1 Tacan tan quita̱ ra Jesús ican, tan cuanuhu̱ ra nda ñuu ra. Tan ra tsicá tsihin ra cuahán ndɨhɨ ra naha tsihin ra. 2 Tan tsa taha̱n tsi quɨvɨ quitatú nyɨvɨ, tacan tan cuahán ra naha vehe ñuhu tan quitsaha̱ jacuahá ra Jesús tsi nyɨvɨ. Tan cuaha ñi yucú tyaá soho ñi tsa caahán ra. Iyo cuñí ñi tsa tsiñí ñi tsa caahán ra, tan catyí ñi:

―¿Numaa tahan cutuhva̱ ra ihya tandɨhɨ tsa tsitó ra? ¿Yóo tsaha̱ tsa tsiñi tuñi iñi ra? ¿Tan nácaa cutuhva̱ ra javahá ra tsa iyo? 3 Tan ra tahví yutun cuví ra. Tan sehe ña María cuví ra. Tan yañi ra cuví ra Jacobo, ra José, ra Judas, tan ra Simón, tan ñiñaha cuhva ra iyó ñi nu iyó yo ihya ―catyí ñi.

Tan ña cuñi̱ ñi tyaa yahvi ñi tsi ra. 4 Maa tyin catyí ra tsihin ñi:

―Tandɨhɨ ñi ityi tan jahá tandɨhɨ nyɨvɨ tsa ñayɨvɨ tsi ra cuví ndusu yuhu Nyoo, maa tyin nyɨvɨ ñuu ra, tan nyɨvɨ ra, tan nyɨvɨ vehe ra ña tyaá yahvi ñi tsi ra ―catyí ra Jesús.

5 Tan tyiso̱ ndaha ra jiñi juhva nyɨvɨ cuuhví, tan janduvaha̱ ra tsi ñi, maa tyin ña cuvi̱ javaha̱ ra inga ca tsa iyo. 6 Tan iyo cuñí ra tyin ña tsinú iñi ñi tsi ra. Tacan tan cuahán ra cuajacuahá ra tsi nyɨvɨ iyó tandɨhɨ ñi ñuu nyihi tsa cayucú yatyin ñi ñuu can.

7 Tsa yaha̱ yacan tan cana̱ ra tsi tsa utsi uvi ra tsicá tsihin ra, tyin jacuhun ra tsi ra naha cucahan ra naha tuhun Nyoo. Tacan tan quitsaha̱ jacuhún ra uvi uvi ra naha. Tan tsaha̱ ra ndatu tsi ra naha tsa tava ra naha tatyi ña vaha tsi nyɨvɨ. 8 Tan catyí ra tsihin ra naha tyin ña cundaha ra naha tsa cundaha ra naha; ndi marali, ndi tsa catsi ra naha, tan ndi xuhun. Nduve náa cundaha ra naha; maa tyin cuví cundaha ra naha yutun ñi. 9 Tan cunyaa nditsan tsaha ra naha. Tan ña cundaha ra naha inga nditsi jahma, na cuhun ra naha tsihin cuhva nditsi ñi maa ra naha. 10 Tan catyí ra tsihin ra naha:

―Cuhva tsa tsaa ndo iin ñuu, quɨhvɨ ndo iin vehe, tan ndo̱o ndo ican nda cuanda quita ndo ñuu can. 11 Tan tatun tsaa ndo iin ñuu tan ña naquihin cuenda nyɨvɨ iyó ñuu can tsi ndo, tan ña cuñi ñi tyaa soho ñi tsa cua cahan ndo, qu̱ita ndo ican tan na̱quɨsɨ ndo nyaca tsaha ndo tan yacan janaha tyin ndoo cuatyi ñi sɨquɨ ñi. Tsa nditsa catyí yu tsihin ndo, tyin quɨvɨ cua tatsi tuñi Nyoo tsi nyɨvɨ, ñihi ca cua tatsi tuñi ra tsi ñi can tan ñavin ca nyɨvɨ ñuu Sodoma tan ñuu Gomorra ―catyí ra Jesús tsihin ra naha.

12 Tacan tan cuahán ra naha cuacahán ra naha tuhun Nyoo tsihin nyɨvɨ. Tan catyí ra naha tyin na ndu uvi iñi ñi cuatyi ñi, tan na nanducu ñi tsi Nyoo. 13 Tan cuaha ñi nyɨvɨ tava̱ ra naha tatyi ña vaha. Tan tyihi̱ ra naha acetye tsi nyɨvɨ cuuhví tan nduvaha̱ ñi.

