Dehet Banan deng Lamtua Yesus,
muding
Lukas
1
Tasao le Lukas dul dehet nia
1-3 Ama Teofilus* Ngaal Teofilus sa se dais Yunanin nam nahin na noan, ‘atuil man in namnau Ama Lamtua’. Ni Lukas buk hmunan na, man un dulan bel Teofilus. Lukas buk nomer dua la, Aan in Nutus sas Dehet tas. man auk in todan.
Boa-blingin.
Atuli mamo dul soba-naan dehet deng dasi-dais man in daid son se kaim hlala kia ngas. Dehet oen in dulang nas muid apa lo, mo kaim taan haup dehet nas deng Lamtua Yesus nenan nas, nol atuil didang man net nol matan esan nas. Totoang oen in dehet tas le, lam muid baktetebes Ama Lamtua Allah in hid meman son lo-lolo hmunan nua ka.
Tiata auk tinang dais nas totoang nol babanan, kilan deng dehet ta peke ka. Hidim auk nutus le dulas totoang nol babanan, muid un lalan. Nini ela lam, ama taan asa man in daid son na nol baktetebes. 4 Nol ama kon parsai noan, asa man atuli las in dehet son na, dehet in nole-lilung lo. Totoang nas, baktetebes ela!
Ama Lamtua ima-ii deng sorga, tek meman deng Yuhanis in Sarain Atuli ka, in dadi ka
5 Dehet ni un peke ka elia: dedeng laih Herodes kil bandu se propinsi Yudea ka, muik atuling mes ngala Sakarias. Un na mo, at mes deng tulu agama Yahudi las. Nol un kon at mes deng tulu agama man in se upung Abia buan na ngas. Sakarias sapa ka, ngala Elisabet. Elisabet nam kon upu-aan deng tulu agama las, lole un nam mo upung Musa kaka Harun in hua-koet.✡ Dehet deng Bangsa Israel nol Bangsa Yahuda lalis mesa la 24:10; Dehet in Puit deng Dale Mesir 7:7 6 Oen duas nuil lolo-lolo muid Ama Lamtua Allah prenta las nol atorang ngas totoang. Atuli kon todan one. 7 Oen duas kon blalan son, mo muik aan lo, lole Elisabet maan in hua ana ka tema son.
8 Oe mesan na, Sakarias nol un buan Abia las haup oras in dake se Um in Kohe-kanas Tene ka, se kota Yerusalem. 9 Muid oen in nuil-nola ka lam, tulu agama las pel lot, le taan noan asii man taam laok se Um in Kohe-kanas Tene ka Kamar in Niu Dudui ka. Se na lam, atuling na musti tuun kai bui bingis se Ama Lamtua Allah sila-mata. Dedeng na, lot ta nahi tom Sakarias. 10 Kon nam un taam lako. Oras un tuun kai bui bingis se kamar ra dalen na ka, atuil hut mamo kas kohe-kanas se kintal la. 11 Nahkitu lam, Ama Lamtua Allah ima-ii mes deng sorga maa dil se maan in tuun kai bui bingis sa halin kanan na.
12 Ngat net ela kon, Sakarias lii isi, didiin un taan le tao elola ka lo. 13 Mo ima-ii in deng sorga ka tekan noan, “Sakarias! Lii deken ne! Ta Ama Lamtua Allah ming ku in kohe-kanas sa son. Ta mam ku sapam ma hua bel ku tana-ana biklobe mesa. Ku musti ngali un ngala ka, Yuhanis. 14 Mam atuli hut mamo kon dalen kolo leo-leo nol mia, undeng mi haup aan son. Mam tana-ana ni tao ku dalem kolo. 15 Ama Lamtua Koo Niu ka leo-leo nol una, kilan deng un ina ka in beeh una ka. Un musti luil totoang in ninu man tao le mahu ngas. Oras un tene maa ka, Ama Lamtua Allah pake un daid atuil tene.✡ Buk in Kahi 6:3 16 Mam un hanet atuil Israel mamo le bali muid oen Tuang nga, na Ama Lamtua Allah. 17 Un oen-lalin na nol un in kuasa ka parsis el upung Elia, man Ama Lamtua mee-baha deng hmunan nua ka. Un maa muna deng kit Tuang nga. Un tao atuil blalan nas le namnau oen anan nas pait. Nol atuil in bali kudi Ama Lamtua ngas, un bali oen in nuli ka kon, le halin oen bali muid Ama Lamtua in koma ka. Nini ela lam, un tao atuli las le oen dalen nas sium Lamtua in maa kia.”✡ Meliaki 4:5-6
18 Mo Sakarias ketan bali ima-ii na noan, “Elol na la?! Auk nol auk sapang ngi blalan son nian nam, taon elol le auk taan noan nias totoang bisa dadis sa?”
