1 Aꞌamu Jutafe Sɨkuno Engo imoꞌnyo sopo iꞌmofayoꞌne sɨkuno hufaꞌu wentanɨngki oso sɨkuno sɨmoꞌmjoso Anɨtu Aꞌamu Isɨlael somo Uyakoloꞌmentiso somneꞌne Syafɨsiyofoho. * Mt 26:2 enjwa soꞌmo fehonoloꞌmongkomaho. Sɨkuno nomꞌnehwi hofɨko wopayo engo mokamoꞌnnyoso nɨmotofofoho. Oso sɨkuno engo hufaꞌu mꞌmofape sohonta sɨkuno hufaꞌu nowentanɨngki oso hwe tajo ango syohoꞌnjo yofe engoꞌnjo sohwanji aꞌamu honɨngkano hungkuno lutɨhwayo syohoꞌnjo sohwanji uhuꞌmokontɨfi, Hofɨko Jisasɨmo aho hiyasoꞌmo kehwasi nofonjosyaneꞌentɨfi honɨngkanoꞌno tɨpmmentohofofoho. 2 Ole hnnɨmentohofi, olo hiloso Anɨtu Aꞌamu Isɨlael somo Uyakoloꞌmentiso somneꞌne Syafɨsiyo Sɨkuno Engo osomo wopayo engo nontanɨngkuji aho kehwasoꞌno nonahonɨngkuji, aꞌamu hofɨko nakumo ikujoho nafongkupitnnoho. Oso hisoꞌno Sɨkuno Engo homo somo nakwo Jisasɨmo aho kehwaloho. Ose hnnɨmentohofofoho.

3 Jisas kako Saimounɨye ango Mpetani sopo humamentisofoho. Saimoun huhwo sohwo aꞌapaho uyo wonyoꞌnjo hweho. Jisas hofɨkoꞌnji wopayo nontanɨngkofi aꞌmu fisi sojo ahwonte weꞌe hwone mijo akino wonyoangkafoꞌnjoso motoswapmmentisofoho. Oso mijo soꞌno hamniyoho mpe weꞌeꞌmaho. Nomotoswaponto ahwonte maneso hohwanɨpo lohofonto Jisasɨye mnokinopo mijo sohumentisofoho. 4 Nosɨsyontanɨngki aꞌamu fihwa uhwonontɨfi sɨmano hintotohino umnɨngkahonɨngki hnnɨmentohofi, Oloso wopɨngoꞌmaho. Hwone mijo wonyoangkafoso siki sɨsiyoso pehoꞌneto. 5 Olo mijo losoꞌno aꞌamu fihwo hamniyoho mɨkunɨmposo (300 tenaliyo) † tenaliyo —hwe fihwo hamniyoho syohoꞌnjo sohwo sɨkuno angaꞌnohinoꞌno tenaliyo kengaꞌno maꞌmasofoho. tɨli huntɨlet 300 tenaliyo so oso hamniyoho soswo angaꞌnohinoꞌnefoho.) nejapontentesi oso hamniyoho aꞌamu wopayo umofonyo iyo neꞌno uyɨhwanesohilo. Ose hnnontɨfi aꞌmu simo yoka ulɨmentohofofoho. 6 Yoka ulahonɨngkofi Jisas ulɨmento, Kakoe syohofoho. Sekwo pehoꞌno olosimo sɨmeho tango uyalokwofo. Kako ngkimo wopɨngo ntohokwoho. 7 Aꞌamu yoꞌmayo umofonyo iwoꞌnɨngkohofoso sekwoꞌnji neꞌnohino humawoꞌnɨngkohofofoho. Sekwo hofɨkimo ufoꞌmantɨfiꞌmanji nohono ufoꞌmapmno. I osoꞌno ngko sekwoꞌnji olo hwaho lopo neꞌno nohumantɨꞌmne hwonɨꞌmaho. 8 Olo hiso ntohofisoso wopɨngofoho. Kako nakwo aꞌamufe pijafo piꞌnɨmomo wohoꞌnosyano lontani ehulohofɨwoꞌnɨngkuhwone hopaso ehontohokwoho. 9 Hungkuno nehopi waselɨmo. Ango yawojoꞌmeemo nje hungkuno wopɨngo aꞌamu somo ulɨkujoso olo aꞌmu losi ntohofiso sotnneꞌno ulɨfitnnefoho. Osoꞌno aꞌamu piꞌnɨngo engo olo aꞌmu losimneꞌno syafɨhupitnnefoho.

