19
Naiꞌ Paulus anfani nteniꞌ neu kota Efesus
1 Oras naiꞌ Apolos nbi kota Korintus et propinsi Akaya feꞌ, naiꞌ Paulus annao nfuun kuan ein abitan aꞌtoeꞌf ein. Rarit in ntea kota Efesus. Anbi naan, in nateef nok tuaf fauk reꞌ npirsain nrarin neun Usif Yesus.
2 Onaim in nataan sin am nak, “Aok-bian arki! Anbi neno reꞌ hi mpirsai meu Usif Yesus, hi mtoup In Asmaan Akniunꞌ ee, aiꞌ kaah?”
Sin natahan am nak, “Kaah fa, tua! Hai ka mneen miit fa feꞌ, nak Uisneno nmuiꞌ Asmanaf on reꞌ naan, tua.”
3 Rarit naiꞌ Paulus nataan anteniꞌ sin am nak, “Karu on naan ate, sin nasrain ki neik sraniꞌ mee?”
Onaim sin natahan am nak, “Sin nasrain kai, npaek naiꞌ Yohanis in asranit, tua.”
4 Onaim naiꞌ Paulus nak, “Amneen feꞌ! Naiꞌ Yohanis nasrain atoniꞌ he njair tanar nak, sin nasnasab sin tuak ein naꞌko sin saant ein, ma ntebi nfanin he natuin Uisneno In raan amneot. Mes mimnau! Neno-neno, in es neikn on nanoniꞌ too Israꞌel nak, sin ro he npirsain neu Naiꞌ Yesus, Tuaf reꞌ Uisneno of he nreek Ee neem.”✡ Naiꞌ Mateos 3:11, Naiꞌ Markus 1:4, 7—8, Naiꞌ Lukas 3:4,16, Naiꞌ Yohanis 1:26-27
5 Annenan on naan ate, sin ntotin he in nasrain sin, he sin ntaman njarin Usif Yesus Iin na. 6 Rarit oras naiꞌ Paulus antao in aꞌniman neu sin ma nꞌonen ate, sin ntoup Uisneno In Asmaan Akninuꞌ. Onaim sin nmurai naꞌuab ein neikin uabaꞌ ꞌtetaꞌ reꞌ sin ka nahiin je fa feꞌ. Ma Uisneno npaek sin he natoon saaꞌ reꞌ of he njair. 7 Sin nabu-bua, tuaf boꞌes am nua.
Uisneno npaek naiꞌ Paulus anbi kota Efesus
8 Oras naiꞌ Paulus natua nbi kota Efesus, in biasa ntaam neu atoin Yahudis sin uim onen, ma nanoniꞌ sin ntea namnuut anmatoom nok Uisneno In Aprenat. In naꞌuab ka naꞌkoroꞌ fa saaꞌ es. In nmoeꞌ on naan, tar antea funan teun. 9 Mes anmuiꞌ tuaf reꞌ ka ntoup fa noniꞌ naan, onaim sin nraabn ee. Sin nhuitaꞌ atoniꞌ anbi bare naan, he sin kaisaꞌ natuin Usif Yesus In Raan Aꞌhonis. Nok rasi naan, naiꞌ Paulus nok apirsait ein nasaitan uim onen naan. Rarit sin nnao nabuan anbin umi skoor es. Uim tuaf skoor naan, kaan ee naiꞌ Tiranus. 10 Naiꞌ Paulus nanoniꞌ sin Usif Yesus In Rais Reko, tar antea toon nua. Onaim too mfaun ein abitan propinsi Asia nfuun am nateef, sin nneen anrair Usif Yesus In Rais Reko. Anenat sin, esan reꞌ atoin Yahudis, ma atoniꞌ ꞌtetaꞌ amsaꞌ.
Naiꞌ Sakewa in aanh ein
11 Oras naan, Uisneno nfee kuasat neu naiꞌ Paulus, he nmoeꞌ rais sanmakat humaꞌ-humaꞌ. 12 Taretaꞌ, on reꞌ karu atoniꞌ ntoti ntahan naiꞌ Paulus in aꞌpiruꞌ, aiꞌ in aꞌfutuꞌ, ma sin ntao bareꞌ naan neu ameent ein, onaim sin meens ein naan namneuk nanin. Tar niut reuꞌf ein amsaꞌ, nasaitan nain ameent ein naan.
