1 Xa c'a ca'i' oxi' k'ij tibanatej wi ronojel ri', tek ri Jesús xuchop c'a chi nibe pa tak tinamit y pa tak aldeas, y chi ye cablajuj rudiscípulos ye benak riq'ui. Y Riya' nutzijoj c'a ri lok'olaj ch'abel ri nich'o chrij ri rajawaren ri Dios. 2 Y yec'o chuka' ca'i' oxi' ixoki' ri ye tzeketel* Mt. 27.55, 56; Mr. 15.40, 41; Lc. 23.27; Hch. 1.14. el chrij. Ri ixoki' ri', yeri' ri ye ruc'achojsan ri Jesús y relesalon itzel tak espíritu quiq'ui. Chiquicojol c'a ri ixoki' ri' benak ri María,† Mr. 16.1, 9; Jn. 19.25. ri nibix chuka' Magdalena chare. Y ya c'a riq'ui ri ixok ri' xe'elesex wi ye wuku' itzel tak espíritu ruma ri Jesús. 3 Y benak chuka' ri Juana,‡ Lc. 24.10. rixjayil ri jun achi ri Chuza rubi'. Y ri achi ri' jun rumozo ri Herodes. Y benak chuka' ri Susana. Y ye benak chuka' nic'aj chic ixoki' ri can c'o chuka' quibeyomal ri can ye riye' yeya'o y yebano ronojel ri nic'atzin chare ri Jesús, y chique ri ye rudiscípulos.

4 Y riq'ui ri Jesús sibilaj ye q'uiy winek ri xquimol apo qui', y yec'o chuka' apo ri yepe pa nic'aj chic tinamit. Y Riya' c'o c'a jun c'ambel tzij§ Mt. 13.3; Mr. 4.2. ri xubij chique, y quec'are' ri xubij chique: 5 C'o c'a jun achi ri xbe pa jopin ija'tz. Y tek ri achi c'o chic pa samaj nijopin ija'tz, juba' c'a chare ri ija'tz ri' xa pa bey xka wi, rumari' ri winek yek'ax pa ruwi'. Y xepe ri aj xic' tak chicop ri yebe pa cak'ik', xquitij el ri ija'tz ri'. 6 Y juba' chic chare ri ija'tz xka cojol tak abej. Ri ija'tz c'a ri' xel pe. Xa yac'a tek xpe ruchuk'a' ri k'ij, xechaki'j ka, ruma man c'o ta más ruraxal ri ulef ri xka wi. 7 Y juba' chic chare ri ija'tz xka cojol tak k'ayis ri c'o quiq'uixal. Y tek xe'el pe, junan xeq'uiy quiq'ui ri q'uix. Y ruma chi ri q'uix sibilaj xeq'uiy, ri tico'n xejik' pa quik'a'. 8 Yac'a ri juba' chic chare ri ija'tz xka pa jun utzilaj ulef, y jabel xeq'uiy. Y xquiyala' jojun ciento quiwech jojun ija'tz, xcha'. Yac'a tek rubin chic ka ri', can riq'ui c'a ruchuk'a' xch'o, y xubij: Ri c'o c'a rac'axabel, can trac'axaj c'a ri xinbij, xcha' ri Jesús.

9 Y ri ye rudiscípulos ri Jesús xquic'utuj c'a chare chi achique c'a ri nrajo' nuk'alajsaj chiquiwech riq'ui re jun c'ambel tzij* Mt. 13.10; Mr. 4.10. re'. 10 Y ri Jesús xubij c'a chique: Chiwe c'a riyix can ya'on c'a k'ij riche (rixin) chi niwetamaj chrij ri rajawaren ri Dios, yac'a ri nic'aj chic winek ri ma yeniman ta wuche (wixin), ma ya'on ta k'ij chique chi niquetamaj. Rumac'ari' riq'ui c'ambel tak tzij yitzijon wi quiq'ui, riche (rixin) chi queri' astape' niquitzu' y xa ma nich'obotej ta chiquiwech ri niquitzu', y riche (rixin) chi astape' niquic'axaj y xa ma nik'ax ta chiquiwech ri niquic'axaj.† Is. 6.9; Mr. 4.12.

