1 Jaun₂ ca₂o₃'ɨ́n₃ bá₄ Jesús ja₁jaun₂. Jaun₂ ca₂dsiáin'₃ táng₃ juɨg₂ go₅₄ quiain'₅₄ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂ quiáin₅. 2 Jme₁ca₂të́₂ jmɨg₄ sa₅₄, jaun₂ ca₂jme₃lióg₃ ca₂jme₃tɨin₂₃ dsa₂ dsi₂néi₂ guá'₅ sinagoga. Juɨn₅ bá₄ dsa₂ i₂ca₂nág₂ dsɨ₂gó'₃ dsɨ́₅, jaun₂ ca₂tsɨ́'₃ rɨin'₅₄:

―¿A₂já'₄ ca₂i₁jme₁tɨn₅ i₂në₅ jág₁ ca'₅₄ a₂juá'₂ në₅? ¿I₂'e₂ bá₄ jág₁ a₂ŋɨ́'₂ dsɨ́₅ a₂ma₂ŋɨi₂ në₅, ca₂të₂ léi₄ juë'₂ në́₃ tɨin₂ jmo₃? 3 ¿On₁jua'₅₄ i₂në₅ të₅'má₃ ja₁ŋi'₅₄ María, dsó₂ rɨn'₅₄ Jacobo, quian'₅₄ José, quian'₅₄ Judas, quian'₅₄ Si₂mu₅₄ në́₃? Në₅ bá₄ tián'₅ 'io₅₄ rɨin'₅₄ ja₁lá₃ ján₃.

Jaun₂ tsá₃ ca₂rë₃jei₅₄ dsa₂ ja₁jaun₂. 4 Jaun₂ ca₂juá'₂ Jesús:

―Ca₂le₂con₂ bá₄ ja₁siá'₂ guen₅ dsa₂ dsa₂ i₂'ë́₂ jág₁ quián₅ Diú₄. Jŋia'₅₄ lia'₂ dsa₂ go₅₄ bá₄ tsá₃ guei₅, on₃ guë'₂ o₁rɨin'₅₄, on₃ guë'₂ rɨin'₅₄ dsi₂néi₂ në́₃.

5 Jaun₂ tsá₃ 'lióng₂ léi₄ juë'₂ lé₂ le₃jmo₃ juɨg₂ go₅₄. Jŋia'₅₄ lia'₂ i₂lɨn₅₄ bá₄ dsa₂ dso'₅₄ ca₂dsia₃ gu₂, jaun₂ ca₂jme₃'lió₂. 6 Jaun₂ i₃gó'₃ dsɨ́₅ ia₁ a₂ŋɨ́₄ lë₃ tsá₃ 'e₂ 'én₂ dsa₂.

7 Jaun₂ ca₂të́'₃ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂, jaun₂ ca₂chei₃ jma₃on₃ jma₃on₃. Ca₂cuë₃ bí₂ 'éi'₃ a₂'uɨ́n'₂ 'éi₂ jme₂dsí₂ 'lɨn'₅₄ quió'₅ dsa₂. 8 Jaun₂ ca₂tsɨ́'₃ 'éi₂ a₂tsá₃ 'e₂ cán₂ 'i₁caun₂ le₁'i₄ juɨ₅, jŋia'₅₄ lia'₂ jma₃cáun₃ 'ma₂'ɨ₅₄ bá₄. 'I₁caun₂ a₂siá'₂ tsá₃ cán₂, on₃ guë'₂ të₂'mɨ'₂, on₃ guë'₂ i₁ŋí'₄, on₃ guë'₂ cu₄ 'ŋió'₃ nɨ₁lau₂ le₁jén'₅ tú'₅ në́₃. 9 Jŋia'₅₄ lia'₂ jma₃co₂dsán'₃ nɨ₁lau₂ con'₂ a₂ma₂le₁ton₅ tag₅₄ bá₄ cán₂, ton'₂ tsá₃ cán₂ tɨn₃ dsán'₃ tsɨn'₅₄ në́₃. 10 Jaun₂ ca₂juá'₂ në́₃:

