1 Naꞌikiꞌi naa koshan Paulnao dobatan atii Derbe iti, udaunaꞌan Lystra iti. Lystra ii kainaꞌa mishidaꞌo daonaiora mashaapan, Timothy kiaꞌo uꞌuu. Udaro Jewaba naꞌiki mishidaꞌo kapam oroo. Udaru, Greek paꞌan uruu. 2 Ipai mishidainao Lystra iainao naꞌiki Iconium iainao kida, kaiman paꞌidiwaru ĩparadan Timothy dauꞌan. 3 Paul naꞌakaꞌazon Timothy kakuwaapatinaꞌo nii patuma. Mazan ipai Jewnao mashaapainao naꞌii aitapanii Timothy daru aonaa Jew mani. Uruu idi Paul choota-kidan* choota-kidan: Putukapa ‘chootin-karu’ dauaꞌo, kaarita tokon ii, Parada-karu Mashaꞌapannaada-kinao diꞌii. Timothy kakinaorii kawanaꞌati Moses taaniaz Jewnao ati. 4 Uruu daunaꞌan ĩmakon naa naꞌiki ĩkakuwaapatinan naa mishidainao ati donoi kida kawanaꞌati. Kaiman-daun ĩkowaadan kakinaorii kida dauꞌan, tawuruꞌu Jerusalem iaꞌoraz apostlenao, naꞌiki choochi zowaunaanao aipaniaz ipai mishidainao kida izoꞌatin. 5 Uruu idi tuukii mishidainao maꞌozakadan pamishidan naꞌiki kadiman kapam ĩiribainan.

6 Uruu daunaꞌan ĩmakon naa koshan. Mazan sariapa ĩdobatan Phrygia naꞌiki Galatia Baara an. Ushaꞌapanum kauꞌan aonaa Kaimanaꞌo Doronaa kashaapan ĩkakuwaapan Asia Baara ii aka. 7 Naꞌikiꞌo ĩdobatan atii ĩkaawan Mysia Baara sakadin-kizi iti. Naꞌikiꞌo ĩtiwaan pamakon Bithynia Baara iti. Mazan Kaimanaꞌo Doronaa, Jesus diꞌikiꞌo, mashaatan koshan ĩdyaun, aonaa turuu ĩkakuwaapan naꞌiiꞌaka. 8 Uruu idi ĩdobatan naa sariapa Mysia Baara an, atii ĩkaawan wiizai Troas iti, paran danoma iaꞌoraz. 9 Uruu marutan idaꞌa Paul tukapan pazandaꞌawun ii Macedonia san kadishitapan baza itinapu naꞌiki tuukii upishaan Paul marii kizi utaraukan pawiizi ati. Kaikapaꞌa wuruꞌu pidan kianuz: “Puwaꞌati daꞌatiꞌi Macedonia ati, tuukii waaipan pukaminkaꞌutan waunao!” 10 Paul kowaadan daunaꞌan pazandaꞌawun, uruꞌu naa waminziiwaꞌakan naa. Ushaꞌapanum kauꞌan waaitapa Tominkaru aipan wanaꞌakan Kaimanaꞌo Kuwai Macedonia Baara sannao diꞌiti.† Troas iki Luke baokopatinan Paulnao tuma. Uruu Luke saadanii wuruꞌu diꞌoraz kaaritaꞌa. Uruu idi mashaꞌapakiaka watukapan verse 10 idaꞌa “wa” oo “waunao” kaiwaa-kao.

11 Wazaamatan daunaꞌan kanawa Troas iki, wamakon naa. Uruu dono wasookadin-kida-kao Samothrace ii. Baꞌoran kamoo wadobatan naa koshan atii wakaawan Neapolis iti, Macedonia Baara sakadin-kizi iaꞌoraz. 12 Udaunaꞌan wadobatan Macedonia Baara an wakidiba idaꞌan, atii wakaawan umanawunuꞌo donoi, Philipi iti. Naꞌiki uruu wiizai diꞌii, Rome ikiinao pidannao kazowautapaꞌo naꞌii. Iriba kamoo wanaꞌiipaꞌakan pidannao tuma.