11 Y quec'are' ri nubij ri c'ambel tzij ri': Ri ija'tz junan nuben riq'ui ri ruch'abel‡ Mt. 13.18; Mr. 4.14; Hch. 20.27, 32; 1 Co. 3.6, 7; He. 4.12; Stg. 1.21; 1 P. 1.23. ri Dios. 12 Ri juba' ija'tz ri xeka pa bey, junan riq'ui ri ruch'abel ri Dios tek nac'axex cuma ri winek. Ri itzel winek§ 2 Co. 2.11; 2 Ts. 2.9, 10; 1 P. 5.8. chanin nipe, y nrelesaj el* 2 Co. 4.3; Stg. 1.23, 24. ri ruch'abel ri Dios ri xtic pa tak cánima ri winek ri', riche (rixin) chi queri' ri winek ri' ma niquinimaj ta ri Dios, y ma yecolotej ta chuka'. 13 Y ri ija'tz ri xeka cojol tak abej, can nich'o wi c'a chrij ri ruch'abel ri Dios ri nac'axex cuma ri winek. Ri winek ri' can sibilaj c'a yequicot tek niquic'ul ri ruch'abel ri Dios pa tak cánima. Pero ruma can ma xbe ta ka jabel ruc'amal ri ruch'abel ri Dios pa tak cánima, xa can ma niyaloj ta c'a ri quicoten quiq'ui. Y tek yetojtobex, niquiya' ca ri Dios. 14 Ri ija'tz ri xeka cojol tak k'ayis ri c'o quiq'uixal can nich'o wi c'a chiquij ri winek ri niquic'axaj ri ruch'abel ri Dios. Pero ri winek ri' xa yejik'† Mt. 13.22; 1 Ti. 6.9, 10. ruma xaxu (xaxe wi) niquich'ob achique nic'atzin chare ri quic'aslen wawe' chuwech re ruwach'ulef‡ 2 Ti. 4.10. y xaxu (xaxe) wi niquich'ob ri quibeyomal y chuka' ri achique yequirayij. Y rumari' ma niwachin ta jabel ri quic'aslen. 15 Yac'a ri ija'tz ri xeka pa jun utzilaj ulef, can nich'o wi c'a chrij ri ruch'abel ri Dios ri nac'axex cuma ri winek. Riye' riq'ui ronojel cánima§ Stg. 1.22, 25; 2 P. 1.5-10. niquic'axaj y niquiben ri nubij. Y can niquiyec pa cánima ri ruch'abel ri Dios, y niwachin jabel ri quic'aslen ronojel tiempo.

16 Y majun chuka' winek ri nutzij jun k'ak' y c'a ta ri' nutz'apij rij riq'ui jun bojo'y o nuya' ta chuxe' ri ruch'at. Ma que ta ri' nuben. Ri k'ak' ri' nic'atzin nicanox jun ruc'ojlibel ri acuchi (achique) nipa'e' wi, riche (rixin) chi queri' ri ye'oc apo pa jay yetzu'un jabel.* Mt. 5.15; Mr. 4.21; Lc. 11.33; Fil. 2.15, 16. 17 Y majun ri ewan ca, ri man ta xtibek'alajin pe. Y chuka' majun ri tz'apin ca rij, ri xa man ta xtibek'alajin pe y ntel pe chuwasakil.† Mt. 10.26; Lc. 12.2.

18 Y queri', wi riyix niwac'axaj ri ruch'abel ri Dios, tiyaca' c'a ka ri pa tak iwánima. Ruma ri can c'o q'uiy riq'ui xtiya'ox (xtya') c'a más chare y queri' q'uiy ri xtic'oje' riq'ui.‡ Mt. 13.12; 25.29; Mr. 4.25; Lc. 19.26. Yac'a ri xa juba' oc c'o riq'ui, y astape' nuch'ob chi c'o ri juba' ri' riq'ui, hasta ri juba' ri' xa xtelesex§ Jn. 15.2. chare, xcha' ri Jesús.

19 Y ri rute' y ri ye rach'alal* Mt. 12.46; Mr. 3.31; 6.3; Jn. 7.5; Hch. 1.14; 1 Co. 9.5; Ga. 1.19. ri Jesús xepe c'a ri acuchi (achique) c'o wi Riya'. Pero xa ma xecowin ta xe'oc apo riq'ui, ruma sibilaj ye q'uiy winek ri quimolon apo qui' riq'ui. 20 Y xbix c'a apo chare ri Jesús: Ri ate' y ri ye awach'alal yec'o pe wawe' chuwajay el, ye petenak chatz'etic.

21 Yac'a Riya' xubij: Yec'a ri winek ri ye'ac'axan y niquiben ri nubij† Lc. 11.28. ri ruch'abel ri Dios, yec'ari' ri ye achi'el nte' y ye achi'el wach'alal, xcha' ri Jesús.

