1  * Mat 16.6; Maak 8.15Jiisasnoŋ qaaya jero kambaŋ biiwianoŋ kanoŋ ejemba tauseŋa tauseŋa iwaanoŋ ajorooŋ oloqologoŋ utaqutama aoŋ naŋgi. Kaeŋ ama naŋgi kanaiŋ gowokouruta kokaeŋ iŋijoro, “Iwoi jegeŋa koi: Oŋo mono Farisii (Kana qaawaa kaparaŋkoŋkoŋ) yoŋoo uumeleembaa selesele nanamemeŋgiaajoŋ galeŋgia mewu. Ii wosokonduŋ kaaŋa kolooja. Ii mende mesaowuti eeŋ, iikanoŋ mono yiist kaaŋa somariiŋ meŋ boliŋ oŋombaa.

2  * Maak 4.22; Luuk 8.17“Ejembanoŋ iwoi unuŋ megi eji, ii kuuya mono kotuŋgi asuganoŋ koloowaa. Kaaŋiadeeŋ qaa mesaŋgogi eji, ii kuuya mono iŋisaaŋgi moma kotowuya. 3 Kawaajoŋ oŋo mono qaagiaajoŋ galeŋ meŋ aoŋ laligowu. Oŋo qaa paŋgamanoŋ oloŋ jewuti, ii mono asasaganoŋ jegi mobu. Oŋo miri uutanoŋ waŋgoŋa moŋgeŋ saŋenoŋ gejagianoŋ jewuti, ii mono sombenoŋ asuganoŋ jeŋ asariwu.” Kiaŋ.

4 “Alauruna niinoŋ oŋo kokaeŋ iŋijowe mobu: Tosianoŋ selegia qeŋ komuŋ iikawaa gematanoŋ iwoi moŋ toroqeŋ ambombaajoŋ amamaawuti, iyoŋoojoŋ mono toroko mende moma laligowu. 5 Ii qaagoto, morowaajoŋ toroko mogi sokombaati, niinoŋ ii qendeema oŋomaŋa. Moŋ moronoŋ ku-usuŋ meŋ uŋuro komugi riitama oŋono gere sianoŋ kemebuti, iwaajoŋ mono toroko moma laligowu. Oŋoojoŋ qaa ii mombo jejeŋ: Iwaajoŋ mono toroko moma laligowu.

6 “Tosianoŋ (arioŋ, wilisi) 5 ii toiya woinoŋ sewaŋa mewutiwaajoŋ amakejuto, Anutunoŋ iyoŋoonoŋga motooŋgowaajoŋ mende duduuro. 7 Anutunoŋ kalaŋ koma oŋoma waŋ jugia kuuya kaaŋagadeeŋ weeŋgodaboroŋ jaŋgogia moja. Ejemba oŋoo sewaŋgia ii wilisi mamaga uŋuuguŋ uuta kolooja. Kawaajoŋ toroko mono mende moma laligowu.” Kiaŋ.

8 “Niinoŋ qaa moŋ iŋijowe mobu: Moŋnoŋ nii ejemba jaagianoŋ jokolooŋ nombaati, Siwe gomambaa Eja hoŋanoŋ mono kaaŋiadeeŋ ii Anutuwaa gajobauruta yoŋoo jaagianoŋ jokoloowaa. 9 Kaento, moŋnoŋ nii ejemba jaagianoŋ qakooma nombaati, niinoŋ mono kaaŋiadeeŋ ii Anutuwaa gajobauruta yoŋoo jaagianoŋ qakoomaŋa.

10  * Mat 12.32; Maak 3.29“Moŋnoŋ Siwe gomambaa Eja hoŋa qetama qaa jewaati, Anutunoŋ siŋgisoŋgoya ii saanoŋ mesaowaato, moŋnoŋ Uŋa Toroya mepaegowaati, iwaa siŋgisoŋgoya ii Anutunoŋ mende mesaowaa.

