□1:1 «ۋە يەشۇئا ۋاپات بولغاندىن كېيىن شۇنداق بولدىكى...» ــ مۇشۇ جۈملە «ۋە» دېگەن سۆز بىلەن باشلىنىپ، «باتۇر ھاكىملار» دېگەن كىتابنىڭ «يەشۇئا» دېگەن كىتاب بىلەن زىچ باغلانغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ. «يە.» 33:24-ئايەتنى كۆرۈڭ. مەزكۇر كىتاب «يەشۇئا» دېگەن كىتابنىڭ داۋامىدۇر.
■1:1 ھاك. 20:18
□1:2 «يەھۇدا» ــ مۇشۇ يەردە يەھۇدا قەبىلىسىنى كۆرسىتىدۇ.
□1:3 «شىمېئون» ــ مۇشۇ يەردە شىمېئون قەبىلىسىنى كۆرسىتىدۇ. «سەن مېنىڭ بىلەن بىللە قانائانىيلار بىلەن سوقۇشۇشقا، ماڭا چەك تاشلىنىپ مىراس قىلىنغان زېمىنغا چىقساڭ،....» ــ مۇشۇ ئايەتتىكى «سەن»، «مەن»، «ماڭا»، «ئۇنىڭ» دېگەنلەر قەبىلىدىكى كۆپ ئادەملەرنى كۆرىستىدۇ.
□1:5 «ئادونى-بېزەك» ــ بەلكىم شۇ پادىشاھنىڭ ئىسمى ئەمەس، بەلكىم ئۇنىڭ ئۇنۋانى بولۇشى مۇمكىن؛ مەنىسى «بېزەكنىڭ ئەمىرى».
□1:7 «...ئاندىن ئۇلار ئادونى-بېزەكنى يېرۇسالېمغا ئېلىپ باردى، كېيىن ئۇ شۇ يەردە ئۆلدى» ــ يەھۇدا ۋە شىمېئونلارنىڭ ئادونى-بېزەكنى تىرىك قالدۇرۇشى مۇسا پەيغەمبەر ۋە يەشۇئا پەيغەمبەرنىڭ بۇ تائىپىلەر توغرىسىدا تاپىلىغىنىغا خىلاپ ئىدى (مەسىلەن، «قان.» 16:7، «يە.» 40:10، 12:11).
■1:9 يە. 10:36؛ 11:21؛ 15:13
□1:10 «شېشاي، ئاھىمان ۋە تالمايلار» ــ بۇ ئۈچ ئادەم گىگانت ئىدى («يە.» 14:15).
■1:10 يە. 15:14
■1:11 يە. 15:15-19.
□1:14 «ئاكساھ ئېشەكتىن چۈشۈشىگە كالەب ئۇنىڭدىن ... سورىدى» ــ بۇ ئىش سەل سىرلىق تۇيۇلىدۇ. نېمىشقا ئوتنىيەلنىڭ ئۆزى بۇ تەلەپنى قويمايدۇ؟ ئاكساھ تويغا بارغاندا ئۇنىڭ ئاتىسىمۇ ئۇنىڭغا ھەمراھ بولۇپ بارغان بولسا كېرەك؛ شۇنىڭ بىلەن ئوتنىيەلنىڭكىگە بارغاندا ئاكساھ ئۆزى ئالدىراپ كېتىپ بىۋاسىتە ئاتىسىغا شۇ تەلەپنى قويغان بولسا كېرەك.
□1:15 «سەن ماڭا نەگەۋدىن قاغجىراق يەر بەرگەنىكەنسەن» ــ ئىبرانىي تىلىدا پەقەت «سەن ماڭا نەگەۋدىن يەر بەرگەنىكەنسەن...» دېيىلىدۇ. ئەمەلىيەتتە دەبىر دېگەن شەھەر نەگەۋدە ئەمەس (نەگەۋ يەھۇدانىڭ جەنۇبىي تەرىپىدىكى چۆللۈك ئىدى)؛ بەلكى تاغلىق رايوندا ئىدى. لېكىن ئەتراپىدا سۇ ئاز بولغاچقا، ئاكساھ شۇ يەرنى «نەگەۋدەك (دېمەك، قاغجىراق) بىر يەر» دەپ پۇرىتىدۇ.
□1:16 «خورمىلىق شەھەر» ــ يېرىخونىڭ باشقا بىر نامى. يەشۇئا يېرىخو شەھىرىنى خارابە قىلغانىدى («يە.» 24:6)؛ شۇڭا «خورمىلىق شەھەر» مۇشۇ يەردە يېرىخونىڭ ئەتراپلىرىنى كۆرسەتسە كېرەك. «مۇسانىڭ قېينئاتىسىنىڭ ئەۋلادلىرى بولغان كېنىيلەر يەھۇداغا قوشۇلۇپ ... شۇ يەردىكى خەلق بىلەن بىللە تۇرغانىدى» ــ بۇ خەۋەرنى بېرىشنىڭ سەۋەبى كېنىيلەرنىڭ يەھۇدا قەبىلىسىدىكىلەرگە بولغان ئامراقلىقىنى كۆرسىتىشتىن ئىبارەت بولسا كېرەك.
□1:17 «ھورماھ» ــ بۇنىڭ مەنىسى «ۋەيران قىلىش».
□1:19 «...جىلغىدىكىلەر» ــ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى: «... تۆۋەن يۇرتتىكىلەر».
■1:20 چۆل. 14:24؛ يە. 14:13
■1:23 يار. 28:19
□1:25 «... شۇ كىشى شەھەرگە كىرىدىغان يولنى ئۇلارغا كۆرسىتىپ قويدى» ــ يۈسۈپنىڭ جەمەتىدىكىلەر شەھەرنى ئاللىقاچان قورشىۋالغانىدى؛ بۇ كىشى شەھەرگە كىرىدىغان مەخپىي يولنى كۆرسىتىپ قويغان ئوخشايدۇ.
□1:27 «ماناسسەھلەر» ــ ئوقۇرمەنلەرنىڭ ئېسىدە باركى، يۈسۈپ قەبىلىسى ماناسسەھ قەبىلىسى ۋە ئەفرائىم قەبىلىسى دەپ ئىككىگە بۆلۈنەتتى.
■1:27 يە. 17:11، 12
□1:29 «ئەفرائىملارمۇ...» ــ يۇقىرىقى 27-ئايەتتىكى ئىزاھاتنى كۆرۈڭ. يۈسۈپ قەبىلىسى ماناسسەھ قەبىلىسى ۋە ئەفرائىم قەبىلىسى دەپ ئىككىگە بۆلۈنەتتى.
■1:29 يە. 16:10
□1:30 «ناھالول» ــ ياكى «ناھالال».
□1:31 «ئافەك» ــ ياكى «ئافىك».
□1:36 «سېرىق ئېشەك داۋىنى» ــ بەزىدە (ئىبرانىي تىلىغا ئەگىشىپ) «ئاكراببىم داۋىنى» دەپ ئاتىلىدۇ. قورام تېشى» ــ ياكى «سېلا». «ئامورىيلارنىڭ چېگرىسى ... «سېرىق ئېشەك داۋىنى»دىن قورام تېشىغا ئۆتۈپ يۇقىرى تەرىپىگە باراتتى» ــ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى: «ئامورىيلارنىڭ چېگرىسى بولسا «سېرىق ئېشەك داۋىنى»دىكى قورام تېشىدىن تارتىپ يۇقىرى تەرىپىگە باراتتى».