22 Y c'o c'a jun k'ij, tek ri Jesús ye rachibilan ri rudiscípulos, xoc el pa jun jucu'. Y c'ac'ari' xubij chique: Jo', kojk'ax la juc'an chic apo ruchi' choy. Y xebe.‡ Mt. 8.23; Mr. 4.35.

23 Y ri Jesús xwer el, tek quichapon el bey pa ruwi' ri choy. Y xpe c'a jun nimalaj cak'ik' chiri' pa ruwi' ri choy. Rumari' ri jucu' ri ye benak wi, xuchop ninoj pe chi ya', y xa juba' ma yebe chuxe' ya'. Can pa ruc'ayewal c'a yec'o wi. 24 Xepe c'a ri discípulos xquic'asoj ri Jesús, y xquibij chare: ¡Tijonel! ¡Tijonel! Wacami yojcom, xecha' chare. Y ri Jesús xyacatej c'a pe, y xubij: Tiq'uis el ri cak'ik' y ri ruwi' ya' titane' ka, xcha'. Y queri' xbanatej. Ri cak'ik' xq'uis el, y ri ruwi' ya'§ Job 28.11; 38.11; Sal. 65.7; 89.9; 93.4; 107.29; 135.6; Nah. 1.4. xtane' ka. 25 Yac'ari' tek ri Jesús xubij chique ri ye rudiscípulos: ¿Achique ruma tek ma xicukuba' ta ic'u'x wuq'ui? Yac'a ri discípulos quixibin qui'. Can xquimey tek xquitz'et ri xbanatej, y xquic'utula' chiquiwech: ¿Achique c'a chi achi re'? Ruma tek nich'o chique ri cak'ik' y ri ya', can niquinimaj* Sal. 33.8, 9; Mr. 4.41; 6.51. wi rutzij, xecha'.

26 Ri Jesús y ri rudiscípulos xe'apon c'a ri juc'an chic ruchi' choy, ri chiri' pa jun lugar ri Gadara† Mt. 8.28; Mr. 5.1. rubi', ri c'o apo chuwech ri Galilea. 27 Y tek ri Jesús xel pe chupan ri jucu', xapon c'a jun achi riche (rixin) ri tinamit ri' riq'ui. Y ri achi ri' c'o chic c'a q'uiy tiempo ri yec'o pe itzel tak espíritu riq'ui, majun rutziak nucusaj, ni ma nic'oje' ta pa rachoch. Xa ya ri camposanto ri oconek rachoch.‡ Mt. 8.28. 28 Y ri achi ri', can xu (xe) wi xutz'et ri Jesús, can yac'ari' tek xbexuque' xbemaje'§ Fil. 2.10, 11. chuwech. Y xurek apo ruchi' chare ri Jesús, y xubij c'a: Riyit Jesús ri can yit Ruc'ajol ri nimalaj Dios,* Hch. 16.16, 17. ¿achique ruma tek yinanek? Tabana' jun utzil ma quinach'ujirisaj ta, xcha'.

29 Ri achi xubij queri' ruma ri Jesús xubij chare ri itzel espíritu ri c'o riq'ui ri achi ri' chi tel el. Ruma q'uiy chic tiempo c'o pe ri itzel espíritu ri' riq'ui. Y ruma chuka' ri' ri winek q'uiy c'a mul quiximon ruk'a' raken ri achi ri' riq'ui ch'ich' y cadenas, pero ma ye cowinek ta chrij. Ruma chi ri achi ri' yeruc'okpij ri cadenas ri achoj riq'ui ximon wi, y ri itzel espíritu ri c'o riq'ui nuben c'a chare chi nibe pa tak lugar ri acuchi (achique) majun winek c'o. 30 Y ri Jesús xuc'utuj c'a chare ri achi: ¿Achique abi'? Y ri itzel espíritu ri c'o riq'ui ri achi xubij: Yoj q'uiy ri nubi', xcha'. Queri' xubij ruma can ye q'uiy ri itzel tak espíritu ri yec'o riq'ui ri achi ri'. 31 Y ri itzel tak espíritu ri' sibilaj c'a xquic'utuj utzil chare ri Jesús, chi wi yerelesaj el riq'ui ri achi, man c'a querutek ta el chupan ri itzel jul ri k'eku'm rupan, quilugar† Ap. 20.3. ri itzel tak espíritu. 32 Y chunakajal apo ri c'o wi ri achi ri', sibilaj c'a ye q'uiy ak yetajin yewa' pa ruwi' jun juyu', y rumari' ri itzel tak espíritu xquic'utuj utzil chare ri Jesús chi tuya' k'ij chique riche (rixin) chi ye'oc quiq'ui ri ak‡ Lv. 11.7; Dt. 14.8. ri'. Y ri Jesús xuya' k'ij chique. 33 Y ri itzel tak espíritu can yac'ari' xe'el el riq'ui ri achi, y xebe'oc quiq'ui ri ak. Quinojel c'a ri ak ri' xquichop anin (anibel) chuwech jun juyu' xulan ruwech y choj xebeka c'a pa choy. Y chiri' xejik' wi quinojel ri ak ri'.

