1 Na hetpris ia hulenia a Stiven, “Na polea kamahi kua dia ta papadeho vona, e matoto?” 2  Stt 12.1.A Stiven ki kolia kana hulea ki tani barae, “Habu tazigu kamani habu tamagu, miu longoriau! Na glori ke Vuvu e bele ni tubudolu a Abraham kilangata kua ia e ba vovona ni Mesapotamia, muri kini vano mia ni Haran. 3 A Vuvu ki tani barae vona, ‘Vatia ka kantri kamana ka manumanu nu vano kara garigari katiu kua hau kata vatunga ni niho.’ 4  Stt 11.31; Stt 12.4.Pale, ia vatia na garigari ke vuni Kaldia ki vano mia ni Haran. Muri a tamana ti mate, a Vuvu ia geria ia mai kara garigari kua miu ta mimia vona meni. 5  Stt 12.7; 13.15; 15.18; 17.8.Na palaka kua beta matoto ni vala kana goloa katiu vona, beta ve ni vala dihura garigari pitu vona. Palaka a Vuvu e mapamapa vona ki tania vona habuka da ia kamani habu tubuna ba muri, da dia ta pelea garigari kua ki kadia, kilaka kua a Abraham ma beta tuna vona. 6  Stt 15.13-14.A Vuvu ki tani barae vona, ‘Habu kapupu, da dia ta mia na kantri kana manumanu motu, da dia ta karabusianga dia ka kara vora vetanga ki katu zahata ni dia voa na krismas e 400.’ 7  Kis 3.12.A Vuvu ki tani barae ve vona, ‘Palaka da ta koto kara manumanu na kantri kena dia ta vora vetanga vona, ba muri hau da ta pele mulehidia dia ta gotala na kantri kena, dia ta mai lotu ni niau na malala kua.’ 8  Stt 17.10-14; Stt 21.2-4; Stt 25.26; Stt 29.31—35.18.Pale, a Vuvu ia tania ni Abraham habuka kete vavatomutomu kapirupiru tamomohane kete makia habuka ia e katia kontrak kamani Vuvu. Pale, kamana a Aisak tuni Abraham ti valohua, ia guru habuka wik katiu ti kakava, ia vatomutomuhia. A Aisak, tuna a Jekop, a Jekop habu tutuna e 12 kua dia na habu tubudolu kua.

9  Stt 37.11; Stt 37.28; Stt 39.2, 21.Palaka na vuna kua habu tubudolu dia ta hahada potia a Iosep, dia ta salinia a Iosep habuka vora vetanga na manumanu taza. Nuhu kua dia ta pelea kini vano kiri Isip. Palaka a Vuvu beta ni vati vetania a Iosep. 10  Stt 41.39-41.Ia kini vaikoli kirina kini vahozovia kana bizea laveve. Ia vala lohoihoia kemi matoto ni Iosep kubarae ki katia na king ke vuni Isip ki kulina matoto kiri Iosep, kubarae ia taruhia a Iosep ia kara Praim Minista ni Isip ki hada na kantri a Isip laveve ia mai ve e hada ve na ruma kapou kana king.

11  Stt 42.1-2.Pale na vitolo kapou ia bele na malala laveve ni Isip kamani Kenan, vitolo kapou matoto ki bele kiri habu tubudolu, dia ka luga bizea kapou matoto. 12 Kamana a Jekop ki longoria habuka na plaua vona rae ni Isip, ia geria habu tubudolu dia kata vano kiri Isip. Kilaka kua, ia dia te varivuvunia kadia vanoa kiri Isip. 13  Stt 45.1; Stt 45.16.Dia te vamule boto ruana ve, ia a Iosep ti kalohulohunia ni dia habuka ia azei matoto, pale, a king kini lala horuhoru na famili ke Iosep. 14  Stt 45.9-10, 17-18; Stt 46.27.Muri na kua a Iosep ia geu kiri tamana a Jekop, kamana kana famili laveve, kadia naba e 75. 15  Stt 46.1-7; Stt 49.33.Pale, a Jekop ia ziho kiri Isip. A Jekop kamani habu tubudolu, dia ta varimateai ni Isip. 16  Stt 23.3-16; 33.19; 50.7-13; Jos 24.32.Podadia laveve e pele muleha ki mai tavuanga na taon a Sekem na poloka matmat kena a Abraham e kadea ni habu tutuni Hamor na moni silva.