10 Osohonta Jutas Isɨkaliyout kako Jisasɨye inomokomoyo aꞌamu aho hopiꞌnono sɨfe mtaꞌni hufaꞌu uhwosopoꞌmentiso sohwo kako oso aꞌamu tajo ango syohoꞌnjo yofe engoꞌnjo sohwamo Jisasɨneꞌno aho kopitnneꞌno ufoꞌmaꞌmo lonto hofɨkoe angopo uꞌmaꞌmentisofoho. 11 Hofɨko nupaꞌnontɨfi sɨmeho wopɨngo umoꞌnɨngkahonɨngki oso hisoꞌno hamniyoho wokijopano ulɨmentohofofoho. Oseso Jutas Jisasɨmo utɨhwamneꞌento honɨngkano imofoꞌne syofɨsyomaꞌmentisofoho.

12 Sɨkuno Engo sɨmoꞌmjo Wopayo Feejo Lohonɨmotofo Sɨkuno somo hofɨko yahu fonjahumotofo sohonta Jisasɨye inomokomoyo sohwa Jisasɨmo ulɨmentohofi, Anɨtu Aꞌamu Isɨlael somo Uyakoloꞌmentiso somneꞌne Syafɨsiyo Sɨkuno Engo ‡ Mt. 26:2 enjwa soꞌmo fehonoloꞌmongkomaho. osomneꞌno wopayo naneso ntɨꞌmo ntɨꞌmo esyohumanehwono. 13 Ose ulahonɨngkofi Jisas inomokomoyo hufaꞌu sohwaꞌumo ulɨmento, Siko antɨme engo sopo nowehosɨsi osopo hwe fihwo kako mitɨhwontohoꞌnjo sohumo uswoꞌnɨngkohosɨsi kakimo tɨfi finɨngkunyo. 14 Kako angomo syuhwosoꞌno oso ango kakwoꞌyohwo sohumo ole ulinyo, Hwe Engo sohwo kako hungkuno ole lehwajohoho. Ngkoꞌne ango nje inomokomoyo sohwanji Sɨkuno Engo iyoho humayo somo wopayoso ntɨpo wonantaneto. Ose lehwajohoho. 15 Ose ulohosɨsoꞌno kako ango tokilonjwaꞌmo molinyo yokintahoponjo somo wosetɨhwamontonoho. Ango somo epohumayo ijempoho yoꞌmayoso hiꞌnjomnoho. Osopo wopayo nakuneꞌno itoꞌno fesyohumunyo. Ose ulonto uhwantɨmentisofoho. 16 Uhwatɨmentisoso siko nowenji antɨme engo sopo iꞌmofaponji yoꞌmayo Jisas ulɨmentiso hopaso tɨpemaꞌmentisiyefoho. Notɨpemanji siko wosopayo itoꞌno yahumentisiyefoho.

17 Sɨkunoꞌnji Jisas kakoe inomokomoyo nomꞌne sohwanji iꞌmofapmmentohofofoho. 18 Hofɨko epohumayopo wopayo nopemoꞌnowentɨfi nonontanɨngkofi Jisas ulɨmento, Hungkuno nehopi waselɨmonneꞌno yohono. Hwe fihwo nakwoꞌnji wopayo nalokuhwone sohwo kako mango sohwafe ahomo wohoꞌnanɨhumonte hweho. 19 Ose ulahonɨngki hofɨko sɨmeho tango uyɨmentisofoho. Hwe angaꞌno angaꞌnohino sohwa Jisasɨmo ulɨmentohofi, Nakwolaho. Nakwolaho. Ose ulɨmentohofofoho. 20 Ose ulahonɨngkofi Jisas ulɨmento, Nje inomokomoyo sohwasi hwe angaꞌno sekwoꞌnjo mtaꞌangohwo ngkoꞌnji wopayo mijomo yomahwe oso hunonoho. 21 Aꞌamu Anɨtuye hungkuno lutɨhwamotofo sohwa iyoswomo mtɨꞌmokumentohofo paꞌnyoso Aꞌamufe Hwomu sohwo poyo umoꞌnɨmontonoho. I osoꞌno oso hwe ngkineꞌno nje mango sohwamo tokoyoꞌofo ntohofone sohuneꞌno hitoho ntokwoho. Tohino engoso nomane hweho. Konaꞌwohi aswo momasoꞌnjo yontentesi wopɨngoꞌnesohilo. Ose ulɨmentisofoho.

