■1:2 Ros. 16:1; 1Kor. 4:17; Gal. 1:3; 1Tes. 3:2; 1Pet. 1:2.
□1:4 «ayiƣi yoⱪ nǝsǝbnamilǝr» — Yǝⱨudiy hǝlki ⱨǝrdaim ɵzining Tǝwrattiki uluƣ bir «roⱨiy ǝrbab»ning mǝlum bir ǝwladi, Greklǝr bolsa ɵzining mǝlum bir «ilaⱨiy adǝm»ning ǝwladi ikǝnlikini ispatlimaⱪqi idi. «Bular Hudaning etiⱪad arⱪiliⱪla ǝmǝlgǝ axurulidiƣan Ɵz ɵyigǝ bolƣan pilanini ilgiri sürmǝydu» — «(Hudaning)... Ɵz ɵyigǝ bolƣan (nijatliⱪ) pilani» grek tilida «Hudaning ɵyidiki ⱪanun-orunlaxturuxliri» degǝn ibarǝ bilǝn ipadilinidu.
■1:4 1Tim. 4:7; 6:4, 20; 2Tim. 2:16; Tit. 1:14; 3:9.
□1:8 «ǝgǝr kixilǝr Tǝwrat ⱪanunini ǝyni muddiasida ⱪollansa, u paydiliⱪtur» — «ǝyni muddiasida» grek tilida «ⱪanunluⱪ yolda ⱪollansa».
□1:10 «Tǝwrat ⱪanuni... saƣlam tǝlimlǝrgǝ zit bolƣan baxⱪa ⱨǝrⱪandaⱪ ⱪilmixlarda bolƣanlar üqün tüzülgǝn» — «saƣlam tǝlim» — bu Pawlusning kɵp ixlitidiƣan ibarisi. Hudadin kǝlgǝn tǝlim uni ⱪobul ⱪilƣanlarda saƣlam roⱨiy ⱨayatni ⱨasil ⱪilidu wǝ ⱪuwwǝtlǝydu.
□1:11 «bu tǝlimlǝr tǝxǝkkür-mubarǝkkǝ layiⱪ bolƣuqi Hudaning manga amanǝt ⱪilƣan xan-xǝripini ayan ⱪilƣan hux hǝwǝrgǝ asaslanƣan» — «bu tǝlimlǝr» («saƣlam tǝlim») Tǝwrat ⱪanunining ⱨǝⱪiⱪiy ǝⱨmiyitini, uning «ɵz muddiasida ⱪollinidiƣan» yaki «ⱪanunluⱪ yolda ⱪollinilidiƣan» mǝzmunini ɵz iqigǝ alidu (8-ayǝt).
□1:13 «U meni tǝyinlidi! — burun kupurluⱪ wǝ ziyankǝxlik ⱪilƣuqi, zalim bir adǝm bolsammu...» — «kupurluⱪ ⱪilƣuqi» — uning kupurluⱪi biwasitǝ Hudaƣa ⱪaritilƣan ǝmǝs (qünki u «ihlasmǝn Yǝⱨudiy» idi), bǝlki Huda ǝwǝtkǝn Ⱪutⱪuzƣuqi Mǝsiⱨgǝ wǝ Uningƣa ǝgǝxkǝnlǝrgǝ ⱪaritilƣan. «Ziyankǝxlik ⱪilƣuqi» — Mǝsiⱨgǝ ǝgǝxkǝnlǝrgǝ ziyankǝxlik ⱪilƣuqi. «qünki mǝn bu ixlarni nadanliⱪ wǝ etiⱪadsizliⱪtin ⱪilƣanidim» — «etiⱪadsizliⱪ» Hudaning Əysa Mǝsiⱨdǝ bolƣan nijat yoliƣa bolƣan etiⱪadsizliⱪtur.
■1:13 Yⱨ. 9:39,41; Ros. 3:17; 8:3; 9:1; 22:4; 26:9; 1Kor. 15:9; Gal. 1:13.
□1:15-16 «Muxu sɵz ixǝnqlik wǝ ⱨǝr adǝm uni ⱪobul ⱪilixi tegixliktur — «Mǝsiⱨ Əysa gunaⱨkarlarni ⱪutⱪuzux üqün dunyaƣa kǝldi!». Mǝn gunaⱨkarlar iqidiki ǝng ǝxǝddiyisidurmǝn! Lekin dǝl xu sǝwǝbtin Mǝsiⱨ Əysaning ǝng ǝxǝddiy gunaⱨkar bolƣan meni, keyin Ɵzigǝ etiⱪad ⱪilip, mǝnggülük ⱨayatⱪa erixidiƣanlarƣa misal ⱪilip mǝndǝ Ɵzining barliⱪ sǝwr-taⱪitini ayan ⱪilixi üqün, manga rǝⱨim-xǝpⱪǝt kɵrsitilgǝndur» — bu zor ǝⱨmiyǝtlik ayǝt toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.
■1:15-16 Mat. 9:13; Mar. 2:17; Luⱪa 5:32; 19:10; 1Yuⱨa. 3:5.
□1:17 «mǝnggülük Padixaⱨ» — grek tilida «barliⱪ zamanlarning Padixaⱨi». «birdinbir Hudaƣa ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ... xan-xǝrǝp bolƣay!» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ «birdinbir dana Hudaƣa ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ... xan-xǝrǝp bolƣay!» deyilidu.
□1:18-19 «bu wǝⱨiylǝrni ⱪoral ⱪilip, etiⱪadta wǝ pak wijdaningda qing turup, güzǝl urux ⱪilƣaysǝn» — «güzǝl urux ⱪilƣaysǝn» — ǝt igiliri bilǝn ǝmǝs, ǝlwǝttǝ, roⱨiy kürǝxtur. Keyinki 6:12-ayǝttǝ tilƣa elinƣan «güzǝl kürǝx»ni wǝ u toƣrisidiki «ⱪoxumqǝ sɵz»ni kɵrüng.
■1:18-19 1Tim. 6:12; 1Tim. 3:9.
□1:20 «Ularni kupurluⱪ ⱪilmasliⱪni ɵgǝnsun dǝp, Xǝytanning ilkigǝ tapxurdum» — «Xǝytanning ilkigǝ tapxurulux» bolsa, etiⱪad yolidin helila qǝtnigǝn kixilǝrni ɵz gunaⱨlirini tonusun dǝp, jamaǝt ixlǝtsǝ bolidiƣan eƣir bir tǝdbirdur. Uningda xundaⱪ kixilǝr jamaǝttiki bardi-kǝldidin qiⱪirilipla ⱪalmay, bǝlkim kesǝl bolup ⱪelixi yaki balayi’apǝtkǝ uqrixi mumkin. Bu ix toƣruluⱪ yǝnǝ «1Kor.» 5-bab, izaⱨatliri wǝ xu mǝktuptiki «ⱪoxumqǝ sɵz»ni kɵrüng.
■1:20 1Kor. 5:5; 2Tim. 2:17; 4:14.