Pulong ta Dyos: Genesis daw bag-o na kasugtanan Mga Binuatan 7

Pagsabat Esteban Naan Ta Tubangan Ta Sanedrin

1 Pagtapos ta ambal ta mga ittaw ta dili matuod kuntra ki Esteban, gainsa pinakadatas an na manugdumala ta mga pari ki kanen, “Matuod ni mga paambal i danen?” 2 Gasabat kanen i, “Mga kasimanwa ko na mga Judio, daw pwidi nang matian a nyo! Anay pa sa, makagagaem an na Dyos gapakita naan ta ate na alinan na kaapuan na Abraham na naan pa kanen ya ta lugar na Mesopotamia na ula pa kanen ya gasalyo naan ta syudad na Haran.* 3 Ta yon man na timpo anay pa sa, gambal Dyos an ki kanen, ‘Malin ka ta lugar na i na paistaran nyo. Ibilin no imo an na mga parinti daw miling ka ta lugar na itudlo ko ki kaon.’† 4 Yon na galin Abraham ya ta lugar na Caldea‡ daw gasalyo naan ta syudad na Haran. Na napatay iya na amay, pailing kanen ya ta Dyos naan ta yi na lugar na paistaran ta anduni. 5 Piro, pag-iling din di anay pa sa, ula pa naatag ta Dyos ki kanen panublien din an na basak maskin isya nang na paryo ta palad kalapad. Piro, gangako Dyos an ki kanen na yi na lugar iatag ki kanen daw ta iya na mga linai maskin kanen ya ula pa bata.§ 6 Gambal Dyos an ki kanen, ‘Imo na mga linai mag-istar naan ta isya pa na lugar na dili iran daw danen an mga istrangiro dya. Naan dya buaten danen an na mga ulipen daw pabellayan ta usto ta mga ittaw na naan dya keteb ta appat gatos na taon.’ 7 Ambal pa ta Dyos ki Abraham, ‘Piro, silutan ko mga ittaw an naan ta nasyon na mag-ulipen ta imo na mga linai daw ta uryan, imo na mga linai malin dya daw malik isab naan ta yi na lugar. Pagbalik danen, magsimba danen eman ki yaken na iran na Dyos.’ ”*

8 Ambal pa Esteban, “Pasugo ta Dyos danen ya Abraham na buatan ta tanda naan ta lawa† iran ya na mga bata na mama na beet ambalen Dyos an may kasugtanan ki danen. Abot timpo na Abraham ya may bata na mama na pangaranan din na Isaac daw kanen ya pabuatan man Abraham ta tanda naan ta lawa naan ta pangwallo na adlaw alin ta pagtao din. Ta uryan, Isaac ya may bata na mama na pangaranan din na Jacob, daw Jacob ya may dusi man na mga bata na mama na ate na mga bantog na alinan na kaapuan.‡

9 “Duma ya ta bantog ta na mga kaapuan nainggit ki Jose na iran na mangngod daw pabligya danen naan ta mga Egiptuanen bilang isya na ulipen. Piro, Dyos an gaubay ki Jose 10 daw gatabang na masarangan din mga kabellay na naagian din. Patagan kanen an ta Dyos ta kaalam daw Paraon ya na ari ta lugar na Egipto nadayaran ki kanen. Paimo Paraon kanen an na gubirnador naan ta bilog na Egipto daw ta palasyo Paraon.§

11 “Ta yon man na timpo anay pa sa, naan ta Egipto daw lugar na Canaan may segeng gid na letem na yon tenaan ta segeng na kabellay na naagian ta mga ittaw. Ate ya na mga kaapuan naan ta Canaan ula may kamangan ta pagkaan. 12 Piro, pagmati Jacob na may tama na trigo naan ta lugar na Egipto, papadala din dya iya an na mga bata na mama. Yi una na pag-iling dya ta ate na mga kaapuan. 13 Ta pangarwa danen na pag-iling naan ta Egipto, gapakala Jose ya ta iya na kaugalingen naan ta iya na mga utod daw yon na nlaman en ta Paraon parti an ta pamilya Jose. 14 Gatugon Jose ya na pailingen naan ta Egipto Jacob ya na iya na amay daw tanan din na mga parinti na sitintay-singko tanan. 15 Giling danen ya Jacob ta Egipto daw naan dya danen an gaistar asta danen an napatay.* 16 Iran an na mga lawa padala malik naan ta Siquem daw naan dya palebbeng naan ta lebbengan ya na anay pa sa papalit Abraham naan ta mga bata Hamor na mama.”†

