12
Sa Ginuguana sa Rane Sabati
(Maka 2:23-28; Luke 6:1-5)
Pa totoso asa, si ene hola gua pa keke inuma huiti d se Zisu meke sari Nana disaepeli pa rane Sabati. Ovia sari kasa disaepeli ke podalae rarusu vagi kiko huiti si arini meke henahena gedi.* Diut 23:25 Totoso dogoria rina Parese gua sapu evaṉia rina disaepeli, si zama la koe Zisu si arini, “Dotu, sea hola pa tinarae te Mosese si pude tavete gua asa sari na Mua disaepeli pa rane Sabati!” gua si arini.
Meke olaṉa se Zisu, “Lopu hite tiro ia tu gamu gua sapu tavetia sa baṉara Devita meke sari nana tie sipu ovia si arini?* 1 Samuela 21:1-6 Nuquru la se Devita pa korapana sa Ipi d Hopena te Tamasa meke la hena ia sa meke sari nana tie sa bereti sapu na vinariponi la koe Tamasa. Ba hopena pa Tinarae te Mosese pude gani hoboria rina tie hokara si asa, tale ari na hiama mo kaqu hena ia.* Liv 24:9
Babe lopu ele tiro ia tu gamu gua sapu koa pa Tinarae te Mosese sapu sari na hiama pa Zelepade d si seke la ia mo rini sa tinarae kinopuna sa Rane Sabati, ba lopu sea si arini?* Nab 28:9-10 Ba tozini gamu Rau sapu koa nana hie si Asa sapu noma hola nia sa Zelepade. Zama sa Kinubekubere Hope: ‘Na tataru variva taleosae mo si hiva nia Rau koa gamu, lopu na vinukivukihi d.’ Be gilania gamu gua sapu gunia Rau, si lopu kaqu zutui gamu sari na tie pu lopu sea.* Mt 9:13; Hoz 6:6 Ura sa Tuna na Tie mo si Baṉara nia sa Rane Sabati,” gua se Zisu.
Sa Tie Mate Limana
(Maka 3:1-6; Luke 6:6-11)
Sipu taluarae vasina se Zisu, si la si Asa koa keke sinaqoqi d. 10 Koanana vasina si keke tie sapu mate limana. Koadia tugo vasina saripu hiva zutua se Zisu koari kaiqa tinavete kaleadi, ke nanasia rini si Asa, “Vegua, tava malumu pa Tinarae te Mosese si pude salaṉa tie pa Rane Sabati?”
11 Meke olaṉa la koa rini se Zisu, “Be keke koa gamu si hoqa voi pa pou si keke nana sipi pa Rane Sabati, si vea, lopu kote la tuqe vagia goi meke ovulu vura nia mo sia?* Lk 14:5 12 Ba na tie si arilaena hola nia sa sipi! Ke gua asa, si lopu ta hukata pa tinarae te Mosese si pude tavete valeana pa Rane Sabati,” gua se Zisu.
13 Meke tiqe zama la ia Sa sa tie pu mate kali limana, “Mu nadoria limamu,” meke sipu nadoria sa tie sa limana, si leana pule gua tugo sa kali limana si asa. 14 Ba taluarae pa sinaqoqi sari na Parese, meke la vivinei pude hata ia sa siraṉa, gua pude va matea se Zisu.
Sa Nabulu Ta Vizatana te Tamasa
15 Sipu avoso nia Zisu sapu gua asa, si taluarae si Asa vasina, meke soku tie si luli koa Sa. Salaṉa betoi Sa sari doduru tie mohodi. 16 Tozi ni Sa si arini pude lopu tozi urahae nia pa tie sapu esei si Asa. 17 Hie si pude va gorevura ia gua sapu zama nia Tamasa koasa poropita Aisea, sapu guahe:
18 “Hie tugo sa Qua nabulu sapu vizatia Rau.* Ais 42:1-4
Asa sapu tataru hola nia Rau,
meke va qetuqetu Au.
Kaqu ponia Rau koa Sa sa Maqomaqoqu,
meke kaqu tozi vura nia Sa sa Qua vinilasa toṉotona koari doduru butubutu.
19 Lopu kote varitokei babe kukili vura si Asa;
loke tie kote avosia mamalaiṉina pa sisiraṉa.
20 Na kuli ta sirana ba lopu kote moku ia sa,
na zuke matamata purina ba lopu kote va mate ia Sa,
