10
Tigris, yǝni «Dijlǝ» dǝryasi boyida kɵrgǝn ƣayibanǝ kɵrünüx
Ⱪorǝx Parsⱪa sǝltǝnǝt ⱪilƣan üqinqi yili, Daniyal (yǝnǝ bir ismi Bǝltǝxasar bolƣan)ƣa bir hǝwǝr wǝⱨiy ⱪilindi. U hǝwǝr ixǝnqliktur — lekin naⱨayiti ⱪattiⱪ jǝng judunliri toƣrisididur. Daniyal bu hǝwǝrni qüxǝndi wǝ ƣayibanǝ alamǝt toƣrisida qüxǝnqigǝ igǝ boldi. «lekin naⱨayiti ⱪattiⱪ jǝng judunliri toƣrisididur» — yaki «lekin naⱨayiti ⱪattiⱪ sinaxlar toƣrisididur».
U qaƣda mǝnki Daniyal toluⱪ üq ⱨǝptǝ aⱨ-zar kɵtürüp matǝm tuttum. «toluⱪ üq ⱨǝptǝ aⱨ-zar kɵtürüp matǝm tuttum» — ibraniy tilida «toluⱪ üq ⱨǝptǝ... matǝm ⱪildim» — bu mǝlum bir ɵlgüqi uruⱪ-tuƣⱪini üqün ǝmǝs, bǝlki Israil hǝlⱪining ɵlük roⱨiy ⱨalitigǝ bolƣan matǝm, ǝlwǝttǝ. Üq ⱨǝptigiqǝ ⱨeqⱪandaⱪ nazu-nemǝt yemidim, gɵx yemidim, xarab iqmidim wǝ tenimgǝ puraⱪliⱪ may sürmidim. «tenimgǝ puraⱪliⱪ may sürmidim» — ibraniy tilida «ɵzümni mǝsiⱨ ⱪilmidim». Birinqi ayning yigirmǝ tɵtinqi küni, mǝn uluƣ dǝrya, yǝni Dijlǝ dǝryasining boyida turup, Yar. 2:14 beximni kɵtürüp kɵzümni asmanƣa tiktim, kanap kiyip, beligǝ Ufazdiki sap altun kǝmǝr baƣliƣan bir adǝmni kɵrdüm. Wǝⱨ. 1:13, 14, 15 Uning teni seriⱪ yaⱪuttǝk julalinip, yüzliri qaⱪmaⱪtǝk yaltirlap, kɵzliri yenip turƣan ottǝk qaⱪnaytti; uning put-ⱪolliri parⱪirap turidiƣan mistǝk walildaytti; awazi zor bir top adǝmning awazidǝk jaranglaytti.
Ƣayibanǝ kɵrünüxni yalƣuz mǝnki Daniyalla kɵrdüm, yenimdikilǝr alamǝtni kɵrmigǝnidi. Əmma zor bir wǝⱨimǝ ularni besip, intayin titrǝp ketixti, mɵkünüwalƣudǝk yǝrni izdǝp ⱪeqip kǝtti. U yǝrdǝ ɵzüm yalƣuz ⱪelip bu karamǝt ƣayibanǝ kɵrünüxni kɵrdüm. Ⱪilqǝ maƣdurum ⱪalmidi, qirayim ⱪattiⱪ ɵzgirip ɵlük adǝmdǝk bolup ⱪaldim, put-ⱪollirimda bir’azmu maƣdur ⱪalmidi. «qirayim ⱪattiⱪ ɵzgirip ...» — ibraniy tilida «xan-xǝripim ⱪattiⱪ ɵzgirip ...» yaki «qirayliⱪliⱪim ⱪattiⱪ ɵzgirip ...».   Dan. 7:28
Lekin uning awazini anglidim. Uning awazini angliƣan ⱨaman yǝrgǝ yiⱪilip düm qüxtüm, ⱨoxumdin kǝttim. 10 Mana, tuyuⱪsiz bir ⱪol manga tǝgdi, meni xuan yɵlǝp yǝrgǝ tɵt putluⱪ ⱪilip turƣuzdi. 11 Xu zat manga:
— Əy Daniyal, intayin sɵyülgǝn adǝm! Sɵzlirimni kɵngül ⱪoyup anglap qüxǝngin, ɵrǝ turƣin! Qünki mǝn sening yeningƣa ǝwǝtildim, — dedi. U bu sɵzni ⱪilixi bilǝn, mǝn titrigǝn ⱨalda ornumdin turdum.
12 Xuning bilǝn u manga mundaⱪ dedi:
