■1:2 Ros. 16:1; 1Kor. 4:17; Gal. 1:3; 1Tés. 3:2; 1Pét. 1:2.
□1:4 «ayighi yoq nesebnamiler» — Yehudiy xelki herdaim özining Tewrattiki ulugh bir «rohiy erbab»ning melum bir ewladi, Grékler bolsa özining melum bir «ilahiy adem»ning ewladi ikenlikini ispatlimaqchi idi. «Bular Xudaning étiqad arqiliqla emelge ashurulidighan Öz öyige bolghan pilanini ilgiri sürmeydu» — «(Xudaning)... Öz öyige bolghan (nijatliq) pilani» grék tilida «Xudaning öyidiki qanun-orunlashturushliri» dégen ibare bilen ipadilinidu.
■1:4 1Tim. 4:7; 6:4, 20; 2Tim. 2:16; Tit. 1:14; 3:9.
□1:8 «eger kishiler Tewrat qanunini eyni muddiasida qollansa, u paydiliqtur» — «eyni muddiasida» grék tilida «qanunluq yolda qollansa».
□1:10 «Tewrat qanuni... saghlam telimlerge zit bolghan bashqa herqandaq qilmishlarda bolghanlar üchün tüzülgen» — «saghlam telim» — bu Pawlusning köp ishlitidighan ibarisi. Xudadin kelgen telim uni qobul qilghanlarda saghlam rohiy hayatni hasil qilidu we quwwetleydu.
□1:11 «bu telimler teshekkür-mubarekke layiq bolghuchi Xudaning manga amanet qilghan shan-sheripini ayan qilghan xush xewerge asaslan’ghan» — «bu telimler» («saghlam telim») Tewrat qanunining heqiqiy ehmiyitini, uning «öz muddiasida qollinidighan» yaki «qanunluq yolda qollinilidighan» mezmunini öz ichige alidu (8-ayet).
□1:13 «U méni teyinlidi! — burun kupurluq we ziyankeshlik qilghuchi, zalim bir adem bolsammu...» — «kupurluq qilghuchi» — uning kupurluqi biwasite Xudagha qaritilghan emes (chünki u «ixlasmen Yehudiy» idi), belki Xuda ewetken Qutquzghuchi Mesihge we Uninggha egeshkenlerge qaritilghan. «Ziyankeshlik qilghuchi» — Mesihge egeshkenlerge ziyankeshlik qilghuchi. «chünki men bu ishlarni nadanliq we étiqadsizliqtin qilghanidim» — «étiqadsizliq» Xudaning Eysa Mesihde bolghan nijat yoligha bolghan étiqadsizliqtur.
■1:13 Yuh. 9:39,41; Ros. 3:17; 8:3; 9:1; 22:4; 26:9; 1Kor. 15:9; Gal. 1:13.
□1:15-16 «Mushu söz ishenchlik we her adem uni qobul qilishi tégishliktur — «Mesih Eysa gunahkarlarni qutquzush üchün dunyagha keldi!». Men gunahkarlar ichidiki eng esheddiyisidurmen! Lékin del shu sewebtin Mesih Eysaning eng esheddiy gunahkar bolghan méni, kéyin Özige étiqad qilip, menggülük hayatqa érishidighanlargha misal qilip mende Özining barliq sewr-taqitini ayan qilishi üchün, manga rehim-shepqet körsitilgendur» — bu zor ehmiyetlik ayet toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.
■1:15-16 Mat. 9:13; Mar. 2:17; Luqa 5:32; 19:10; 1Yuh. 3:5.
□1:17 «menggülük Padishah» — grék tilida «barliq zamanlarning Padishahi». «birdinbir Xudagha ebedil’ebedgiche ... shan-sherep bolghay!» — bezi kona köchürmilerde «birdinbir dana Xudagha ebedil’ebedgiche ... shan-sherep bolghay!» déyilidu.
□1:18-19 «bu wehiylerni qoral qilip, étiqadta we pak wijdaningda ching turup, güzel urush qilghaysen» — «güzel urush qilghaysen» — et igiliri bilen emes, elwette, rohiy küreshtur. Kéyinki 6:12-ayette tilgha élin’ghan «güzel küresh»ni we u toghrisidiki «qoshumche söz»ni körüng.
■1:18-19 1Tim. 6:12; 1Tim. 3:9.
□1:20 «Ularni kupurluq qilmasliqni ögensun dep, Sheytanning ilkige tapshurdum» — «Sheytanning ilkige tapshurulush» bolsa, étiqad yolidin xélila chetnigen kishilerni öz gunahlirini tonusun dep, jamaet ishletse bolidighan éghir bir tedbirdur. Uningda shundaq kishiler jamaettiki bardi-keldidin chiqirilipla qalmay, belkim késel bolup qélishi yaki balayi’apetke uchrishi mumkin. Bu ish toghruluq yene «1Kor.» 5-bab, izahatliri we shu mektuptiki «qoshumche söz»ni körüng.
■1:20 1Kor. 5:5; 2Tim. 2:17; 4:14.