―Jë₁ma₂të́₂ rë₁tón'₄ 'nia'₂ lia'₂ caun₂ dsi₂néi₂ quió'₅ dsa₂ ja₁o₁nóg'₅, ja₁jaun₂ jŋia₄ 'nia'₂ ca₂lia'₂ ca₂të́₂ jmɨg₄ i₁'uɨ́n'₃ 'nia'₂ táng₃ juɨg₂ jaun₂. 11 Në₁jua'₂ cha₂ ja₁lɨn₅₄ tsá₃ guei₅ dsa₂, on₃ guë'₂ 'nio₃ dsa₂ nag₃ jág₁ quián'₂ 'nia'₂, 'uɨn'₂ 'nia'₂ ja₁jaun₂, séi'₄ 'nia'₂ 'liog₂ tag'₅₄ co₂'nió'₄ jmó'₂ 'nia'₂ léi₄ co₂jaun₂ ma₂le₁cán'₄ dsa₂ 'éi₂ guioin₅₄.* A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂ juá'₂ le₂la₂ ján₃: “A₂dsɨ₂jó'₃ juá'₅ jniá₂, jë₁ma₂të́₂ jmɨg₄ i₁qui₃dsɨ₅ Diú₄ 'éi'₃, tsá₃ jua'₅₄ ŋɨ́₄ uɨg₅ gue₃ dsa₂ jme₁chan₂ Sodoma quian'₅₄ Gomorra, con'₂ guë́₄ dsa₂ i₂tsá₃ guen₅ 'nia'₂.”

12 Jaun₂ ca₂'uɨn₂ bá₄ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂ në́₃, ca₂i₃léin₂ ca₂i₁'ë́₄ jág₁ a₂dsɨ₃quén'₅ dsɨ́₅ dsa₂. 13 Jaun₂ qui₂ca₂'uɨ́in'₂ juɨn₅ je₂na'₅₄, qui₂ca₂tsɨ́in₂ no'₅₄ juɨn₅ dsa₂ dso'₅₄, qui₂ca₂jme₃'lóin₂ dsa₂ në́₃.

14 Ca₂rë₃ŋi₅ Rag₅₄ Herodes jág₁ a₂'ei₅ quió'₅ Jesús, ia₁ ca₂le₂con₂ bá₄ ma₂le₁ŋi₅ dsa₂ 'e₂ a₂jmo₅ Jesús ŋɨ₂₃. Jaun₂ juá'₂ Rag₅₄ Herodes:

―Ma₂ca₂jen'₅₄ Juan₅₄, dsa₂ i₂jme₁chon₅ dsa₂ jmɨg₂; 'uɨg₅₄ jaun₂ quɨ'₅₄ jmɨg₄ jmo₂₃ 'e₂ a₂jmo₂₃.

15 I₂lɨn₅₄ guë'₂ dsia₅ táng₃:

―Elías bá₄ 'éi₂ ŋɨ₅.

La₁ i₂sián'₂ guë'₂ juá'₂:

―Jan₂ i₂chen₄ quián₅ Diú₄ bá₄ 'éi₂, juɨ₁lia'₂ dsa₂ i₂jme₁'ë́₂ jág₁ quián₅ Diú₄ ma₂lɨ́g'₂.

16 Jme₁ca₂nág₂ Rag₅₄ Herodes, jaun₂ ca₂juá'₂:

―Juan₅₄ bá₄ në₅ ŋɨ₅, i₂ca₂'nia₃ dsa₂ dsɨ₂lag₄, 'éi'₃ quió₃ jniá₂. Ma₂ca₂jein'₅₄ táng₃.

17 Ia₁ 'ŋiog₅ bá₄ Herodes ma₂jmo₅ 'éi'₃ le₂jŋiá₅ a₂ca₂i₁chan'₅₄ dsa₂ Juan₅₄ ca₂i₁tio'₂ né'₃ 'má₃ rë₂'ŋei'₅₄ 'uɨg₅₄ quió'₅ 'io₅₄ Herodías i₂lɨ́n₅ dsɨ₂i₂gu₂ Fe₂li₄ rɨin'₅₄. La₁ Herodes në́₃ ma₂jmo₂₃ quiáin₅. 18 Ia₁ jme₁ma₂qui₂ma₂juá'₂ Juan₅₄ tsɨ́'₅ Herodes:

―Tsá₃ 'i₄ 'éi'₃ jmó'₂ quiáng'₂, 'io₅₄ quián₅ dsó₂ rɨ́ng'₂.

