1 Jarovia tee ramo, “Anhetegwa voi nhane remiha'arõ” ja'e. “Jahexa e'ỹ ramo jepe, jaikwaa voi oikoha” ja'e jarovia tee-gwi íxupe. 2 Yma gware nhane rembypy ogwerovia tee-gwi ojohu porã íxupe kwéry Nhandejáry. Imandu'a porã hese kwéry. 3 Inhe'ẽ jarovia-gwi, ja'e “Onhe'ẽ-py rei ombojehu va'ekwe ojéupe ko yvy ha áry ave Nhandejáry” ja'e. Hexapyrã gwive ojapo-ma ramo va'ekwe, ndaipóri hembiporukwe. Upéa-gwi jaikwaa voi Nhandejáry ombojehu rei va'ekwe.* Gn 1.1-31

4 Oĩ va'ekwe yma gware nhane rembypy héry va'e Caim, tyvýry héry va'e Abel. Ha tyke'ýry katu ime'ẽpyrã ome'ẽ va'ekwe Nhandejáry-pe. Upéi tyvýry ome'ẽ va'ekwe íxupe ijukapyrã. Nhandejáry-pe ogwerovia tee-gwi ome'ẽ íxupe. Ha Nhandejáry ojohu porã tyvýry remime'ẽgwe. Ha tyke'ýry remime'ẽgwe katu ndojohu porãiry voi. Ha tyvýry-rehe katu he'i, “Xe rerovia tee-gwi, heko-rupi oiko ipy'a potĩ reheve” he'i tyvýry-rehe Nhandejáry. Enterove va'e imandu'a porã hese hikwái. Yma omano va'ekwe tyvýry Abel. Omano jepe, onhe'ẽ vérami joty oĩ-vy. Ogwerovia tee-gwi íxupe, nhane mandu'a meme herakwã-rehe.* Gn 4.3-10

5 Ha myamyrĩ Enoque ave ogwerovia tee va'ekwe Nhandejáry-pe. Ogwerovia tee-gwi, nomanói va'ekwe Enoque. Imanoha rãgwe-py, Nhandejáry ogweraha rei íxupe. Upéa-gwi ndotopavéi-ma íxupe. Ne'írã vyteri ogwerojeupi íxupe heraha-vy ramo, ogwerohory íxupe Nhandejáry, he'i Nhandejáry kwatia nhe'ẽ.* Gn 5.21-24 6 Ogwerovia e'ỹ reheve, avave-pe ndogwerohorýi Nhandejáry. Nhamoirũse ramo Nhandejáry-pe, “Oĩ voi Nhandejáry” ja'e va'erã hese. “Ha'e nhande rovasa va'erã, jaheka tee ramo íxupe” ja'e ave hese. Upéa nhe'ẽ nhamombe'u e'ỹ ramo, nanhamoirũiry va'erã voi íxupe. Tekotevẽ jarovia tee ae íxupe nhamoirũ hagwã íxupe. Jarovia e'ỹ ramo, nanhamoirũiry va'erã íxupe.

7 Ha Noé amyrĩ katu ogwerovia tee va'ekwe Nhandejáry-pe. Upéa-gwi ogwerovia tee-ma ojéupe omombe'u va'e. Ohexa e'ỹ reheve jepe henonderã omombe'u-ma íxupe Nhandejáry. Upéixa-gwi ojapo va'ekwe kanoagwasu Nhandejáry nhe'ẽ rendu-vy. Ha upe rire katu ovu ramo y, onheresende-ma ha'e-py. Hóga pygwa gwive onheresende ave. Upéixa ha'e ogwerovia oiko-vygwi, ojekwaa porãve va'ekwe yvypóry-rehe ogwerovia e'ỹha. Ogwerovia-gwi, “Ipy'a potĩ-ma” he'i hese Nhandejáry.* Gn 6.13-22