17 “Na dali nang en mabot timpo na matuman pangako ya ta Dyos ki Abraham na librien din ate na mga kaapuan naan ta Egipto daw atagan ki danen ta panublien ta ya na basak naan ta Canaan, gatama pa gid danen an dya 18 asta na may bag-o eman na ari na gadumala naan ta Egipto. Ari ya ula nalam parti ki Jose daw iya na pamilya. 19 Paluko ta ari ate ya na mga kaapuan daw padaeg-daeg. Papilit din danen ya na ipagwa naan ta lawas ta iran na mga balay iran na mga bata na bag-o nang natao daw largaan nang aged mapatay.‡

20 “Ta yon man na timpo anay pa sa, natao Moises ya. Kanen ya gwapo na bata daw nadayaran Dyos an ki kanen. Pasagod kanen ya ta iya na mga ginikanan naan ta iran na balay ta tallo na bulan. 21 Na dili en danen matago kanen ya, pabetang danen kanen ya naan ta kilid ta suba na may tama lamunon na datas. Naan dya, Moises ya nakita daw pakamang ta bai na bata Paraon na ari ta Egipto. Pasagod ta bai Moises ya na paryo gid ta iya na kaugalingen na bata. 22 Patudluan Moises ya ta tanan na mga alam ta mga Egiptuanen daw bantog kanen ya tenged ta iya na abilidad ta paglaygay daw ta mga pabuat din.

23 “Na kwarinta en taon idad Moises, naisipan din na magbisita naan ta mga paryo din na linai Israel. 24 Nakita din isya ya ki danen na padaeg-daeg ta isya na Egiptuanen. Pakampian din iya ya na kalai daw bilang bales, papatay din Egiptuanen ya. 25 Salig din na maintindian ta mga kalai din na gamiten kanen an ta Dyos para librien din danen ya ta pag-ulipen naan ta lugar na Egipto, piro ula danen kaintindi. 26 Ta sunod na adlaw, nakita din darwa na mga mama na kalai din na gatiruay daw gatingwa kanen an na bawien din danen ya. Ambal din, ‘Mga utod ko, kyo yan gauturay, man-o tak gatiruay kaw?’ 27 Piro, patulod kanen an ta mama ya na nakasala daw gambal mama ya, ‘Kino gaimo ki kaon na manugdumala daw manug-ukom ki kami? 28 Ino! Patayen a no man paryo ta Egiptuanen ya na papatay no kabii?’ 29 Pagmati Moises, galayas kanen an alin ta Egipto daw gistar naan ta lugar na Midian na kanen an istrangiro dya. Na kanen an naan ta Midian, nangasawa kanen daw kabata ta darwa na mama.§

30 “Paglambay ta kwarinta na taon na naan Moises ya ta lugar na ula kabalayan na dani ta Bukid Sinai, may angil na gapakita ki kanen naan ta galegleg na tanem. 31 Gatingala gid Moises ya ta iya na nakita daw gaprani kanen an dya aged usisaen din gid. Na gaprani kanen an dya, namatian din na Ginuo Dyos gambal, 32 ‘Yaken i Dyos ta inyo na mga kaapuan, Abraham, Isaac daw Jacob.’* Gakereg Moises ta subla na adlek daw ula kanen an kaiseg ta pagtan-aw. 33 Ginuo Dyos gambal pa ki Moises, ‘Tangtangen no mga sandal no an tak patindegan no an sagrado na basak tenged naan a di. 34 Nakita ko gid na padaeg-daeg ake an na mga ittaw naan ta Egipto. Namatian ko iran na pag-agal. Yon na giling a di alin ta langit aged librien ko danen an alin ta pag-ulipen ki danen. Gani, mag-anda ka, Moises! Pabaliken ko kaon yan naan ta Egipto.’ ”†

