Timotiyƣa «1»
1
Rosul Pawlus Timotiyƣa yazƣan birinqi mǝktup •••• Salam
Ⱪutⱪuzƣuqimiz Hudaning wǝ ümidimiz Mǝsiⱨ Əysaning ǝmri bilǝn Əysa Mǝsiⱨning rosuli ⱪilip tǝyinlǝngǝn mǝnki Pawlustin Ros. 9:15; Kol. 1:27. etiⱪad yolidiki ɵzümning sadiⱪ oƣlum bolƣan Timotiyƣa salam. Huda’Atimiz wǝ Rǝbbimiz Mǝsiⱨ Əysadin sanga meⱨir-xǝpⱪǝt, rǝⱨimdillik wǝ hatirjǝmlik bolƣay! Ros. 16:1; 1Kor. 4:17; Gal. 1:3; 1Tes. 3:2; 1Pet. 1:2.
 
Sahta tǝlimlǝrni tosux
Makedoniyǝ ɵlkisigǝ barƣanda, sǝndin ɵtünginimdǝk xuni yǝnǝ ɵtünimǝnki, xu yǝrdiki bǝzi kixilǝrgǝ bid’ǝt tǝlimlǝrni ɵgǝtmǝnglar dǝp tapilixing üqün sǝn dawamliⱪ Əfǝsus xǝⱨiridǝ ⱪalƣin; Ros. 20:1. ularning ǝpsanilǝr wǝ ayiƣi yoⱪ nǝsǝbnamilǝrgǝ bǝnd bolmasliⱪini tapiliƣin; bular Hudaning etiⱪad arⱪiliⱪla ǝmǝlgǝ axurulidiƣan Ɵz ɵyigǝ bolƣan pilanini ilgiri sürmǝydu, bǝlki pǝⱪǝt bimǝnǝ talax-tartixlarni kǝltürüp qiⱪiridu, halas. «ayiƣi yoⱪ nǝsǝbnamilǝr» — Yǝⱨudiy hǝlki ⱨǝrdaim ɵzining Tǝwrattiki uluƣ bir «roⱨiy ǝrbab»ning mǝlum bir ǝwladi, Greklǝr bolsa ɵzining mǝlum bir «ilaⱨiy adǝm»ning ǝwladi ikǝnlikini ispatlimaⱪqi idi. «Bular Hudaning etiⱪad arⱪiliⱪla ǝmǝlgǝ axurulidiƣan Ɵz ɵyigǝ bolƣan pilanini ilgiri sürmǝydu» — «(Hudaning)... Ɵz ɵyigǝ bolƣan (nijatliⱪ) pilani» grek tilida «Hudaning ɵyidiki ⱪanun-orunlaxturuxliri» degǝn ibarǝ bilǝn ipadilinidu.   1Tim. 4:7; 6:4, 20; 2Tim. 2:16; Tit. 1:14; 3:9.
Əmdiliktǝ bizgǝ tapilanƣan tǝlimning muddiasi sap ⱪǝlb, pak wijdan wǝ sahtiliⱪsiz etiⱪadtin kelip qiⱪidiƣan meⱨir-muⱨǝbbǝttin ibarǝttur. Rim. 13:8; Gal. 5:14. Bu ixlarda bǝzi kixilǝr qǝtnǝp, bimǝnǝ gǝplǝrni ⱪilixⱪa burulup kǝtti. Ularning Tǝwrat ⱪanunining ɵlimasi bolƣusi bar; biraⱪ ular ɵzlirining nemǝ dǝwatⱪanliⱪini yaki ɵzlirining ⱨǝdǝp ⱪǝyt ⱪiliwatⱪan sɵzlirining nemǝ ikǝnlikini qüxǝnmǝydu.
Əmdi bizgǝ mǝlumki, ǝgǝr kixilǝr Tǝwrat ⱪanunini ǝyni muddiasida ⱪollansa, u paydiliⱪtur. «ǝgǝr kixilǝr Tǝwrat ⱪanunini ǝyni muddiasida ⱪollansa, u paydiliⱪtur» — «ǝyni muddiasida» grek tilida «ⱪanunluⱪ yolda ⱪollansa».   Rim. 7:12. Qünki biz yǝnǝ xuni bilimizki, Tǝwrat ⱪanuni ⱨǝⱪⱪaniy adǝmlǝr üqün tüzülgǝn ǝmǝs, bǝlki ⱪanunƣa hilapliⱪ ⱪilƣuqilar wǝ boyni ⱪattiⱪlar üqün, ihlassizlar wǝ gunaⱨkarlar üqün, iplaslar wǝ kupurluⱪ ⱪilƣuqilar üqün, atisini ɵltürgüqilǝr wǝ anisini ɵltürgüqilǝr üqün, ⱪatillar, Gal. 5:23. 10 buzuⱪluⱪ ⱪilƣuqilar, bǝqqiwazlar, adǝmlǝrni ⱪulluⱪⱪa buliƣuqilar, yalƣanqilar, ⱪǝsǝmhorlar üqün wǝ yaki saƣlam tǝlimlǝrgǝ zit bolƣan baxⱪa ⱨǝrⱪandaⱪ ⱪilmixlarda bolƣanlar üqün tüzülgǝn. «Tǝwrat ⱪanuni... saƣlam tǝlimlǝrgǝ zit bolƣan baxⱪa ⱨǝrⱪandaⱪ ⱪilmixlarda bolƣanlar üqün tüzülgǝn» — «saƣlam tǝlim» — bu Pawlusning kɵp ixlitidiƣan ibarisi. Hudadin kǝlgǝn tǝlim uni ⱪobul ⱪilƣanlarda saƣlam roⱨiy ⱨayatni ⱨasil ⱪilidu wǝ ⱪuwwǝtlǝydu. 11 Bu tǝlimlǝr tǝxǝkkür-mubarǝkkǝ layiⱪ Bolƣuqi Hudaning manga amanǝt ⱪilƣan xan-xǝripini ayan ⱪilƣan hux hǝwǝrgǝ asaslanƣan. «bu tǝlimlǝr tǝxǝkkür-mubarǝkkǝ layiⱪ bolƣuqi Hudaning manga amanǝt ⱪilƣan xan-xǝripini ayan ⱪilƣan hux hǝwǝrgǝ asaslanƣan» — «bu tǝlimlǝr» («saƣlam tǝlim») Tǝwrat ⱪanunining ⱨǝⱪiⱪiy ǝⱨmiyitini, uning «ɵz muddiasida ⱪollinidiƣan» yaki «ⱪanunluⱪ yolda ⱪollinilidiƣan» mǝzmunini ɵz iqigǝ alidu (8-ayǝt).   1Tes. 2:4; 1Tim. 6:15.
 