11  * Mat 10.19-20; Maak 13.11; Luuk 21.14-15“Ejembanoŋ oŋo horoŋ qaa jakegianoŋ oŋooŋgi qamakooli mirigianoŋ me kiap gawana ano kantria kantria yoŋoo eja poŋ yoŋoo jaanoŋ nambuti, kambaŋ iikanoŋ qaagiaa kitia naa qaaga nomaeŋ meleema jewoŋati, iikawaa majakakaya mono mende mobu. 12 Ii kokaembaajoŋ: Oŋo qaa jewuti, ii Uŋa Toroyanoŋ aua iikanondeeŋ kuma oŋono jewuya.” Kiaŋ.

13 Ejemba tuuŋ batugianoŋga eja moŋnoŋ Jiisaswaa jero, “Boi, maŋnaranoŋ komuro gii mono danaa jena maŋnaraanoŋ borosamoya mendeema nomba.”

14 Kaeŋ jeroto, Jiisasnoŋ kokaeŋ meleema muro, “Oo eja, moronoŋ oroo jenteego togara koloomambaajoŋ kuuŋ nonota baloŋgara mendeembenaga?” 15 Kaeŋ jeŋ qaa kokaeŋ toroqero, “Esuhina tiwomalekugianoŋ afaaŋagadeeŋ me kelemaleleŋ enagati eeŋ, kileŋ laaligogiaa kania ii iikanoŋ mende eja. Laaligogia mende gosiŋ moneŋ esuhinanoŋ mondowuti eeŋ, mono tiwilaawu. Kawaajoŋ meŋgo mewombaa otoko (greed) kuuyawaajoŋ mono galeŋgia meŋ laligowu.”

16 Kaeŋ jeŋ sareqaa moŋ kokaeŋ iŋijoro, “Eja qaqabuŋayawo moŋ laligoro. Iinoŋ baloŋanoŋ nene gawoŋa mero toomoriaŋ somata kolooro. 17 Ii kolooro uutanoŋ kokaeŋ romoŋgoŋ jero, ‘Noo kowi mirina ii melaada. Kawaajoŋ dumuŋ gesoya gesoya, amu tuuŋa tuuŋa, yagoŋ boraŋa boraŋa ii mono dakanoŋ meŋ kululuuwenaga? Mono nomaeŋ amaŋamaeŋ?’ 18 Kaeŋ jeŋ jero, ‘Mono kokaeŋ amaŋa: Nii kowi mirina kondeema kitianoŋ kowi miri somasomata memaŋa. Ii meŋ nene toomoriana ano esuhinana kuuya mono iikanoŋ meŋ kululuuwe rabaa. 19 Kanoŋ raro neenaajoŋ kokaeŋ jemaŋa: Oo gii simbawoŋawo! Toomoriaŋga mono afaaŋa qaa eŋ gonja. Kawaajoŋ mono nene neŋ aisooŋ gbania gbania siiseweweya qaa haamo meŋ osoŋ laligowa.’ 20 Kaeŋ jeroto, Anutunoŋ kokaeŋ ijoro moro, ‘Oo gii, uuga qaa! Niinoŋ kambaŋga ama jeŋ tegoŋ uŋa kokoosoga gomantiiŋa kokanoŋ guambe komuwaga. Komuna ilawoila kuuya buŋa qeŋ aoŋ laligonati, ii mono morowaa buŋaya koloowaamaeŋ?’

21 “Moŋnoŋ iyaŋaajoŋ tiwomaleku maa suaŋ iwoi meŋ kululuuŋkejato, Anutuwaa kooroŋanoŋ uuwaa toomoriaŋa mende eŋ muji, iwaajoŋ mono lombo somata kaeŋ koloowaa.” Kiaŋ.