19 'Uɨg₅₄ jaun₂ jme₁'i₄ 'nei₂ dsɨ́₅ 'io₅₄ Herodías jɨ́in₂ Juan₅₄. Jaun₂ jme₁'nio₃ jŋag'₃, la₁ tsá₃ ca₂dsó'₂ juɨ₅ 'a₂ lia'₂ jmo₃. 20 Ia₁ jme₁ŋi₅ bá₄ Rag₅₄ Herodes a₂lɨ́n₅ Juan₅₄ dsa₂ dsen₃, jaun₂ jme₁jme₂go₃ bá₄; jaun₂ jme₁jmo₂₃ 'í₁. Lia'₂ con'₂ jme₁nag₂₃ jág₁ quió'₅ Juan₅₄, jme₁të₂tsɨin'₅₄ tsá₃ 'e₂ ŋi₅ jmo₃, la₁ 'ŋio₂ bá₄ dsɨ́₅ jme₁nag₂₃. 21 La₁ ca₂cuɨn₃ jmɨg₄ në́₃ jme₁ca₂jmo₃ Herodes jmɨg₄ a₂ca₂dsɨ́'₃ ŋi₂: ca₂jmo₃ má₃, ca₂të́'₃ dsa₂ can'₅₄ con'₂ dsa₂ i₂jmo₅ 'éi'₃ juɨg₂, i₂lɨ́n₅ juɨg₅₄ 'lióg₂ quiáin₅ në́₃, ca₂le₃jɨ́n₃ guë́₄ con'₂ dsa₂ dsen₅₄ quián₅ juɨg₂ ja₁tén₄ Galilea. 22 Jaun₂ ca₂guan₃ ja₁mɨ́g₄ Herodías ja₁niog₅ jmɨg₄, jaun₂ ca₂dsáin₂. A₂jaun₂ ca₂të́₂ dsɨ́₅ Rag₅₄ Herodes, ca₂le₃jɨ́n₃ dsa₂ i₂té₄ i₂tion'₅₄ guë́'₅ quiain'₅₄ në́₃. Jaun₂ ca₂juá'₂ rag₅₄ ca₂tsɨ́'₃ 'io₅₄ bë'₅₄ 'éi₂:

―Mɨ₄ ca₂le₃jë́₃ 'e₂ 'niog'₂, jaun₂ cuë₅₄ jniá₂.

23 Jaun₂ ca₂cuë₃ jág₁ quió'₅ ca₂le₃jë́₃ ca₂'ɨin₃ Diú₄, ca₂juá'₂:

―Chi₂jua'₂ 'e₂ caun₂ a₂mɨ́'₁ 'ne₂, cuë₅₄ bá₄ jniá₂, jŋia'₅₄ ca₂dsio₄ 'uë₃ ja₁gong₂.

24 Jaun₂ ca₂o₃'ɨ́n₃ 'io₅₄ bë'₅₄ 'éi₂ ca₂i₁ŋag₁₂ chog₅₄, ca₂i₁jua'₄:

―¿'E₂ mɨ₅₄ jniá₂, mag₅₄?

Jaun₂ ca₂juá'₂ chog₅₄:

―Mɨ₄ mɨ₂dsi₄ Juan₅₄ i₂chon₅ dsa₂ jmɨg₂.

25 Jaun₂ ca₂'í₃ táng₃ 'éi₂ dsɨ₂juɨ₅ ja₁guá₄ rag₅₄, jaun₂ ca₂juá'₂:

―'Nio₃ cuë́'₁ të₂në₃ mɨ₂dsi₄ Juan₅₄ i₂chon₅ dsa₂ jmɨg₂, a₂'i₄ 'ŋió'₃ uɨng₅.† lit. “rë₂dsɨ́₂ ne₄ caun₂ nɨ₁ŋí₁ charola.”