Pawlus ɵzi Hudaning rǝⱨimdillikini kɵrsǝtküqi janliⱪ misaldur
12 Manga küq-ⱪudrǝt bǝrgǝn, meni ixǝnqlik dǝp ⱪarap, Ɵz hizmitigǝ tǝyinligǝn Rǝbbimiz Mǝsiⱨ Əysaƣa tǝxǝkkür eytimǝnki, 13 U meni tǝyinlidi! — burun kupurluⱪ wǝ ziyankǝxlik ⱪilƣuqi, zalim bir adǝm bolsammu, manga rǝⱨim kɵrsitildi; qünki mǝn bu ixlarni nadanliⱪ wǝ etiⱪadsizliⱪtin ⱪilƣanidim. «U meni tǝyinlidi! — burun kupurluⱪ wǝ ziyankǝxlik ⱪilƣuqi, zalim bir adǝm bolsammu...» — «kupurluⱪ ⱪilƣuqi» — uning kupurluⱪi biwasitǝ Hudaƣa ⱪaritilƣan ǝmǝs (qünki u «ihlasmǝn Yǝⱨudiy» idi), bǝlki Huda ǝwǝtkǝn Ⱪutⱪuzƣuqi Mǝsiⱨgǝ wǝ Uningƣa ǝgǝxkǝnlǝrgǝ ⱪaritilƣan. «Ziyankǝxlik ⱪilƣuqi» — Mǝsiⱨgǝ ǝgǝxkǝnlǝrgǝ ziyankǝxlik ⱪilƣuqi. «qünki mǝn bu ixlarni nadanliⱪ wǝ etiⱪadsizliⱪtin ⱪilƣanidim» — «etiⱪadsizliⱪ» Hudaning Əysa Mǝsiⱨdǝ bolƣan nijat yoliƣa bolƣan etiⱪadsizliⱪtur.   Yⱨ. 9:39,41; Ros. 3:17; 8:3; 9:1; 22:4; 26:9; 1Kor. 15:9; Gal. 1:13. 14 Ⱨalbuki, Rǝbbimizning manga kɵrsǝtkǝn meⱨir-xǝpⱪiti ziyadilixip, Mǝsiⱨ Əysada bolƣan etiⱪad wǝ meⱨir-muⱨǝbbǝt wujudumƣa elip kirilixi bilǝn exip taxti. 15-16 Muxu sɵz ixǝnqlik wǝ ⱨǝr adǝm uni ⱪobul ⱪilixi tegixliktur — «Mǝsiⱨ Əysa gunaⱨkarlarni ⱪutⱪuzux üqün dunyaƣa kǝldi!». Mǝn gunaⱨkarlar iqidiki ǝng ǝxǝddiyisidurmǝn! Lekin dǝl xu sǝwǝbtin Mǝsiⱨ Əysaning ǝng ǝxǝddiy gunaⱨkar bolƣan meni, keyin Ɵzigǝ etiⱪad ⱪilip, mǝnggülük ⱨayatⱪa erixidiƣanlarƣa misal ⱪilip mǝndǝ Ɵzining barliⱪ sǝwr-taⱪitini ayan ⱪilixi üqün, manga rǝⱨim-xǝpⱪǝt kɵrsitilgǝndur. «Muxu sɵz ixǝnqlik wǝ ⱨǝr adǝm uni ⱪobul ⱪilixi tegixliktur — «Mǝsiⱨ Əysa gunaⱨkarlarni ⱪutⱪuzux üqün dunyaƣa kǝldi!». Mǝn gunaⱨkarlar iqidiki ǝng ǝxǝddiyisidurmǝn! Lekin dǝl xu sǝwǝbtin Mǝsiⱨ Əysaning ǝng ǝxǝddiy gunaⱨkar bolƣan meni, keyin Ɵzigǝ etiⱪad ⱪilip, mǝnggülük ⱨayatⱪa erixidiƣanlarƣa misal ⱪilip mǝndǝ Ɵzining barliⱪ sǝwr-taⱪitini ayan ⱪilixi üqün, manga rǝⱨim-xǝpⱪǝt kɵrsitilgǝndur» — bu zor ǝⱨmiyǝtlik ayǝt toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.   