13 Sookapa-karu Kamoon dono, wamakonkan donoi dawun ii, waꞌozi danoma itinapu. Waaipan watukapan naꞌiam Jewnao toriinpauzon. Waikoda zunnao kasabaꞌukinpan toriinpaꞌanainao Tominkaru ati. Uruu idi naꞌiaꞌa naa wasakanatan, naꞌiki wakakuwaapan naa ĩꞌati. 14 Kainaꞌa zunaaba abatapainao biiꞌi, Lydia kiaꞌo oꞌuu, Thyatira ikiꞌo owaꞌatin. Oroo selliipauzo kawinipinaꞌo kamicha mada kida. Naꞌiki oroo toriinpauzo Tominkaru ati. Uruu dono kaimanaiman Tominkaru daꞌatan onyukunuu, ozaamata kizi ipai wuruꞌu Paul kuwaa kidaz panyukunuu iti. 15 Naꞌiki uruu dono oroo, naꞌiki ipai pidannao mashaapainao otuma odapu ii chikaawunuinan. Ochikaawunuinan daunaꞌan, onaꞌakan waunao padapu iti. Okian waꞌati, “Õaipan usookadinankan õdapu ii. Umishidan an wuruꞌu õmishidanuz naa Naobanai Jesus, umakon nii õdapu iti,” okian. Atii mishi onaꞌapatan wanyukunuu. Uruu idi wamakon odapu iti.

16 Baudaꞌapa kamoo, wamakopan puꞌu toriinapa-kizai iti, waikodapan poitoruiaba. Oroo oiaꞌo doronai zaamatapanii. Uruu aipan ati oaitapa pakowaadapan kanomaꞌo nii shaꞌapan pidan ati diinaꞌitiꞌi. Dobata puraata oikodan panaobanaanao ati pakowaadapan idaꞌan naꞌapa kidaꞌo aimaakan. 17 Karikaonan odaꞌanapatinan waunao naꞌiki okadakoinpan kaikapaꞌa: “Diꞌoraz daonaioranaouꞌu, ĩnao mishiꞌoraz naꞌiki umanawunuꞌo Tominkaru poitorunao, ĩkowaadapan unao ati naꞌapam nii kazannaatin-karu oiaꞌo ai.” 18 Iriba kamoo wuruꞌu onaꞌapainapanuz wadawuꞌati atii Paul kashadinan. Sariapa utanawatinan oꞌidiꞌiti naꞌiki ukian oiaꞌo doronai ati, “Jesus Christ maꞌozakan idaꞌan õkian, pukodita oꞌidiꞌiki.” Sariapa mishi oiaꞌo doronai koditaꞌakan oꞌai.

