JOHN
TE LONO TAUKAREKA I NAA TARATARA JOHN
TE HAKATAAKOTO TE LAUPEPA NEI
Te Lono Taukareka i naa taratara John e taratara maa Jesus ko te Taratara TeAtua e takoto no takoto hakaoti, teelaa “ni huri mai no tipu ake ma se tama ka noho iloto taatou.” (1.14) E mee pee ko naa taratara iho te laupepa nei raa, te Lono Taukareka nei ni sissii ki illoa naa tama e tokatoka i te laupepa nei maa Jesus maaoni ko te Mesaea, te Tama TeAtua. Teenaa naa tama naa ma ki illoa maa laatou ma ki ora iloto naa mahi tana Inoa. (20.31).
Imuri naa taratara kaamata teelaa e hakailoa mai maa te Taratara TeAtua e takoto no takoto hakaoti ko Jesus raa, te Lono Taukareka nei e taratara i te kau mahi TeAtua teelaa ni hakassuratia Jesus. Teenaa ki huri ake maa Jesus ko te Tama TeAtua teelaa ma ki hakasao naa tama te maarama nei. Ki oti raa ku hakatuu naa taratara i te hakataakoto naa mahi TeAtua teelaa ni hakasuratia Jesus. Teenei ko naa taratara iloto te laupepa nei teelaa e hakatuu i naa hakannoo aaraa tama no tautari ki Jesus, aa i naa see fiffai aaraa tama maa laatou e hakannoo iaa Ia. Naa sapta 13–17 e hakatuu hakaraaoi iloo i te meemee hakapaa Jesus ma ana disaipol raa i te poo Jesus ni tauhia, aa i naa taratara hakaoti Jesus ni kauake ki ana disaipol ki mau naa manava laatou, i tana laasuru hakaoti ma laatou. Te hakaoti te laupepa nei e taratara i te tauhia ana Jesus no toa ki te koti, i tana tuukia ana ki te kros, i tana masike ana i te mate, aa i tana hakasura ana ki ana disaipol.
Te taratara i te ffine hai aavana ni laavea e moe ma telaa tanata raa (7.53–8.11) e hakamaatinoria, i te aa e tammaki naa laupepa imua teelaa e takoto te Lono Taukareka nei, e tiiake laatou te taratara naa, aa aaraa laupepa iaa e hakatuuria laatou.
John e llasi ana taratara i te ora e ora hakaoti iloto Christ, teelaa e kaamata i te saaita nei aa e kauake ki naa tama e illoa maa Jesus ko te ara, te hakamaaoni, aa te ora. Te mee e hakasoro mmata i te pas John raa, teenaa ko i-ana hakatuu ki naa mee vare te henua e illoa, ki huri ake te hakataakoto maaoni ana taratara e kauake ki laatou. Teenaa ko naa mee pee ko te vai, te haraoa, te lamu, te tama e roorosi naa sipsip raa aa ma naa sipsip, aa te laakau ‘grape’ aa ma naa hua.
Naa takkoto naa taratara iloto te laupepa nei
Naa taratara kaamata 1.1–18
John te Baptis aa ma naa disaipol mua Jesus 1.19–51
Naa heuna Jesus iloto te henua 2.1—12.50
Naa aso hakaoti Jesus iloto Jerusalem aa i naa kina e tauppiri ki Jerusalem 13.1—19.42
Te saaita TeAriki ni masike i te mate aa i ana saaita ni hakasura ki ana disaipol 20.1–31
Naa taratara hakaoti: TeAriki e hakasura hoki i Galilee 21.1–25
1
Jesus te Taratara te Ora
1 Imua te mahaa mai ana naa mee hakkaatoa raa, te Taratara raa ku oti te takoto. Ttaratara naa ni noho ma TeAtua. Ttaratara naa ko TeAtua koi. 2 A Ia ni noho ma TeAtua imua te mahaa mai ana te lani ma te maarama nei. 3 See hai mee te maarama nei ni ssura soko laatou. Naa mee hakkaatoa ni penaa iloto naa mahi te Taratara naa. 4 A Ia naa ko te tahito te ora, teenaa ko te ora e hakamaasina naa tama te maarama nei. 5 Naa kina ni takkoto poouri raa ni maasina hakkaatoa. Te maasina naa ni see lavaa te uuhia te poouri.
6 TeAtua ni heunatia mai a Ia te tanata e ttapa ma ko John.✡ Mt 3.1; Mk 1.4; Lk 3.1-2 7 John ni hakasura iho no tarataraina naa tiputipu te maasina nei ki llono naa tama te maarama nei, aa laatou ku hakannoo. 8 Tana tino seai ko te maasina naa, a ia ni heunatia mai ki au no hakailotia te maasina naa ki naa tama te maarama nei. 9 Te maasina naa ma ki hakasura mai ki te maarama nei no hakamaasina naa kanohenua hakkaatoa.
