50
Noravano Babironi vatanaakara tura
1 Noravano Kotiva Babironi vatukavata vi vatanaakaravata ti tiva timiro tiharo,
2 Are maa vakaakara kia kukeqa karaitira, vo vatanaa vo vatanaaka qoqaa tiva nimiane. Are vutora vo virini hiritairamanta vika vira tave, ai uva irireka aniate. Mintima tiane:
Navutaaka iqoka raqiha Babironi vatuka aatarama kaavo. Vika una variqa Maadukira kaurira haika amiha vira kempuka taiqa kaavo. Babironi vika una variqave, maraqurave/varahave, kaurira haika varaavo.
3 Babironini noti mantaraini varia vatanaaka ani Babironi hampata iqoka raqiha vika vata maata qoraiqama kaivaro aahara vataiqama vuanarove.
Vaiintivata aantau vahivata qetake vi vataraqaahai ruqemake vivaro kia vovanovata qaiqaa vi vataraqaa varianarove, tiro.
Isareri vika nái maaqaini orurante anivarave tura
4 Noravano Kotiva tiharo, Vi entara Isarerivata Iutaavata ruvaaqumavi vaiha iqi rateha ti nái Variqa Nora Kotika rantareka anivarave.
5 Vika Saionini vua aarava tantoe vaivo tivakeha vi aararaqaa vireka auti vaivarave. Vika qaiqaa ti Nora Kotika hampata vohaa vaiha uva tiva taatauke tiha, Tenavu kia vi uvara raqa karaiti, ekaa enta iriqi virerave, tivarave.
6 Ti vaiinti nahenti vika vaireka, aiqinaini sipisipi kakakima vuaka voqaara variarave. Sipisipi qoka vika ntita vare hampi aara numiqaamanta vika vo aiqina vo aiqina vaura hampiara voqaara niha nái maaqaini auraara varia vatara tauru kaarave.
7 Vika mini ni variamanta nai taukae vika tavama keha, vika qoraiqama nimite variarave. Vika navutaaka tiha, Vika Nora Kotira nái kaivaqaukavara virara noraiqaake iri varia Variqara, vira uva iriqi vuataara vaimanta, vika vira uva raqa kaarave. Mintiara kaara tenavu vika qoraiqama nimitaarera, kia tinavuqaa uva varianarove, tiarave.
8 Ti vaiinti nahentivauvo, ne Babironi vatukaqihai ruqemake vuate. Babironi vika vata ke vuate. Memeraa qoravano nái kenauka ntita varero avuni vintemake, nevata avuni viha, vi vatara mini ke vuate.
9 Te vo vatanaa vo vatanaaka kempuka vatanaaka, noti mantaraini variaka vihi vaahi tiari vika vohaaraqi avitumavi vaiha, Babironi hampata iqoka raqireka nai naantiara nai naantiara ani vaiha, Babironi vika hampata iqoka raqiha vika naatara kevarave. Vika iqoka vaiinti taruka veva tutakeva kia qaqiana viraitiro, vaiinti aruke vairave.
10 Navutaaka iqoka raqiha Babironi vata maata aatarake, viraqaahai iqoka vaiinti vika ekaa nái antuqavano vaina haikara Babironiqihai raqiake vare vivarave. Te Noravano Kotika minti turo, tiro.
Babironi vatukavano qoraiqama vuainarara tura
11 Noravano Kotiva tiharo, Ne Babironi vatanaaka iriate. Ne haaru ti vaiinti nahenti vata maata qoraiqama keha quaha keha viraqihai nenta antuqavano vai haikara vare aniarave.
Purumakauvano koqe ukau vainaini vaiharo quahaintemake, ne quahe variarave. Ohi qoranavu quaheha mpururu mpururu tiantemake, nevata quaheha variarave.
12 Ne mintimake variavarovata, ne Babironi vatuka virara tinavu norave ti varia vatukava kaurira haika varairaro vira autuvanovata vataini tuvi vuanarove. Babironi vatavano vaireva, qumina vataqai vaiharo aahara vataiqama viraro kia namarivata varianarove. Ekaa naato vatanaakaqihai ne vaireka, vehi vatanaaka vaivarave.
13 Ti Nora Kotika arara itainara kaara, kia vovanovata Babironi vatuka viraqi vairaro nuqihi vatukaiqama vuanarove. Vokika mini vitare aitare iha vatuka vira taveha vika voqamake qeteha ike mpo tiha nái kauqu runkinkiri ivarave.
14 Ne huru veva tuate variaka vontaqa vontaqa Babironi vatuka vira ututumate variate. Babironi vika ti Nora Kotika uva raqake variara kaara, ne kia hini veva qaqi tuataraiti, ekaa veva viraqohai vika ntaihaate.
15 Ne vatuka vira ututumate vaiha vonahai vonahai iqoka raqirara aakara ntaate.
Tavaate, vaantaavuravano voqi voqi rukavu raakavuma viro hiqintiro vaimanta, Babironi vika tiha, Tenavu kiama ho raquainarave. Tenavu ni kauquqima vauro, tivarave.