Mat. 9:13; Mar. 2:17; Luⱪa 5:32; 19:10; 1Yuⱨa. 3:5. 17 Əmdi mǝnggülük Padixaⱨⱪa, yǝni ɵlmǝydiƣan wǝ kɵz bilǝn kɵrgili bolmaydiƣan, birdinbir Hudaƣa ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ⱨɵrmǝt-izzǝt wǝ xan-xǝrǝp bolƣay! Amin! «mǝnggülük Padixaⱨ» — grek tilida «barliⱪ zamanlarning Padixaⱨi». «birdinbir Hudaƣa ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ... xan-xǝrǝp bolƣay!» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ «birdinbir dana Hudaƣa ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ... xan-xǝrǝp bolƣay!» deyilidu.
18-19 Əy, oƣlum Timotiy, burun sǝn toƣruluⱪ eytilƣan bexarǝtlik wǝⱨiylǝrgǝ asasǝn bu buyruⱪni sanga tapxurimǝn. Bu wǝⱨiylǝrni ⱪoral ⱪilip, etiⱪadta wǝ pak wijdaningda qing turup, güzǝl urux ⱪilƣaysǝn. Bǝzilǝr wijdanida pak turuxtin qǝtnǝp kǝtti, nǝtijidǝ ularning etiⱪadi huddi hada taxⱪa urulup ƣǝrⱪ bolƣan kemidǝk wǝyran boldi. «bu wǝⱨiylǝrni ⱪoral ⱪilip, etiⱪadta wǝ pak wijdaningda qing turup, güzǝl urux ⱪilƣaysǝn» — «güzǝl urux ⱪilƣaysǝn» — ǝt igiliri bilǝn ǝmǝs, ǝlwǝttǝ, roⱨiy kürǝxtur. Keyinki 6:12-ayǝttǝ tilƣa elinƣan «güzǝl kürǝx»ni wǝ u toƣrisidiki «ⱪoxumqǝ sɵz»ni kɵrüng.   1Tim. 6:12; 1Tim. 3:9. 20 Humeneus wǝ Iskǝndǝrlǝr mana xundaⱪ kixilǝrdindur. Ularni kupurluⱪ ⱪilmasliⱪni ɵgǝnsun dǝp, Xǝytanning ilkigǝ tapxurdum. «Ularni kupurluⱪ ⱪilmasliⱪni ɵgǝnsun dǝp, Xǝytanning ilkigǝ tapxurdum» — «Xǝytanning ilkigǝ tapxurulux» bolsa, etiⱪad yolidin helila qǝtnigǝn kixilǝrni ɵz gunaⱨlirini tonusun dǝp, jamaǝt ixlǝtsǝ bolidiƣan eƣir bir tǝdbirdur. Uningda xundaⱪ kixilǝr jamaǝttiki bardi-kǝldidin qiⱪirilipla ⱪalmay, bǝlkim kesǝl bolup ⱪelixi yaki balayi’apǝtkǝ uqrixi mumkin. Bu ix toƣruluⱪ yǝnǝ «1Kor.» 5-bab, izaⱨatliri wǝ xu mǝktuptiki «ⱪoxumqǝ sɵz»ni kɵrüng.   1Kor. 5:5; 2Tim. 2:17; 4:14.
 
