□17:1 «Ⱪadir Tǝngri» — ibraniy tilida «Əl-Xadday». «Xadday» degǝn sɵz bǝlkim «mürǝ» degǝn mǝnidiki sɵzdin qiⱪⱪan — xuning bilǝn «xadday» «mǝn yɵlǝngǝn mürǝm» degǝndǝk yeⱪimliⱪ mǝnini bildüridu. «Mening aldimda mengip» — Hudaƣa etiⱪad ⱪilƣuqilarƣa Hudaning tǝyyarliƣan bir yoli bar, ular uningda mengixi kerǝk. Demǝk, etiⱪadqilar «Huda meni kɵrüp turidu, wijdanim boyiqǝ mengixim kerǝk» degǝn uⱪumda yaxaydu.
■17:2 Yar. 12:2; 13:16; 15:5, 18; Mis. 2:24; 6:4; Law. 26:42.
□17:4 «mana, Mening ǝⱨdǝm sǝn bilǝn tüzülgǝndur: —» — yaki «mana, Mǝn sǝn bilǝn tüzgǝn ǝⱨdǝm xudur: -».
□17:5 «Ibraⱨim» — ibraniy tilida «Awraⱨam». Buning mǝnisi «nurƣun ǝwladlirining atisi» yaki «kɵpligǝn hǝlⱪlǝrning atisi».
□17:10 «Mǝn sǝn bilǝn...» — ibraniy tilida «Mǝn silǝr bilǝn...». Bu «silǝr» Ibraⱨim wǝ barliⱪ ɵyidiki adǝmlǝrni kɵrsitixi kerǝk.
□17:15 «Saray» — mǝnisi «mening mǝlikǝm». Lekin «Saraⱨ» bolsa pǝⱪǝt «mǝlikǝ» degǝn mǝnidǝ. Buning ǝⱨmiyiti bǝlkim xuki, xu qaƣdin baxlap Saraⱨ pǝⱪǝt Ibraⱨim ɵzigila «mǝlikǝ» bolupla ⱪalmay, bǝlki Huda aldidimu etiⱪadi tüpǝylidin «mǝlikǝ» dǝp ⱨesablinidu («Ibr.» 11:11ni kɵrüng).
□17:16 «... u ǝl-millǝtlǝrning anisi bolidu» — Saraⱨdin bolƣan xu ǝl-millǝtlǝr «Yǝⱨuda», «Israil» (on ⱪǝbilǝ) wǝ «Edom» bolidu. On ⱪǝbilǝ sürgün bolƣandin keyin ulardin ⱨazirⱪi birnǝqqǝ millǝt xǝkillǝngǝn boluxi mumkin.
□17:17 «Ibraⱨim ... külüp kǝtti» — Ibraⱨim yǝnǝ ɵzini yǝrgǝ etip düm yetip külüp kǝtti ibraⱨimning külgǝnliki bǝlkim yerim ixǝnq, yerim ixǝnqsizliktin, yerim gumandin, yerim huxalliⱪtin bolsa kerǝk. Lekin «Rim.» 4:17-21dǝ deyilgǝnlǝr boyiqǝ, Ibraⱨim tezla toluⱪ ixǝnqkǝ kǝldi. Uning bolƣusi oƣli «Isⱨaⱪ»ning ismining mǝnisi «külkǝ»dur.
□17:18 «Ismail Sening aldingda yaxisa idi!» — Mǝnisi, bǝlkim, «Ismail sǝn Hudaning bǝht-bǝrikitigǝ erixsun!» degǝndǝktur. Heli roxǝnki, Ibraⱨim muxu waⱪitⱪiqǝ Ismailni Huda wǝdǝ ⱪilƣan oƣlum, dǝp ümid ⱪilip kǝlgǝnidi.
□17:19 «Isⱨaⱪ» — mǝnisi «külkǝ».
■17:19 Yar. 18:10; 21:2.
□17:20 «uluƣ bir hǝlⱪ» — bu ǝrǝblǝrdur.