1 Kanu-kene Pulu Yili popu tunjuring yi-auli-olandupale-ni kot tenjipaliinga Stipen walsipa kene nimba mele: “Ung nikimili ima sikaye?” nirim.

2 Kanu-kene Stipen-ni pundu topa kene nimba mele:

4 “Ung akili piliipaliinga Eprayam yunga kolea Mesepotemia, akuna Kaltia-yambuma muluring koleale mundupa kelepa kolea-kelú Aran pupaliinga mulurum. Kanu-kene yunga lapa kulurum kene Pulu Yili-ni oliu molemulu kolea ⸤Kenan⸥ ilinga yandu liipa mundurum. 5 Kolea ilinga ma laye te kepe ‘Eprayam yunu kamu ambulupili.’ nimba naa sirim. Akiliinga-pe Pulu Yili-ni ung te yunundu nimba mele: “Nu kene nunga kalku liini yambuma kene kolea ili liingí.” nimba, nimba panjurum. Eprayam yunga kangambula te kepe ui naa mipili 6 Pulu Yili-ni aku-sipa nirim. Pulu Yili-ni yunundu nirim mele i-sipa: “Nunga kalku liini yambuma kolea tenga lupa yambu poning mele mulungí. Akuna mulungí yambuma-ni eninindu “Oliunga kendemande-yambuma.” niku kene teku kis-siku ka-kongun singí, mindili noku teku molangi punie po andret omba pumba. 7 Kanu-kene enini ka-kongun singí yambuma ‘Pundu tangi.’ nimbu buni simbu kene penga enini kolea kanili munduku kelku ulsu oku kolea ilinga oku na popu tungí.” nirim. 8 Aku-sipa nimba kene Pulu Yili-ni “Tembu.” nirim ungma ‘Eprayam-ni ‘Na-kene kam-kamu pípili.’ nipili.’ nimba yunu kene yunga kalupa liimba kangma kene “kangi te kopsiku wendu liiku munduku kelai.” nirim. Pulu Yili-ni “Aku-siku teai.” nirimaliinga Eprayam-ni kang Aisak memba kene, yunga ena engkaki omba purum kene yunga kangi te kopsipa wendu liirim. Kanu-kene penga Aisak-ni Jekop mirim. Penga Jekop-ni oliu Isrel-yambumanga talape rurepu molemulumanga anda-kolepama mirim.

9 “Kanu-kene oliunga anda-kolepa Jekop-ni mirim yima-ni eninga angin Josep-kene numanu kis panjiku kene kolea Isip pungí puring yi mare kene yunu ku-moni liiring. Josep ku-moni liikuliinga “Yunu yambu tenga-lupa kendemande-yili mulupili niku meku pai.” niring. Akiliinga-pe Pulu Yili yunu-kene molupaliinga, 10 yunu tepa liipa buni wendu urumumanga pali wendu liirim. Yunu-ni yunu piliipa kungnjuliele sipa, kolea Isip yi nuim kingele ‘Yunu kanupa kaí piliipili.’ nirim kene yi nuim kingele-ni ‘Josep yunu Isip-gapmanaliinga yi-nuimele molupa, yunga lkuli kene Isip-koleamanga méle lelemúma pali nukupili.’ nirim.

11 “Penga kolea Isip kene ⸤kolea ya molemulu⸥ kolea Kenan ili kene engle lakupa te lirim, yambuma buni pirim. Oliunga anda-kolepalima langi liingí kupulanum te naa lirim. 12 Jekop-ni “Kolea Isip langi liiku máku toku nosulimele.” niring-na piliipaliinga yunga malupili oliunga anda-kolepalima kumbi-lepa Isip liipa mundurum. 13 Wale tale-siku Isip puring kene Josep-ni yunga anginupilindu “Na Josep.” nimba yunga bili nimba sirim, penga yi nuim kingele-ni Josep-nga yambuma kanupa bi sirim. 14 Kanu-kene Josep-ni yunga lapa Jekop kene Jekop yunga yambuma kene “ “Yandu wangi.” niai.” nimba, eninindu kupulanum sunga liipa mundurum. Jekop yunga yambuma liipa tere lepa sependi-paip muluring. 15 “Yandu wai.” nirim kene piliipaliinga Jekop kolea Isip purum, kanuna yunu kene yunga malupili kene anda leku molku kuluring. 16 Eninga ónuma kelku kolea Kenan meku yandu oku kolea-kelú Sekem meku oku, uinga Eprayam-ni kolea-kelú Sekem yi Amo-nga malupilinga ma te taropu topa liipa uinga yunga ambale ónu tirim kanuna meku puku yunu ónu tiring.