13-14 Anbi naan, anmuiꞌ aꞌnaak pirsait Yahudi tuaf es, nok in aan moen ein, sin tuaf hiut. Aꞌnaak pirsait naan, kaan ee naiꞌ Sakewa. In aanh ein biasa nnaon neu mee-mee ma anriuꞌ napoitan niut reuꞌf ein naꞌko aniut saes ein. Sin nsobaꞌ niit he nriuꞌ niut reꞌuf, neik Usif Yesus In kanan nak, “Ho muhiin Usif Yesus reꞌ naiꞌ Paulus natoon Ee, aiꞌ kaah? Oras ia, au uprenat ko, aꞌpaek Usif Yesus In kanan ꞌak, ho mpoi nai muꞌko atoniꞌ ia!” Ma nmuiꞌ atoin ahinit Yahudi bian reꞌ nsobaꞌ he nmoꞌen on naan amsaꞌ.
15 Onaim oors es ate, naiꞌ Sakewa in aanh ein napreent ein on reꞌ naan, anmuiꞌ niut aburarut es nataah sin am nak, “Au uhiin Usif Yesus. Au uhiin naiꞌ Paulus amsaꞌ. Mes hi reꞌ ia, hi sekau ki?” 16 Rarit tua aniut-saes reꞌ naan natooꞌ reꞌuf. Rarit in nasaap ma nbeos sin imsaꞌ. In napapaꞌ sin, ma npius nain sin barun, tar antea sin naenan aafꞌ-afaꞌ naꞌko umi naan.
17 Rarit uab naan nabeon on, tar antea abitan kota Efesus nahinin ok-okeꞌ; et atoin Yahudis, ma atoniꞌ ꞌtetaꞌ msaꞌ nahinin. Onaim sekau-sekau reꞌ nneen rasi naan ate, sin namtaun ma nsanmakan. Onaim sin naꞌnaebaꞌ Usif Yesus, fin In es reꞌ anfee kuasa koꞌu neu naiꞌ Paulus. 18 Rarit apirsait feꞌun naan neman neu sin aok-bian sin reꞌ npirsain nrarin, ma nfei sin neek ein, rarit sin manakuꞌ sin saant ein. 19 Naꞌko sin reꞌ naan, anmuiꞌ atoin ahinit amfaun. Rarit sin naꞌbuaꞌ naan sin suur noinꞌ raut ma hiinf ein naan, ma nout sin nputu nmaten. Karu he tsoiꞌ suurt ein naan, sin oosk ein nabu-buan noin mutiꞌ nifu boꞌ niim.* Sin nout sin suurt ein, he njarin tanar nak, sin ka natuin anteniꞌ fa suurt ein naan sin aafk ein. Noin muit es, namnees nok tuukn es in kai je neon goes. Onaim suurt ein reꞌ sin nout sin reꞌ naan, ro maꞌoos ate rek-reko.
20 Rarit bifee-atoniꞌ naretaꞌ Uisneno In Rais Reko et fai ma manas anbi mee-mee. Onaim apirsait ein naꞌbaab ok piut. Natuin Uisneno In Kabin ma Prenat naan, antaam senan sin, tar antea sin nekak naank ein.
Taisibu anbi Efesus
21 Rarit naiꞌ Paulus nafeek he nfain neu kota Yerusalem. Mes in nroim he nnao nahuun neu propinsi Makedonia ma propinsi Akaya, rarit naꞌ in he nnao nkoon neu Yerusalem. In natenab anrair nak, “Reko nneis au ꞌnao ꞌkius apirsait ein anbi baren reꞌ ia feꞌ, fin maski on mee msaꞌ, au ro he ꞌtea kota Roma.” 22 Rarit in nreun in sobaꞌ tuaf nua, es reꞌ naiꞌ Timotius ma naiꞌ Erastus, he nnaon nahunun neun Makedonia. Mes in natua sero ꞌroo nteniꞌ anbi propinsi Asia.