17  Kis 1.7-8.Tania na dama kua a Vuvu keteni vaporihia kana kontrak kua ia e katia kamani Abraham ti kokozoho, na naba na kana manumanu ve ni Isip dia te luluba matoto ve. 18 Pale, ba muri na kaka motu katiu ti kara king ni Isip, kini beta ni lala a Iosep. 19  Kis 1.10-11; Kis 1.22.King kua e kati zahatia matoto na kadolu manumanu ki ditaduria matoto habu tubudolu, na vuna e geridia dia kata varaga habu tutudia kua dia ba valohulohu dia na vali matehidia. 20  Kis 2.2.Kilaka kena ve a Moses ia e valohua ve, ki kapiru mata muli, a Vuvu ki kulina kirina. Dia ka hada poto vona na poloka ruma ke tamana na lingabo tolu. 21  Kis 2.3-10.Ba muri dia ta taru gotalania, na tuni king tavine ia pelea kini pata kara tuna. 22 Dia ka sikulnia a Moses na save laveve ke vuni Isip ia ki lala kete kakatia galanga kapopou ki lala kete vala polea matuha.

23  Kis 2.11-15.Tania kana krismas ti vano kini 40, ia lohoia kete balahea kana manumanu a vuni Israel. 24 Ia hadavia katiu ni dia na kaka bukuni Isip e huhubia, ia vano kodonia vineka kua, ia hubi matehia na kaka bukuni Isip kua. 25 A Moses e katia goloa kua ki lohoia habuka kana manumanu dia kata lohoi lala habuka a Vuvu e geria kete vaikoli kiridia, palaka kana manumanu beta dia na hada lala. 26 Ti dama mule, a Moses e pe paria na kaka Israel rua hiro ta vavarihubi. Ia parakilania kete talotalo ki tani barae ni hiro, ‘Mo ta varitazini kua; e kuziha mo kene vavarihubi mule?’ 27 Palaka na kaka kua e huhubia ruana kua, e bara katia a Moses ki tani barae kirina, ‘Azei ti taruhiho kunu kara kahita paraha koto popole ni hita? 28 Koto hubi matehiau habuka kua tu hubi matehia na kaka Isip kena ngora?’ 29  Kis 18.3-4.Tania a Moses ki longo baraenia, ia hava kiri Midian, kini mia balika kaka karukaruanga ia lahi kini taruhia tuna rua.

30  Kis 3.1-10.Krismas e 40 vano ki kakava, na engel ia bele ni Moses na poloka haroho e kalakala na hai kote na poloka deset kozoho na potuna a Sainai. 31 Kamana a Moses ki hadavia na goloa kua, ia ki lohoi tori matoto na goloa kua e hadavia. Tania ki vahere vano kozoho kete hada kemikemihia, ia longoria na Paraha e tani barae, 32 ‘Hau na Vuvu ke habu kapupu, na Vuvu ke Abraham, kamani Aisak hiro a Jekop.’ A Moses ki kuahi matoto livuhana ki vavani, ki kuahi keteni vahada matana. 33 Pale, na Paraha ia tania vona, ‘Hulia ka sadel; na palaka kena tu mamadi vona, ia ti garigari tumonga. 34 Hau kava te hadavia na moge zahazaha kua e kakatua na kagu manumanu ni Isip. Kava te longoria kadia halohoa kene ziho kata vagotalani mulehidia na karabus. Mai, kata geri mulehiho nu vano kiri Isip.’

35  Kis 2.14.A Moses kua hau ta popole vona, ia ia za kua dia ta pole katia dia ka tani barae kirina, ‘Azei ti taruhiho kunu kara kahita paraha koto popole ni hita?’ Ia za a Vuvu ti geria kete kara kadia paraha ni hada ni dia ni peledia dia na gotala na karabus. Na engel kua e bele vona na haroho kua e kalakala na hai kote, ia e kodonia. 36  Kis 7.3; Kis 14.21; Nam 14.33.Ia peledia gotala ni Isip ki katia mirakel kapopou luba ni Isip, ia mai ni Retsi, ia mai na krismas e 40 na poloka deset. 37  Lo 18.15-18.Ia a Moses ngana za kua e tani barae ni vuni Israel, ‘A Vuvu da e geria kana profet katiu balika hau, da e makia na pidaka miu mule.’ 38  Kis 19.1—20.17; Lo 5.1-33.Ia, ia za kua e kamana manumanu bukuni Israel dia ka lupu na poloka deset. Ia e kamani habu tubudolu kamana engel kua e pole kamana na potuna Sainai, a Vuvu ki vala vona na polea kua kete vala mahuria, ia kete vala polea kua ni mai ni dolu.