26 Jme₁ca₂nág₂ rag₅₄ jág₁ në₅, ca₂jén₂ dsɨ́₅. La₁ tsá₃ a₂ŋi₅ jmo₃, ia₁ ma₂në₂cuë₃ jág₁ quió'₅ le₂jŋiá₅ a₂cuë₃ chi₂jua'₂ 'e₂ 'nio₃ 'io₅₄ 'éi₂, ton'₂ ia₁ ma₂në₂néi₂ a₂mei₅₄ quiáin₅ i₂tián'₅. 27 Jaun₂ dsɨ₂juɨ₅ jaun₂ ca₂chein₃ jan₂ 'lióg₂ a₂dsɨ₃quián₂ mɨ₂dsi₄ Juan₅₄. 28 Jaun₂ ca₂ŋó₃ 'lióg₂ juɨ₅ 'ŋió'₃ 'né₅ 'má₃, jaun₂ ca₂i₁qui'₂ dsɨ₂lag₄ Juan₅₄, jaun₂ quian₅ rë₂'i₄ 'ŋió'₃ uɨng₅, ca₂cuë́'₃ 'io₅₄ 'éi₂. Jaun₂ 'io₅₄ në́₃ ca₂gue₃, jaun₂ ca₂i₁cuë'₂ táng₃ chog₅₄.

29 Jme₁ca₂rë₃ŋi₅ dsa₂ i₂jme₁quian'₅₄ Juan₅₄, jaun₂ ca₂o₃léin₂, ca₂tág₃ 'lag₄, jaun₂ ca₂i₁'ó₄.

30 Cang₂ jaun₂ ca₂o₃len₃ dsa₂ i₂chen₄‡ griego: apóstolous. 'éi₂, ca₂ŋɨi'₂ táng₃ quiain'₅₄ Jesús, jaun₂ ca₂dsia₃ 'e₂ niog₅ ca₂jmo₃ ja₁i₁lein₅₄, 'a₂ lia'₂ i₂ca₂jme₁tɨin₂₃ dsa₂. 31 Jaun₂ ca₂juá'₂ Jesús:

―I₂nó'₅ 'nia'₂ con'₂ guiong'₅₄ caun₂ ja₁co₂'ŋiog₅, i₂jŋia₄ ca₂tiá₂.

Ia₁ juɨn₅ lɨn₃ dsa₂ i₂o₂lén₂, lia'₂ i₂dsɨ₂len₃ në́₃, ca₂lia'₂ jŋia'₅₄ tsá₃ cuɨn₅ jmɨg₄ guë́'₃. 32 Jaun₂ në́₃ ca₂tóin'₂ tsɨ₁mu₅ ca₂i₃léin₂ caun₂ ja₁lë́₄ co₂'ŋiog₅ con'₂ guioin₅₄. 33 Jaun₂ qui₂ca₂'uɨn₂ dsa₂ le₂caun₂ le₂caun₂ juɨg₂, i₃léin₂ co₂chi'₅₄ juɨ₅ tag₅₄ a₂'ein₂₃ Jesús. Jaun₂ jŋiái₅ bá₄ dsi₃léin₂ lia'₂ con'₂ guë́₄ 'éi₂. 34 Jme₁ca₂sión₃ Jesús 'ŋió'₃ tsɨ₁mu₅, ca₂jɨ́in₂ juɨn₅ lɨn₃ dsa₂, ma₂tion'₅₄ le₁jŋiog₅, ca₂tá'₂ ŋéi₂ dsɨ́₅ dsa₂ 'éi₂, ia₁ i₂nio₄ dsa₂ lia'₂ jë₁i₂nio₄ já'₂ cha'₂ i₂tsá₃ juɨg₅₄ chan₂, jiog₃, jmo₃ 'í₁. Jaun₂ ca₂jme₃lióg₃ ca₂jme₃tɨin₂₃ dsa₂ 'lióng₂ lɨn₃ jág₁. 35 Jme₁ca₂'láu₂ jaun₂ ca₂o₃lén₂ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂ quiáin₅, jaun₂ ca₂juá'₂:

―Caun₂ ja₁co₂'ŋiog₅ bá₄ la₂, ton'₂ ca₂'láu₂ guë́₄ má'₃. 36 'Ei'₂ jág₁ dsa₂, ia₁jaun₂ dsɨ₃lein₅ dsɨ₃'nióg₂ a₂guë́'₃ lia'₂ con'₂ juɨg₂ ja₁nau₂ ma₂quián₅ në₅.