35 Ambal pa Esteban, “Yon man na Moises pasikway ta mga paryo din na linai Israel na painsaan danen kanen ya, ‘Kino gaimo ki kaon na manugdumala daw manug-ukom ki kami?’‡ Piro, bisan pasikway danen Moises ya, kanen papadala ta Dyos na iran na manugdumala daw manugluwas paagi ta tabang ta angil na gapakita ki kanen naan ta galegleg na tanem. 36 Papangunaan Moises mga kalai din ya pagwa alin ta Egipto. Na naan pa danen ta Egipto, gabuat kanen an ta mga katingalaan na pamatuod na kanen an padala ta Dyos na iran na manugdumala daw manugluwas. Iling tan pabuat din naan ta lugar na Egipto, naan ta Dagat Minog daw naan man ta lugar na ula kabalayan na naan dya danen an seled ta kwarinta na taon.§ 37 Yon man na Moises an gambal naan ta mga paryo din na linai Israel, ‘Anay pa sa, papadala a ta Dyos naan ki kyo, piro ta mabot pa na adlaw, magpadala kanen an ta isya na prupita naan ki kyo na ate man na utod.’ ”*

38 Ambal pa Esteban, “Moises ya, kanen man duma ta ate na mga kaapuan na naan danen ta lugar na ula kabalayan. Duma man kanen ta angil na gambal ki kanen naan ta Bukid Sinai daw pabaton din mga ambal ta Dyos ki kanen na dili masilian aged iatag din man naan ki kiten.† 39 Piro, ate ya na mga kaapuan ula gapati ki Moises. Pasikway danen kanen ya daw gusto danen na magbalik naan ta lugar na Egipto.

40 “Tenged lugay Moises ya naan ta bukid, gambal mga ittaw ya ki Aaron, ‘Ubraan kay no ta mga dyos na magpanguna ki kiten tak ula kay nalam daw ino en natabo ki Moises na ya na gapanguna ki kiten ta ate na pag-alin ta Egipto.’‡ 41 Iling tan iran na isip na gaubra danen ya ta dyos-dyusan na paryo ta tinday na baka lagen. May mga ayep na paiyaw danen ya daw pasunog bilang iran na alad naan ta dyos-dyusan daw gasadyaay danen ya tenged ta iran na pabuat.§ 42 Piro, patalikuran danen ya ta Dyos daw pabay-an din nang bisan pa na magsimba danen an ta adlaw, bulan daw mga bituon na naan ta kalangitan. Pabuat ya danen paryo ta nasulat naan ta libro Amos na prupita anay pa sa na Dyos gambal,

‘Mga linai Israel!

Dili para ki yaken mga paiyaw nyo an

daw paalad na mga ayep

naan ta lugar na ula kabalayan

seled ta kwarinta na taon.

43 Inyo na mga paalad

para ta mga dyos-dyusan nyo

paryo ki danen Moloc

na iya na balbalay papadala nyo

daw Refan na bituon nyo na dyos

na papadala nyo man.

Danen mga dyos-dyusan na pabuat nyo

na simbaen.