19 Aizii onaobanaanao wuruꞌu kaiwaapainaouz oroo aitapaꞌakan naa wuruꞌu oiaꞌo doronai soꞌotaꞌaka-kaoaz naa oꞌai naꞌiki ĩaitapa aonaꞌo niꞌi naa powaꞌa paikodan puraata oꞌidaꞌan. Uruu idi tuukii ĩtoꞌoran, sariapa ĩzaamatan Paul naꞌiki Silas, naꞌiki ĩkozootan naa ĩdyaun kootowapa-kizai iti. 20 Naꞌiki ĩdyuudan naa ĩkadishitan Rome ikiꞌo naobanainao kanaapu iti. Naꞌiaꞌa naa ĩkaakapaan ĩdyaun kaikapaꞌa: “Diꞌoraz daonaioranaouꞌu Jewnao. Aonaa ĩkaimanan, ĩtomapan dikauda kidaꞌo aimaakan ipai pidannao ati daꞌanaꞌa wawiizi an kida. 21 Ĩkowaadapan panaꞌa kidaꞌo kakinaorii wakakinaorinaa ai. Waunao Rome diꞌitiꞌo wazaamatinpan naꞌiki waizoꞌati ipai Rome iki kidaꞌo kakinaorii, uruu idi aonaa turuu wadaꞌanan wuruꞌu ĩnao kaduz kidaz,” ĩkiainan. 22 Udaunaꞌan ipai baokopa pidannao toꞌoraꞌakan naa Paulnao ati naꞌiki ĩzowiautapaꞌakan naa ĩdyaun. Sariapa naobanainao dyuudan soldyaanao zaamatan Paulnao, naꞌiki ĩdyuudan ĩkuzuuan ĩkamichan, naꞌiki marii kizi ĩbaꞌizii-kao tuukii. 23 Uruu idi soldyaanao baꞌizian ĩdyaun tuukii, tuukii. Uruu daunaꞌan ĩnaꞌakan naa ĩdyaun taraa-kizai iti, naꞌiki ĩdyuudan naa taraa-kizai taapiki taratan ĩdyaun naꞌiki udadarada kizi paniinom kaimanaiman. 24 Padyuuda-kao kawanaꞌati, taraa-kizai taapiki kabootan naa ĩdyaun taraa-kizai nazo iti, uzikonuꞌiaꞌo diꞌii umuudan ĩdyaun. Naꞌiaꞌa naa umuudan ĩtabaꞌu kida udaruꞌo naꞌiki kimishaꞌo atamun kida sakoda iti.

25 Tomun-zikon dono Paul naꞌiki Silas toriinpan naꞌiki ĩkunuitinan Tominkaru ati. Ipai baꞌoran taratapa-kariwainao pidannao abatapan ĩdyaun. 26 Udaunaꞌan mashaꞌapakiaka imiꞌi baara nakainaꞌakan tuukii, ipai unakaaꞌakan taraa-kizai dapunaa. Uruu idi sariapa taraa-kizai paniinomizinaa kida daꞌatinaꞌakan kaiman-daun. Naꞌiki ipai chain wuruꞌu taraa-kariwainao watudapa-kinao kidaz buzuutinaꞌakan. 27 Sariapa taraa-kizai taapiki pokodaꞌakan naa. Utukapa ipai paniinom kida daꞌatinapa paꞌidiwaru, tuukii utariaꞌakan naꞌiki uꞌitiiman ipaiꞌi naa taraapa-kariwainao kida kidoopaꞌakan. Uruu idi uzaamataꞌakan naa pamarian zaꞌabaꞌi uzowiinaꞌakaꞌazon naa. 28 Mazan Paul kadakoꞌokan uꞌati diiwaꞌo idaꞌan. “Aonaa puzowiinaꞌanaꞌa, kainaꞌa ipai daunuudaꞌu waunao!” ukian uꞌati.

29 Sariapa taraa-kizai taapiki dyuudan lamp naꞌaka-kao paꞌidaꞌati. Udaunaꞌan uwaꞌatin Paulnao idaꞌati panaka-nakaan biiꞌi, naꞌiki ukodoruꞌukan Paulnao kanaapu iti. 30 Udaunaꞌan ukodita-kidaꞌakan naa ĩdyaun. Naꞌiki sariapa upishaan ĩdyaun kaikapaꞌa. “Naꞌapa dii õshaꞌapatinan õkazannaatin-kinaa nii õꞌoian ai?”