— «Əy Daniyal, ⱪorⱪma; qünki sǝn Hudayingning aldida qüxinixkǝ erixixkǝ, ɵzüngni tɵwǝn tutuxⱪa kɵngül ⱪoyƣan birinqi kündin buyan sening dua-tilawiting ijabǝt ⱪilindi; eytⱪanliring üqün mǝn yeningƣa ǝwǝtildim. «... sǝn Hudayingning aldida qüxinixkǝ erixixkǝ... kɵngül ⱪoyƣan» — bu yǝrdiki «qüxinix» nemini kɵrsitidu? Yǝrǝmiya pǝyƣǝmbǝrgǝ yǝtküzülgǝn «Yerusalemning harab bolidiƣan jaza mǝzgilining waⱪti 70 yil» toxay degǝn waⱪitta Daniyal dua ⱪilixⱪa baxlidi. Daniyalning arzu-istiki xuki, 70 yilning toxuxi bilǝn, Hudaning sǝltǝniti dǝrⱨal pǝyda bolsun degǝnliktin ibarǝt idi. Lekin 7-, 8- wǝ 9-babtiki ƣayibanǝ alamǝtlǝr uningƣa, az degǝndimu yǝnǝ 70 «yǝttǝ waⱪit»ning ɵtüxi kerǝklikini kɵrsǝtkǝn. Xu ixlar uning deginidǝk: «Daniyalning kɵnglini parakǝndǝ ⱪiliwǝtti. Uning mǝnisini yexǝlǝydiƣan adǝm yoⱪ idi». Xuning bilǝn u ümidsizlǝnmǝy, bu uzun waⱪittiki «keqiktürüx»ni qüxinix üqün kɵngül ⱪoyidu. 10-babtiki ƣayibanǝ alamǝttǝ bolsa, bu waⱪitning yǝnila ⱨǝm uzun ⱨǝm japaliⱪ ikǝnliki kɵrsitilidu. Xuning bilǝn, bu hǝwǝrni ⱪobul ⱪilix üqün u ƣǝyrǝtlik, maƣdurluⱪ boluxi kerǝk. 13 Lekin, «Pars padixaⱨliⱪining ǝmiri» manga ⱪarxi qiⱪip yolumni yigirmǝ bir kün tosuwaldi. Mǝn Pars padixaⱨlirining yenida ɵzüm yalƣuz ⱪalƣaqⱪa, bax ǝmirlǝrdin biri Mikail manga yardǝm ⱪilƣili kǝldi. «Pars padixaⱨliⱪining ǝmiri» — bǝlkim intayin küqlük birhil jin bolup, Pars rayonlirida Xǝytanning pilanlirini bǝja ⱪilƣuqi boluxi mumkin. «Pars padixaⱨlirining yenida ɵzüm yalƣuz ⱪalƣaqⱪa..» — bu sɵzlǝr muxu pǝrixtining wǝzipisining xu padixaⱨlarning ⱪilmaⱪqi bolƣan yamanliⱪini tosux yaki bolmisa, ularƣa yahxi tǝrǝpkǝ yüzlinixkǝ tǝsir yǝtküzüxtin ibarǝt bolƣanliⱪini kɵrsǝtsǝ kerǝk. «mǝn Pars padixaⱨlirining yenida ɵzüm yalƣuz ⱪalƣaqⱪa, bax ǝmirlǝrdin biri Mikail manga yardǝm ⱪilƣili kǝldi» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: — «lekin bax ǝmirlǝrdin biri Mikail manga yardǝm ⱪilƣili kǝldi. Mǝn uni Pars padixaⱨlirining ixlirini bir tǝrǝp ⱪilixⱪa ⱪaldurdum».
«bax ǝmirlǝr» — muxu yǝrdǝ Hudaning yuⱪiri mǝrtiwilik pǝrixtilirini kɵrsǝtsǝ kerǝk («Yǝⱨ.» 9-ayǝtni kɵrüng).
14 Mǝn sanga ahirⱪi zamanlarda hǝlⱪingning bexiƣa kelidiƣan ixlarni qüxǝndürgili kǝldim. Qünki bu ƣayibanǝ alamǝt kɵp künlǝr keyinki kǝlgüsi toƣrisididur».
 