22 Jiisasnoŋ gowokouruta kokaeŋ iŋijoro, “Kaeŋ koloowaato, niinoŋ oŋo kokaeŋ iŋijowe mobu: Oŋo balonoŋ laligowutiwaa majakakaya ii kokaeŋ jeŋ mende mobu: Nono mono naa iwoiga meŋ newonaga ano naa iwoinoŋ selenana esuuwonaga? 23 Selegiawo laligojuti, iikanoŋ iwoi hoŋa kolooro opo selekopaanoŋ mono iikawaa qereweŋa kolooja. Jaagiawo laligojuti, iikanoŋ iwoi hoŋa kolooro nenenoŋ mono iikawaa qereweŋa kolooja.

24 “Mono aoao kooŋ iŋiibu: Yoŋonoŋ nene kota mende qosoma kororooŋkeju. Dumuŋ hoŋa mende kotoŋ kowi mirigianoŋ mende meŋ kululuuŋkeju. Sii soloŋgia ii qetegoŋ (stua) nene mirinoŋ mende amakeju ano Anutunoŋ ii kileŋ uŋuagiŋkeja. Ejemba oŋoo sewaŋgia ii kooŋ sewaŋgia uŋuuguŋ uma eja. Mono ii romoŋgogi kemba.

25 “Oŋoonoŋga moŋnoŋ majakaka moma iikaaŋa kanoŋ namonoŋ laligowaatiwaa kambaŋa ii weeŋ motooŋgowaa so meŋ toroqewaa me qaago? Ii qaago totooŋ!* Tosianoŋ kokaeŋ meleema jeju: Oŋoonoŋga moŋnoŋ majakaka moma iikaaŋa kanoŋ selia wan fiitwaa so toroqeŋ meŋ korimambaajoŋ amamaawaa.

26 “Iwoi melaada kaaŋa ambombaajoŋ amamaawuti eeŋ, iwoi tosaaŋa kuuyaajoŋ mono nomaembaajoŋ majakaka mobuyaga? 27  * 1 Kiŋ 10.4-7; 2 Hist 9.3-6Oŋo mono japu jariŋ juraya akadamugiawo ii iŋiibu: Yoŋonoŋ opo surugiaajoŋ beweso mende loŋgbamakeju. Gawoŋ iwoi tosaaŋa mende meŋkeju ano ii kileŋ kokaeŋ iŋijowe mobu: Kiŋ Solomonoŋ goul silwaya qeragoŋ malekuya asombilibiliawo mouma laligoroto, iwaa malekuya ii taalimba leiŋ firinduawaa so iimasiiŋsiiŋawo mende kolooro.

28 “Japu jariŋ juraya tooŋ ii kete namonoŋ kosonananoŋ raro woraŋ koŋgi kamaaro giliŋ meŋ kululuuŋ kuugi jewaa. Ii kileŋ Anutunoŋ juraya kaaŋa moŋ ii kaaŋiadeeŋ awaagadeeŋ menjereŋgoŋkeja. Kawaajoŋ iinoŋ mono oŋo kaaŋagadeeŋ saanoŋ esuuŋ oŋombaa. Oŋo japu jariŋ jurayaa so mende kolooju. Anutunoŋ kalaŋ koma oŋomambaajoŋ moji, siiŋa iikanoŋ mono iwoi kuuya uŋuuguŋ uja. Oo ejemba, momalaarigianoŋ mono naambaajoŋ melaada kolooja?

29 “Kaeŋ kolooro oŋo kaaŋagadeeŋ laaligogiaajoŋ majakaka mende mobu. Ii moma bimooŋ kokaeŋ jewubo, ‘Nono mono naa nene apuga newonaga?’ Kaeŋ jeŋ uugia iikanoŋ mende ama uukamakamaa kolooŋ uugere mokoloowubo. 30 Kantri so uumeleembaa gadokopa yoŋonoŋ iwoi kaaŋa kuuya buŋa qeŋ aowombaajoŋ kaparaŋ koma uugere amakeju. Ii amakejuto, oŋo nene opo iwoiwaajoŋ memeqemeaŋ meŋ amamaajuti, Maŋgianoŋ mono ii modaboroja. 31 Iikawaa uugereya mende ambuto, mono Anutuwaa bentotonoŋ keubombaajoŋ kaparaŋ komakebu. Uugia iikanoŋ aŋgi ero iinoŋ mono galeŋ koma oŋoma iwoi kaaŋa ii kaaŋiadeeŋ toroqeŋ oŋombaa.” Kiaŋ.