8 Ha myamyrĩ Abraão katu ogwerovia tee-gwi, ohendu va'ekwe Nhandejáry nhe'ẽ ohenói ramo íxupe. Ohendu-gwi ova oho-vy outro yvy-koty. “Ame'ẽ va'erã nde-vy nde yvyrã” he'i hagwe-py íxupe ova va'ekwe oho-vy. Gwetã oheja oho-vy ha ki-koty po oho-ta ndoikwaái oho hagwã. Nhandejáry omondose ha-py íxupe oho. 9 Ogwerovia tee-gwi, ogwahẽ rire Nhandejáry omondo hagwe-py, upe yvy-rehe rei oiko. “Ame'ẽ va'erã nde-vy” nde'i reíry íxupe Nhandejáry. Upe he'i ojéupe hagwe-rupima oiko. Yvy oyvy e'ỹ-rupi oiko va'e-rami oiko. Ao gwigwa óga gwy-rupi oiko. Hendive oiko ta'ýry Isaque, hemiarirõ Jacó ave. Ta'ýry-pe, hemiarirõ-pe ave, “Ame'ẽ va'erã nde-vy nde yvyrã” he'i va'ekwe íxupe Nhandejáry. He'i ojéupe hagwe-pyma ãy oiko hikwái.* Gn 12.1-8; Gn 35.27 10 Ha Abraão katu oha'arõ arõ oiko-vy va'ekwe oiko hagwã upe tetã tee yváy pygwa-py. Nhandejáry he'i hagwe-ramima oiko upe tetã. Ha'e ae hembiapo voi. Upéa ra'arõ arõ-vy, ao gwigwa óga gwy-rupi oiko joty va'ekwe. 11 Ha hembireko Sara ogwerovia tee ave. Ogwerovia tee-gwi, omemby e'ỹha ogwenogwaigwĩ-ma jepe, ituja-ma teĩ iména, ogwerovia joty oiko-vy Nhandejáry nhe'ẽ. Upéa-gwi oiko-ma va'ekwe imemby. Nhandejáry he'i va'ekwe ogwerovia-gwi, oiko-ma imemby.* Gn 18.11-14; 21.2 12 Ituja eterei ramo jepe Abraão, omano va'erã-rami oiko ramo jepe, oiko joty va'ekwe ta'ýry. Upéi heta heta hemiarirõ joapyri pyri. Ha'e anho ramo jepe, heta eterei-ma hemiarirõ onhemboe'ýi oho-vy. Heta heta jasytata pyhare. Ygwasu rembe-rehe heta eterei oĩ yvy ku'itĩ ndajaipapapái va'e. Upéixa ete heta eterei onhemboe'ýi ave Abraão remiarirõ joapyri pyri.* Gn 15.5-6; 22.17 13 Omano ramo jepe Abraão, omano ramo jepe ta'ýry, hemiarirõ ogwerovia tee joty. Omano jave, ne'írã ome'ẽse va'e ome'ẽ íxupe. Ne'írã ome'ẽ íxupe he'i va'ekwe. Mombyry-gwi ohexa va'e-rami, ogwerovy'a Nhandejáry ojéupe ome'ẽ va'erã. “Ko yvy-rehe jaiko rei oyvy e'ỹ-rupi oiko va'e-rami” he'i ojóupe hikwái. 14 Upéa he'i va'e, “Nhande yvy teerã jaheka jaiko-vy” he'i ojóupe hikwái. Upéixa-gwi hexahare oikwaa voi ome'ẽ-ta va'ekwe ijyvyrã íxupe kwéry. 15 Naimandu'avéi-ma yvykwe-rehe osẽ oho-vy va'ekwe-gwi. Imandu'a jevy ramo ra'e, ome'ẽ arã ra'e oho jevy hagwã oyvykwe-py. Ha naimandu'avéi-ma gwembiejare-rehe. 16 Gwendarã iporãve va'e ae katu ohexa nga'u hikwái. Yváy pygwa gwenagwã-py oho hagwã-rehe ikyre'ỹ ete voi hikwái. Oĩ va'ekwe henagwã Nhandejáry rembiapo. Ogwerovia tee-gwi nomotĩry va'ekwe oiko-vy Nhandejáry-pe. “Ha'e ko Nhande Ru tee voi” he'i ramo hese, anhetegwa voi. Upéixa-gwi nomotĩry Nhandejáry-pe.