23 Oras naan, rais kouꞌ goes reꞌ nmatoom nok Naiꞌ Yesus In Raan Aꞌhonis, anboor anbi kota Efesus. 24 Rasi naan in uun ii, on nai: Anbi naan, anmuiꞌ naan atuut noni tuaf es, kaan ee naiꞌ Demetrius. In biasa nmoeꞌ uim fuat aanꞌ-anaꞌ amfa-faun naꞌko noin mutiꞌ neu pah tuaf es, kaan ee bi Artemis. Natuin in mepun naan nrauk batuur, onaim in npaek ameupt ein amfau reꞌuf. Etun roit ii ntaam piut amfaun. 25 Neot es, naiꞌ Demetrius naꞌbuaꞌ naan in ameupt ein ee, ma bian anteniꞌ, rarit in naꞌuabaꞌ sin am nak, “Sin amaꞌ ma au aok-bian arki! Hi mihiin main mak hit aꞌmoink ii on reꞌ ia, natuin roit ii neem naꞌko hit mepu. 26 Mes oras ia, hit tiit tok hit matak, ma hit tneen teik hit rukik, naan naiꞌ Paulus in kakain aa. In nfuir ma nkopoꞌ too mfaun ii nak, baerꞌ ein reꞌ hit tmoeꞌ sin reꞌ ia, ka maꞌupaꞌ fa. In nak, baer fuat reꞌ hit tmoeꞌ sin reꞌ ia, suma pah tuaf ein ruum-ruum aah. Onaim ka abitan kota Efesus fa es reꞌ anmesen nenan, mes propinsi Asia nfuun am nateef annenan amsaꞌ. 27 Onaim amneen mirek-rekoꞌ! Of hit he trair saaꞌ ntein, karu too mfaun ii natuin naiꞌ Paulus sin piut? Of atoniꞌ ka neu he nsoos anteniꞌ fa hit baer fuat ein reꞌ ia. Mimnau! Oras ia, too mfaun ii naꞌbees neu hit pah tuaf bi Artemis amasat. Anbi propinsi Asia, tar antea pah-piin ii nfuun am nateef, onaim aꞌbeest ein naan neman ma naꞌbesan anbi in uim fuat uuf, es reꞌ anbi hit kota Efesus. Onaim kais-kaisaꞌ atoniꞌ ka nfairoir je fa heen, ma sin ka nromin fa he neman anteniꞌ neu bare ia!”
28 Annenan on naan ate, sin natoꞌon batuur-batuur. Rarit sin nhuun ein am nak, “Artemis, neek reko! Artemis namaas! Hai abit Efesus, miꞌnaeb Artemis!” 29 Too mfaun ein anneen sakanat naan, ma sin naen neman, tar antea kota naan naheun nok too mfaun. Sin ntakaꞌnaan ein. Onaim atoin ein anmurai nmoꞌen taisibu npeꞌ-peoꞌn ahaa ranan, tar antea kota naan in amneer koꞌu.† Kota Efesus in amneer koꞌu naan, sin npaek je he: 1) nabuan ma nakeit ein neu kota naan in urusan, 2) naꞌbaeꞌ jein drama, ma 3) naꞌbaen olaraga. Tuaf nifu boꞌ nua mnee (26.000) bisa nabuan anbin in nanan. In baran et aꞌtoꞌef Pion in uun. Rarit in he noi humaꞌ meseꞌ on reꞌ stadion saap boor es oras ia. Sin nheek naan tuaf nua, ma nheer neik sin neu bare naan. Sin kaank ein: naiꞌ Gayus ma naiꞌ Aristarkus. Atoin ein anheek sin, natuin sin nua sin reꞌ naan, naiꞌ Paulus in soob ein naꞌkon Makedonia. 30 Anneen on naan ate, naiꞌ Paulus anroim he nnao ntaam neu too ataisiubs ein naan sin atnaank ein, mes too apirsait ein anpeen ee. 31 Aꞌnaet bian naꞌkon propinsi Asia nokan nbin naan, sin nahiin narek-rekoꞌ naiꞌ Paulus. Sin nreun tuaf he natoon am nak, naiꞌ Paulus ka nabeiꞌ fa he ntaam neu too mfaun reꞌ nmoꞌen taisibu naan.