osolae va turu ia Sa sa Nana vinilasa toṉotona pa rane mumudi.
21 Pa korapa pozana Sa si kote vekoa ri doduru butubutu sa dia rinaṉeraṉe,” gua sa Tamasa.
Zisu meke se Setani
(Maka 3:20-30; Luke 11:14-23)
22 Beto, si turaṉa mae nia ri kaiqa tie koe Zisu si keke tie sapu ta hilae tomate kaleana ke behu na poka. Salaṉia Zisu si asa, ke boka zama na dodogorae pule. 23 Magasa hola sari na puku vinarigara tie meke zama, “Hokara Asa mo sa Tuna Devita?” gua si arini.
24 Ba totoso avosia rina Parese, si olaṉa la sarini, “Na Belozibabi d sapu sa baṉaradi rina tomate kaleadi si ponia koa Sa sa ṉiniraṉira, gua asa ke boka hipuru pani Sa sari na tomate kaleadi,” gua si arini.* Mt 9:34, 10:25
25 Gilani Zisu sari na dia binalabala, ke zama la koa rini si Asa, “Sari doduru butubutu baṉara saripu paqapaqaha puleni meke varivaripera pulei teledia, si lopu kaqu boka koa hola seunae. Na vasileana, na tatamana sapu ta paqapaqaha pa hopeke pukuna, meke varivaripera pulei teledia, si kote ta huarae sa dia kinoa. 26 Ke, be keke pukuna pa butubutu binaṉara te Setani si raza ia si keke pukuna tanisa, si ta paqaha mo sa nana binaṉara pa soku pukudi, ke vea meke kote boka koa hola si asa? 27 Be Arau si hipuru palae tomate kaleadi pa ṉiniraṉira te Setani, si pa ṉiniraṉira tesei si hipuru palae tomate sari na mia disaepeli? Pude gua asa si sari kasa mia disaepeli telemia mo va sosodea sapu sea si gamu! 28 Ba be koasa Maqomaqona tu e Tamasa si hipuru pani Rau sari na tomate kaleadi, si tava sosode, sapu sa Binaṉara te Tamasa si ele kamo koa gamu. 29 Loke tie si boka huara nuquria sa vetu tanisa tie ṉiṉira, se Setani meke hena pani sari nana likakalae. Be guana lopu pusi pakia sa sa tie ṉiṉira, si lopu boka nuquru la hiko si asa pa nana vetu.
30 Asa sapu lopu toka Nau, si kana Au sa si Arau. Asa sapu lopu toka Nau pude tioko varigara mae ni koa Rau sari na tie, si va talahuarae i sa si arini.* Mk 9:40 31 Ke Maqu tozini gamu, sapu sari kaiqa sinea na kinaleadi pu zama lani na tie koe Tamasa si boka taleosae mo; ba asa sapu zama paraṉia sa Maqomaqo Hope si namu lopu hite kaqu taleosae hokara. 32 Asa sapu zama va kaleana la koasa Tuna na Tie, si boka taleosae mo. Ba asa sapu paraṉia sa Maqomaqo Hope, si namu lopu hite kaqu taleosae hokara kamahire, meke ninae rane ka rane.* Lk 12:10
Sa Huda meke sari na Vuana
(Luke 6:43-45)
33 Na huda kaleana si kaleadi tugo vuana, ba na huda leana, si leadi tugo vuana. Ura hopeke huda si ta gilana koari na vuadi.* Mt 7:20; Lk 6:44 34 Tie kaleamia gua tugo na noki si gamu! Tie kaleadi si lopu boka zama vura ni sari na tiṉitoṉa leadi. Ura sapu siṉi vura pa bulo, si ta zama vurae pa ṉuzu.* Mt 3:7, 23:33, 15:18; Lk 3:7, 6:45 35 Sa tie leana si va vurai sa sari na tiṉitoṉa leanadi pu siṉi pa bulona, ba sa tie kaleana si va vurai sa sari na tiṉitoṉa kaleanadi pu siṉi pa bulona. 36 Tozini gamu Rau sapu koasa rane vinaripitui te Tamasa, doduru tie si kote ta pitu koari doduru zinama hoborodi pu zama vura ni rini. 37 Ura sari doduru mua zinama pu zama ni goi, si arini tugo si kote pitu pule igo, pude va sosodea sapu be loke mua sinea si goi, ba be kaqu tava kilasa si goi,” gua si Asa.