17 Ogwerovia tee-gwi, oipota Nhandejáry ojekwaa porãve Abraão amyrĩ rekoha. Upéa-gwi oheko johu va'ekwe íxupe. Upéi Nhandejáry nhe'ẽ-py ojuka-ta mo'ã ime'ẽ-vy gwa'ýry Isaque. Are-ma, “Oromboe'ýi va'erã” he'i ramo jepe íxupe Nhandejáry, nahakate'ỹi joty va'ekwe gwa'ýry peteĩmi oiko va'e-rehe.

20 Ha upe rire katu okakwaa va'ekwe ta'ýry Isaque. Upe ramo, ogwerovia tee-gwi, “Anhetegwa amombe'u-ta. Nde rovasa va'erã Nhandejáry” nde'i reíry gwa'ýry-pe Jacó Esaú ndive. Oiko va'erã omombe'u íxupe.* Gn 27.27-29,39-40 21 Ogwerovia tee-gwi, omano-ta ramo ta'ýry Jacó, “Anhetegwa amombe'u-ta nde-vy. Nde rovasa va'erã Nhandejáry” he'i mokõi gwemiarirõ José ra'y-pe, opykokaha-rehe ojepytaho opu'ã onhembo'y-vy omboete hagwã Nhandejáry-pe.* Gn 47.31–48.22

22 Ogwerovia tee-gwi, omano-ta ramo Jacó ra'y José, “Xe re'ýi Israel kwéry ova jevy va'erã oho-vy Egito yvy-gwi” he'i omombe'u-vy. “Peho ramo, peraha katu ave xe akãgwe peho-vy pemoingatu jevy hagwã pegwahẽ hagwã-py” he'i gwe'ýi kwéry-pe ojapo uka-vy.* Gn 50.24-25; Êx 13.19

23 Ogwerovia tee-ma va'ekwe Nhandejáry-pe myamyrĩ Moisés ru isy ave. Oiko-ma ramo ta'ýry, “Mitã porã voi oiko” he'i hese Moisés-rehe. Ha mburuvixagwasu ojuka ukase mo'ã ramo íxupe, ndokyhyjéi joty túvy isy ave. Ogwerovia tee-gwi, ojuka e'ỹ hagwã mbohapy jasy onhomi tee imoĩ-vy. Mburuvixa-gwi onhomi tee imoĩ-vy.* Êx 2.2; 1.16,22