32 Anbi mneraꞌ naan, atoniꞌ nmurai naim rasi naan in uun. Bian anhunun neik haan poi nak, “On nai!” Bian nkoaꞌ ein nak, “On naan!” Te kaah, too mfaun ein naan ka nahinin fa rasi naan in aꞌnaon. Sin naen nokn ahaa. 33 Anbi bare naan, anmuiꞌ atoin Yahudis msaꞌ reꞌ nmurai namtaun. Sin teenb ii nak, kais-kaisaꞌ too mfaun ein nakuu sin nak sin es reꞌ nafuuk namonib rasi ia. Etun sin nahakeꞌ naan tuaf es antoom maat, anjair atuut hanaf neu too Yahudis sin. In kaan ee, naiꞌ Aleksander. Sin ntotin he in namneob sin nak, atoin Yahudis sin ka nahiin fa rasi naan. Rarit naiꞌ Aleksander nait in aꞌniman, he nakainaꞌ sin he naꞌteen ein. Rarit in naꞌuab he namneobaꞌ atoin Yahudis sin. 34 Mes oras sin nahinin nak, in reꞌ naan atoin Yahudis te, sin nsakanan piut am nak, “Artemis neek reko! Artemis namaas! Hai abit Efesus miꞌnaeb Artemis!” Sin nsakanan on reꞌ naan, tar jam nua.
35-36 Rarit aꞌnakaf kota Efesus anhaek ma nakainaꞌ sin am nak, “Aok-bian arki, abitan kota Efesus! Areꞌ uuf ma pah nahiin nak, hit pah tuaf bi Artemis, in amneemn ii naꞌko neon goe tunan neu kit. Onaim hit abit Efesus, es reꞌ atpairoir tarek-reokꞌ ee. Ka tiit tain fa tuaf es, nait nain hit paaꞌ naan, natuin rasi naan anjair retaꞌ nmoin piut ma areꞌ pah-pah nahinin nrarin. Onaim nansaaꞌ am es hi msakaan on naan? Maski anmuiꞌ aboot natuin sin roimk ein, mes hi kais ammoeꞌ taisibu human on reꞌ ia! 37 Hi mheer meik tua nuaꞌ ein reꞌ ia, nahuum on reꞌ sin nmoꞌen rais reꞌuf. Te kaah, sin ka nabakan fa saaꞌ-saaꞌ naꞌko bi Artemis in uim fuat uuf. Sin ka naꞌuab namouf fa hit pah tuaf bi Artemis in kanan. Onaim hi he misaan sin nok rais saan saaꞌ? 38 Mimnau! Hit tmuiꞌ bare he tafeek rasi. Afeek raisn ee msaꞌ, sin npao nanin. Onaim karu naiꞌ Demetrius sin he nmoꞌen rasi te, sin ro he natuin in atoran, he sin neik rasi naan neu bare feek rasi. 39 Ma karu nmuiꞌ rasi ꞌtetaꞌ nteniꞌ reꞌ sin he nait je, nbain he sin nnaon nmaꞌakoran nok atoni mnais ein. 40 Kais-kaisaꞌ anaaꞌ aprenat pah Roma nasaan kit, natuin taisibu reꞌ ia. Karu sin he namin rasi reꞌ ia in aꞌnaon ii te, hit of he tataah on mee? Natuin rasi ia, ka maꞌuꞌu fa!” 41 Naꞌuab anrair on naan ate, aꞌnakaf naan anreun sin he sin nsisaꞌen. Onaim sin natuin ein.
✡19:4 Naiꞌ Mateos 3:11, Naiꞌ Markus 1:4, 7—8, Naiꞌ Lukas 3:4,16, Naiꞌ Yohanis 1:26-27
*19:19 Sin nout sin suurt ein, he njarin tanar nak, sin ka natuin anteniꞌ fa suurt ein naan sin aafk ein. Noin muit es, namnees nok tuukn es in kai je neon goes. Onaim suurt ein reꞌ sin nout sin reꞌ naan, ro maꞌoos ate rek-reko.
†19:29 Kota Efesus in amneer koꞌu naan, sin npaek je he: 1) nabuan ma nakeit ein neu kota naan in urusan, 2) naꞌbaeꞌ jein drama, ma 3) naꞌbaen olaraga. Tuaf nifu boꞌ nua mnee (26.000) bisa nabuan anbin in nanan. In baran et aꞌtoꞌef Pion in uun. Rarit in he noi humaꞌ meseꞌ on reꞌ stadion saap boor es oras ia.