 

1:1 Ros. 9:15; Kol. 1:27.

1:2 Ros. 16:1; 1Kor. 4:17; Gal. 1:3; 1Tes. 3:2; 1Pet. 1:2.

1:3 Ros. 20:1.

1:4 «ayiƣi yoⱪ nǝsǝbnamilǝr» — Yǝⱨudiy hǝlki ⱨǝrdaim ɵzining Tǝwrattiki uluƣ bir «roⱨiy ǝrbab»ning mǝlum bir ǝwladi, Greklǝr bolsa ɵzining mǝlum bir «ilaⱨiy adǝm»ning ǝwladi ikǝnlikini ispatlimaⱪqi idi. «Bular Hudaning etiⱪad arⱪiliⱪla ǝmǝlgǝ axurulidiƣan Ɵz ɵyigǝ bolƣan pilanini ilgiri sürmǝydu» — «(Hudaning)... Ɵz ɵyigǝ bolƣan (nijatliⱪ) pilani» grek tilida «Hudaning ɵyidiki ⱪanun-orunlaxturuxliri» degǝn ibarǝ bilǝn ipadilinidu.

1:4 1Tim. 4:7; 6:4, 20; 2Tim. 2:16; Tit. 1:14; 3:9.

1:5 Rim. 13:8; Gal. 5:14.

1:8 «ǝgǝr kixilǝr Tǝwrat ⱪanunini ǝyni muddiasida ⱪollansa, u paydiliⱪtur» — «ǝyni muddiasida» grek tilida «ⱪanunluⱪ yolda ⱪollansa».

1:8 Rim. 7:12.

1:9 Gal. 5:23.

1:10 «Tǝwrat ⱪanuni... saƣlam tǝlimlǝrgǝ zit bolƣan baxⱪa ⱨǝrⱪandaⱪ ⱪilmixlarda bolƣanlar üqün tüzülgǝn» — «saƣlam tǝlim» — bu Pawlusning kɵp ixlitidiƣan ibarisi. Hudadin kǝlgǝn tǝlim uni ⱪobul ⱪilƣanlarda saƣlam roⱨiy ⱨayatni ⱨasil ⱪilidu wǝ ⱪuwwǝtlǝydu.

1:11 «bu tǝlimlǝr tǝxǝkkür-mubarǝkkǝ layiⱪ bolƣuqi Hudaning manga amanǝt ⱪilƣan xan-xǝripini ayan ⱪilƣan hux hǝwǝrgǝ asaslanƣan» — «bu tǝlimlǝr» («saƣlam tǝlim») Tǝwrat ⱪanunining ⱨǝⱪiⱪiy ǝⱨmiyitini, uning «ɵz muddiasida ⱪollinidiƣan» yaki «ⱪanunluⱪ yolda ⱪollinilidiƣan» mǝzmunini ɵz iqigǝ alidu (8-ayǝt).

1:11 1Tes. 2:4; 1Tim. 6:15.