24 Ha Moisés katu ogwerovia tee va'ekwe Nhandejáry-pe. Upéa-gwi okakwaa rire, “Xe ae ndaikosevéiry mburuvixa Faraó rajy memby ramo” he'i ójehe.* Êx 2.10-15 25 “A-py aiko ramo, sapy'a ete mburuvixarã-rami aiko va'erã” he'i ójehe. “Upéixa aiko ramo, aiko teĩ arã ajererohory rei va'erã Nhandejáry nhe'ẽ rendu e'ỹ-vy” he'i ójehe. “Ha xe katu ndaiko mo'ãi upéixa” he'i. “Nhandejáry re'ýi-pe ae-ma xe amoirũ-ta” he'i. “Ojerereko asy ramo hikwái, hendive xe rereko asy va'erã ave” he'i ójehe Moisés. 26 “Upéixa xe ajerereko asy ramo jepe, iporã ave xe-vy” he'i ójehe. Imandu'a meme ojéupe gwarã-rehe. Ojéupe Nhandejáry remime'ẽrã gwenonde-py ogwereko. Nhandejáry remime'ẽrã-rehe imandu'a. Upéa-gwi he'i, “A-py Egito-py heta opamba'e areko” he'i. “Ha xe rembiereko iporãve xe ahejapa, Nhandejáry rembiporavo re'ýi reko-rupi xe aiko hagwã” he'i ójehe. “Hese onhe'ẽ rei reiha-rami, xe-rehe tonhe'ẽ rei rei ave” he'i Cristo ou va'erã-rehe. 27 Ogwerovia tee-gwi, ova oho-vy Egito yvy-gwi. Mburuvixagwasu remimbota e'ỹ-rupi oiko. Ipoxy ramo jepe, ndaikyhyjéi joty íxugwi. Nhandejáry jahexa e'ỹ va'e-pe ohexa va'e-rami joty oiko. Upéa-gwi ndojehesa rerova ukái joty íxugwi. Hape meme joty oipyhy oiko-vy.* Êx 2.14-15 28 Ogwerovia tee-gwi, Egito-gwi ova-tama ramo, omoĩ ypy va'ekwe arete héry va'e páscoa, “Pembohayvi katu pene rokẽ ári ijukapyre rugwy” he'i gwe'ýi kwéry-pe. “Ani pembohayvi e'ỹ teĩ” he'i. “Ou arã ojuka-vy peteĩ teĩ otopa va'e mitã kwimba'e ypykwe gwive gwĩ Nhandejáry rembigwái yváy pygwa oporojuka va'ety he'i va'e. Tugwy ohexa oĩ ramo pene rokẽ-rehe, ohasa rei arã oho-vy ijukaharãgwe” he'i gwe'ýi kwéry-pe.* Êx 12.12-13,21-30 29 Ogwerovia tee-gwi, Moisés re'ýi kwéry ohasa va'ekwe oho-vy ygwasu pytã oje'eha. Yvy ete-rupi ohasa oho-vy va'e-rami ohasa oho-vy hikwái. Upéi hapykwerigwa Egito pygwa ohasase mo'ã. Ohapykwe segi mo'ã ha ndohasáiry. Y mbyte-rupi oho jave, ojaho'i onhapymimba-ma íxupe kwéry y.* Êx 14.21-31

30-31 Ogwerovia tee-gwi nhane rembypy Israel kwéry ogweroajere Jericó tetã oho-vy hikwái. Peteĩ semana ogweroajere oho-vy. Ha upe rire katu ho'apa ijokoha. Oikepa upe-py Israel kwéry ojuka hagwã Nhandejáry nhe'ẽ renduse e'ỹha-pe. Ha ndojukapáiry upe tetã mygwa-pe.* Js 6.12-21 Peteĩ kunha Raabe héry va'e, ikwimba'ese ramo jepe, ha'e ohendu joty Nhandejáry nhe'ẽ. Upéa-gwi onheresende joty. Ogwerovia tee-gwi, gwĩ soldado henonde-rupi ogwahẽ nhemi ou-vy ohexa va'ekwe-pe, “Pegwahẽ katu” he'i joty ra'e íxupe. Oimeha nomombe'úi joty ijukaharã mo'ã-pe.* Js 6.22-25; 2.1-21