17 “Pulu Yili-ni uinga Eprayam-ndu “Ma ili simbu.” nirim ena kanili nondupa kamu wendu ombá tirim kene oliunga yambu kolea Isip muluring mele anjupa-anjupa pulele kalku liiku muluring. 18 Aku-sipa telsiliipa pupaliinga, punie pulele omba purum kene Isip yi nuim king te alko topa mulurum kanili-ni Josep yunga temanele mimi-sipa naa piliirim. 19 Yunu-ni oliunga yambuma gólu topa sipa tepa kis-sipa, anda-kolepalima mindili liipa sipa, “Kangambula mingíma ‘Kolangi.’ niku lkumanga wasie naa molku pena toku munduku kelai.” nirim.

20 “Aku-siku teku molangi Moses miring. Yunu we-kang te naa miring. Yunu Pulu Yili-ni kanupa kaí piliirim kangale miring. Kaliimbu yupuku yunga lapanga lkuna nosuku muluring. 21 Kanu-kene penga pena nusiring kene yi nuim kingeliinga liminu-ni kanupa liipaliinga “Nanga kangale.” nimba yunga lkuna memba pupa nukurum. 22 Isip-yambumanga piliipa kungnjuli pirim mele pali Moses mani siring kene yunga piliipa kungnjuli lakupa pepa ungma sumbi-sipa nimba uluma tondulu mundupa tepa mulurum. 23 Moses-nga punie tu paon pora nirim kene yunga Isrel-yambuma ‘pupu kanu-pambu.’ nimba piliirim. 24 Pupa kanu-purum kene Isip yi te-ni Isrel yi te tepa kis-sirim. Kanupa kene yunu-ni Isrel-yili liipa tapunjupa Isip-yili topa kunjurum.

25 “(Moses-ni piliipaliinga, ‘Yunga yambuma ‘Pulu Yili-ni ‘Enini teku liani pui.’ nirim.’ niku piliingí.’ nimba piliirimeliinga-pe enini aku-siku niku naa piliiring.)

26 “Ulsulam-ui Isrel-yi tale ele tiringli kene Moses omba kanupaliinga, yunu pupaliinga ele tiringli yisele ambulupa kene elselendu nimba mele: “Anginingli-sele, nambimuna ele tekembeleye? Anginingli-sele ele tekembele kapula naa tekem.” nirim.

27 “Kanu-kene tepa kis-sirim yi kanili-ni Moses paka topa anju mundupa kene nimba mele: “Nae-ni nu ‘Oliu nokani.’ nimba makó túmuye? 28 Bonongu nu-ni Isip-yili toku kunjunu kanu mele ekupu na ‘Topu konjambu.’ niku nikinuye?” nirim. 29 Aku-sipa nirim kene Moses piliipaliinga ‘Kingele-ni yunu tomba.’ nimba takara topa pupa kene kolea Midian pupaliinga mulurum. Yunu akuna molupa kene ⸤ambu te liipaliinga⸥ kang tale mirim.

30 “Kanu-kene Moses kolea Midian mulupili punie tu paon omba purum kanu-kene walse yunu kolea-wakana andupa mulú-komunga Sainai lirimna nondupa mulurum kene Pulu Yili-nga angkella te yunu mulurumna omba unji tenga tepi nomba pirimna omba mulurum. 31 Moses-ni akili kanupaliinga yunu numanu pulele liipa mundupa, ulu tirim mele mimi-sipa kanombandu nondupa purum kene Auliele-nga ungele unjina wendu urum piliirim akili i-sipa mele: 32 “Na nunga anda-kolenali-ni popu turing yimanga Pulu Yili moliu. Eprayam kene Aisak kene Jekop kene akumanga Pulu Yili moliu.” nirim. Kanu-kene Moses pung-pungu nimba mundu-mong tepa kene liipa wekundu kanupa tepéle naa kanurum. 33 Kanu-kene Auliele-ni yunundu nimba mele: “Nu ma angiliikinu ili nangale akiliinga nunga kimbu-súli posuku wendu lii! 34 Nanga yambu Isip molemelema mindili nolemele mele kanupu pora sipu moliu. Enini kola telemele akili piliipuliinga ekupu enini tepu liimbundu mania úndeliinga ‘Nu kolea Isip-ndu kelkunu pani.’ nimbu liipu mundumbu teker.” nirim.

