2
I quisi Tatyi Ii ra Ndyoo
1 I saa quɨvɨ sa zacahnu ñiyɨvɨ hebreo minoo vico sa nañi Pentecostés, ta i titahan tandɨhɨ ñiyɨvɨ ndyico sii ra Jesús.
2 Yatyi xaan i quisaha quisi minoo nduzu ndya yutyi andɨvɨ. Tañi minoo tatyi cahnu, tacuan i cuu nduzu cuan, ta i situ cuii nduzu vehe nu yucu ñu.
3 Ta i ndyehe ñu minoo tañi caa yaa ñuhu. I quɨtɨ cuatyi si ta i sicozo si xiñi ɨɨn ɨɨn ñu.
4 I situ Tatyi Ii ra Ndyoo sii tandɨhɨ ñu, ta i quisaha cahan ñu tuhun sa ña tuhva ñu cahan. I cahan ñu sihin cuhva saha Tatyi Ii sii ñu.
5 Ta quɨvɨ cuan i siyucu cuaha xaan ñiyɨvɨ hebreo ñuu Jerusalén. Zɨɨn zɨɨn ñuu i quisi ra ta saa ra ñuu Jerusalén. Ndyico vaha ra sii costumbre maa ra.
6 Ta i siñi tucu maa ra cuan nduzu sa quita andɨvɨ. Yucuan cuenda i tuhva tandɨhɨ ra. Ñá cutuñi iñi ra ñaa cuenda siñi ra sa cahan ñiyɨvɨ. Vatyi tandɨhɨ cuhva cahan ñu, siñi ra hebreo cuan vatyi cahan ñu cuhva cahan ñiyɨvɨ zɨɨn zɨɨn ñuu, nu i quita ra hebreo.
7 Iyo xaan i cuñi ra hebreo cuan, ta i quisaha catyi ra sihin tahan ra: Tandɨhɨ ñiyɨvɨ ya, ñiyɨvɨ Galilea cuu ñu, zoco cahan ñu cuhva cahan maa yo.
8 Siñi yo sa cahan ñu. Cahan ñu cuhva cahan ñiyɨvɨ ñuu nu quita maa yo, ta zɨɨn zɨɨn ñuu yo.
9 Ñiyɨvɨ ñuu Partia, Media, ta Elam cuu yo sihin ñiyɨvɨ ñuu Mesopotamia, Judea, Capadocia, Ponto ta Asia.
10 Iyo yo cuu yo ra ñuu Frigia, Panfilia, Egipto ta Libia yatyi ñi Cirene, ta iyo yo cuu yo ra ñuu Roma
11 tata hebreo, ta inga yo ra ñuu Roma, zacuaha yo costumbre ñiyɨvɨ hebreo. Iyo yo quita ñuu Creta ta ñuu Arabia ta siñi yo sa cahan ñu tandɨhɨ cuhva cahnu xaan zavaha ra Ndyoo. Catyi ra cuan.
12 Ta iyo xaan i cuñi ra ta ñá sito ra ñaa sa cuu. Ta i natuhun tahan ra ta catyi ra: ¿Ñaa sa cuu? Catyi ra.
13 Zoco inga ra i sacu ndyaa ta catyi ra: Sihi xaan ñu ya ndixi (ta siñi ñu).
Cuhva i cahan ra Pedro sihin ñiyɨvɨ
14 Tacuan ta i nacuɨñɨ ndyaa ra Pedro sihin sa usi ɨɨn tahan ca ra apóstol ta saa xaan i cahan ra Pedro sihin ñiyɨvɨ cuan ta catyi ra: Ndoho sa ndyaa ihya nu cu si Judea ta tandɨhɨ inga ndo sa vasi ñuu Jerusalén ya, tyizoho vaha ndo ta cuɨñɨ ndo sa quehin.
15 Ña siñi ndi tañi sica iñi maa ndo vatyi nacaa cuu si caa ɨɨn sa ñaha ñi.
16 Sicoo minoo ra sinañi Joel ta tyiemvu. I cahan ra sa cuenda ra Ndyoo ta i catyi ra vatyi cua tahan si cuhva sa ndyehe ndo vityi vatyi i catyi ra:
17 Nu cua ndɨhɨ tyiemvu cua tasi Tatyi Ii, catyi ra Ndyoo, ta cua noo ra zɨquɨ tandɨhɨ ñiyɨvɨ.
Zehe ndo cua cahan ñu tuhin. Cua ndyehe ra yoco sa cua zañehi sii ra. Ta cua cahan ñimahna xiñi ra sahnu.