32 “Oo noonoŋ tuuŋ melaada, Maŋgianoŋ bentotoŋ oŋomambaajoŋ mojiwaajoŋ mono toroko mende moma laligowu. 33 Balombaa moneŋ hinaya ii kaparaŋ koma qeragowubo. Kawaajoŋ iwoi eŋ oŋonji, ii mono sewaŋaajoŋ ama moneŋ horoŋ bakaya ejemba wanaya kaleŋgiaajoŋ oŋombu. Kaeŋ aŋgi qabuŋagia maa suaŋ kaaŋa ii Siwe gomanoŋ eŋ seiŋ mende qaombaa. Moneŋ gesogia qaita moŋ ii Siwe gomanoŋ mende boliwu. Gureŋ dumunjaŋ ano yoŋgoro meme yoŋonoŋ mono eu uma iwoi meŋ boliwombaajoŋ amamaawuya.

34 “Iwoiwaajoŋ akadamuya meŋ mona uji, iikanoŋ miri moŋgeŋ ero giinoŋ mono uuga kaaŋagadeeŋ iikanoŋ qokotaaŋ laligowaga.” Kiaŋ.

35  * Mat 25.1-13“Oŋo mono Anutuwaa gawoŋa mewombaajoŋ jojoriŋ opo surugia somoŋgoŋ yagoŋ akadamugiawo nama uugiaa kiwayanoŋ ootirigi jero laligowu. 36  * Maak 13.34-36Ii kokawaa so: Miri toya moŋ ii ejemba maraŋ (agomiŋ aoao) lombanoŋ kaŋ aisoowombaajoŋ horoŋ mugi keno. Kanoŋ keno meraurutanoŋ mirinoŋ rama eleembaatiwaajoŋ jaagianoŋ seleeŋgeŋ uuŋ kisi-kasu jeŋ kaparaŋ koma mambonju. Mamboma laligogi iinoŋ kambaŋ kanoŋ me kanoŋ kouma nagunoŋ qenaga, yoŋonoŋ mono iikanondeeŋ nagu horogi koubaa. Oŋo mono mera iyoŋoo so kolooŋ jojoriŋ laligowu.

37 “Poŋnoŋ eleema karo gawoŋ memeuruta tosianoŋ uugbili laligogi kaeŋ mokolooŋ oŋombaati, iyoŋonoŋ mono simbawoŋawo kolooju. Niinoŋ qaa hoŋa moŋ kokaeŋ iŋijowe mobu: Iinoŋ kouma ajorooŋ oŋoma nene duŋnoŋ ano ragi nene uŋuagi mambaajoŋ jojoroŋ aoŋ weleŋ qeŋ oŋombaa. 38 Iinoŋ ruuŋanoŋ me gomaŋ aworaŋgoro kanoŋ eleeno tosianoŋ uugbili laligogi mokolooŋ oŋombaati, iyoŋonoŋ mono simbawoŋawo kolooju.

39  * Mat 24.43-44“Gbili laligowombaajoŋ qaa koi mono saanoŋ romoŋgowu: gomantiiŋa ano kikekakasililiŋ ejanoŋ naa kambanoŋ me auanoŋ kawaati, miri toyanoŋ ii monagati eeŋ, iinoŋ mono gbili laligoŋ miria saanoŋ galeŋ mero qosoma umambaajoŋ amamaawaa. 40 Oŋo ‘Siwe gomambaa Eja hoŋanoŋ kambaŋ kokaamba mende koubaa,’ jeŋ romoŋgowuti, iinoŋ mono kambaŋ iikanondeeŋ koubaa. Kawaajoŋ oŋo kaaŋagadeeŋ jojoriŋ laligowu.” Kiaŋ.