35 “Yi Moses ili yunu uinga Isip mulurum kene Isrel-yambuma-ni niku mele: “Nae-ni ‘Nu oliu nokani.’ nimba makó túmuye?” niku yunga ungele liiku su siring yi Moses kanili Pulu Yili yunu-ni yunu makó topa ‘Nanga yambuma nokukunu, enini teku liikunu, mindili nolemelema wendu liani.’ nimba unjina tepi nomba pirimeliinga angkella tenga kerale-ni ‘Moses nimba sipili.’ nirim. 36 Yi Moses kanili yunu-ni yambuma kolea Isip memba wendu urum. Enini kolea Isip sukundu muluring kene kepe, Numú Kundulina uring kene kepe, kolea-wakana punie paon tale anduku muluring kene kepe, yunu-ni ⸤Pulu Yili yununu mulurum mele⸥ liipa ora sirim ulu-tondulu pulele tirim. 37 Yi Moses-ni Isrel-yambumandu nimba mele:

39 “Aku-sipa tirimeliinga-pe oliunga anda-kolepalima-ni ⸤Pulu Yili-ni yunundu “Enini nukui.” nimba makó turum yi Moses-nga⸥ ungele ‘teng panjipu naa piliimulú.’ niku yunu liiku bulu siku, enini ‘Kolea Isip-ndu kelepu pulkumulanje manda!’ niku waka kolku muluring. 40 ⸤Moses mulú-komunga Sainai akuna ola pupaliinga wela mandu naa urum kene Isrel-yambuma-ni eninga niku Pulu Yili popu tunjuring yimanga kumbi-lepa yi-auli-olandupa⸥ Eron-ndu enini niku mele: “Oliu meku puku nukungí pulu yi popu tomulú mare nu-ni unji-ni mola ku-ni teku mimi tinjui. Oliu kolea-Isip yandu liipa memba urum yi Moses wela naa okumaliinga nambulka tímunje?” niring. 41 Ena kanuna enini kung pirimu-kao walú mele tilu-sili te teku mimi teku, ‘Ili oliunga pulu yili.’ niku popu toku mélema kalku siku, eni-enini teku mimi tiring mele piliiku numanu siku kung kaluringma kene langi noku muluring. 42 Aku-siku tiringeliinga Pulu Yili-ni enini liipa bulu sipa, kaliimbale kene enale kene kombukantupu kene mulúna angiliimú akuma enini ‘Oliu nokolemele pulu yambuma.’ niku popu toku mélema kalku singí tiring kene kanupaliinga ‘Kapula, eninga aku-siku teangi.’ nimba mundupa kilirim. Aku-siku tiring mele Pulu Yili-ni “Ninjai!” nimba ung nimba sirimuma piliiku yambuma niku siring yi te-ni ungele bukna turum mele kapula telemú. Akili i-sipa mele:

44 “Kolea-wakana oliunga anda-kolepalima-ni Pulu Yili enini-kene mulurum sell-lku kanili kanuku ‘Pulu Yili oliu-kene molemú.’ niku enini yunu popu toku mélema kaluring sell-lkuli takuku angnjiring. Pulu Yili-ni Moses-ndu “I-siku i-siku takangi.” nimba lkuli angiliimba mele liipa ora sirimele aku-siku enini takuku angnjiring. 45 Penga yandupa Josua-ni oliunga anda-kolepalima nukurum kene enini sell-lku kanili tekisiku, Pulu Yili-ni sirim kolea akuna meku oku angnjiring. Pulu Yili-ni kolea kanuna yambu-talape lupa-lupa piringma oliunga anda-kolepalima “Alko toku molangi, ma akili liangi, kanuna pelemelé yambuma kam-kamu pangi.” nirim kene kolea kanuna uinga piring yambu-talape kanuma enini toku munduku, sell-lkuli meku oku kanuna takuring, yandupa yi nuim king Depit mulurum kene we angiliirim.

46 “Pulu Yili-ni Depit yunu kanupa kaí piliipa numanu munjurum kilia yunu-ni Pulu Yili-ndu walsipa kene nimba mele: “Na kalupa liirim yi Jekop-nga popu turum Pulu Yili molumba lku te, uinga sell-lkuli angiliirim mele, manda lepu takunjambuye?” nirim. 47 Akiliinga-pe Pulu Yili-ni “Mólu.” nirim kene Depit-nga málu Sollomon, yunu Depit alko topa yi nuim kingele molupaliinga, Pulu Yili-nga lku-tembollale takunjurum.