1:13 «U meni tǝyinlidi! — burun kupurluⱪ wǝ ziyankǝxlik ⱪilƣuqi, zalim bir adǝm bolsammu...» — «kupurluⱪ ⱪilƣuqi» — uning kupurluⱪi biwasitǝ Hudaƣa ⱪaritilƣan ǝmǝs (qünki u «ihlasmǝn Yǝⱨudiy» idi), bǝlki Huda ǝwǝtkǝn Ⱪutⱪuzƣuqi Mǝsiⱨgǝ wǝ Uningƣa ǝgǝxkǝnlǝrgǝ ⱪaritilƣan. «Ziyankǝxlik ⱪilƣuqi» — Mǝsiⱨgǝ ǝgǝxkǝnlǝrgǝ ziyankǝxlik ⱪilƣuqi. «qünki mǝn bu ixlarni nadanliⱪ wǝ etiⱪadsizliⱪtin ⱪilƣanidim» — «etiⱪadsizliⱪ» Hudaning Əysa Mǝsiⱨdǝ bolƣan nijat yoliƣa bolƣan etiⱪadsizliⱪtur.

1:13 Yⱨ. 9:39,41; Ros. 3:17; 8:3; 9:1; 22:4; 26:9; 1Kor. 15:9; Gal. 1:13.

1:15-16 «Muxu sɵz ixǝnqlik wǝ ⱨǝr adǝm uni ⱪobul ⱪilixi tegixliktur — «Mǝsiⱨ Əysa gunaⱨkarlarni ⱪutⱪuzux üqün dunyaƣa kǝldi!». Mǝn gunaⱨkarlar iqidiki ǝng ǝxǝddiyisidurmǝn! Lekin dǝl xu sǝwǝbtin Mǝsiⱨ Əysaning ǝng ǝxǝddiy gunaⱨkar bolƣan meni, keyin Ɵzigǝ etiⱪad ⱪilip, mǝnggülük ⱨayatⱪa erixidiƣanlarƣa misal ⱪilip mǝndǝ Ɵzining barliⱪ sǝwr-taⱪitini ayan ⱪilixi üqün, manga rǝⱨim-xǝpⱪǝt kɵrsitilgǝndur» — bu zor ǝⱨmiyǝtlik ayǝt toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

1:15-16 Mat. 9:13; Mar. 2:17; Luⱪa 5:32; 19:10; 1Yuⱨa. 3:5.

1:17 «mǝnggülük Padixaⱨ» — grek tilida «barliⱪ zamanlarning Padixaⱨi». «birdinbir Hudaƣa ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ... xan-xǝrǝp bolƣay!» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ «birdinbir dana Hudaƣa ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ... xan-xǝrǝp bolƣay!» deyilidu.

1:18-19 «bu wǝⱨiylǝrni ⱪoral ⱪilip, etiⱪadta wǝ pak wijdaningda qing turup, güzǝl urux ⱪilƣaysǝn» — «güzǝl urux ⱪilƣaysǝn» — ǝt igiliri bilǝn ǝmǝs, ǝlwǝttǝ, roⱨiy kürǝxtur. Keyinki 6:12-ayǝttǝ tilƣa elinƣan «güzǝl kürǝx»ni wǝ u toƣrisidiki «ⱪoxumqǝ sɵz»ni kɵrüng.

1:18-19 1Tim. 6:12; 1Tim. 3:9.

1:20 «Ularni kupurluⱪ ⱪilmasliⱪni ɵgǝnsun dǝp, Xǝytanning ilkigǝ tapxurdum» — «Xǝytanning ilkigǝ tapxurulux» bolsa, etiⱪad yolidin helila qǝtnigǝn kixilǝrni ɵz gunaⱨlirini tonusun dǝp, jamaǝt ixlǝtsǝ bolidiƣan eƣir bir tǝdbirdur. Uningda xundaⱪ kixilǝr jamaǝttiki bardi-kǝldidin qiⱪirilipla ⱪalmay, bǝlkim kesǝl bolup ⱪelixi yaki balayi’apǝtkǝ uqrixi mumkin. Bu ix toƣruluⱪ yǝnǝ «1Kor.» 5-bab, izaⱨatliri wǝ xu mǝktuptiki «ⱪoxumqǝ sɵz»ni kɵrüng.

1:20 1Kor. 5:5; 2Tim. 2:17; 4:14.