□21:1 «تىبېرىياس دېڭىزى» ــ گالىلىيەدە بولۇپ، «گالىلىيە دېڭىزى» ۋە «خىننەسەرەت كۆلى» دەپمۇ ئاتىلىدىغان چوڭ كۆلدۇر.
■21:2 مات. 4:21؛ مار. 1:19؛ يـۇھ. 1:46.
□21:5 «سىلەردە يېگۈدەك بىر نەرسە يوققۇ؟» ــ گرېك تىلىدا «بېلىق تۇتتۇڭلارمۇ؟» دېگەننى پۇرىتىدۇ.
□21:6 «تورنى كېمىنىڭ ئوڭ تەرىپىگە تاشلاڭلار، شۇنداق قىلساڭلار تۇتىسىلەر» ــ گالىلىيە دېڭىزىدىكى بېلىقلار كۈندۈزى دېڭىز ئاستىغا چۈشۈۋالىدىغىنى تۈپەيلىدىن، شۇ ۋاقىتتا بېلىق تۇتۇش زادى مۇمكىن ئەمەس ئىدى.
■21:6 لۇقا 5:4، 6، 7.
■21:7 يـۇھ. 13:23؛ 20:2.
□21:8 «تەخمىنەن ئىككى يۈز گەز» ــ يۈز مېتردەك.
■21:10 لۇقا 24:41.
□21:11 «بېلىق شۇنچە كۆپ بولسىمۇ، تور يىرتىلمىغانىدى» ــ بۇنىڭ ئەھمىيىتى توغرۇلۇق «قوشۇمچە سۆز»ىمىزدە ئازراق توختىلىمىز.
□21:12 «مۇخلىسلارنىڭ ئىچىدىن ھېچكىم ئۇنىڭدىن: ــ سەن كىم بولىسەن؟ ــ دەپ سوراشقا پېتىنالمىدى. چۈنكى ئۇلار ئۇنىڭ رەب ئىكەنلىكىنى بىلدى» ــ رەب ئەيسا ئۇلارغا تونۇش بولغان قىياپەتتىن باشقا بىرخىل قىياپەتتە ئۇلارغا كۆرۈنگەن بولسا كېرەك.
□21:14 «ئەيسانىڭ ئۆلگەندىن كېيىن تىرىلىپ» ــ گرېك تىلىدا «ئەيسانىڭ ئۆلگەنلەر ئىچىدىن تىرىلىپ،...». «ئۆزىنى مۇخلىسلىرىغا ئۈچىنچى قېتىم ئايان قىلىشى» ــ بەلكىم ئون بىرەيلەننىڭ جەم بولغان ۋاقتىدا ئۇلارغا نىسبەتەن ئۈچىنچى قېتىمقى كۆرۈنۈشىنى كۆرسىتىدۇ.
□21:15 «يۇنۇسنىڭ ئوغلى سىمون» ــ «يۇنۇس» ــ گرېك تىلىدا ۋە ئىبرانىي تىلىدا «يوناھ» (ئەرەبچە «يۇنۇس»). بەزى كونا كۆچۈرمىلەردە «يۇھاننا» دېيىلىدۇ. «مېنى بۇلاردىنمۇ چوڭقۇر سۆيەمسەن» ــ مۇشۇ سوئالدا «بۇلار» كىمنى بىلدۈرىدۇ؟ بىزنىڭچە ئەينى يەردە تۇرغان باشقا مۇخلىسلارنى كۆرسىتىدۇ. «قوشۇمچە سۆز»ىمىزدە يەنە توختىلىمىز. «مېنىڭ سېنى سۆيىدىغانلىقىمنى سەن بىلىسەن!» ــ «سۆيىدىغانلىقىم» مۇشۇ يەردە ئادەتتە «دوست تۇتۇش» دېگەن بىر پېئىل بىلەن ئىپادىلىنىدۇ. بۇ سۆزنىڭ مەنىسى گرېك تىلىدىكى «سۆيۈش»تىن ئاجىز بولغاچقا، بەزى ئالىملار پېترۇسنىڭ سۆزى «مېنىڭ ساڭا بولغان مۇھەببىتىمنى «سۆيۈش» دېگىلى بولمايدۇ، پەقەت «دوست تۇتۇش» دېگىلى بولىدۇ» دېگەندەك كىچىك پېئىللىقنى بىلدۈرىدۇ ياكى بولمىسا پېترۇسنىڭ ئۆزىنىڭ ئەيساغا بولغان مۇھەببىتىگە گۇمانى بارلىقىنى بىلدۈرىدۇ، دەپ قارايدۇ. بىز بۇ كۆزقاراشقا قايىلمىز.
□21:16 «...رەب، مېنىڭ سېنى سۆيىدىغانلىقىمنى بىلىسەن» ــ «سۆيىدىغانلىقىم» دېگەن سۆز 15-ئايەتتىكىدەك «دوست تۇتۇش» دېگەن پېئىل بىلەن ئىپادىلىنىدۇ.
□21:17 «يۇنۇسنىڭ ئوغلى سىمون، مېنى سۆيەمسەن؟» ــ «سۆيەمسەن» ــ ئەيسا بۇ قېتىم «سۆيۈش»نى بىلدۈرۈش ئۈچۈن (15-ئايەتتىكى) «دوست تۇتۇش» دېگەن پېئىلنى ئىشلىتىدۇ. «رەب، سەن ھەممىنى بىلىسەن، سېنى سۆيىدىغانلىقىمنىمۇ بىلىسەن» ــ بۇ ئايەتتىكى «سۆيەمسەن؟» ۋە «سۆيىدىغانلىقىم» ئىككىسى يۇقىرىدا تىلغا ئېلىنغان «دوست بولۇش» دېگەن پېئىل بىلەن ئىپادىلىنىدۇ.
■21:17 يـۇھ. 16:30.
□21:18 «ياشانغاندا، قوللىرىڭنى ئۇزىتىسەن ۋە باشقا بىرسى سېنى باغلاپ، سەن خالىمايدىغان يەرگە ئېلىپ كېتىدۇ» ــ بەزى كونا تارىخلار بويىچە، روسۇل پېترۇس ئاخىردا رەببى ئەيسادەك كرېستلەنگەن (رىم شەھىرىدە).
■21:18 يـۇھ. 13:36؛ روس. 12:3؛ 2پېت. 1:14.
■21:19 2پېت. 1:14.
□21:20 «پېترۇس كەينىگە بۇرۇلۇپ، ئەيسا سۆيىدىغان مۇخلىسنىڭ ئەگىشىپ كېلىۋاتقانلىقىنى كۆردى..» ــ يۇقىرىدا ئېيتقىنىمىزدەك، «ئەيسا سۆيىدىغان مۇخلىس» روسۇل يۇھاننادۇر.
■21:20 يـۇھ. 13:23؛ 20:2؛ 21:7.
■21:24 يـۇھ. 19:35.
■21:25 يـۇھ. 20:30.