19 Kon nam ima-ii na siut noan, “Auk niam Gabriel, Ama Lamtua Allah atulin in loka-tadu ka. Un esa man lok auk le maa tek dais banan ni bel ku.✡ Danial 8:16; 9:21 20 Mo ku dai parsai auk in teka ki lo. Tiata, taad deng ku in nodan na elia! Ku meem ma nuduꞌ, le ku aa nal lo deng leol neot nia, didiin oras mi in haup tana-ana ka ka. Mam ku ngat esa tuun! Ta asa man auk in teka ni lius oras sa lam dadi.”
21 Atuil hut mamo man kohe-kanas se likun na ngas nangan hapun lo, lole Sakarias puti taan lo tuun nam. 22 Mo oras un puit maa ka, un aa nal lo son. Hidim un bel taad nini ima ka, tukun nam oen tana noan, Ama Lamtua tulu belen dais in muun isi mes se Kamar in Niu Dudui ka.
23 Oen oras in dake ka hidi kon, Sakarias pait lako uma. 24-25 Nesang lo kon Elisabet behe. Kon un huni se uma dalen tukun, didiin bulan lima. Un aa noan, “Naka Ama Lamtua! Undeng Un tulu Un dalen banan na bel auk son. Eta auk haup in hua-koet son nam, atuli las tao nahmaeng auk pait lo ka.”
Ama Lamtua ima-ii deng sorga maa tutnaal Maria
26 Dedeng Elisabet in behe ka laok bulan eneng kon, Ama Lamtua Allah lok Un ima-ii mes deng sorga, le lako se ingu mes ne propinsi Galilea, ngala Nasaret. Ima-ii na ngala Gabriel. 27 Se Nasaret muik tana-bihatang mes ngala Maria. Maria na mo biklobeng mes ngala Yusuf neleng son. Yusuf na mo laih Daud in hua-koet. Tiata ima-ii Gabriel laok tutnaal Maria.✡ Matius 1:18 28 Un tulu apa ka bel tana-bihatang na, le tekan noan, “Boa-blingin baat-ana! Ama Lamtua Allah huil nal ku son, le tao dais banan mes bel ku. Ama Lamtua Allah kon leo-leo nol ku, Maria.”
29 Ming ela kon, Maria nangan taan asa man ima-ii na in teka ka lo. Un nangan taan le in teka na nahin na saa ka lo. 30 Kon nam ima-ii na tek napiut noan,
“Maria! Lii deken!
Ta Ama Lamtua Allah kom le tulu bel ku Un dalen banan na.
31 Nesang lo ka kam, ku behe,
hidim ku hua tana-ana biklobeng mesa.
Ku musti ngali Un ngala ka, Yesus.† Se dais Ibranin nam, Yeshua nahin na noan ‘Ama Lamtua Allah bel boa-blingin atuli lia’. ‘Yeshua’ se dais Yunanin nam Yesus. Tinang kon se Matius 1:21.
32 Mam Un daid Atuil tene.
Nol Un nam Aan deng Ama Lamtua Allah man Lapa Dui Hihidi ka,
man Ama Lamtua noken noan, ‘Un na mo, Auk Anang esa.’
Mam Ama Lamtua Allah nikit Un le kil bandu,
banansila el Un upu kia-kaon laih Daud.
33 Un man kil bandu napiut taung atuil Israel las.‡ Dais Yunanin dul noan, ‘Un prenta Yakob um isin nas’. Un nahin na noan, ‘Un prenta atuil Israel las’.
Ta Un in prenta ka hidi nutus taan lo.”✡ Samuel dua la 7:12, 13, 16; Yesaya 9:7
34 Mo Maria ketan ima-ii Gabriel la noan, “Auk niin nakbuan net nol biklobe mes lo bii kon! Lam taon elol le auk beheng nga?”
35 Kon ima-ii na situn noan, “Elia! Mam Ama Lamtua Allah Koo Niu ka maa se ku. Nol Ama Lamtua Allah in Lapa Dudui ka nini Un kuasa la, le buba-kabut ku. Nini ela lam, tana-ana man ku in hua na, niu baktetebes, lole mam Ama Lamtua Allah noken noan, Un nam Auk Anang esa.