18 Ndisa, vatyi cua noo Tatyi Ii sii tandɨhɨ ñiyɨvɨ ndyico sii mi sa ndisa, ta cua cahan ñu cuhva cua quehin sihin ñu.
19 Ta cua zavehi sa ndyityi ityi andɨvɨ ta nu ñuhu ñuu ñiyɨvɨ. Nɨñɨ ta ñuhu ta ñuhma.
20 Cua nduñaa ñicandyi ta cua nducuaha yoo tañi nɨñɨ. Tacuan cua cuu si ta cua coo minoo quɨvɨ cahnu xaan, quɨvɨ cua tasi tuñi sii ñiyɨvɨ.
21 Ta tandɨhɨ ra cua cahan ndahvi sihin mi, cua cacu ra.
Tacuan i catyi ra Ndyoo, i catyi ra Joel.
22 Ta sa yaha nacatyi ra Pedro cuhva cuan ta i catyi tucu ra: Ndoho, ñiyɨvɨ hebreo tyizoho ndo tuhun ya: Ra Jesús ñuu Nazaret i sindyizo ra tyiño saha ra Ndyoo sii ra. Ta tañi sa sito ndo i saha ra Ndyoo sa zavaha ra cuaha xaan sa ndyityi ta cuaha xaan zeña nuu ndo.
23 Ta i sito ra Ndyoo vatyi cua cuhva ra sa tyaa ñiyɨvɨ cuatyi sata ra Jesús. Ta maa ndo i saha ndo sa cahñi ñiyɨvɨ ña sito sii ra Ndyoo sii ra nu cruz.
24 Zoco i zanandoto ra Ndyoo sii ra Jesús, ta i tava ra sii ra nu iyo ñɨyɨvɨ i sihi vatyi ma cuu ndoo ra yucuan.
25 I cahan ra David ta tyiemvu sa cahan ra Jesús ta catyi ra:
Site vatyi ndyaa ra sahnu sihin. Tandɨhɨ cuii tyiemvu iyo ra sihin. Yucuan cuenda ma cuyuhi.
26 Yucuan cuenda zɨɨ xaan cuñi, ta cua nacatyi sihin ndo vatyi zɨɨ cuñi. Site vatyi cua nandote sisi sa i sihi.
27 Ma caca xaan iñi vatyi ma zandoon sii, nu caa ndɨyɨ Ndyoo Zuti. Ta ma cuhvon sa tyahyu coño ñuhi vatyi zehe iun sii.
28 Sa zañohon sii yozo caa cua cundite suhun. Zɨɨ xaan cua cuñi vatyi cua cundyei suhun.
Tacuan i cahan ra David cuhva i cahan ra Jesús sihin ra Ndyoo Zutu ra ta tyiemvu.
29 Ta i cahan ca ra Pedro ta catyi ra: Ndoho amigos, ndoo xaan cua nacatyi sihin ndo ñaa sa i tahan ra sahnu David, ñiyɨvɨ sii yo ta tyiemvu. I sihi ra, ta i quɨhvɨ ra ñuhu. Ta ihya iyo ñaña ra ndya cuhva ndya vityi. Ta tacuan cuu cuhva sito yo vatyi yɨvɨ tuhun sa zuun ñi maa ra cahan ra.
30 I cahan ra David cuhva i cahan Tatyi Ii ra Ndyoo sihin ra, ta i sito ra vatyi cua zavaha ra Ndyoo tuhun i cahan ra sihin ra vatyi i catyi ra Ndyoo sihin ra: “Ityi nuu ca cua cundyaca ñaha minoo ñiyɨvɨ suun. Tañi ndyaca ñaha moo tacuan cua cundyaca ñaha maa ra.”
31 I sito ra David tyiño cuan ta tyiemvu, ta i catyi ra vatyi cua nandoto tucu ra Jesús. Yucuan cuenda i catyi ra David sa cuenda ra Cristo vatyi ma ndoo ra nu caa ndɨyɨ. Ta ma tyahyu coño ñuhu ra. Catyi ra.
32 I zanandoto ra Ndyoo sii ra Jesús ta i ndyehe tandɨhɨ ndi sii ra.
33 Ta cuahan ra Jesús gloria, ta saha ra Ndyoo cuaha xaan cuhva sii ra. Ndyaa ra ityi siyo cuaha ra Ndyoo. Ndya ta sa naha xaan ca i catyi ra Ndyoo: “Cua saa quɨvɨ cua cuhun Tatyi Ii vii ñuu ñiyɨvɨ.” Ta yucuan cuenda i tasi ra Jesús sii Tatyi Ii ihya. Tatyi Ii ra Ndyoo zavaha tandɨhɨ sa ndyehe ndo ta sa siñi ndo vityi vatyi sa i saa ra. Catyi ra Pedro.