31 Ĩdakoꞌatin uparadan kaikapaꞌa: “Pumishida Naobanai Jesus dauaꞌo kuwai, uruu idaꞌanaꞌo nii pugaru naꞌiki ipai pudapu iainao pidannao kazannaatinan.” 32 Udaunaꞌan Paul naꞌiki Silas kakuwaapan naa ĩkowaadan Kaimanaꞌo Kuwai Naobanai Jesus dauꞌu taraa-kizai taapiki ati, naꞌiki ipai pidannao mashaapainao kida udapu ii, ipai ĩabatan wuruꞌu kaimanaꞌoraz kuwai. 33 Naꞌapain uruu wamarutan idaꞌa taraa-kizai taapiki chikaan naa baꞌizi-daun kida Paulnao mada idaꞌa kidaꞌoraz. Uruu marutan idaꞌa ipai daunuudaꞌu ĩchikaawunuinan. 34 Udaunaꞌan taraa-kizai taapiki naꞌakan naa Paulnao padapu nazo iti naꞌiki utaan naa ĩwanyukunuu nii. Uruu dono tuukii taraa-kizai taapiki naꞌiki wuruꞌu udapu iainaouz pidannao konaukian pazaamatan idi Tominkaru panaobanaa nii.

35 Chaapiꞌikiꞌi naa Rome ikiꞌo naobanainao dyuudan naa paminkaꞌunao naꞌakan paparadan taraa-kizai taapiki diꞌiti kaikapaꞌa: “Pubuzuutaꞌa naa naꞌiki pukodita-kidaꞌa naa wuruꞌu daonaioranaouz naꞌiki marinaꞌa naa ĩmakon,” kiaꞌo wuruꞌu ĩdyuudanuz paparadan. 36 Parada-karu kowaada-kao daunaꞌan uꞌati ukian naa Paulnao ati, “Rome ikiꞌo naobanaanao dyuudan paparadan õꞌati diꞌoraz paminkaꞌunao idaꞌan. Ĩaipan naa õkodita-kidan unao taraa-kizai iki, aonaa kizi upatakaꞌuta-kao powaꞌa. Ukauꞌan umakoꞌo naa mashaudaꞌu diꞌikiꞌi,” ukian ĩꞌati.

37 Mazan Paul kian dyuuda-kariwainao pidannao ati, “Aonaa kanom ĩikodan dikaudaꞌo nii aimaakan washaꞌapatan. Waunao Rome diꞌitiꞌo kapam wazaamatinpan, ukauꞌan naꞌapaꞌo kapam waunao Rome sannao kawan. Mazan kandii nii mooko ĩbaꞌizii-kidan waunao madiwautapaka ipai pidannao awun zaꞌa? Naꞌiki kandii nii ĩkaboota-kidan waunao taraa-kizai iti? Aizii kandii nii ĩaipan padyuudan waunao mashaudaꞌu? Aonaa turuu ĩkodita-kidan waunao mashaudaꞌu. Marii mishiꞌoraiman ĩwaꞌatin daꞌatiꞌi ĩkodita-kidanaka kizi waunao.”

38 Udaunaꞌan dyuuda-kariwainao pidannao kiwan naa Rome ikiꞌo naobanainao diꞌiti. Aizii ĩkaawan naꞌiti ĩkowaadan naa ĩꞌati ipai Paulnao paradan. Aizii ĩabatan idi wuruꞌu Paulnao kianuz, Rome diꞌitiꞌo kapam ĩzaamatinpan, tuukii ĩtarian. 39 Uruu idi sariapa ĩwaꞌatin Paulnao idaꞌati naꞌiki ĩkian ĩꞌati, “Tuukii wanyukunuu kashaꞌoran waꞌantamikita-kidan idi unao kaikapaꞌa,” ĩkian. Udaunaꞌan ĩkodita-kidan naa Paulnao taraa-kizai nazo iki. Naꞌiki ĩkian ĩꞌati, “Aizii turuaꞌa naa umakon diꞌoraz donoi diꞌikiꞌi.” 40 Mazan Paul naꞌiki Silas makon sariapa Lydia dapu iti. Naꞌii zii ĩkakuwaapatinaꞌakan, ĩmaꞌozakadan mishidainao kida nyukunuu powaꞌa zii. Uruu daunaꞌan ĩmakon naa uruu donoi iki.