22 Hofɨko nontanɨngkofi Jisas wopayo nomanto Anɨtumo isamoyoka ulonto kutɨkujo lohofonto hofɨkimo uyonto ulɨmento, Sekwo mapmno. Olo wosopayo loso nje aꞌapahofoho. 23 Ose ulonto kako noswanyo ipisayo mijoꞌnjoso nomanto Anɨtumo isamoyoka ulonto inomokomoyo sohwamo uyahonɨngki hofɨko mijo nɨmentohofofoho. 24 Jisas ulɨmento, Oloso nje honɨyofoho. Aꞌamukuneꞌno usɨhumahono. Olo honɨyoso ngko Anɨtuꞌnji sekwoꞌnji makotɨkuꞌnyoꞌne usɨhumahono. Nje honɨyo losomo Anɨtu uhwonɨngkuhwosi sekwo Anɨtuꞌnji makotɨkuꞌnyoso ne imoꞌnyoꞌnefoho. 25 Upaꞌnɨmno. Hungkuno nehopiꞌnohini waselɨmonneꞌno yohono. Nomꞌne sɨkuno somo olo ipisayo mijo apaꞌno manɨmnehono. Manyoꞌnjo uyɨmnoho. Oꞌo Anɨtu yokumpohnꞌnyo mokosyohumaso sopo ipisayo mijo songo nɨmnefoho. 26 Ose ulohonɨngki hofɨko ta angaꞌno lontɨfi noswapontɨfi hwofɨkiꞌnyo Oulifɨneꞌno kotasɨmentohofofoho.

27 Jisas ulɨmento, Sekwo ngkimo nɨhwajɨkuji hiyaso wohumpeentɨfeho. Anɨtuye hungkuno mtɨꞌmokumentohofo sohwa ole mtɨꞌmokumentohofi, Aꞌamu yahu sipsip mokosyohumayo sohumo fonjasyɨkujoꞌno yahu sohwa hiyaso wohumpeentɨfeho. 28 I osoꞌno songo lɨkahmꞌmo Ngkalilineꞌno sɨmoꞌmo sepoꞌmnefoho. 29 Ose ulahonɨngki Pita ulɨmento, Nomꞌne hopiꞌnonohino sohwa hofɨko ko kuhwotɨꞌmopijoso ngko mokuhwotɨꞌmoꞌmnehono. 30 Ose ulahonɨngki Jisas ulɨmento, Ngko hungkuno nehopi wakilɨmonneꞌno yohono. Olo sɨkwoꞌmiyo lomo yɨhufo tosɨka yoka hufaꞌu malontanɨngkuhwosi kɨko ngkineꞌno hwasyo hungkuno hufaꞌu sɨhune ole ulɨmonnoho. Ngko Jisasɨmneꞌno huno maniyohoyohoho. Ose ulohojoꞌno yɨhufo sohwo yoka walɨmontonoho. 31 Ose ulahonɨngki Pita nɨhuꞌno yokumpohnꞌnyo ulɨmento, Awonoho. Oseꞌmaho. Ngko kikimneꞌno huno maniyohoyohoho eso mulɨmnehono. Oꞌo ngko kɨkoꞌnji fonjanɨsiyo soꞌmanji oso hungkunoso mulɨmnehono. Ose ulahonɨngki inomokomoyo hopiꞌnonohino sohwa Jisasɨmo osenohino mjulɨmɨmentohofofoho.