10 TeAtua ni pena naa mee te maarama nei iloto naa mahi te Taratara naa. Niaaina maa Ia ni noho i te maarama nei, naa tama te maarama nei ni see illoa iaa Ia. 11 A Ia ni hakasura iho ki naa tama tana tino henua. Tevana iaa a Ia ni see ilotia naa tama naa. 12 E mee naa uruai tama ni illoa atu kiaa Ia no illoa maaoni maa Ia ko te Tama TeAtua, teenaa ki kauake Ia te taukareka raa ki naa tama naa, ki nnoho laatou ma ni tama TeAtua. 13 Naa tama naa ni see hai tamaina TeAtua ma ni tama e mee naa maatua laatou i te maarama nei; TeAtua tana tino ko laatou Tamana.
14 Ttaratara raa ni huri mai no tipu ma se tama ka noho iloto taatou. A Ia e taka ma te laaoi, aa a Ia e taratara koi ki te taratara maaoni. Taatou ni kkite hakkaatoa i naa takkoto ana mahi, teenaa ko naa mahi te Tama tokotasi TeAtua ni heunatia mai tana Tamana i te lani.
15 John ni taratara i naa tiputipu ttama naa. A ia ni tanitani varo peelaa, “Teenei taku tama maraa e taratara atu ki kootou. Nau ni vanaatu maa Ia ma ki hakasura iho imuri, tevana iaa a Ia e takoto hakamaatua are iaa nau. Taku saaita seki haanauria taku tinna raa, tama nei kunaa noho mai are.”
16 A Ia ni kaumai te lopo mee taukalleka ki taatou. Teenaa ko naa tiputipu tana manava kaimaarie ma tana manava laaoi. 17 TeAtua ni kauake naa Loo raa ki Moses ki kaumai ki taatou. Te laaoi ma te hakamaaoni raa iaa ni kauake TeAtua ki Jesus Christ ki kaumai ki taatou. 18 See hai tama ku oti te kite i TeAtua. Teenaa ko te Tama koi tokotasi TeAtua, e noho ma tana Tamana; a Ia naa e huri mai ki taatou naa tiputipu TeAtua.
John, te Baptis e hakaea naa tiputipu Jesus Christ
(Mt 3.1-12; Mk 1.1-8; Lk 3.1-18)
19 Naa hakamau naa Jew e nnoho i Jerusalem raa ni heuna ake naa maatua te lotu aa ma naa tama haka Levi ki vasiria John maa ia ko ai.
20 John ni see hiihai maa ia e huuina a ia te hakamaaoni. Teenaa ki mee ake ia ki laatou, “Nau seai ko te Mesaea”
21 Teenaa ki vasiri ake naa tama naa, “Ki mee koe seai ko te Mesaea, koe ko Elijah koi?”✡ Deut 18.15,18; Mal 4.5
John ki mee ake, “Seai. Nau seai ko Elijah.”
Naa tama naa ki vasiri hoki, “Koe ko te Pure TeAtua?”
John ki mee ake, “Seai.”
22 Laatou ki mee ake, “Taratara mai ki illoa maatou maa koe ko ai, ki ahe maatou no taratara ake ki naa hakamau maatou. Peehea oo taratara e kaumai ki maatou?”
23 John ki huri ake no kauake naa taratara Isaiah,✡ Is 40.3 (LXX) te pure TeAtua, ni mee imua, “Nau nei ko te tama e tanitani varo mai iloto mouku peelaa, ‘Hakatonu te ara TeAriki ki maarama.’ ”
24 Teenaa ki vasiri ake naa tama ni heunatia ake naa Faarisi, 25 “Ki mee koe seai ko te Mesaea aa ko Elijah ma te Pure TeAtua, ai koe e hakaukau tapu ai naa tama?”
26 John ki mee ake, “Nau e hakaukau tapu te henua ki te vai, tevana iaa e mee te tama see ilotia kootou, e tuu iloto taatou nei; 27 A Ia naa ko te tama ma ki hakasura mai imuri aaku. Nau taku tino see tau te vvete naa uka ana taka e hakao.”
28 Laatou e hai naa taratara laatou nei i te henua e ttapa ma ko Bethany. Te henua naa e tuu hakaanake te riva e ttapa ma ko Jordan. Teenaa ko te kina John ni hakaukau tapu naa tama.
Jesus, te Sukua Sipsip TeAtua
29 Ssoa te aso raa, John ni ttoka i naa sare ake Jesus kiaa ia. Teenaa ki mee ake ia peelaa, “Kootou mmata ki kkite kootou te Sukua Sipsip TeAtua, Ttama e uii naa haisara naa tama te maarama nei! 30 Teenei taku tama ni taratara atu maa ni noho mai imua taku haanau mai ana. A Ia e takoto i aruna iaa nau. 31 Nau taku tino ni see iloa i ana tiputipu. Nau e hakaukau tapu te henua ki hakailoa mai TeAtua te tanata naa ki te kanohenua Israel.”