Te Noravano Kotika vika tentaqaa vuntu karerave. Babironi vika vo vatanaaka qoraiqama nimitaantemake, ne vika tiqaa vuntu keha náivata qoraiqama nimitaate.
16 Ne Babironi vataini kuvu kanaa uti variakave, kara qantu vare variakave, ekaama arukaate.
Ne vo vatanaaka Babironi vataini ani variaka, ne navutaaka iqoka paipe naatu qetake nenta maaqa nenta maaqaini kante vuate, tiro.
Isareri vika nái maaqaini orurante anirara tura
17 Noravano Kotiva tiharo, Isareri vika vaireka, raioninavu sipisipi ntataqi viha raumpirima kaaka voqaara variavo. Avuni Asiria avuhainaava* 2 King 17:6; 18:13 naane vika ravaaqavu kero nama kairave. Vira naantiara ekaanaini Babironi vika King Nebukanesaava Isareri vika vuhaari rukavu raakavuma kairave.
18 Virara irihama te Isareri Variqa Noravano Kotika mintima turo: Te tota Asiria avuhainaara qoraiqama amitaunantemake, te Babironi avuhainaara viravata Babironi vikavata qoraiqama nimitarerave.
19 Te Isareri ntita vare nái maaqaini viri karerave. Sipisipi ukau ho namake variantemake, vika Kaameli Aiqinainive, Basaani vatainive, verara Efaraimunive, Gileaatinive, koqemake vaivarave.
20 Vi entara te Isarerive Iutaave vehakuma nimi taura qaqi variaka vika uva nunka nimitaariraro kia vikaqaa uva vairamanta vo kikavata kia ho vikaqaa uva vatevarave. Te Noravano Kotika minti turo, tiro.
Noravano Babironi navutaakara tura
21 Noravano Kotiva Babironi navutaakara tiharo, Ne iqoka raqiha Merataimiqi variakave, Pekotiqi variakave aru ntataqi viha, vika ekaa aru taiqa kaate. Ne ekaa te tiva tauna uvara vira avataqi vuate. Te Noravano Kotika minti turo.
22 Vika iqoka raqiha Babironi vata anomake qoraiqama kaamanta, ekaa Babironi vataini variaka iqoka raqi varia uva nontantara/otatara iriavo.
23 Tota Babironi viva vaireva, nora hama voqaara vaiharo, viva ekaa vo vatanaa vo vatanaaka ruqutuke vairave. Ho vate hama viva anomakero tairi taarima viro vaivo. Ekaa vo vatanaa vo vatanaaka Babironi vika qoraiqama vuara tave, ravukuvi nái kauqu runkinkiri i variavo.
24 Babironivauvo, are ti Nora Kotika hampata iqoka raquanara kaara, te ai ravaaqavu karera vaara vuike vataurara, are vira kia tavaraitira, viraqi aqu vuanarave.
25 Te Noravano Kotika ekaa haikaqaa raqiki vaurauka Babironi vataini vo kaiqa vararera ihara ti, te tenta auvihehavaa vatauna naavura qenti qantuake, viraqihai te tenta arara ite vai auvihehavaara qaqini vara veva kauro.
26 Ne niara vataini variaka, ani Babironi vika hampata iqoka raquate. Vika uitive, vo karave, ruvaaqumake vataa naavu maaqara rukavu raakavuma kaate. Vika vaantaavurave, naavu maaqave, rukavu raakavuma kaivaro vo kanta vo kanta orivanoqai kirikairiro variarire. Ne Babironi vatanaaka ekaa vehi autu taiqake, kia voqavata vehakuma nimitaate.
27 Babironi iqoka vaiinti taruka† Hiparu uva: vika qora purumakau ekaa arukaate. Te vikara oho tiva nimitauro. Te Noravano Kotika vika qoraiqama nimitaaina entava anintaivo.
28 (Iutaa vo kiaka Babironi vataihai ruqemake Ieruharemini orunte tiha, Tinavu Variqa Noravano Kotiva Babironi vatanaaka qoraiqama nimiteharo nai Naavuqaa vuntu kaivo, tiavo.)
29 Ne huru veva tuataaka naarama kaimanta vika Babironi vatuka ututuma taivaro kia viraqihairo vovano ho ruqema kero vuarire. Ne vika qora kaiqa varaara virara iriha, náivata qoraiqama nimitaate. Vika vokiaka qoraiqama nimitaantemake, náivata qoraiqama nimitaate. Vika nariaraqai noraiqaake iriha, te Isareri Variqavano takuquke vaurauka uva raqa kaarave.
30 Vira kaara navutaaka vika qaraaka vaiinti arikaimanta vika Babironi viraqi vo aara vo aara vau hiqintivi vaivarave. Vi entara navutaaka Babironi iqoka vaiinti ekaama arukevarave.