37 Jaun₂ ca₂ŋag₃ Jesús:

―Cuë'₅₄ 'nia'₂ dsa₂ a₂guë́'₃.

Jaun₂ ca₂ŋag₃ táng₃ 'éi₂:

―¿Lé₂ le₃dsɨ₁liá₄ tɨn₃ 'ŋiá₂-láu₂ 'éi'₃ denario i₁ŋí'₄ ia₁jaun₂ dsio'₂ a₂guë́'₃ dsa₂?

38 Jaun₂ ca₂juá'₂ táng₃ Jesús:

―O₂jag₄ 'nia'₂ je₂liá'₂ i₁ŋí'₄ 'i₄ quián'₂ 'nia'₂.

Jaun₂ ca₂i₁jag₅₄ 'éi₂ jaun₂ në́₃, jaun₂ ca₂o₃léin₂ táng₃, ca₂juá'₂:

―'Ŋiá₂ i₁ŋí'₄ bá₄ 'i₄, on₃ guë'₂ i₁ju₁.

39 Jaun₂ ca₂chein₃ jág₁ a₂tian'₃ dsa₂ jma₃co₂niói'₃ ne₄ ŋi₂ma'₂ rë'₂, 40 jaun₂ ca₂tián'₂ dsa₂ jma₃co₂niói'₃ ja₁lë́₂ caun₂ 'ŋiá₂-lón₂, i₂ca₂tián'₂ jma₃co₂nió'₃ jma₃të₂lón₃-guián₂ në́₃. 41 Jaun₂ në́₃ ca₂jŋa'₃ Jesús le₃'ŋiá₂ i₁ŋí'₄, le₃on₃ guë'₂ i₁ju₁ në́₃, ca₂jág₃ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃, ca₂cuë́'₃ ti₁'mag'₄ Diú₄. Jaun₂ ca₂jmo₃ le₁'nau₅₄ i₁ŋí'₄, jaun₂ guë́₄ ca₂cuë́'₃ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂ quiáin₅, ia₁jaun₂ dsia₃ 'éi₂ ne₄ dsa₂. Ján₃ guë'₂ ca₂jmo₃ dsióg₁ quió'₅ i₁ju₁ on₃ 'éi₂, ca₂cuë́'₃ ca₂le₃jɨ́n₃. 42 Jaun₂ le₃jɨ́n₃ dsa₂ ca₂guë́'₃ ca₂lia'₂ ca₂rë₃tain₅₄. 43 Jaun₂ ca₂cág'₃ bá₄ guë́₄ dsa₂ guia₃-tɨ́n₂ tsɨ₁mɨ'₂ 'nau₅₄ i₁ŋí'₄, a₂ca₂chóng₃ quió'₅ i₁ju₁ në́₃. 44 'Ŋiá₂ mei₅ jme₁lë́₂ ca₂le₃jɨ́n₃ dsa₂ ŋe'₂ i₂ca₂guë́'₃ 'éi₂.