14 Ra rey Herodes tsitó ra tsa javahá ra Jesús tyin tandɨhɨ nyɨvɨ tan caahán ñi tsa javahá ra, tan tsicá iñi ra tyehen:

―Ra ihya cuví ra Juan, ra jacoondutya̱ tsi nyɨvɨ, ra tsa tsihi̱. Vityin nandoto̱ ra. Juvin ra cuví can, yacan cuenda iyó tunyee iñi tsi ra ―cuñí ra Herodes, tsicá iñi ra.

15 Yɨhɨ nyɨvɨ catyí ñi:

―Ra Elías, ra cuvi̱ ndusu yuhu Nyoo taha̱n tsanaha, cuví ra.

Tan catyí tucu inga ñi:

―Ndusu yuhu Nyoo cuví ra, tumaa ra tsicoo̱ taha̱n tsanaha naha ra ―catyí ñi.

16 Tsa tsiñi̱ ra Herodes tandɨhɨ tsa caahán nyɨvɨ, tan catyí ra:

―Ra ihya cuví ra Juan tsa tava̱ tyiñu yu tyahnya jucun. Vityin nandoto̱ ra ―catyí ra Herodes.

17 Tacan catyí ra tyin juvin ñi maa ra tava̱ tyiñu na tyihi ra naha tsi ra Juan vehe caa tan cuhñi ra naha tsi ra tsihin carena. Tacan javaha̱ ra Herodes tsihin ra Juan tsacatyi ña Herodías tsa cuvi̱ ñasɨɨhɨ ra Felipe yañi ra. Ra Herodes quihi̱n ra tsi ña Herodías tyin cuvi ña ñasɨɨhɨ ra 18 Tan tsa tacan javaha̱ ra, catyi̱ ra Juan tsihin ra tyin ña vaha tsa quihi̱n ra tsi ña Herodías tyin ñasɨɨhɨ yañi ra cuví ña.

19 Yacan cuenda ndasɨ cuñí ña Herodías nyehé ña tsi ra Juan. Cuñí ña cahñi ña tsi ra, maa tyin ña cuví, 20 tyin ña tsahá ra Herodes tyin tsitó ra tyin ra vaha cuví ra Juan tan cuɨtɨ iyó ra nuu Nyoo, tan yuuhví ra Herodes tsi ra. Yacan cuenda jahá cuenda vaha ra tsi ra. Vasu ndi maa ña cutuñí iñi ra Herodes tandɨhɨ tsa caahán ra Juan, maa tyin vaha cuñí ra tyaá soho ra tsa caahán ra. 21 Maa tyin tsa taha̱n tsi quɨvɨ cacu̱ ra Herodes javaha̱ ra iin vico. Tan cana̱ ra tsi ra cumí tyiñu naha ra, tan ra yɨhɨ́ ndaha andaru naha ra, tan nyɨvɨ cuca tsa iyó ityi Galilea. Quɨvɨ ihya tsica̱n ña Herodías tsa cuñí ña tsi ra Herodes. 22 Tyin ñaha sehe ña tsaha̱n ña tsicuañi̱ ña yaa nu iyó vico ra Herodes. Tan taha̱n xaan iñi ra Herodes tan ra nyecú cuxiñí tsihin ra cuhva tsañí ña. Tacan tan catyí ra Herodes tsihin ña:

―Nda̱can tsi yu náa cuñí maa un. Náa tahan ñi maa tsi cua ndacan un tsi yu cua cuhva maa yu can tsi un. 23 Tsitó maa Nyoo tyin cua cuhva yu tsa cua ndacan un. Tun ndacan un sava ñuhu tsa ndacá ñaha yu, cua cuhva yu can tsi un ―catyí ra tsihin ña.

24 Tacan tan quita̱ ña, cuahán ña cuandacá tuhun ña tsi sɨhɨ ña tan catyí ña:

―¿Náa ndacan yu tsi ra?

Tan catyí sɨhɨ ña:

―Nda̱can jiñi ra Juan, ra jacoondutya̱ tsi nyɨvɨ tsi ra ―catyí ña.

25 Tacan tan numi ñi quɨhvɨ̱ nyico ñaha tyuvaa can nu nyií ra rey Herodes, tan catyí ña tsihin ra:

―Cuñí yu jiñi ra Juan, ra jacoondutya̱ tsi nyɨvɨ. Ca̱hnya jucun ra tan tinyii un jiñi ra nuu iin coho, cuhva un tsi yu vityin vityin ñi ―catyí ña tsihin ra.