32 Hofɨko Ngketɨsemani iyo uyo syoho sopono umentohofofoho. Osopo nohumanto kakoe inomokomoyo sohwamo ulɨmento, Olopo fosyohumamno. Ngko nuꞌmo Mpohumo jomo ulɨmo. 33 Ose ulonto, kako Pita, Jemɨs, Jounꞌnji nutɨmanto weꞌenepi nowentɨfi Jisas sɨmeho tango mɨkunɨmoposo umentisofoho. 34 Osoꞌno Jisas ulɨmento, Nje sɨmeho tango mokunɨmposoꞌnjo hwoꞌnyoho. Tango hiloso poyo wanɨmokumtolɨkeno. Olopo sekwo itoꞌno fosyohumafɨkuji nohontohumamno. 35 Ose ulonto weꞌenehwo nowento hwahopo ipitofawento kako Anɨtumo oso tohino hiso iꞌmofapososo uyakolofoꞌne jomo ulɨmentisofoho. 36 Ole ulɨmento, Mpohwo, kɨko yoꞌmayo hopiꞌnono ihnnehino. Olo tango nɨꞌmasoso wae feenɨmofo. I osoꞌno nje nɨmoꞌnyo somo inɨngkahutoho. Oꞌo jɨje kumoꞌnyo somo tɨfi finɨngkayo.

37 Ose ulonto nolɨkokwaponto inomokomoyo sohwa uhumojohamentiso sopo saho fosyowentanɨngkofi uꞌmanto Pitamo ulɨmento, Saimoun, saho pehoꞌno fosyawotnno. Kɨko weꞌenehwo monohontohumayoꞌnjotaho. 38 Seten sekumo yamofo selohofonoho. Sekwo ngkineꞌno nohontohumafɨkuji sekwo yamofo neꞌmasoso yahino wonyo somo nopɨwesyanoho lɨkuji Mpohumo jomo ulɨmno. Sekwo wopɨngoꞌnohini uyano ko lɨfijoso sekwoe yokumpohnꞌnyo hopoꞌmaho.

39 Ose ulonto, weꞌenepo nowento hungkuno Anɨtumo nto ulɨmentisoso apaꞌno ulɨmentisofoho. 40 Ose ulonto asomo ponto uhwonɨmentisoso inomokomoyo sohwa tɨmosaho engo unɨngkahonɨngki saho fosyowentanɨngkofi uꞌmahonɨngki hofɨko wonɨmangoꞌno yontɨfi nakwo pehofo ulanehwono lontɨfi imentohofofoho. 41 Jisas Mpohumo apaꞌno jomo ulonto asomo noponto ulɨmento, Sekwo saho neꞌno lofosyawotofo. Ntaꞌnoho. Nje sɨkuno moiꞌwonoho. Ihwoni, Aꞌamufe Hwomu sohumneꞌno aꞌamu wonyo sohwamo tokoyoꞌofo nto imasofoho. 42 Sekwo filɨkapmno. Wohwano. Uhwonɨmno. Oso hwe ngkineꞌno tokoyoꞌofo ntohoꞌmaso sohwo nto pohoho.

43 Ose lontanɨngki Jutas Jisasɨye inomokomoyo aho hufaꞌu hopinono sɨfe mtaꞌni hufaꞌu sohwo komoꞌno iꞌmofapmmentisofoho. Aꞌamu yofe engoꞌnjo tajo ango syohoꞌnjo sohwanji aꞌamu honɨngkano hungkuno lutɨhwamotofo sohwanji aꞌamu Isɨlaelɨfe hwe engo sohwanji aꞌamu piꞌnɨngo engo itokusoꞌnjo hosɨmnoꞌnjo sohwamo lutɨmahonɨngkofi Jutas kako Jisasɨyepono ipemotasɨmentisofoho. 44 Jutas oso aꞌamu sohwamo yamofo itɨhwayoꞌne ole ulɨmento, Hwe sohumo nuꞌmahmꞌmo hinjoho huꞌnɨmeso oso hwe huhwo sohwo Jisasɨyoho. Osohumo sekwo aho kekuji fɨpemotawomno. Ose nto ulɨmentisofoho.