Tepa ia Rini si Keke Vinagilagila koe Zisu
(Maka 8:11-12; Luke 11:29-32)
38 Meke beto asa si mae zama koa Sa sari kaiqa Parese meke na tie va tumatumae koasa Tinarae te Mosese, “Titisa, Mu va dogoroni gami si keke vina gilagila variva magasa,” gua si arini.* Mt 16:1; Mk 8:11; Lk 11:16 39 Meke olaṉa la si Asa, “Na sinage kaleana, na va gugue koe Tamasa sa sinage hie! Hiva vina gilagila si gamu, ba loke vina gilagila si kaqu poni gamu Rau, ba sa vina gilagila mo te Zona sa poropita d.* Mt 16:4; Mk 8:12 40 Gua sapu ka ṉeta ranena meke ṉeta boṉina pa tiana sa igana lavata se Zona, si sa Tuna na Tie si kaqu ka ṉeta ranena meke ṉeta boṉina pa lovu, meke toa pule si Asa.* Zna 1:17 41 Pa rane vinaripitui si kote turu meke zutu gamu ri na tie pa Ninive si gamu, sina arini si kekere koari na dia sinea totoso avosia rini sa tinarae te Zona. Meke dotu, koa nana kamahire hie si Keke* Zisu. sapu noma hola nia se Zona.* Zna 3:5 42 Pa rane vinaripitui si kaqu turu meke zutu gamu sa baṉara maqota d pa popoa Siba si gamu, sina gelenaena sa nana inene taluarae mae pa nana popoa pude mae avosia se Solomone pa nana tinumatumae. Meke dotu, koa nana kamahire hie si Asa sapu noma hola nia se Solomone.* 1 Baṉ 10:1-10; 2 Koron 9:1-12
Sa Pinule Mae Tanisa Tomate Kaleana
(Luke 11:24-26)
43 Be ta hipuru palae si keke tomate kaleana koa keke tie, si la enene pa soloso si asa, pude hata ia si keke vasina pude koa magogoso. Pana lopu boka dogoria sa si keke vasina pude koa, 44 si kote zama si asa, ‘Maqu pule la mo pa vetu, vasina pu koa kenuqu si rau.’ Meke totoso pule mae sa, si kokobana meke ta sara va via na tava tana valeana sa vetu. 45 Ke topue si asa, meke la turaṉa mae ni sa sari ka zuapa tomate saripu kaleadi hola nia si asa, meke mae koa pulea rini sa tie sana. Ke sa tinoa tanisa tie sana si namu na kaleana hola nia sapu gua tatasana. Gua putaputa tugo asa si kote ta evaṉa koari na tie kaleadi pa rane ṉinoroi,” gua se Zisu.
Sa Tinana meke sari na Tasina e Zisu
(Maka 3:31-35; Luke 8:19-21)
46 Sipu korapa zama koari na tie se Zisu pa korapana keke vetu, si mae turu pa sada sa tinana meke sari na tasina koreo, na hiva zama koa Sa si arini. 47 Meke keke tie koarini pu varigara si la tozi nia se Zisu, “Hiva nigo sa tinamu meke sari na tasimu koreo, korapa turu aqa pa sada sarini,” gua si asa.
48 Meke olaṉa la koa sa se Zisu, “Esei sa tinaqu meke ari sei sari tasiqu koreo?”
49 Meke huhuku la i Sa sari Nana disaepeli meke zama, “Hire sari na tinaqu na tasiqu koreo. 50 Asa sapu tavetia gua sapu hiva nia sa Tamaqu pa Maṉauru, si asa tugo sa tasiqu koreo, na tasiqu vineki meke na tinaqu,” gua si Asa.

*12:1 Diut 23:25

*12:3 1 Samuela 21:1-6

*12:4 Liv 24:9

*12:5 Nab 28:9-10

*12:7 Mt 9:13; Hoz 6:6

*12:11 Lk 14:5

*12:18 Ais 42:1-4

*12:24 Mt 9:34, 10:25

*12:30 Mk 9:40

*12:32 Lk 12:10

*12:33 Mt 7:20; Lk 6:44

*12:34 Mt 3:7, 23:33, 15:18; Lk 3:7, 6:45

*12:38 Mt 16:1; Mk 8:11; Lk 11:16

*12:39 Mt 16:4; Mk 8:12

*12:40 Zna 1:17

*12:41 Zisu.

*12:41 Zna 3:5

*12:42 1 Baṉ 10:1-10; 2 Koron 9:1-12