48 “Akiliinga-pe Bi Aima Olandupa Mululi Pulu Yili yambuma-ni lku takolemelemanga naa molemú. Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba sirimuma piliipa yambuma nimba sirim yi te-ni aku-sipa nirim kanili. Yi kanili-ni nimba mele:

51 “Eni karaye tili yambuma, eni nandu “Pulu Yili teku kis-siku yunu ung-taka tonjukunu.” nikimilieliinga-pe akili mólu. Eni ‘Pulu Yili-nga yambuma molamili.’ niku kangi te kopsiku wendu liilimele akiliinga-pe yambu Pulu Yili-nga ungele naa piliili yambuma mele molku eninga kum-ma pipi siku numanuma pipi siku molemele. Eni eninga anda-kolepalima tiring mele teku, yambu kanuma-ni Mini Kake Tiliele-nga ungele liiku bulu siku “Naa piliimulú.” niring mele ekupu eni aku-siku nilimele. 52 Pulu Yili-ni “Ninjai!” nimba ung nimba sirimuma piliiku yambuma niku siring yi te eninga anda-kolepalima-ni mindili liiku naa siring yi te mulurumye? Te naa mulurum kanili. Yi kanuma pali buni siring. Yi kanumanga yi mare-ni Pulu Yili-nga Yi Sumbi Niliele ombá mele ungele piliiku yambuma niku siring yi kanuma kepe eninga anda-kolepalima-ni toku kunjuringko. Kanu-kene Pulu Yili-nga ungma niku siring yima-ni “Ombá.” niring Yi Sumbi Nili kanili kamu urum kene eni nanga ungele piliiku molemele yima-ni ‘Yunu toku konjangi.’ niku eninga ele-tu yima liiku siring kene yunu toku kunjuring. 53 Eni Isrel-yambuma, eni angkellama-ni ⸤“I-siku mele teai! I-siku naa teai!” niku Pulu Yili-nga ung-mani siringima yandu liikuliinga teng panjiku naa tiring yambuma, ⸤eni Pulu Yili-nga Yi Kake Tili Yesos aku-siku toku kunjuring⸥.” nimba Stipen-ni aku-sipa nirim.

54 Yunu-ni eninindu aku-sipa nirim-na piliiku kene, yunu-kene aima arerembi kolku eninga kerima kongliiku pula turing. 55 Akiliinga-pe Mini Kake Tiliele Stipen yunga numanuna omba molupa kapula tirim-na yunu-ni olandu-sipa mulú-koleana sukundu kanurum kene Pulu Yili-nga talang tondulu puliele kene yunga tondulale kene kanuma kanupa, Yesos Pulu Yili-nga ki-bokundu ola angiliirim kanurum. 56 Aku-sipa kanupa kene nimba mele: “Mulú-koleale kuna liipa anju-yandu pukum kanokur kene Mania Omba Mana-Yi Au Talurum Yili Pulu Yili-nga ki-bokundu ola angiliikim kanokur.” nirim.

57 Yunu-ni aku-sipa ⸤Pulu Yili kene Yesos kene kapula-kapula muluringli⸥ akili mele nirim piliikuliinga, ⸤“Pulu Yili-kene ung-taka tonjukum.” niku⸥ ‘Yunga ung nikemale naa piliamili.’ niku kúmele pipi siku enini ung lupa mare tondulu munduku nilsiliiku yunu mulurumna lkisiku oku 58 yunu ambolku kunduku meku kolea-auli kaniliinga palana ulsukundu makuruku toku munduku, ‘Yunu kulupili.’ niku ku-mulú-ni tungí turing.

Ui kot-na “I-sipa i-sipa mele tímu kanúmulu.” niku kundi turing yima-ni yunu ku-ni tungíndu eninga wale-pakulima posuku kene, kang-yi te kanupa angiliirimele ‘Nukupili.’ niku nusiring. Yi kaniliinga bili Soll.

59 Enini yunu ku-mulúma-ni toku kunjingí turing kene Stipen-ni Yesos-kene popu topa mawa tepa kene nimba mele: “Auli Yesos, nanga mulungale nu siker. Nu molluna wambu ni.” nirim. 60 Kanu-kene yunu ku-mulúma-ni toku mana mania panjiring kene koporungu langupa nangale topa nimba kene nimba mele: “Auliele, teku kis-sikimili ulu ili pundu naa tokunu kanukunu konde tinjui.” nimbaliinga yunu kulurum.