1 Pa vina manege puta rane koasa vina lima sidara pa vina zuapa vuahenina sa tinaraovo mami gami, si kamo mae koa rau sari kaiqa koimata tadi tie pa Izireli. Hiva mae dogoro au rini koasa hiniva te Zihova, ke mae habotu si arini pa kenuqu.

2 Meke kamo mae koa rau sa zinama te Zihova: 3 “Tuna na tie, zama la i sari koimata pa Izireli, mamu tozini, ‘Hiera gua si zama nia e Zihova sa Baṉara: Vea, hiva mae nanasa nia gamu sa Qua hiniva? Hinokara gua sapu toaqu si Arau, lopu kote va malumu gamu Arau pude nanasa nia sa Qua hiniva, Zama vura gua si Arau Zihova sa Baṉara.’

4 Vea, agoi boka pitu i? Tuna na tie, agoi boka pitu i? Gua ke mu tozi pule lani koa rini sari tinavete variva malederedi tadi na tiatamadia, 5 mamu zama guahe koa rini: ‘Hiera gua si zama nia e Zihova sa Baṉara: Koasa rane sapu vizatia Arau se Izireli, si ovulu sage nia Rau sa Limaqu meke tokotokoro la koari na tutina e Zekopi meke va vura pule nau si Arau koa rini pa Izipi. Ovulu sage nia Rau sa Limaqu meke zama guahe si Arau koa rini, “Arau se Zihova sa mia Tamasa.”* Ekd 6:2-8 6 Koasa rane asa si tokotokoro si Arau koa rini sapu kote vagi vurani Arau si arini pa Izipi meke la pa keke popoa sapu hata vura nia Rau pude tadirini, na pepeso masuruna sapu sokua na ginani na zipale, na leleana holani sa sari doduru popoa. 7 Meke zama si Arau koa rini, “Gamu, mamu hopeke veko pani sari mia kineha variva malederedi sapu emi hiva doṉo la i, mamu lopu va boni puleni gamu koari na beku tadi pa Izipi. Arau se Zihova sa mia Tamasa.”

8 Ba va gugue mae si arini koa Rau meke korodia va avoso mae koa Rau. Lopu veko pani rini sari dia beku variva malederedi meke lopu luara pani rini sari na tamasa tadi pa Izipi. Ke zama si Rau sapu kote zoropo vura la nia Arau koa rini sa Qua tinaṉaziri meke va vura la nia sa Qua binugoro koa rini pa Izipi. 9 Ba pa laena sa Pozaqu si lopu gua asa si tavetia Rau, ura lopu hiva tava kurekure si Arau pa mata dia ri na butubutu huporo vasina pu koa arini meke pa kenudia ri kasa pu ele va dogoro pule Nau totoso turaṉa vurani Arau sari butubutu Izireli pa Izipi. 10 Gua ke turaṉa vurani Arau pa Izipi meke vagi lani pa qega. 11 Ponini Arau sari Qua vina turu meke vata gilana ni Arau koa rini sari Qua tinarae, ura sa tie pu va tabei sari na Qua tinarae si kaqu toa.* Liv 18:5 12 Meke poni lani tugo Arau koa rini sari Qua rane Sabati pude na vina gilagila pa vari korapa mami, pude tumae nia rini sapu Arau Zihova va madi i si arini.* Ekd 31:13-17

13 Gua ba va karikari mae koa Rau pa qega sari tinoni pa Izireli. Lopu luli rini sari Qua vina turu meke kilu i rini sari Qua tinarae, sapu pana va tabei sa tie si kote toani tugo sa si arini. Va boni pani rini sari Qua rane Sabati, ke zama si Rau sapu kote zoropo vura la nia Arau koa rini sa Qua tinaṉaziri meke va huara pani gedi pa qega. 14 Ba pa laena sa Pozaqu si lopu tavetia Rau sapu gua asa, sina kote tava kurekure sa Pozaqu pa mata dia rina butubutu pu dogoria totoso turaṉa vurani Arau si arini pa Izipi. 15 Gua ke ovulu sage nia Arau sa Limaqu meke tokotokoro pa qega sapu lopu kote turaṉa lani Arau koasa popoa sapu ele poni la nia Arau koa rini, na pepeso masuruna sapu sokua na ginani na zipale, sa popoa sapu leleana hola pa popoa pepeso,* Nab 14:26-35 16 sina lopu hivani rini sari Qua tinarae meke korodia luli rini sari Qua vina turu meke va boni rini sari Qua Sabati. Ura sari bulo dia si ele soto va nabu koari na vinahesidi ri na dia beku. 17 Gua ba doṉo la i Arau meke tataruni meke lopu huara pani babe va mate beto pani pa qega. 18 Zama i Rau sari dia koburu pa qega, “Lopu luli sari tinarae tadi na tamamia babe kopu ni sari dia vina turu babe va boni puleni gamu koari dia beku. 19 Arau se Zihova mia Tamasa; mi kopu ni sari Qua vina turu mi luli va hiteki sari Qua tinarae. 20 Va hope i sari na rane Sabati, pude na vina gilagila si arini pa vari korapada. Pude gua si tiqe kote tumae nia gamu sapu Arau tugo se Zihova mia Tamasa.”