26 Tacan tan cuiihya xaan cuñí ra rey can cuvi̱. Maa tyin tsa cuenda tsa caha̱n ra tyin cua cuhva maa ra tsa cua ndacan ña, ña cuñí ra jandaví ñaha ra tsi ña tyin tandɨhɨ maa nyɨvɨ yucú vico can tan tsiñi̱ ñi tsa caha̱n ra, yacan cuenda tsaha̱ ra tsa tsica̱n ña. 27 Numi ñi tava̱ tyiñu ra rey can tsi iin andaru na cuquihin ra jiñi ra Juan. 28 Tsaha̱n andaru can tsitsi vehe caa, tan tsahnya̱ ra jucun ra Juan. Tan tsindaca̱ ra jiñi ra Juan tsi ñaha tyuvaa can, nyií tsi nu iin coho. Tan nacuhva̱ cuenda ña can tsi sɨhɨ ña.

29 Tsa tsito̱ ra nyicún tsi ra Juan tsa cuvi̱, tsaha̱n ra naha tsiquihi̱n ra naha cuñu ñuhu ra, tan tsicutsi̱ ra naha can.

30 Tsa yaha̱ yacan tan ndu ii̱n ra tsicá tyiñu ra Jesús tsihin ra, tan catyi̱ tuhun ra naha tsihin ra tandɨhɨ tsa javaha̱ ra naha, tan tsa jacuaha̱ ra naha nu tsaha̱n ra naha tsicaha̱n ra naha tuhun Nyoo tsihin nyɨvɨ. 31 Tan catyí ra Jesús tsihin ra naha:

―Co̱hon ndo iin nu taxin caa, quitatu yo luxu.

Tacan catyi̱ ra tsihin ra naha tyin cuaha xaan nyɨvɨ cuahán tan vatsí, tan ndi ña cuyatyi ra naha catsi ra naha jahá ñi. 32 Tacan tan quɨhvɨ̱ ra Jesús tsihin ra naha tsitsi iin yutun ndoo tan cuahán ra naha iin nu taxin caa. 33 Maa tyin cuaha xaan nyɨvɨ nyehe̱ ñi cuahán ra naha. Tan nacotó ñi tsi ra Jesús. Tacan tan cuahán ñi tsihin tsaha ñi, quita̱ ñi tandɨhɨ ñi ñuu tan jihna ca ñi tsaa̱ nu cua tsaa ra Jesús. 34 Cuhva tsa tsaa̱ ra naha, quita̱ ra Jesús tsitsi yutun ndoo tan nyehe̱ ra tyin cuaha xaan nyɨvɨ yucú ican. Tan cundaahvi̱ iñi ra nyehe̱ ra tsi ñi, tyin yucú ñi tumaa tsiyucú mbee tun nduve ra jahá cuenda tsi tɨ naha tɨ. Tacan tan quitsaha̱ jacuahá ra cuaha xaan tuhun vaha tsi ñi. 35 Tsa tsa cua cuiso ñicanyii, tan natuhva̱ ra tsicá tsihin ra Jesús xiin ra tan catyí ra naha tsihin ra:

―Tsa cueñi xaan, tan nduve nyɨvɨ iyó yatyin ñi ihya. 36 Vaha ca jacunuhu un tsi nyɨvɨ tyin ihya nduve tsa catsi ñi. Tan na cujata ñi paan catsi ñi vehe tsa iyó tsitsi cuhu ihya tan ñuu tsa cayucú yatyin ñi ―catyí ra naha tsihin ra.

37 Maa tyin nacaha̱n ra Jesús, tan catyí ra:

―Cu̱hva nyooho tsa catsi ñi.

Tacan tan nacaha̱n ra naha tan catyí ra naha:

―Vasu ndi maa jaha tyiñu ndi iñu yoo, ña cua ñihi ndi xuhun jata ndi paan catsi tandɨhɨ nyɨvɨ ihya.

38 Tan catyí ra Jesús tsihin ra naha:

―Nye̱he jihna ndo najava paan ndahá ndo ―catyí ra.

Cuhva tsa tsito̱ ra naha najava paan ndahá ra naha, tacan tan tsicaha̱n ra naha tsihin ra tan catyí ra naha:

―Ndahá ndi uhun taahan ñi paan tan uvi taahan ñi tyaca.