45 Oseso Jutas Jisasɨmo uꞌmanto ulɨmento, Nje Lontɨhwayohwo, ulonto hinjoho huꞌnɨmentisofoho. 46 Aꞌamu sohwa ose uhwonontɨfi Jisasɨmo aho yokumpohnꞌnyo koꞌmentohofofoho. 47 Jisasɨye inomokomoyo fihwo kakoe hwakuhwajo iwasɨpento kako oso tajo ango syohoꞌnjo sohwafe hwe yofe engoꞌnjo sohwo kakoe syoho ulohofiyo sohwoe halohomo lokuꞌmentisofoho. Lojwahonɨngki halohoso pɨwahuꞌmentisofoho. 48 Jisas ulohonɨmento, Sekwo aꞌamu hufo iwoꞌnɨngkiso sohuneꞌno aho wokano lontɨfi hwakuhwajoꞌnji itokusoꞌnji lomotopalokwofo. 49 Sɨkuno engolopohamo ngko sekwoꞌnji Anɨtuye tajo ango engo somo Anɨtuye hungkuno lutɨhwahonɨngko sekwo osopo manɨkosoꞌnjo iwoꞌnɨngkohofɨhwasoho. I osoꞌno hungkuno hohonta mtɨꞌmokumentohofoso olohonta nehopi imoꞌnalofoho. Osoꞌno olo hiloso ntohofohofo. 50 Inomokomoyo hopiꞌnonohino sohwa Jisasɨmo ulɨkoꞌmantɨfi hiyaso humpoꞌmentohofofoho.

51 Hwomu fihwo kako hwapɨfeꞌnohini inyohwo Jisasɨmo tɨfi inɨngkowahonɨngki aꞌamu sohwa hwomu sohumo aho wokano lontɨfi imentohofoso 52 hwomu sohwoe hwapɨfe mokoloswomaꞌmentohofoso aꞌapahoꞌnohino leꞌmaꞌmentisofoho.

53 Hofɨko Jisasɨmo aꞌamu tajo ango syohoꞌnjo sohwafe hwe yofe engoꞌnjo hwe engo sohwoe pone Anɨtumneꞌno jomo lɨmojo sohwoepono ipemotapontɨfi angopo uꞌmofopahonɨngkofi aꞌamu tajo ango syohoꞌnjo yofe engoꞌnjo sohwanji, aꞌamu honɨngkano hungkuno lutɨhwamotofo sohwanji hofɨko kaunɨsol syoho soꞌno uhuꞌmokumentohofofoho. 54 Pita Jisasɨmo ko inɨngkawomentisoso kakimo mufantohiꞌnyofoho. Oꞌo, kako poꞌmtopoꞌmtisyo humulohoꞌmɨwesofoho. Kako hwe engo tajo ango syohoꞌnjo mokosyohumayo sohwafe angkuhwafopo iꞌmofawento osopo aꞌamu uhwontohumayo syohoꞌnjo sohwanji toho imokinɨmentisofoho. 55 Pita nohumentanɨngki angomno aꞌamu tajo ango syohoꞌnjo yofe engoꞌnjo sohwanji aꞌamu kaunɨsol syohoꞌnjo hopiꞌnonohino sohwanji Jisasɨmneꞌno hungkuno tangoꞌnjo poyo imoꞌnyoꞌne wotɨpeentɨfi ko imentohofoso 56 aꞌamu piꞌnɨngo Jisas yoꞌmayo imentiso soꞌno hwasyo hwasyo lontɨfi hofɨkoe hungkunoso kengo kengo lɨmentohofofoho. Aꞌamu hufaꞌu hungkuno afa majofoho. Aꞌamu fihwa nolɨkafontɨfi hwasyo hungkuno ulɨmentohofi, 57 Olo hungkunoso upaꞌnɨmalohwonefoho. 58 Jisas ole lɨmasofoho. Anɨtuye tajo ango engoso aꞌamu ahoꞌnji molɨmentohofo somo ngko wae weeoꞌmnoho. Sɨkuno hufaꞌu sɨhune memjaofɨhwosoꞌno nomꞌne ango engo wamolɨmonnoho. Ahoꞌnji wamolɨmontɨꞌmaho. 59 Ose lontɨfi, Hwasyo hungkuno piꞌnɨngo lokwoposɨwatɨꞌmentohofoso ne mmoꞌnyofoho. 60 Osoꞌno hofɨko Jisasɨye hungkuno tangoꞌnjo soꞌno wonyopi tɨpeehonɨngkofi hwe yofe engoꞌnjo tajo ango syohoꞌnjo sohwo ajwopo nolɨkofalohofonto, Jisasɨmo ulɨmento, Kɨko hungkuno asomo mujoꞌnjo pehoꞌno yalokuno. Pipilo. Olo hungkuno kikimo kilalokwofo losofo. 61 Ose ulahonɨngki Jisas hungkuno majofoho. Mampiꞌnyo humamentisofoho. Hwe yofe engoꞌnjo sohwo apaꞌno ulohonɨmento, Anɨtu nakwo aꞌamu Juta hnꞌnɨmo nefoꞌmayoꞌne lokuhwatɨmentiso hwosilaho. Anɨtu nakwo kakoe yofe hoꞌnomawoꞌnɨngkuhwone sohwoe Hwomu Ne hwosilaho. Awolaho. 62 Ose ulahonɨngki Jisas ulɨmento, Ou, osoho hwoꞌnyoho. Sekwo Aꞌamufe Hwomu sohwo Anɨtu Yoꞌmayo Yokumpohnꞌnyo Hwapɨngo sohwoe aho anga sohohntaꞌni humentanɨngkuhwosi uhwonɨfitnnefoho. Kako himo ahwomo mtaꞌango sopo pontanɨngkuhwosi uhwonɨfitnnefoho. 63 Jisas ose ulahonɨngki oso hwe tajo ango syohoꞌnjo sohwa sɨmano hintotohino umnɨmentiso soꞌno kakoe hwapɨfe manjiꞌmofo weꞌenehwo sɨsɨmpento ulɨmento, Nakwo nomꞌne aꞌamu Jisasɨmneꞌno hungkuno joꞌneso joho pehoꞌno ulanehwono. 64 Oꞌo sekwo kakoe hungkuno somo nto upaꞌnɨngkohofo. Kakimo pipi ulohofanehwono. Sekwo huno pipi seyohoho. Ose ulahonɨngki hofɨko ulɨmentohofi, Hwe wonyo imaso hweho. Kako poyo umoꞌnono.

