□14:1 «مۇناسىۋەتلىك ئايەتلەر» ــ «زەب.» 48-كۈي، «ئىبر.» 18:12-29.
■14:1 ۋەھ. 7:4؛ 2تار. 23:7
■14:2 ۋەھ. 1:15؛ 5:8.
■14:3 ۋەھ. 5:9.
□14:4 «چۈنكى ئۇلار پاك ئادەملەردۇر» ــ «پاك ئادەملەر» بولسا گرېك تىلىدا ئادەتتە بۇ سۆز جىنىسىي مۇناسىۋەتنى ئۆتكۈزمىگەن كىشىلەرنى كۆرسىتىدۇ. مۇشۇ يەردە (1) ئەمەلىي شۇ مەنىدە (2) ياكى روھىي جەھەتتە كۆچمە مەنىدە (3) ياكى ئىككى مەنىدە تەڭ بولۇشى مۇمكىن. ئايەتتىن كۆرۈنىدۇكى، ئۇلار ھەممىسى ئوغۇل بالىلار. «ئۇلار بەدەل بىلەن ئىنسانلار ئارىسىدىن خۇداغا ۋە قوزىغا ھوسۇلنىڭ تۇنجى مېۋىسىدەك بولۇش ئۈچۈن سېتىۋېلىنغان» ــ «ھوسۇلنىڭ تۇنجى مېۋىسى»نىڭ ئۆز قىممىتى بار، ئەلۋەتتە؛ تەۋرات دەۋرىدە ئىسرائىللار دائىم «ھوسۇلنىڭ تۇنجى مېۋىسى» خۇداغا (نەزىر قىلىپ) ئاتايتتى. بۇ ئىشلار توغرۇلۇق «قوشۇمچە سۆز»ىمىزنىمۇ كۆرۈڭ.
■14:4 2كور. 11:2.
□14:5 «ئۇلار ئەيىبسىز بولۇپ، ئاغزىدىن ھېچ يالغان سۆز چىقمايدۇ» ــ مۇشۇ يەردە بەزى كونا كۆچۈرۈلمىلەردە «چۈنكى ئۇلار خۇدانىڭ تەختى ئالدىدا ئەيىبسىز ئىسپاتلىنىدۇ» دېگەن سۆزلەر قوشۇلىدۇ.
■14:5 زەف. 3:13؛ ئەف. 5:27.
■14:7 يار. 1:1؛ زەب. 33:6؛ 124:8؛ 146:6؛ روس. 14:15؛ 17:24.
□14:8 «ئۇ ئۆز زىنا-بۇزۇقلۇقىنىڭ سەۋدالىق شارابىنى پۈتكۈل ئەللەرگە ئىچكۈزگەن» ــ «سەۋدالىق» توغرۇلۇق: گرېك تىلىدا «سەۋداسى» دېگەن سۆز ئىككى بىسلىق سۆز بولۇپ، يەنە «غەزەپ» دېگەن مەنىسىمۇ بار؛ شۈبھىسىزكى، مۇشۇ يەردە بۇنىڭ ئىككىنچى مەنىدە كەلگەن؛ بابىلنىڭ شارابىنى ئىچكەنلەر خۇدانىڭ قاتتىق غەزىپىگە ئۇچرايدۇ.
■14:8 يەش. 21:9؛ يەر. 51:8؛ ۋەھ. 16:19؛ 17:5؛ 18:21،10،2.
■14:10 ۋەھ. 16:19؛ 18:6؛ 19:20.
■14:11 ۋەھ. 19:3.
■14:12 ۋەھ. 13:10.
□14:13 «دۇرۇس، دەيدۇ روھ» ــ «روھ» بولسا مۇقەددەس روھ. «قىلغان ئەمەللىرى ئۇلارغا ئەگىشىپ كېلىدۇ» ــ دېمەك، ئەمەللىرىنىڭ ئىنئامى بېشىغا چۈشىدۇ.
□14:14 «ئىنسانئوغلىغا ئوخشايدىغان بىرسى» ــ بىزنىڭچە، بۇ زات مەسىھ بولۇشى كېرەك. چۈنكى «يو.» 11:3-14دە «ئورما ئورىغۇچى»نىڭ خۇدانىڭ ئۆزى ئىكەنلىكى كۆرۈنىدۇ.
■14:14 ئەز. 1:26؛ دان. 7:13؛ ۋەھ. 1:13.
□14:15 «مۇناسىۋەتلىك ئايەتلەر» ــ «يو.» 11:3-14.
■14:15 يو. 3:13؛ مات. 13:39.
□14:18 «ئوتنى باشقۇرىدىغان يەنە بىر پەرىشتە» ــ بەلكىم ئەرشتىكى ئىبادەتخانىنىڭ قۇربانگاھىدىكى ئوتقا مەسئۇل بولغان پەرىشتە. «يەر يۈزىدىكى ئۈزۈم تېلى...» ــ ياكى «يەر يۈزىدىكى ئۈزۈمزار...».
□14:19 «يەردىكى ئۈزۈم تېلى» ــ ياكى «يەردىكى ئۈزۈمزار».
■14:19 ۋەھ. 19:15.
□14:20 «شەھەرنىڭ سىرتىدىكى شاراب كۆلچىكىدىكى ئۈزۈملەر دەسسىلىپ،...» ــ «شەھەر» مۇشۇ يەردە بەلكىم يېرۇسالېمنى كۆرسىتىدۇ. «ئۈچ يۈز چاقىرىم» ــ گرېك تىلىدا «بىر مىڭ ئالتە يۈز ستادىيون». بىر ستادىيون 185 مېتر، 1600 ستادىيون 290 كىلومېتر. «مۇناسىۋەتلىك ئايەتلەر» ــ «يەش.» 1:63-6، «ۋەھ.» 19:13.
■14:20 يەش. 63:3.