21 Ba sari na koburu si va karikari mae koa Rau. Lopu kopuni rini sari Qua vina turu, lopu kopu si arini pude luli va hiteki sari Qua tinarae, na sa tie pu va tabe i si kote toani tugo sa, meke va boni rini sari Qua Sabati. Ke zama si Arau sapu kote zoropo vura nia Arau sa Qua tinaṉaziri koa rini meke va vura beto lani koa rini sa Qua binugoro pa qega. 22 Ba tuqe pule nia Rau sa Limaqu, pa laena sa Pozaqu si tavetia Rau gua sapu kote lopu tava kurekure si asa pa mata dia ri na butubutu pu dogoria totoso turaṉa vurani Arau si arini. 23 Meke ovulu sage nia Arau sa Limaqu pa qega meke tokotokoro sapu kote talahuarae i Arau si arini koari na butubutu meke hurakatae i koari na popoa,* Liv 26:33 24 sina lopu va tabei rini sari Qua tinarae meke kilui rini sari Qua vina turu meke va boni rini sari Qua rane Sabati. Sari mata dia si roro mate i sari na beku tadi na tamadia. 25 Ke valani Arau koari na dia vina turu sapu lopu leanadi meke na tinarae sapu lopu boka toa ni rini; 26 va malumi Rau pude va boni puleni koari dia vinahesi beku, sapu vukivukihini rini sari dia koburu kenudi, pude va matagutu i, madi tumae nia sapu Arau tugo se Zihova.’

27 Gua ke, tuna na tie, tozini sari tinoni pa Izireli, mamu zama guahe koa rini, ‘Hiera gua si zama nia e Zihova sa Baṉara: Pa ginugua tugo hie si paraparaṉa sari tamamia totoso veko pani Au rini si Arau: 28 Totoso turaṉa nuquru ni Arau koasa popoa sapu tokoro nia Arau pude poni koa rini meke sipu dogori rini sari toqere ululudi meke huda sapu tale elodi si vasina tugo si vukivukihini rini sari dia vinariponi; sari vinukivukihi sapu va gevuruqu si Arau pude bugoro. Va uququ oto huda humaṉa lea si arini meke zoroponi tugo rini sari dia vinariponi napo vaeni. 29 Meke zama si Arau koa rini: Nasa sa vasina ululuna pa toqere hie sapu vasina la gamu?’ Ke sari vasidi ululudi pa toqere si ta pozae Bama* Sari vasina vahesihesiana beku pa toqere tadi na tie huporo si ta pozae Bama pa zinama Hiburu. Sa mamalaiṉina sa zinama Bama pa Hiburu ginuana si “Vasina la gamu.” kamo pa rane ṉinoroi. 30 Gua ke zama la ia sa butubutu Izireli: ‘Hiera gua si zama nia Arau Zihova sa Baṉara: Vea kote va boni puleni gamu gua sapu tavetia ri tamamia meke hata luli rini sari na kineha variva malederedi? 31 Totoso valani gamu sari mia vinariponi, sapu vukivukihini gamu sari mia koburu koreo pa nika, si na va boni puleni gamu si gamu koari doduru mia beku kamo pa rane ṉinoroi. Ke kaqu va malumu gamu Rau pude mae nanasa nia sa Qua hiniva, gamu na butubutu Izireli? Hinokara gua sapu toaqu si Arau, zama vura gua Arau Zihova Baṉara, lopu kaqu va malumu gamu Arau pude mae nanasa nia sa Qua hiniva.

32 Zama si gamu, “Gami si hiva gugua ari kaiqa tinoni pa kasia popoa, sapu va nabulu la koari na huda na patu.” Ba gua sapu koa pa mia binalabala si lopu kaqu ta evaṉa.