Tenged ta pabuat nyo,

palinen ko kyo yan

daw ipadala naan ta unaan

ta lugar na Babilonia.’ ”*

44 Gambal pa Esteban naan ta mga mimbro ta Sanedrin, “Ate ya na mga kaapuan na naan danen ta lugar na ula kabalayan, may turda na para ta pagsimba ta Dyos na naan dya kasugtanan na alin ki kanen. Turda ya paubra ta iran na mga kaapuan paryo ta paambal ta Dyos ki Moises sunod ta plano na pakita ta Dyos ki kanen.† 45 Paglambay ta tama na mga taon, iran na mga linai na ate man na alinan na mga kaapuan, danen man ya gadala ta turda ta timpo na Josue ya gapanguna ki danen. Josue ya gapanguna‡ ki danen ta timpo na papaalin ta Dyos mga ittaw ya na ula gapati ki kanen daw iran ya na basak paatag din ta ate ya na mga kaapuan. Turda ya naan ki danen asta ta timpo na Ari David gadumala ki danen. 46 Dyos an nalipay gid ki David. Gangayo David ya naan ta Dyos na tugutan kanen an na magpatindeg ta pirmaninti na balay ta Dyos aged mga ittaw an naan dya magsimba ta Dyos na yon man Dyos na pasimba Jacob na kaapuan na alinan David.§ 47 Piro, ula natukod David balay ya. Iya na bata na Solomon, kanen gapatukod.* 48 Piro, Dyos Na Labaw Ta Tanan dili din kinanglan na mag-istar naan ta balay na papatindeg ta mga ittaw paryo ta paambal din paagi ki Isaias na prupita anay pa sa,

49 ‘Langit an ake na truno na pungkuan ko

daw kalibutan an tungtungan ta ake na batiis.

Impusibli na maubra nyo balay na paryo tan para ki yaken.

Ula istaran para puayan ko.

50 Yaken gabuat ta tanan na naan ta langit daw kalibutan.’ ”†

51 Gambal pa gid Esteban naan ta mga mimbro ta Sanedrin, “Mga sutil kaw gid na mga ittaw! Paryo kaw inyo ta mga ittaw na ula gapati ta Dyos. Paryo kaw gid man ta inyo na mga alinan na kaapuan tak pirmi kaw ula gatuman ta Dyos Ispiritu Santo. 52 Tanan na mga prupita na manugsugid ta kabebet-en ta Dyos anay pa sa papangabot ta inyo na mga alinan na kaapuan. Papatay man ta inyo na mga alinan na kaapuan bisan pa mga gatagna ya parti ta pag-abot ta Matareng Na Manugsirbi Ta Dyos na bag-o nyo nang patrayduran daw papatay. 53 Inyo na mga kaapuan kabaton ta Mga Sinulat Moises na paatag ta Dyos ki kyo paagi ta iya na mga angil. Piro, ula nyo gid patumana.”

Pagpatay Ki Esteban Paagi Ta Pagtimbag Ta Bato

54 Pagmati ta mga mimbro ta Sanedrin ta ambal Esteban, gagilek gid danen an daw gabaggit ta tudo ta subla na kaeget. 55 Piro, Esteban i pagaeman gid ta Dyos Ispiritu Santo daw gatan-aw gid naan ta langit. Nakita din kapawa naan alin ta Dyos daw nakita din man Jesus an na gatindeg tengnged ta Dyos naan dapit ta tuo. 56 Gambal pa Esteban i naan ta mga mimbro ta Sanedrin, “Lagen nyo! Nakita ko langit an na gabukas daw Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan gatindeg tengnged ta Dyos naan dapit ta tuo!”‡

57 Pagmati danen ta ambal Esteban, gasinggit danen an ta tudo daw patakleban danen iran an na mga talinga daw gadlagan munta ki kanen daw dakepen.§ 58 Payudyod danen kanen an na pagwa ta syudad daw paumpisaan danen ta timbag kanen an ta mga bato. Mga gatistigo kuntra ki Esteban, pabilin danen iran na mga pang-isleb na bayo naan tengnged ta isya na mama na ngaran din Saulo. 59 Na patimbag danen Esteban an, gapangamuyo gid kanen an na batunon Ginuo Jesus iya an na ispiritu. 60 Galuod kanen an daw gasinggit na bakod iya na kagi, “Ginuo, dili no bilangen na sala iran i na buat ki yaken!” Pagtapos ta ambal Esteban, nabugtuan kanen an ta ginawa.

*7:2 Haran ya isya na syudad na naan dapit ta nurti na parti ta Mesopotamia. Pwidi nyo mabasa parti ta Mesopotamia naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.

