kene oliu piliirimulu kanili.
19 Akili kanupu piliipu kene, Pulu Yili-ni “Ninjai!” nimba ung nimba sirimuma piliiku kene yandu yambuma niku siring yima-ni niku kene ⸤bukna turing⸥ mele piliipu kene ‘Aima sika niring.’ nimbu tondulu mundupu piliilimulu akiliinga yi kanumanga ungma mimi-siku piliiku kene piliiku lííngi lem aima kapula. ⸤Piliiku kene piliiku liingí kene⸥ eni liipa tapunjumba akili i-sipa mele: Sumbulsuli kolea súmbulu tolemú kene tepi-llam pa tenjipa nomba mulupili kolea tangulemú. ⸤Pulu Yili-nga ungma niku muluring yi akuma eni tepi-llam mele. Penga⸥ kolea tangumbandu kombukantupuma pali kumbulupa, tilu mindi kamu tondulu talang pupa angiliimú mele aku-sipa mele ⸤Yesos yu⸥ kombukantupu kanili mele omba ‘oliunga numanuna sukundu omba angiliipili.’ niku yi kanumanga ungma isili-ui numanuna pípili mimi-siku piliiku molai. 20 Eni ung auli te piliingéle i-sipa mele: Pulu Yili-ni “Ninjai!” nimba ung nimba sirimuma piliiku yandu yambuma niku siring yi kanuma-ni Pulu Yili-nga bukna turing ungma eni-enini ung-pulu te numanale-ni piliiku kene bukna naa turing. 21 “Pulu Yili-ni “Anju yambumandu i-siku niai.” nirim ung te piliipu i-sipu i-sipu nikimulu. I-sipa i-sipa wendu ombá.” niring ung akumanga ung tilu kepe yima-ni eni-enini ‘Ung mare numanale-ni piliipu kene yambuma nimbu samili.’ naa niring. Mini Kake Tiliele-ni eninga numanuna sukundu molupa kene nimba sirim mele piliiku kene “Pulu Yili-nga ung te nikimulu.” niku yambuma niku siring.