41 Jiisasnoŋ qaa kaeŋ jero Piitonoŋ qisiro, “Poŋ, gii sareqaa koi ii nonoojoŋ me ejemba tosaaŋa kuuya yoŋoojoŋ kaaŋgadeeŋ jejaŋ?”

42 Kaeŋ qisiro Poŋnoŋ jero, “Gawoŋ meme ejemba batugianoŋ moronoŋ tiriŋ kotoŋ tosaaŋa uŋuuguja? Tosianoŋ zololoŋgoŋ gawoŋ mesaogi moŋnoŋ momakooto awaawaa qaganoŋ kaparaŋ koma pondaŋ meŋkeji, iinoŋ mono simbawoŋawo kolooja. Miri toyanoŋ nanamemeŋa gosiŋ iima moŋgeŋ kema miriaa ilawoilaya ii iwaa borianoŋ ano galeŋa koloowaa. Galeŋa kolooŋ weleŋqeqeuruta ijorotiwaa so kalaŋ koma kambaŋ dindiŋanoŋ uŋuagiŋkebaa. 43 Kaeŋ kalaŋ koma oŋoma laligoro toyanoŋ eleema kaŋ kaaŋ iima ‘Mono simbawoŋawo koloojaŋ!’ jewaa.

44 “Niinoŋ qaa hoŋa moŋ kokaeŋ iŋijowe mobu: Toyanoŋ simbawoŋawo ijoŋ esuhinaya kuuyaa galeŋa kuuŋ mubaa. 45 Kuuŋ mubaato, gawoŋ meme bibilokoya iinoŋ uutanoŋ romoŋgoŋ kokaeŋ jewaati eeŋ, ‘Poŋnaa kaka kambaŋanoŋ koriga eja.’ Kaeŋ jeŋ kanaiŋ gawoŋ meme ejembauruta uŋuŋ ureeŋ jejelombaŋ ama aisooŋ apu kotiga neŋ uuta sooro eŋkaloloŋ silemale ama laligowaa. 46 Kaeŋ laligoŋ kambaŋ moŋnoŋ Poŋa koubaatiwaajoŋ mende mambombaati, mono iikanondeeŋ koubaa. Kambaŋaajoŋ imowamo ulumbuluŋ laligoro mono aua iikanondeeŋ kouma qeŋ japaleleŋ meŋ muŋ jeŋ kotoro qaaqootogo ejemba kaaŋa gere sianoŋ kemeŋ siimbobolo mobaa.

47 “Gawoŋ meme moŋnoŋ Poŋaa uusiiŋa moma yagoroto, qaa areŋa ijorotiwaa so joroŋqoroŋ mende meŋ aoŋ gawoŋa meŋ laligoroti, Poŋanoŋ iikawaa iroŋa jero somoŋgoŋ oolinoŋ indiŋ mamaga qeyayagoŋ qewuya. 48 Kaeŋ qewuyato, gawoŋ meme eja moŋnoŋ Poŋaa uusiiŋa mende moma yagoŋ iwoi ama mero iroŋa saanoŋ jegi oolinoŋ qewutiwaa so kolooji, Poŋnoŋ iikawaa iroŋa jero afaaŋa qewuya. Anutunoŋ mombaajoŋ iwoi mamaga muroti, iinoŋ mono ii meŋ seiro hoŋa mamaga koloowaatiwaajoŋ mambombaa. Anutunoŋ mombaajoŋ iwoiwaa waroga seiseiya muroti, iinoŋ mono ii meŋ seiro hoŋa seiseiya kolooro meleema mubaatiwaajoŋ qisiwaa.” Kiaŋ.