15 U manga bu gǝpni ⱪiliwatⱪanda, pǝⱪǝtla yǝrgǝ ⱪarƣinimqǝ zuwan sürǝlmǝy turup ⱪaldim. 16 Mana, goya adǝmgǝ ohxaydiƣan birsi ⱪolini uzitip lǝwlirimni silap ⱪoywidi, mǝn aƣzimni eqip aldimda turƣuqiƣa:
— Tǝⱪsir, bu ƣayibanǝ kɵrünüxtin iq-iqimdin azablinimǝn, maƣdurumdin kǝttim. 17 Tǝⱪsirimning kǝminǝ ⱪulliri ⱪandaⱪmu sili tǝⱪsirim bilǝn sɵzlixixkǝ petinalayttim? Qünki ⱨazirla maƣdurum tügǝp, nǝpǝsim üzülidu, — dedim.
18 Andin goya adǝmgǝ ohxaydiƣan biri meni yǝnǝ bir ⱪetim silap, maƣdur kirgüzdi 19 wǝ:
— I intayin sɵyülgǝn adǝm, ⱪorⱪma! Sanga aman-hatirjǝmlik bolƣay. Ƣǝyrǝtlik bol, ǝmdi ƣǝyrǝtlik bol! — dedi.
U xu sɵzni deyixi bilǝnla manga tehimu maƣdur kirdi. Mǝn:
— Tǝⱪsir yǝnǝ sɵz ⱪilƣayla, qünki sili manga maƣdur kirgüzdila, — dedim.
20 U mundaⱪ dedi:
— «Mening ⱪexingƣa nemigǝ kǝlgǝnlikimni bilǝmsǝn? Mǝn ǝmdi ⱪaytip berip, «Parstiki ǝmir» bilǝn jǝng ⱪilimǝn; mǝn u yǝrgǝ barƣandin keyin, «Gretsiyǝdiki ǝmir» mǝydanƣa qiⱪidu. 21 Lekin mǝn berixtin awwal ⱨǝⱪiⱪǝtning kitabida pütülgǝn wǝⱨiylǝrni mǝn sanga bayan ⱪilimǝn.
Bu ixlarda silǝrning ǝmiringlar Mikaildin baxⱪa, manga yardǝm beridiƣan ⱨeqkim yoⱪ. «ⱨǝⱪiⱪǝtning kitabi» — Muⱪǝddǝs Kitabni kɵrsitidu. Xu qaƣdiki «ⱨǝⱪiⱪǝtning kitabi» Daniyal pǝyƣǝmbǝrning dǝwridin ilgiri barliⱪ nazil ⱪilinƣan Tǝwrat ⱪisimliridin tǝrkib tapⱪan, ǝlwǝttǝ. «silǝrning ǝmiringlar Mikail» — bu sɵz Mikail bax pǝrixtining Israilƣa alayitǝn mǝs’ul bolƣanliⱪini ayan ⱪilidu.
 