36 Herang deken! Ta ku nenan mes ngala Elisabet kon behe son. Un blalan son ta atuli tek noan un hua lo ka. Mo halas ni un behe laok bulan eneng son. 37 Ta taung Ama Lamtua Allah lam, totoang bisa dadi!”✡ Dehet deng Apan-kloma ki in Dadi ka 18:14
38 Hidim Maria siut noan, “Banan. Auk niam Ama Lamtua Allah atulin in loka. Nang le totoang daid muid ku in teka ka. Auk tade le muid Ama Lamtua in koma ka.”
Hidi kon ima-ii in deng sorga na lako nang una.
Maria lako meo Elisabet
39-40 Kaliut nal lelo ila lo, kon Maria lalaba bok deng Nasaret le lako Sakarias ingu la, man ne leten deng propinsi Yudea. Lius se ua tukun nam, un taam lako se Sakarias uma, le boa-blingin nol Elisabet.
41 Nikit Elisabet ming Maria in biu le aa noan boa-blingin na kon, tana-ana in se un tain dalen na ka sapan. Ti Ama Lamtua Koo Niu ka maa tama se Elisabet. 42 Tiata un aa mumuun le tek noan, “Maria! Mam atuli las nikit sakeng ku ngalam ma lapa dui deng totoang bihaat in ne apan-kloma ki ngias! Mam atuli las kon nikit sakeng tana-ana in ne ku taim ma dalen na ka! 43 Auk kon haup in naka, undeng auk Lamtuan na ina ka maa tutnaal nol au. 44 Apin ku taam maa biu, le aa boa-blingin nol au ka, auk anang in ne auk taing ngi dalen nia ki, sapan, undeng dalen kolo. 45 Ama Lamtua Allah tulu Un dalen banan na bel ku son, undeng ku parsai noan, Un daek muid Un in hida ka.”
Maria naka-naka Ama Lamtua Allah
46 Maria aa noan,
“Deng auk daleng ngi esa-esa kia,
auk nikit sakeng Ama Lamtua ngala ka lapa-lapa!
47 Auk daleng ngi kolo isi,
undeng Ama Lamtua Allah bel boa-blingin au!
48 Un tinang auk babanan son,
molota auk niam Un atulin in loka-loka man muik nahin lo.
Ninin deng oras nia, mam totoang atuli li nangan noan auk niam,
bihaat man ulat banan dudui,✡ Samuel mesa la 1:11
49 undeng Ama Lamtua tao bel auk dasi-dais in herang.
Un nam Kuasa Dui Hihidi nol Niu Dui.
50 Ama Lamtua Allah tulu dael kasiang tutungus bel totoang atuil in todan-lahing se Una ngas,
deng in hua-koet mesa, lako in hua-koet tenga las.
51 Un nini Un in kuasa ka,
le tao didaa atuil in bon batu ngas.
52 Un tao nahu atuli-atuil in kil kuasa ngas,
undeng oen in koaok daat ta.
Mo Un nikit sakeng atuil in tao apa ka deng dadale ngas.✡ Ayub 5:11; 12:19
53 Un nalo atuil in lubung ngas didiin silis,
mo Un nulut soleng atuil in muki ngas
le lakos nol iman mosa.
54 Un tulung Un atulin Israel las,
nol tulu Un in namnau one ka tutungus.
55 Hmunan nua, Un butu-kil in hida nol kit upu kia-kaon nas,
upung Abraham nol un in hua-koet tas totoang.
Halas ni in hida na butu-kil napiut.”✡ Dehet deng Apan-kloma ki in Dadi ka 17:7; Samuel mesa la 2:1-10
56 Maria daad nol Elisabet bulan tilu, hidi halas-sam un pait lako uma, ne Nasaret.
Elisabet hua Yuhanis
57 Oras sa maa lius kon, Elisabet hua tana-ana biklobeng mesa. 58 Dehet na holhising lako se un nenan nas nol iung na isin na totoang, noan, Ama Lamtua Allah tulu Un dalen banan na, le bel Elisabet tana-ana mes son. Kon oen totoang dalen kolo.
59 Nikit tana-ana na umur lelo paul kon, oen sunat un muid atuil Yahudi las atorang nga. Hidim oen le ngali tana-ana na, Sakarias muid un ama ka ngala ka.✡ Atorang deng Tulu Agama las 12:3 60 Mo un ina Elisabet dai tao lo, le tek noan, “Ela deken! Un ngala ka, musti Yuhanis!”
61 Mo oen situn noan, “Tasao le huil ngaal Yuhanis sia? Muik tahan atuli mes lo kon deng mi nenan nias, man muik ngalan ela!” 62 Hidim oen aa nol Sakarias nini in tulu, le ketan noan un kom le ngali tana-ana na ngala asii la.
63 Kon Sakarias tulu le nodan baut in dula. Ta oen kat belen, ti un dul noan, “Un ngala Yuhanis!” Kon nam atuli las totoang hera-herang.