49 “Niinoŋ namonoŋ gere ama uulaŋgowe jeŋ kema kawaatiwaajoŋ kamaawe uusiiŋna mono iikawaa bolaŋanoŋ jedaborowaatiwaajoŋ eja. 50  * Maak 10.38Ejato, ii ‘Gere ama uulaŋgomaŋa,’ jewe siimbobolo mamaga joŋ kowororo kaaŋa ii noo qananoŋ uma turuŋ nomambaajoŋ ambaa. Anutunoŋ iikaaŋa kanoŋ mulu qaita moŋ meŋ nombaa. Oo nii konjiliŋ somata moma laligowe mulu meŋ nono iikanoŋ tegowaa. 51 Kokaeŋ romoŋgowubo: Jiisasnoŋ luae qemambaajoŋ ama namonoŋ kamaaro. Niinoŋ kokaeŋ iŋijowe mobu: Niinoŋ luae qemambaajoŋ qaagoto, noojoŋ ama juma deeŋgi boŋ jawo koloowaa.

52 “Ii kokaembaajoŋ jejeŋ: Noo Buŋa qaananoŋ ejemba uugia kuuro meleeŋgitiwaajoŋ kambaŋ kokaamba kanaiŋ kokaeŋ koloowaa: Miri mombaa uutanoŋ ejemba 5 yoŋonoŋ batugianoŋ aŋgowowo ama jumbuya. Leegeŋ karooŋ yoŋonoŋ woi yorowo aŋgowowo aŋgi leegeŋ woi yoronoŋ karooŋ yoŋowo deendeeŋ ama laligowuya. 53  * Mai 7.6Maŋmera yoronoŋ juma kerekere ani nemumbora yoronoŋ riitama aori eŋaroyanoŋ eŋaroya qetama aoŋ deembaota.” Kiaŋ.

54 Jiisasnoŋ toroqeŋ ejemba tuuŋ ii kokaeŋ iŋijoro, “Weeŋ kemekemetanoŋ gomaŋ bulugoŋ koosu umuŋ kono oŋo ii iima iikanondeeŋ ‘Koŋ kawaa,’ jeŋkeju. Kaeŋ jegi koŋ kawaa. 55 Saut waageŋga haamo giliro iima moma kokaeŋ jeŋkeju, ‘Gomaŋ geriawo koloowaa.’ Kaeŋ jegi iikawaa so koloowaa. 56 Oo uumeleembaa ejemba seleseleya, oŋo sombiŋ namowaa tanigara iima koŋ weembaa kanagara saanoŋ gosiŋkejuto, kambaŋ koi laligojoŋi, iikawaa kania mende gosiŋ moma kotogi mende sokonja.” Kiaŋ.

57 “Oŋo ‘Iwoi dindiŋa ii nomaeŋ amboŋa,’ jeŋ kawaa kania ii nomaembaajoŋ ama oŋoaŋgio mende gosiŋ jeŋ tegoŋkeju? Ii mende sokonja. 58 Kereganoŋ seleganoŋ qaa ama qaa jakeyanoŋ horoŋ gomambaajoŋ ano jenteego galembaanoŋ kema kana nemuŋanoŋ iikanoŋ mono kaparaŋ koma uumotooŋgo ama qaagara jeŋ solaŋaniwao. Kaeŋ mende ambaoti eeŋ, kereganoŋ saanoŋ ororaaŋ gono (jas, majistreit) jenteego toyaa jaanoŋ keuna moma jero opotorowaa borianoŋ kemena kapuare mirinoŋ goombabo. 59 Niinoŋ kokaeŋ jewe moba, Gii kanoŋ tawaga kuuya ambaatiwaa so osiŋ rabaga. Toiyaga konoga kaaŋagadeeŋ andaboroŋgo mono wantaaga meŋ kamaawaga.” Kiaŋ.