 

10:1 «lekin naⱨayiti ⱪattiⱪ jǝng judunliri toƣrisididur» — yaki «lekin naⱨayiti ⱪattiⱪ sinaxlar toƣrisididur».

10:2 «toluⱪ üq ⱨǝptǝ aⱨ-zar kɵtürüp matǝm tuttum» — ibraniy tilida «toluⱪ üq ⱨǝptǝ... matǝm ⱪildim» — bu mǝlum bir ɵlgüqi uruⱪ-tuƣⱪini üqün ǝmǝs, bǝlki Israil hǝlⱪining ɵlük roⱨiy ⱨalitigǝ bolƣan matǝm, ǝlwǝttǝ.

10:3 «tenimgǝ puraⱪliⱪ may sürmidim» — ibraniy tilida «ɵzümni mǝsiⱨ ⱪilmidim».

10:4 Yar. 2:14

10:5 Wǝⱨ. 1:13, 14, 15

10:8 «qirayim ⱪattiⱪ ɵzgirip ...» — ibraniy tilida «xan-xǝripim ⱪattiⱪ ɵzgirip ...» yaki «qirayliⱪliⱪim ⱪattiⱪ ɵzgirip ...».

10:8 Dan. 7:28

10:12 «... sǝn Hudayingning aldida qüxinixkǝ erixixkǝ... kɵngül ⱪoyƣan» — bu yǝrdiki «qüxinix» nemini kɵrsitidu? Yǝrǝmiya pǝyƣǝmbǝrgǝ yǝtküzülgǝn «Yerusalemning harab bolidiƣan jaza mǝzgilining waⱪti 70 yil» toxay degǝn waⱪitta Daniyal dua ⱪilixⱪa baxlidi. Daniyalning arzu-istiki xuki, 70 yilning toxuxi bilǝn, Hudaning sǝltǝniti dǝrⱨal pǝyda bolsun degǝnliktin ibarǝt idi. Lekin 7-, 8- wǝ 9-babtiki ƣayibanǝ alamǝtlǝr uningƣa, az degǝndimu yǝnǝ 70 «yǝttǝ waⱪit»ning ɵtüxi kerǝklikini kɵrsǝtkǝn. Xu ixlar uning deginidǝk: «Daniyalning kɵnglini parakǝndǝ ⱪiliwǝtti. Uning mǝnisini yexǝlǝydiƣan adǝm yoⱪ idi». Xuning bilǝn u ümidsizlǝnmǝy, bu uzun waⱪittiki «keqiktürüx»ni qüxinix üqün kɵngül ⱪoyidu. 10-babtiki ƣayibanǝ alamǝttǝ bolsa, bu waⱪitning yǝnila ⱨǝm uzun ⱨǝm japaliⱪ ikǝnliki kɵrsitilidu. Xuning bilǝn, bu hǝwǝrni ⱪobul ⱪilix üqün u ƣǝyrǝtlik, maƣdurluⱪ boluxi kerǝk.

10:13 «Pars padixaⱨliⱪining ǝmiri» — bǝlkim intayin küqlük birhil jin bolup, Pars rayonlirida Xǝytanning pilanlirini bǝja ⱪilƣuqi boluxi mumkin. «Pars padixaⱨlirining yenida ɵzüm yalƣuz ⱪalƣaqⱪa..» — bu sɵzlǝr muxu pǝrixtining wǝzipisining xu padixaⱨlarning ⱪilmaⱪqi bolƣan yamanliⱪini tosux yaki bolmisa, ularƣa yahxi tǝrǝpkǝ yüzlinixkǝ tǝsir yǝtküzüxtin ibarǝt bolƣanliⱪini kɵrsǝtsǝ kerǝk. «mǝn Pars padixaⱨlirining yenida ɵzüm yalƣuz ⱪalƣaqⱪa, bax ǝmirlǝrdin biri Mikail manga yardǝm ⱪilƣili kǝldi» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: — «lekin bax ǝmirlǝrdin biri Mikail manga yardǝm ⱪilƣili kǝldi. Mǝn uni Pars padixaⱨlirining ixlirini bir tǝrǝp ⱪilixⱪa ⱪaldurdum». «bax ǝmirlǝr» — muxu yǝrdǝ Hudaning yuⱪiri mǝrtiwilik pǝrixtilirini kɵrsǝtsǝ kerǝk («Yǝⱨ.» 9-ayǝtni kɵrüng).

10:21 «ⱨǝⱪiⱪǝtning kitabi» — Muⱪǝddǝs Kitabni kɵrsitidu. Xu qaƣdiki «ⱨǝⱪiⱪǝtning kitabi» Daniyal pǝyƣǝmbǝrning dǝwridin ilgiri barliⱪ nazil ⱪilinƣan Tǝwrat ⱪisimliridin tǝrkib tapⱪan, ǝlwǝttǝ. «silǝrning ǝmiringlar Mikail» — bu sɵz Mikail bax pǝrixtining Israilƣa alayitǝn mǝs’ul bolƣanliⱪini ayan ⱪilidu.