39 Tacan tan catyí ra tsihin nyɨvɨ na cunyecu ñi nu cuhu can. 40 Tan tsinyecu̱ cuenda cientu tan cuenda uvi xico utsi ñi tsa iin cuhva tsinyecu̱ ñi. 41 Tacan tan quihi̱n ra Jesús tsa uhun paan can tan nduvi tyaca can. Tan nanyehe̱ ndaa ra ityi sɨquɨ, tan nacuhva̱ ra tyahvi nyoo tsi Nyoo, tsa yaha̱ tan tsahnu̱ cuatyi ra paan can, tan tsaha̱ ra can tsi ra tsicá tsihin ra tyin tsatsa ra naha can tsi nyɨvɨ. Tsa ndɨhɨ tsatsa̱ ra naha paan can, tan tsatsa̱ ndɨhɨ ra naha tyaca. 42 Tsatsi̱ tandɨhɨ ñi tan ndaha̱ iñi ñi. 43 Tan jacutu̱ ra naha utsi uvi tyica tsihin paan tan tyaca tsa ndoo̱. 44 Tan uhun mil rayɨɨ tsatsi̱ paan can.

45 Tacan tan catyí ra Jesús tsihin ra tsicá tsihin ra na yaha sava ñi ra naha nu miñi can tan cuhun cuee ñi ra naha nda ñuu Betsaida tsitsi tsa ndi jacunuhu ra tsi nyɨvɨ yuvehe ñi. 46 Tsa yaha̱ cuanuhu̱ nyɨvɨ, tacan tan cuahán ra Jesús cuandacán tahvi ra tsi Nyoo iin jiñi yucu. 47 Tsa tsa cuñi cuaa, yutun ndoo nu cuahán ra tsicá tsihin ra Jesús tsa cuahán can nda mahñu miñi, tan maa ra ndi nyií ra yuhu miñi can. 48 Tan tsa nyehe̱ ra tyin ña cuví jacacá vaha ra naha yutun ndoo jahá tatyi, tacan tan cuahán tsihin tsaha ra nu ndutya nu cuahán ra naha tsa tsa cuñí tuvi, nyicún tsicá nyicún tsicá ñi ra tsi ra naha. Tan tsa cua yaha tsiyo ra nu cuahán ra naha. 49 Maa tyin tsa nyehe̱ ra naha tsicá ra nu ndutya, tsica̱ iñi ra naha tyin tatyi cuví ra, tacan tan quitsaha̱ caná tsaa ra naha 50 tyin tandɨhɨ ra naha nyehe̱ ra naha tsi ra tan nayuhvi̱ ra naha. Maa tyin nacaha̱n ra tan catyí ra tsihin ra naha:

―¡Ña na̱yuhvi ndo tyin maa yu cuví!

51 Tacan tan quɨhvɨ̱ ra tsitsi yutun ndoo nu yucú ra naha, tan tsa yaha̱ quɨhvɨ̱ ra, iin yaha ñi cutaxi̱n tatyi can. Tan iyo xaan cuñí ra naha cuvi̱ 52 tyin ñaha ca cutuñi iñi ra naha tsa iyo tsa javaha̱ ra tsihin paan, tyin ndi ndava añima ra naha.

53 Yaha̱ sava ra naha nu miñi can tan tsaa̱ ra naha Genesaret inga tsiyo yuhu miñi can, tan tsahñi̱ ra naha yutun ndoo can yatyin ñi yuhu ndutya. 54 Cuhva tsa quita̱ ñi ra naha tsitsi yutun ndoo can, tan nacoto̱ nyɨvɨ tsi ra Jesús. 55 Tacan tan tsinú xaan ñi cuahán ñi cuajacotó ñi tsi nyɨvɨ iyó nanɨɨ cahnu ityi can tyin tsaa̱ ra Jesús. Tan tsaa̱ cuaha nyɨvɨ quee̱ tandɨhɨ ñi ñuu nu nyií ra, tan yucú nyɨvɨ cuuhví nu tsitó tsaa̱ tsihin ñi. 56 Tan tandɨhɨ ñi ityi nu cuahán ra tsitsi ñuu nyihi o tsitsi ñuu nahnu, o tsitsi cuhu, tsaquín nyɨvɨ nyɨvɨ cuuhví yuhu ityi. Tan caahán ndaahvi ñi tsihin ra na cuhva ra tɨɨn ñi cuuhví can vasu tan yuhu jahma ra tan nduvaha ñi. Tan tandɨhɨ maa nyɨvɨ tsa tɨɨ̱n jahma ra nduvaha̱ ñi.