32 Heta amombe'u kuri gwĩ Nhandejáry reroviaha rehegwa nhe'ẽ. Ãy namombe'upa mo'ãi. Nome'ẽiry xe amombe'upa Gideão rehegwa nhe'ẽ, Baraque rehegwa nhe'ẽ, Sansão rehegwa nhe'ẽ, Jefté rehegwa nhe'ẽ ave. Namombe'upa mo'ãi Davi rehegwa nhe'ẽ, Samuel rehegwa nhe'ẽ ave. Gwĩ Nhandejáry nhe'ẽ-py omombe'u va'ety rehegwa nhe'ẽ nome'ẽi xe amombe'u.* Jz 6.11–8.32; 4.6–5.31; 13.2–16.31; 11.1–12.7; 1 Sm 1.1–25.1 33 Ogwerovia tee-gwi, onhorairõ va'ekwe outro tetã mygwa ndive. Onhorairõ rire, ipu'aka hese kwéry. Hembiapo vai va'ekwe-pe ogwereko asy. Ha'e ae hembiapo porã. “Arovia tee katu Nhandejáry remimombe'u” he'i tee-gwi, Nhandejáry ojapo hese he'i hagwe-rami. Jagwarete juru omboty pono oisu'u íxupe.* Dn 6.1-27 34 Oĩ tata ipoxy va'e-rehe ipu'aka tata rendy mbogwe-vy va'e. Oĩ kyse-py okutuharã-gwi, onheresende joty va'e. Oĩ onhorairõ jave nonhembopy'amirĩ ukáiry va'e. Onhembopy'agwasu joty oiko-vy. Oĩ soldado kwéry outro yvy-gwi ou va'ekwe ndive onhorairõ ramo, omboripara joty, ipu'aka joty hese.* Dn 3.1-30

35 Oĩ kunha hóga pygwa omano va'ekwe. Ogwerovia tee-gwi, onhemoingove jevy íxupe va'ekwe. Oĩ ave heta ojerereko asy eterei rire, ojejuka va'ekwe. Nhandejáry-gwi ojere ramo ra'e, ndojukái arã ra'e. Ha ndováiry joty íxugwi. “Ava e'ỹ rire, iporãve xe rekoha arã xe moingove jevy rire Nhandejáry” he'i ae joty ójehe.* 1 Rs 17.17-24; 2 Rs 4.25-37 36 Oĩ onhembohory hese va'ekwe. Ombopi mbopi íxupe va'ekwe. Oĩ onhapytĩ íxupe va'ekwe. Oipokwa heraha-vy íxupe omoĩ hagwã preso va'ekwe.* 1 Rs 22.26-27; 2 Cr 18.25-26; Jr 20.2; 37.15; 38.6 37 Oĩ ita-py ojapi íxupe va'ekwe. Oĩ serra-py onhekytĩ va'ekwe imbyte-rupi. Oĩ kyse-py ojejuka va'ekwe. Ombojehesa rerova ukase ramo jepe, ndovái joty Nhandejáry-gwi. Gwóga-py ndopytái. Opa-rupi oiko rei. Omonde ovexa ragwe, kavara pirekwe omonde ave oiko-vy. Iporiahu oiko-vy. Ipy'a jopy ojerereko asy ave oiko-vy.* 2 Cr 24.21 38 Upéa kente kwéry remimbojevy voi. Omboeteve va'erãgwe-pe omomba'e rei va'ekwe hereko-vy. Tekwaty e'ỹ-rupi oiko, opyta e'ỹ va'e. Yvyaty-rehe ogwata oiko va'e. Hóga e'ỹ va'e. Opa-rupi rei oiko va'e. Ojohu ha-py rei oke va'e. Onhemi nhemi oiko-vy ita kwa-rupi. Yvy kwa-rupi oiko ave. Upéa kwéry omboeteve va'erãgwe-pe, omomba'e rei joty hereko-vy kente kwéry. 39 Upe va'e kwéry yma gware ogwerovia tee-gwi, imandu'a porã hese kwéry Nhandejáry. Imandu'a porã ramo jepe, ne'írã ojapopa joty hese kwéry he'i hagwe-rami. 40 Nhande kwéry ãygwa nhane ra'arõ joty ojapo porãve hagwã nhande kwéry-rehe. Nhandejáry he'i va'ekwe yma gware-pe nomboagwyjéi va'ekwe. Ha ko'ánga katu ãygwa ojapo-gwi inhe'ẽ, omboagwyje-ma íxupe. “Ãygwa rehegwa nhe'ẽ onhemboagwyje rire, aroagwyje-ta ave yma gware-pe ahovasa-vy” he'i ojéupe Nhandejáry. Upéa-gwi ãygwa ra'arõ-vy ne'írã ojapopa yma gware-pe he'i hagwe-rami.