45 Jaun₂ dsɨ₂juɨ₅ le₂jaun₂ ca₂jmo₃ Jesús 'éi'₃ a₂i₃ton'₅₄ chi'₂ dsɨ₂guia₃-tɨ́n₂ quiáin₅ 'ŋió'₃ tsɨ₁mu₅, jaun₂ jŋiá₅ de'₂ 'éi₂ ŋɨ́₃ jmɨg₂ con'₂ guë́₄ 'ŋiog₅, a₂dsi₁léin₂ Betsaida, të₁lia'₂ 'í₁ guë́₄ 'ŋiog₅ 'ág'₃ jág₁ dsa₂. 46 Jme₁ma₂ca₂lë₃ 'ág'₅ jág₁ dsa₂, ca₂ŋó₃ jaun₂ në́₃ juɨ₅ má'₂ i₁chi₂i₁lein'₁ Diú₄. 47 Jaun₂ con'₂ ca₂tó'₂ nei₂ dé₄, ma₂ŋó₅ tsɨ₁mu₅ dsi₂jo₂ jmɨ₁ŋí'₄, 'ŋiog₅ guë'₂ Jesús jaun₂ bá₄ 'ein₅₄ 'uë₃. 48 Jaun₂ ca₂jág₃ Jesús 'ŋio₅ cán₂ ta₁ tioin'₅₄ a₂jein₂₃ nɨ₁'ma₂ a₂gag₂ jmɨg₂, ia₁ 'liog'₂ dsí₂ le₂ca'₃. Jaun₂ con'₂ le₁né₃ të₂le₃ ca₂jnia₃, ca₂jme₃quián₃ Jesús ŋɨ₂₃ ne₄ jmɨg₂ ja₁ŋó₄ tsɨ₁mu₅. Jaun₂ ca₂jmo₃ në₂jag₄ bá₄ i₂jme₁ma₂ŋɨ́₃ co₂dsau₅ ja₁tion'₅₄ 'éi₂. 49 Jme₁ca₂jág₂ jóin'₅ ŋɨ₂₃ ne₄ jmɨ₁ŋí'₄, dsa₂ 'lɨn'₅₄§ griego: fantasma. bá₄ 'éi₂ lɨ́in₂, jaun₂ ca₂tóin'₂ co₂mɨ'₅₄ ca₂guió'₃, 50 ia₁ ca₂le₃jɨ́in₃ bá₄ ca₂rë₃gó'₅ 'ŋio₅ lɨn₃ jme₁ca₂jág₂. La₁ dsɨ₂juɨ₅ bá₄ ca₂juá'₂ Jesús:

―¡Tiá₂ dsia₄ 'nia'₂ 'au'₂; jniá₂ bá₄ la₂, tsá₃ lë₁jmo₂ 'nia'₂ gang'₃!

51 Jaun₂ ca₂uɨ́g₂ 'ŋió'₃ tsɨ₁mu₅ ja₁tion'₅₄ 'éi₂. Jaun₂ ca₂'ág₂ táng₃ tei₄ ca₂jŋia'₃ dsí₂, jaun₂ i₃gó'₃ dsɨ́₅ 'éi₂ 'ŋio₅ lɨn₃. 52 Ia₁ tsá₃ 'e₂ ca₂ŋɨ́'₂ dsɨ́₅ dsa₂ 'éi₂ juɨ₁lia'₂ léi₄ juë'₂ a₂ma₂në₂jág₃ jmo₅ Jesús quian'₅₄ i₁ŋí'₄, në₂jag₄ bá₄ cha₂ a₂jmo₅ jnág₅ a₂tsá₃ rë₂ŋɨ́i'₂.

53 Jme₁ca₂'ain₂ jmɨg₂, ca₂dsi₃léin₂ 'uë₃ Genesaret. Ja₁jaun₂ ca₂'néi₂ tsɨ₁mu₅ chei'₅₄ jmɨg₂. 54 Dsɨ₂juɨ₅ jme₁ca₂'uɨin₂ tsɨ₁mu₅, co₂tan₅₄ lia'₂ ca₂rë₃cuɨn₅ bá₄ dsa₂ Jesús. 55 Jaun₂ ca₂i₁nioi₁₂ co₂chi'₅₄ le₂tan₅₄ juɨg₂ te₁'i₁ ma₂quián₅ jaun₂. Jaun₂ ca₂i₁quian₅₄ dsa₂ dsa₂ i₂le₁dso'₅₄ quian'₅₄ tsɨ₁jein₁ 'a₂ guë́₃ já'₄ 'en₅₄ Jesús. 56 Ca₂le₂con₂ ja₁jme₁ŋɨ₅ Jesús, jë₁ma₂'í₅ jë₄ juɨg₂, jë₄ ciudad, o₃ le₂'i₄ juɨ₅ ja₁ŋó₄ 'e₂, jme₁qui₂dsɨ₂jŋia₃ dsa₂ dsa₂ dso'₅₄, qui₂ca₂dsiog₃ ja₁niog₅ 'ma'₅₄. Qui₂ca₂mɨ₃ dsa₂ tsá₃ a₂nag₅₄ o₁jŋia'₅₄ a₃tag₄ tsɨn'₅₄ bá₄ cuë₃ jmɨg₄ a₂nɨ́i'₃. Jaun₂ ca₂le₃jɨ́n₃ dsa₂ dso'₅₄ i₂qui₂ca₂nɨ́'₃ tsɨn'₅₄ Jesús, qui₂ca₂'lóin₂.