32 Teenaa ki mee ake John ki naa tama naa, “Nau e kite i naa llee mai TeAitu TeAtua i te lani ma se rupe no takoto i te haitino Jesus. 33 Teenei ni iloa ai nau maa Ia ko te tama maaoni TeAtua. Te tama ni kaumai naa heuna nei ma ki hakaukau tapu nau ki te vai raa, ni taratara mai peenei, ‘Too tama ma ki kite i naa llee mai TeAitu TeAtua ma se rupe no takoto iaa ia raa, teenaa ko te tama ma ki hakaukau tapu ki TeAitu Tapu.’ 34 Nau ni kite katoo i naa mee nei. Teenei e taratara ai nau ki llono kootou maa Jesus raa ko te Tama maaoni TeAtua.”
Naa disaipol mua Jesus Christ
35 I te ssoa te aso raa, John ni tuu ma ana disaipol e lua 36 no kite i naa laka Jesus. Tana saaita ni kite i Jesus raa, a ia ni huri no mee ake ki laaua, “Koorua mmata! Teelaa te Sukua Sipsip TeAtua.”
37 Takarua naa ni llono koi naa taratara nei raa, tautari atu iloo laaua vaamuri Jesus. 38 Teenaa ki huri atu Jesus no vasiri ki laaua, i tana saaita ni kite i laaua, “Koorua e ssee i ai?”
Takarua raa ki mee ake, “Rabai, koe e noho i hea?” (‘Rabai,’ teenaa ko te taratara e mee maa “Te tama e akonaki naa tama”.)
39 Jesus ki mee ake, “Koorua oomai ki hakaari atu nau.” (Saaita raa, te laa raa ku taupiri ki suru.) Teenaa ki oo laatou no kkite i te kina Jesus e noho. Laaua ni nnoho iloo no poonia i te kina naa.
40 Ttama tokotasi i te takarua naa ko Andrew, te taina Simon Peter. 41 A ia ni lave i Simon Peter, tana taina, no mee ake, “Maatou ku oti te laavea maatou te Mesaea.” (Mesaea raa ko te taratara e mee maa, ‘Christ.’) 42 Teenaa ki hakattaki ake a ia tana taina raa ki Jesus.
Jesus ni ttoka atu kiaa ia no mee ake, “Nau e iloa maa too inoa ko Simon, te tama John. Koe ku taapaa a nau ki Sipas.” (Te laa inoa Sipas ko Peter, te taratara e mee maa ‘te hatu’.)
Philip ma Nathaniel
43 I te ssoa te aso raa Jesus ni maanatu ma ki hano Ia ki Galilee. A Ia ni lave i Philip no mee ake, “Kau no tautari kiaa nau.” 44 (Philip se tama i Bethsaida, te henua e nnoho ai Andrew ma Peter.) 45 Philip ni lave i Nathaniel no mee ake, “Maatou ku oti te laavea maatou te tama ni tarataraina Moses i ana taratara ni sissii iloto te laupepa naa Loo. Teenaa ko ia naa hoki ni tarataraina naa pure TeAtua imua. Tana inoa ko Jesus, te tama Joseph, te tama haka Nazareth.”
46 Teenaa ki vasiri ake Nathaniel, “Se aa e taukareka e lavaa te sura mai i te tamaa henua maa ko Nazareth?”
Philip ki mee ake, “Kau ki kite koe.”
47 Saaita Jesus ni kite i Nathaniel e hanake kiaa ia raa, a ia ki mee tana taratara peelaa, “Teenei se tama maaoni i te manava Israel. Ttama nei see hai vana hakallika e huu iloto tana manava.”
48 Teenaa ki vasiri ake Nathaniel, “Koe ni iloa peehea iaa nau?”
Jesus ki mee ake, “Saaita Philip seki lave iaa koe raa, nau kunaa kite iloo iaa koe e noho i laro te maru te laakau te ‘fig’.”
49 Teenaa ki mee ake Nathaniel, “Rabai, koe naa ko te Tama TeAtua. Koe naa ko te Tuku Israel.”
50 Jesus ki mee ake, “Koe naa ku iloa maa nau ko te Tama TeAtua i aa nau ni vanaatu maa nau e kite iaa koe e noho i laro te maru te laakau te ‘fig’? Koe ma ki oti ku kite i naa vana e llasi are i naa mee nei.” 51 Teenaa ki mee ake Ia ki laatou, “Nau e taratara atu maaoni. Kootou ma ki kkite i naa tallaki mai naa tootoka te lani ka hakasepu mai naa ensol TeAtua no sassare mai ki Ttama te Henua.”✡ Gen 28.12