34 Y ri yeyuk'un quiche (quixin) ri ak ri', tek xquitz'et ri xbanatej, xe'anmej y xbequiyala' ca rutzijol pa tinamit y ri pa tak juyu'. 35 Y ri winek ri xe'ac'axan pe ri xbanatej, xepe chutz'etic. Tek ri winek ri' xe'oka riq'ui ri Jesús, xquitz'et§ Ro. 10.20. c'a chi ri achi ri xe'elesex ri itzel tak espíritu riq'ui, tz'uyul c'a apo riq'ui ri Jesús, rucusan rutziak, y ma nuben ta chic* 1 Jn. 3.8. c'a achi'el ri rubanon pe. Pero ri winek ri' xa xquixibij qui' tek xquitz'et ri achi ri'. 36 Y xtzijox chuka' chique achique rubanic ri xbanatej. Ronojel ri' xtzijox chique cuma ri winek ri can xetz'eto tek xe'elesex ri itzel tak espíritu riq'ui ri achi ruma ri Jesús. 37 Riq'ui c'a ronojel ri xbanatej, ri winek ri aj chiri' pa Gadara, xquic'utuj† Job 21.14; Mt. 8.34; Mr. 5.17; Lc. 4.34; 5.8; Hch. 16.39; 1 Co. 2.14. c'a utzil chare ri Jesús chi tel el ri chiri'. Ri winek ri aj chiri' xquibij c'a queri' chare ruma chi sibilaj quixibin qui'.‡ Dt. 5.25; 1 S. 6.20; 16.4; 2 S. 6.8, 9. Rumac'ari' ri Jesús ye rachibilan ri rudiscípulos xe'oc el pa jucu' riche (rixin) chi xebe. 38 Y ri achi ri xe'elesex ri itzel tak espíritu riq'ui, nuc'utuj c'a jun utzil chare ri Jesús chi tuya' k'ij chare riche (rixin) chi nibe riq'ui.§ Sal. 116.12; Mr. 5.18. Yac'a ri Jesús xa xubij c'a chare: 39 Catzolin chawachoch, y jatzijoj ri xuben ri Dios awuq'ui riyit, xuche'ex. Y ri achi can xberutzijoj na wi chrachoch, y chique quinojel ri winek pa rutinamit xutzijoj wi ri xuben ri Jesús riq'ui riya'.

40 Y tek ri Jesús xtzolin c'a juc'an chic chare ri ruchi' ri choy, ri winek yec'o chiri', riq'ui c'a quicoten xquic'ul apo, ruma chi ri winek ri' can ya c'a Riya' ri coyoben. 41 Xapon c'a chuka' jun achi ri Jairo rubi'. Ri achi c'a ri' jun principal chupan ri jay ri kas nic'ut wi ri ruch'abel ri Dios. Riya' xbexuque' xbemaje'* Mt. 9.18; Mr. 5.22. chuwech ri Jesús, y xuc'utuj c'a jun utzil chare chi nibe riq'ui c'a pa rachoch, 42 ruma xa can xu (xe wi)† Lc. 7.12. ri jun ti rumi'al c'o, y c'o achi'el xa cablajuj rujuna' y ya xa juba' ma nicom ka.

Y tek ri Jesús y ri ye benak riq'ui xquichop el bey riche (rixin) chi yebe chrachoch ri Jairo, sibilaj ye q'uiy c'a winek ri xetzeke' el chrij. Y rumari' niquipitz'ila' c'a qui' chrij, ye benak.