31 Babironivauvo, are nena autuaraqai noraiqaakera iri varianara kaara te Noravano Kotika ekaa kempuka vatauka ai navutaiqama amitauro. Te ai qoraiqama nimitaaina entava anintaivo.
32 Babironivauvo, are nena mahuta ti variaravave. Ho are kuntavaivaima varera kaavuntiraro kia vovanovata ai kahaqirara are qaiqaa himpi vainarave. Te Babironini vo vatuka vo vatuka iha tuta kaariraro ihavano ekaa haika ita kaanarove.
33 Te Noravano Kotika mintima turo: Babironi vika Isarerivata, Iutaavata qoraiqama nimiteha vikaqaa nora maara vate variarave. Vika Isarerivata, Iutaavata rumpateha kempukaiqamake tuateha, kia vika kuvantu kareka auti variarave.
34 Vika mintiavarovata, Isareri ruaruama nimitaarirava vovano kempukavano vairove. Vira autu vaireva, Noravano Kotiva ekaa kempuka vataavave. Viva nai vaiinti nahenti antua nimiteharo, Isarerini qaiqaa ntita varero vuru kairamanta vika koqemake auraara vaivarave. Viva Babironini variaka qoraiqama nimitaira vika kia ho koqemake auraara vaivarave.
35 Te Noravano Kotika tiha, Te iqoka paipe‡ Iqoka paipe: navutaaka iqoka vaiinti qaqi kaariraro viva Babironi vatanaakave, vika qiata vaiintive, vika koqe avu aato vataukave arukaanarove.
36 Te iqoka paipe qaqi kaariraro viva Babironi una paropeti vaiintinavu arukaanarove. Vi vaiintika kia koqe avu aato vataukave.
Te iqoka paipe qaqi kaariraro viva Babironi iqoka vaiinti ekaa arukaanarove. Vika voqamake qeteha variavo.
37 Te iqoka paipe qaqi kaariraro viva Babironi iqoka ohive, iqoka kaarive, vo vatanaaka iqoka vaiinti vika kahuqeka, vikavata aruma kaanarove. Nahenti qeteha variantemake, vika qeteha vaivarave. Navutaaka qaqi kaarimanta vika Babironi monu airairave ekaa vo haikave varevarave.
38 Vi entara nora kuarivano itaqiro viharo ekaa Babironini vai namarira aaharaiqama kaanarove. Babironini una variqa, airitahaa mpiqavi variamanta vaiinti nahenti vika avataqi viha vueraiqaavi variavo.
39 Babironi vatukaqi kia qaiqaa vaiinti nahenti vaivaro, ekaa enta vi vatukava nuqihiqama viro varianarove. Aahara vataini varia aantau vahika, qaakau vairive, vukera voqaakave, vi haikavaqai mini variqiro vuanarove.
40 Haaru te Sodomivata Gomoravata vitanta tataaqa vau vatukaukavata anomake qoraiqama kaunantemake, te Babironi vatuka qoraiqama kaariraro mini kia vovanovata vairaro qumina naantaaka ntuanarove.
41 Ho tavaate. Noti mantaraihai iqoka vaiinti nái avuhainauka airitahaa hampata ani variavo. Vika kempuka vatanaaka iqoka raqireka ani variavo.
42 Vika huruve iqoka paipeve tuateha, vaiinti qoraiqama nimiterara quaheha, kia aaqurihama nimite variakave. Vika ohiqaa oquvi vaiha kante ani variavaro vika ohi aiquvano noraiqaakero auva nte vaivo. Vika Babironi hampata iqoka raqireka vontaqa vontaqa nai naantiara nai naantiara ani variavo.
43 Babironi vika avuhainaava navutaaka ani varia vakaakara irivaro, vira aatu itaivaro qete vaivaro vira kauqu irianta vivaro vira kempukavata kia vaivaro vaivo. Nahentivano vainti vatareva iharo voqamakero antura ntiharo keke tintema kero, viva keke ti vaivo.
44 Raionivano Iotani Namari auvahini vai nantaraqihairo ukauni anintero sipisipi raumpirima kaintemake, tevata vaaka Babironi vatanaaka raumpirima kaari vika nái vata maata ke vivaqe te vo vaiinti kaama taariraro viva vi vataraqaa raqikianarove.
Ho tavave ti voqaantema kero vaivo? Tavave tiriara aqao kia mintiane tianarove? Qiata vaiinti vovano hoe te vararera iaina kaiqara kuvai kaanarove?
45 Virara irihama ne iri vaiqe te Babironi vatukave, vika vata maatave, qoraiqama nimitaaina uvara ni tiva nimiare. Te qaqi kaari navutaaka ani vikavata vika naati vaintivata rarau vuru ke, vika vata maatavata anomake qoraiqama kevarave.
46 Navutaaka Babironi naatara kaivaro uva nontantavano/otatavano noraiqaakero auva ntairaro vatavano qaki qaki i varianarove. Vi entara Babironi vika ike mpo ti uvaravata ekaa vataini vaika irivarave, tiro.