34 Ta zɨquɨ i catyi tucu ra Pedro: I saha ra David cuenda yozo caa cua tahan si sii ra Jesús ityi zɨquɨ vatyi yɨvɨ ra David i sahan gloria. Zoco i cahan ra tuhun cuhva cua tahan si sii ra Jesús ta i catyi ra:
Moo cuu ra ndyaca ñaha sii mi.
Ta catyi ra Ndyoo Zutu yo suhun:
“Cundyoon ihya siyo cuehi.
35 Iyo cuaha xaan ra cuxaan suun, zoco cua zahacanoon sii ra vatyi sehi cuhva suun.”
Tacuan i catyi ra Ndyoo sihin ra Jesús, catyi ra David.
36 Tacuan i cahan ra Pedro sihin ñiyɨvɨ hebreo tandɨhɨ cuhva cuan, ta i catyi tucu ra: I tyaa maa ndo sii ra Jesús nu cruz, zoco i zanducahnu xaan ra Ndyoo sii ra, ta vityi ndyaca ñaha maa ra, ta zacacu ra sii ñiyɨvɨ. Yucuan cuenda tyizoho ndo ta coto ndo sa quehin. Catyi ra.
37 Ta sa siñi ñiyɨvɨ sa cahan ra Pedro ta i sica xaan iñi ñu, ta i catyi ñu sihin ra Pedro ta sihin tandɨhɨ inga ra apóstol: ¿Amigo, ñaa sa cuñi si zavaha ndi? Catyi ñu.
38 Ta i catyi ra Pedro sihin ñu: Tahan tahan ndo ndu‑uu iñi ndo cuatyi ndo ta coo ndutya ndo cuenda ra Jesucristo, ta cua zandasi ra Ndyoo cuatyi ndo. Ta cua cuhva ra Ndyoo sa noo Tatyi Ii sii ndo vatyi yucuan cuu sa cua cuhva ra Ndyoo sii ndo.
39 Vatyi ta tyiemvu i saha ra Ndyoo tuhun ra sii ndo ta sii zehe ndo ta sii tandɨhɨ cuii ñiyɨvɨ, tandɨhɨ ñu sa cua nacana ra Ndyoo. Cua sino iñi ñu sii ra. Ta maa ra cua cundyaca ñaha sii yo.
40 Cuaha xaan tuhun i cahan ra Pedro ta i saha ra sa siñi tuñi sii ñiyɨvɨ. I catyi ra sihin ñu: Zavaha ndo sa vaha nuu ra Ndyoo coto zanaa ra sii ndo sihin ñiyɨvɨ ña vaha. Catyi ra.
41 Ta cuaha xaan ñiyɨvɨ i sino iñi tuhun cahan ra Pedro ta i sicoo ndutya ñu. Yucuan quɨvɨ i sino iñi tañi uñi mil ñiyɨvɨ sii Tuhun Ndyoo.
42 Tandɨhɨ quɨvɨ i titahan ñu cuan. I zacuaha xaan ñu sihin ra apóstol. Sasi ñu pan ta sihi ñu ndutya uva vatyi nacohon iñi ñu vatyi sihi ra Jesús, sa cuenda maa ñu, ta ɨɨn ñi i sica tahvi ñu sii Ndyoo tandɨhɨ quɨvɨ.
Cuhva i sicoo ñiyɨvɨ sino iñi Tuhun Ndyoo ta quɨvɨ cuan
43 Cuaha xaan sa ndyityi i zavaha ra apóstol, ta iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ vatyi i ndyehe ñu sa zavaha ra cuan ta yuhu ñu vatyi i ndyehe ñu yozo caa iyo ra Ndyoo.
44 Tandɨhɨ ñiyɨvɨ sa sino iñi, ɨɨn ñi i siyucu ñu, ta i tyindyee tahan ñu sii tahan ñu.
45 Ta tatu cumañi xuhun i naxico ñu ñaa sa iyo sii ñu. I naxico ñu ñuhu ñu sihin ndaha tyiño ñu ta i saha ñu xuhun ñihi ñu sii inga ñiyɨvɨ sino iñi tatu cumañi si sii ñu.
46 Tandɨhɨ quɨvɨ i titahan ñu vehe ñuhu hebreo ta vehe ñiyɨvɨ ta i sasi ñu pan ta sihi ñu ndutya uva sa cuenda ra Jesús ta ɨɨn ñi i sasi ñu xita tandɨhɨ quɨvɨ. Zɨɨ xaan i cuñi ñu ta ña cuihna iñi ñu sii ñiyɨvɨ.
47 I zacahnu xaan ñu sii ra Ndyoo, ta vaha xaan cahan tandɨhɨ ñiyɨvɨ sa cuenda ñu. Ta tandɨhɨ quɨvɨ i saha ra Ndyoo sa sino iñi inga ca ñiyɨvɨ Tuhun ra.