64 Nahkiut tuun nam, Sakarias meen in nuduꞌ na banan meman. Hidim un nikit in naka bel Ama Lamtua Allah. 65 Ta totoang atuil in daad dadani se na ngas lii nol herang. Kon nam dehet na holhising deng baha laok baha, didiin totoang atuil in se leten-leten deng propinsi Yudea ngas kon ming hapu. 66 Atuil in ming dehet na ngas nangan-nangan noan, “Langa son, le Ama Lamtua in kuasa ka leo-leo nol tana-ana na. Ta eta un tene maa kam, un daid atuil tuladang elola le?”
Sakarias naka-naka Ama Lamtua Allah
67 Nikit Sakarias aa nal pait tukun nam, Ama Lamtua Koo Niu ka maa tama se una. Tiata un tek noan,
68 “Naka Ama Lamtua Allah, atuil Israel las, Lamtuan na!
Ta Un maa son, le sui Un atulin nas,
halin nam oen banansila el ata ka pait lo.
69 Ama Lamtua nikit Atuli mesa, man in kuasa ka muun isi,
le mam bel boa-blingin kita.
Un nam deng laih Daud in hua-koet.
70 Ama Lamtua hid nias meman son deng hmunan hesa kua,
nini Un mee-baah in muid Un tutungus sas.
71 Halas ni Un le sao kit
deng kit musu las,
nol atuli-atuil man pesang dael nol kita ngas.
72-73 Un tulu Un dalen banan na bel kit upu kia-kaon nas,
undeng Un nangan nakekeon Un in hid one ka,
man Un butun nol upung Abraham.
74 Un sao kit son deng kit musu las,
le halin kit todan-lahing se Una,
nol in lii-tidu lo.
75 Un sao kit son,
le halin nam kit in nuli ki niu, nol lolo tutungus se Un sila-mata ka.
76 Yuhanis! Ku niam, auk anang.
Mam atuli li taan noan, ku niam mo, Ama Lamtua Allah man Lapa Dui Hihidi ka mee-baha.
Mam ku laok tek atuli las,
le oen sodo-sium Tuang in maa kia.✡ Meliaki 3:1
77 Nol ku laok tulu lalan bel Ama Lamtua atulin nas,
le halin oen taan noan oen haup boa-blingin,
undeng Ama Lamtua kose soleng oen in kula-sala ngas.
78-79 Ama Lamtua dalen na duda nol namnau kita,
tiata Un bel kit dola balu,
banansila el leol balu, man kil langa balu.
Kit laok ne mitang dalen,
nol lii in mate,
undeng kit daem nol Ama Lamtua lo bii,
mo mam Un bel kit langa le pel nol kit lakong se lalan in dame ka.”✡ Yesaya 9:2
80 Hidi kon lelon laok lelon nam, Yuhanis tene keko lako. Ama Lamtua Koo Niu ka kon tao tes una. Un tene maa kon, un lako daad se maan in muik atuil lo, didiin un nikit un osa la bel atuil Israel las.
*1:1-3 Ngaal Teofilus sa se dais Yunanin nam nahin na noan, ‘atuil man in namnau Ama Lamtua’. Ni Lukas buk hmunan na, man un dulan bel Teofilus. Lukas buk nomer dua la, Aan in Nutus sas Dehet tas.
✡1:5 Dehet deng Bangsa Israel nol Bangsa Yahuda lalis mesa la 24:10; Dehet in Puit deng Dale Mesir 7:7
✡1:15 Buk in Kahi 6:3
✡1:17 Meliaki 4:5-6
✡1:19 Danial 8:16; 9:21
†1:31 Se dais Ibranin nam, Yeshua nahin na noan ‘Ama Lamtua Allah bel boa-blingin atuli lia’. ‘Yeshua’ se dais Yunanin nam Yesus. Tinang kon se Matius 1:21.
‡1:33 Dais Yunanin dul noan, ‘Un prenta Yakob um isin nas’. Un nahin na noan, ‘Un prenta atuil Israel las’.
✡1:33 Samuel dua la 7:12, 13, 16; Yesaya 9:7
✡1:37 Dehet deng Apan-kloma ki in Dadi ka 18:14
✡1:48 Samuel mesa la 1:11
✡1:52 Ayub 5:11; 12:19
✡1:55 Dehet deng Apan-kloma ki in Dadi ka 17:7; Samuel mesa la 2:1-10
✡1:59 Atorang deng Tulu Agama las 12:3
✡1:76 Meliaki 3:1
✡1:78-79 Yesaya 9:2