33 Hinokara gua sapu toaqu si Arau, zama vura gua si Arau Zihova Baṉara, si kote baṉarani gamu Rau koasa Limaqu ṉiṉirana meke nadorona meke sa Qua tinaṉaziri nomana. 34 Koasa Limaqu ṉiṉirana meke nadorona meke sa Qua tinaṉaziri nomana, si kote turaṉa vurani gamu Arau koari na butubutu huporodi meke varigara puleni gamu koari na popoa vasina sapu ta hurakatae la si gamu. 35 Kote turaṉa lani gamu Rau koasa qega sapu koa varilikohae nia ri na butubutu meke vasina kote tavete atu nia Arau sa Qua vinari pitui koa gamu. 36 Gua sapu pitu gunini Arau sari tamamia koasa qega pa popoa Izipi, si gua tugo asa kote pitu gunini gamu Arau si gamu, zama vura gua si Arau Zihova sa Baṉara. 37 Kote kopu totokoni gamu Rau koasa Qua kolu sepati pude pitu va paqahi sari pu leadi koari na tie pu kaleadi, meke kote turaṉa lani gamu Rau pude va tabea sa Qua vinariva egoi koa gamu. 38 Kote va rizu pani Rau koa gamu sarini pu va karikari na va gugue mae koa Rau. Na kote turaṉa vurani tugo Arau si arini koari na popoa sapu koa i rini ba lopu kote nuquru la si arini pa popoa Izireli. Pude mi tumae nia sapu Arau tugo se Zihova.

39 Sapu la gua koa gamu, na butubutu Izireli, si hiera gua si zama nia Arau Zihova sa Baṉara: Hopeke la gamu, mamu nabulu la koari na mia beku, gamu doduru! Ba mudina asa si kote va avoso mae si gamu koa Rau meke lopu kote paraṉa pule ia gamu sa Pozaqu Hopena koari na mia vinariponi meke na mia beku. 40  Zama vura gua si Arau Zihova Baṉara: Koasa Qua toqere hopena, sa toqere ululuna pa Izireli, koasa popoa vasina, si kote nabulu Nau sa doduruna sa butubutu Izireli, meke kote qetuni Arau vasina. Vasina kote qetuni Arau sari mia vinariponi arilaedi, gua tugo sari mia vinukuvukihi hopedi. 41 Kote vagi puleni gamu Arau, guana vina uququ oto huda humaṉa lea totoso turaṉa vurani gamu Rau koari na butubutu meke varigarani gamu Rau koari na popoa vasina pu ta hurakatae la si gamu, meke kote hopequ si Arau totoso va dogoro pule Nau si Arau koa gamu pa mata dia ri na butubutu huporo. 42 Meke kote tumae nia gamu sapu Arau tugo se Zihova, totoso turaṉa lani gamu Arau pa popoa Izireli, sa popoa sapu tokotokoro nia Arau meke ovulu sage nia sa Limaqu pude vala nia koari na tamamia. 43 Vasina kote balabala pulei gamu sari mia hahanana meke doduru sapu taveti gamu sapu va boni gamu si gamu, meke kote hakohako puleni gamu sari doduru kinaleana sapu taveti gamu. 44 Kote tumae nia gamu sapu Arau tugo se Zihova, totoso va tana valeana gamu Arau pa laena sa Pozaqu meke lopu koari na mia hahanana kaleadi meke tinavete seadi, kei gamu na butubutu Izireli, zama vura gua si Arau Zihova sa Baṉara.’ ”

45 Kamo mae koa rau sa zinama te Zihova: 46 “Tuna na tie, taliri, mamu tia la pa kali matao.* Kali Saoti.

Tarae la koari pa kali matao, mamu korokorotae la koari na hudahuda pa soloso koari popoa pa kali matao. 47 Zama guahe koari na hudahuda pa kali matao: ‘Mi Avosia sa zinama te Zihova. Hiera gua si zama nia e Zihova sa Baṉara: Arau si nama pude va katu nigo nika si agoi, meke kote sului Arau sari doduru mua huda, be popadi babe toadi. Sa huruṉuna sa nika si lopu kote boka tava mate, meke doduru vasina pa kali gede meke matao si kote va nonoga ia sa ṉadana sa. 48 Doduru tie kote dogoria sapu Arau Zihova si va katua; na lopu kote boka tava mate.’ ”

49 Meke zama si rau, “Ba Zihova Baṉara! Vari zama nau rini si arau, ‘Vea, lopu vivinei pa parabolo sia?’ gua.”