†7:3 Genesis 12:1

‡7:4 Caldea isya na lugar na naan dapit ta sur na parti ta Mesopotamia.

§7:5 Naan ta Genesis 17:1-8 pwidi nyo mabasa parti ta pangako ta Dyos ki Abraham.

*7:7 Genesis 15:13-14; Exodo 3:12

†7:8 Tanda na pasambit naan ta birsikulo utso, daw naan ta Inglis paumaw na ‘circumcision’. Pwidi nyo mabasa parti ta tanda naan ta lawa naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.

‡7:8 Naan ta Genesis 17:9-14, 21:2-4, 25:19-26, daw 29:31 - 30:24 pwidi nyo mabasa mga isturya na nasambit naan ta birsikulo utso.

§7:10 Naan ta Genesis mga kapitulo trintay-syiti asta kwarintay-uno pwidi nyo mabasa parti ki Jose na pabligya kanen an daw padala naan ta Egipto daw parti man ta iya na mga inagian naan ta Egipto.

*7:15 Naan ta Genesis kapitulo kwarintay-dos asta kapitulo singkwinta pwidi nyo mabasa parti ta segeng na letem daw mga pag-iling ta mga utod Jose daw iya na amay daw tanan din na parinti naan ta Egipto.

†7:16 Naan ta Genesis 33:18-19 pwidi nyo mabasa parti ta pagpalit Abraham ta basak naan ta mga bata Hamor.

‡7:19 Naan ta Exodo 1:6-22 pwidi nyo mabasa parti ta pagdaeg-daeg ta ari naan ta mga linai Jacob.

§7:29 Naan ta Exodo 2:1-22 pwidi nyo mabasa parti ta pagtao Moises daw pagbakod din daw paglayas alin ta Egipto.

*7:32 Exodo 3:6

†7:34 Naan ta Exodo 3:1-10 pwidi nyo mabasa parti ta pag-isturya ta Dyos ki Moises daw pasugo din na malik naan ta Egipto.

‡7:35 Exodo 2:14

§7:36 Naan ta Exodo 7:8 - 17:16 pwidi nyo mabasa parti ta pagpanguna Moises ta mga Israelinen daw mga katingalaan na pabuat din.

*7:37 Deuteronomio 18:15

†7:38 Naan ta Exodo kapitulo disi-nuibi asta kapitulo trintay-uno pwidi nyo mabasa isturya parti ki Moises na naan kanen an ta Bukid Sinai daw pabaton din mga sugo ta Dyos.

‡7:40 Exodo 32:1

§7:41 Naan ta Exodo 32:1-6 pwidi nyo mabasa parti ta pagbuat ta mga Israelinen ta dyos-dyusan.

*7:43 Amos 5:25-27

†7:44 Naan ta Exodo kapitulo binti-singko asta kapitulo binti-utso pwidi nyo mabasa parti ta turda na para ta pagsimba daw mga gamit naan ta turda.

‡7:45 Naan ta libro na Josue pwidi nyo mabasa parti ta iya na pagpanguna ta mga Israelinen.

§7:46 Naan ta 2 Samuel 7:5-16 pwidi nyo mabasa ambal ta Dyos parti ta pagpatindeg ta balay na para ta pagsimba ki kanen.

*7:47 Naan ta 1 Mga Ari kapitulo sais pwidi nyo mabasa parti ta pagpatindeg Ari Solomon ta Timplo.

†7:50 Isaias 66:1-2

‡7:56 Kanen Na Alin Ta Langit Na Natao Naan Ta Kalibutan beet ambalen Jesus daw tengnged ta Dyos naan dapit ta tuo beet ambalen na Jesus daw Dyos isya nang ta uturidad.

§7:57 Gagilek gid ki Esteban mga manugdumala an tak ta iran na isip iya an na ambal insulto ta uturidad ta Dyos tenged naintindian danen na beet ambalen Esteban na isya nang gid ta uturidad Jesus daw Dyos.