43 Chiquicojol c'a ri winek, benak jun ixok ri c'o jun ruyabil riche (rixin) ic'‡ Lv. 15.25; Mt. 9.20; Mr. 5.25. chare. Ri ixok ri' c'o chic c'a cablajuj juna' ri ma tanel ta ri ruquiq'uel. Xuq'uis yan c'a ronojel rurajil, ruma benak chic quiq'ui q'uiy ajk'omanel, y majun chique ri ajk'omanel cowinek ta rak'oman ri ruyabil. 44 Ri ixok ri' xjel c'a apo chrij ri Jesús, y xberuchapa'§ Dt. 22.12; Mr. 5.27, 28; 6.56; Hch. 5.15; 19.12. c'a ca juba' ri ruchi' rutziak ri Jesús. Y can yac'ari' xk'atak'o ri ruquiq'uel.

45 Y yac'ari' tek ri Jesús xuc'utuj: ¿Achique ri xichapo? Y ruma chi quinojel niquibij chi majun xquichop ta riye', ri Pedro y ri nic'aj chic discípulos xquibij chare ri Jesús: Tijonel, riyit nawajo' nawetamaj achique xachapo. Pero wawe' ma xtawetamaj ta, ruma sibilaj ye q'uiy winek niquipitz' qui' y niquinimila' qui' chawij, y riyit nac'utuj: ¿Achique xichapo?

46 Y yac'ari' tek ri Jesús xubij: C'o jun ri xichapo, ruma can xinna' chi c'o jun ri xinc'achojsaj riq'ui ri uchuk'a'* Mr. 5.30; Lc. 5.17; 6.19. c'o wuq'ui, xcha'.

47 Y ri ixok tek xutz'et chi xa xnabex, nibarbot (nibaybot) c'a xoxuque' xomaje' chuwech ri Jesús. Y chiquiwech quinojel ri winek xubij apo chare ri Jesús ri achique ruma tek xuchop ruchi' rutziak. Y xubij chuka' chi can xu (xe wi) xuchop ruchi' rutziak ri Jesús, can yac'ari' xuna' riya' chi xc'achoj. 48 Ri Jesús xubij chare: Numi'al, xac'achoj,† Mr. 10.52; Lc. 7.50. ruma xacukuba' ac'u'x wuq'ui. Wacami c'a, catzolin; ruma xawil yan uxlanibel c'u'x, xcha' chare.

49 Y c'a ntajin na c'a nitzijon ri Jesús riq'ui ri ixok, tek c'o jun achi xoka ri petenak chrachoch ri Jairo, ri Jairo ri principal chupan ri jay ri kas nic'ut wi ri ruch'abel ri Dios. Ri jun achi ri xoka, xorubij c'a chare ri Jairo: Man chic tac'uaj ta el ri Tijonel Jesús, ruma ri ti ami'al xa xcom yan.‡ Mr. 5.35.

50 Yac'a tek ri Jesús xrac'axaj pe, xubij chare ri Jairo: Ma taxibij ta awi' ruma ri xobix chawe. Xaxu (xaxe wi) tacukuba' c'a ac'u'x§ 2 Cr. 20.20; Mr. 9.23; 11.22-24; Jn. 11.25, 40. wuq'ui, y ri ti ami'al xtic'astej, xcha' chare.

51 Y tek xe'apon c'a chrachoch ri Jairo, ri Jesús xaxu (xaxe) wi c'a chique ri Pedro, ri Jacobo, ri Juan, y ri rute' rutata' ri ac'al xuya' k'ij riche (rixin) chi xe'oc pa jay riq'ui ri ti k'opoj ri caminek. 52 Y ri Jesús xerutz'et chi quinojel ri winek ye'ok' y can niquirek quichi' chi ok'ej. Yac'a ri Jesús xubij chique: Man c'a tiwok'ej ta chic ri ti k'opoj, ruma riya' xa ma caminek ta,* Jn. 11.11, 13. riya' xa warnek, xcha' chique.

53 Pero riye' xa xetze'en chrij ri Jesús, ruma quetaman chi ri ti k'opoj xa caminek chic.

54 Y ri Jesús xuchop ruk'a' ri ti caminek, y xubij c'a: Nóya, cayacatej.† Lc. 7.14; Jn. 11.43; Hch. 9.40.

55 Y ri ti k'opoj can xtzolin na wi pe ri ránima y can yari' xyacatej pe. Y ri Jesús xubij chi titzuj (tisuj) ruway. 56 Y ri te'ej tata'aj can xquimey tek xquitz'et ri xbanatej riq'ui ri calc'ual. Y ri Jesús xubij chique chi majun achoj chare tiquitzijoj wi‡ Mt. 8.4; 9.30; Mr. 5.43. ri xbanatej.