65 Ose lontɨfi aꞌamu fehohnjo sohwa Jisasɨmo memijo uyatɨꞌmofontɨfi Jisasɨmo ikujoho fonjontɨfi ulɨmentohofi, Tɨhwo kufonjohoho. Yofeso fonaso. Ose ulahonɨngkofi aꞌamu mekinoꞌnjo sohwa Jisasɨye sɨmoꞌmango sopo aho pehusɨꞌmentohofofoho.

66 Nofonjontanɨngkofi Pita angkuhwafopo nohumentanɨngki aꞌmusi hwe yofe engoꞌnjo tajo ango syohoꞌnjo mokosyohumayo sohwoe syoho ulohofiyosi uꞌmanto, 67 Pita toho imokinontanɨngki uhwononto ulɨmento, Kɨko Jisas Nasalet ntaꞌango sohwonji emoimotnno hwosoho. 68 Ose ulahonɨngki Pita ulɨmento, Hwasyo lohino, Oso hwe sohuneꞌno ngko huno maniyohoyohoho. Ose ulonto nolɨkafonto kusopo koꞌmoꞌmentisofoho. 69 Osopo nohumentanɨngki aꞌmusi apaꞌno Pitamo uhwononto aꞌamu mofoponjo sohwamo ulɨmento, Oso hwe nongkwo sohwo Jisasɨmo tɨfi inomokomoyɨwoꞌnɨngkiso hweho. 70 Ose ulahonɨngki Pita apaꞌno awonoho ulɨmentisofoho. Hwangku weꞌe nehwo aꞌamu mofopo humalohofontohofo sohwa Pitamo apaꞌno ulɨmentohofi, Nehopeho. Kɨko hofɨkoꞌnji emoimotnno hwosoho. Kɨko Ngkalilintaꞌango hwosoho. 71 Ose ulahonɨngkofi Pita hungkuno yokumpohnꞌnyo ulɨmento, Ngko hwasyo hungkuno selɨmeso Anɨtu tohino wontapono. Oso hwe sekwo ntohofo sohwo ngko yofe mɨhwofeꞌnjo hweho. Nehopi lohono. 72 Ose ulahonɨngki komoꞌno tosɨka yoka apaꞌno lɨmentisofoho. Pita nupaꞌnonto Jisas hungkuno ulɨmentiso soꞌno huno syafɨhuꞌmentisofoho. Jisas ose nto ulɨmentisofoho. Yɨhufo tosɨkaso yoka hufaꞌu lososo sohonta Pita kɨko ngkineꞌno mango hufaꞌu sɨhune ole walɨmonnoho. Ngko Jisasɨmneꞌno huno maniyohoyohoho. Oso hungkuno Jisas ulɨmentiso soꞌno Pita syafɨsyonto humotaho engo lɨmentisofoho.