39 Palaka habu tubudolu beta matoto ni kulidia dia kata longoria kana polea. Dia te pala katia dia kene vala lamadia kirina, kini kukulidia dia keteni vavamule kiri Isip. 40  Kis 32.1.Dia ta tania ni Aron, ‘Katia kahita vuvu katiu kua kete vavamuga ni hita. Na vuna ti beta hita ne lala nazia ti bele kiri Moses, na kaka kua e pelehita ka gotala ni Isip!’ 41  Kis 32.2-6.Kilangata kena ia kua dia te katia hanunuka bulmakau kote. Dia ta vala opa na hanunuka bulmakau kua dia kene paparau dia kene vavazahenia na hizana goloa kua dia mule ta katia. 42  Amo 5.25-27.Palaka a Vuvu ia vala lamana kiridia kini zuka tapunidia dia kene lolotu na voro kamana lingabo ia mai na vitovito kamahi ve. Kubarae na polea kua e vapolunganga na poloka buk kana profet kamahi ia e tani barae, ‘Miu vuni Israel kilaka kua miu ta mia krismas e 40 na poloka deset, miu ka hubi matehia na bulmakau kamana sipsip miu ka opa vona, miu ta vavala opa kamahi kena ni niau, ai? Beta matoto! 43 Miu, na haus sel kena miu ta luluga miu ka lolotu vona, beta ni kagu, ia na haus sel kana vuvu a Molek. Miu ka luluga ve na hanunuka vitovito, kana kamiu vuvu vairukuruku kua a Refan. Ia na hanunukudia kena miu te katia miu kene lolotu ni dia. Kubarae, Hau da ta vaikali kamamiu ka gerimiu miu ka vano mia na garigari kua e pe livutia a Babilon.’

44  Kis 25.9, 40.Kilaka kua habu tubudolu kua dia ta mimia na poloka deset, ia na kadia haus sel ke Vuvu vona. Na haus sel kua, ia e vatunga habuka a Vuvu e mimia kamadia. Kilaka kua dia ta habatia na haus sel kua, dia ta haba muria matoto na hanunuka ruma kua a Vuvu e vatunga ni Moses. 45  Jos 3.14-17.Ba muri, habu tubudolu dia ta pelea na haus sel kua kamadia, a Josua ki vamuga ni dia, dia ka pelea garigari kana manumanu motu. A Vuvu e vaibura manumanu bukuna kantri kamahi kua dia ka pelea. Dia ka vamadiria na haus sel kua na garigari kua ki maimai ki paria na taem ke Devit, 46  2 Sml 7.1-16; 1 Sto 17.1-14.na kaka kua a Vuvu e lala kete kekemi matoto kirina. A Devit ia ki hulenia a Vuvu habuka kete longo ia ni habatia na ruma kemi katiu kua na habu tubuni Jekop dia kata lolotu ni Vuvu vona. 47  1 Kin 6.1-38; 2 Sto 3.1-17.Palaka ba muri a Solomon ia ti habatia na ruma ke Vuvu.

48 Palaka, a Vuvu kua ia e heta matoto beta ni lala kete mimia na ruma kua manumanu dia ta hahabatia. Habuka kua na polea kana profet e tania, 49  Ais 66.1-2.‘Na lagato ia na kagu sia king, na vulovulo ia na palaka ta tataruhia kabegu vona. Kubarae, na ruma zia da miu ta habatia kagu? Na palaka kakei hau kata hivu vona? 50 Karae beta hau mule na katia goloa laveve kua?’ ”

51  Ais 63.10.A Stiven ki tani barae na kaunsil kamahi kua, “Miu manumanu kua miu ta manumanuna bikhet. Polokomiu kamana kamiu lohoihoia ti zobo habuka nuhu kua beta dia na lala a Vuvu. Talingamiu ti zobo kini beta miu ne lala miu kata lolongoria na polea ke Vuvu. Dama laveve miu ta gala miu ka papala katia na polea kana Vule Tumonga, habuki habu tubumiu kua varira. 52 Profet kakei varira kua beta habu tubumiu dia na gala zahazaha vona? Beta matoto! Dia ta hubi matehia nuhu kua dia tatani kakava habuka, Na Kakanaka Moge Mahoto da e mai. Na kaka kua ia kava ti mai, miu mule miu kene taruhia na limana hana vagi kamahi miu kene hubi matehia. 53 Miu kua, miu ta pelea na lo na limana engel kamahi, palaka beta miu na mumuri na lo kena.”

54 Kamana na kaunsil kamahi dia ka longo baraenia polea ke Stiven, magalidia ki varithi matoto kirina dia ka hara taduria hazedia kirina. 55 Palaka a Stiven, e vonu na Vule Tumonga, ia tunga vatada kara lagato ia hadavia na glori ke Vuvu, ki hadavia ve a Iesus e mamadi na maroroni limani Vuvu. 56 A Stiven ki tani barae, “Hadavia, ta hada na lagato e ngapa na Tuna Kaka ki mamadi na maroroni limani Vuvu.”

57 Tania ki tani barae, dia ta goe kapopou matoto dia ka taba porotia talingadia, dia ta rovo vano kirina, 58 dia ta paho taduria dia ta harehia gotala na taon dia ta lubia na kedo. Na manumanu kua muga dia ta papadea polea kiri Stiven, dia ta taruhia kadia kolos kamahi kozoho na kabena kaka huluvahu katiu hizana a Sol. 59 Dia ta lulubia, a Stiven ia ki lolotu ki tatani barae, “Paraha, Iesus, pelea vulegu.” 60 Pale, ia dua padonia tutura ki goe kapou matoto ki tani barae, “Paraha, tabarae nu kolia moge zaha kua dia ta katia.” Kamana ki tani barae, ia mate.