SAN MARCOS. 12. Y ri Jesús xutzꞌom cꞌa riqꞌuin parábolas (cꞌambꞌal-tzij) xchꞌoꞌ chica ri vinak y xuꞌej chica: Cꞌo cꞌa jun ache ri xutic uva pa rulief, xucꞌajuoj rij, xuꞌon incheꞌl jun chꞌiti pila chupan ri ulief chi niyitzꞌ ri uva chupan, y xuꞌon jeꞌ jun torre. Cꞌajareꞌ xuyaꞌ can pa kajic chica nicꞌaj aj-samajiel, y jajaꞌ xꞌa naj. Y antok xalka ri tiempo richin ri cosecha, ri rajaf ri ulief xutak-pa jun rusamajiel quiqꞌuin ri i-kajayuon ri rulief richin chi nalrumaꞌ ri uva kajbꞌal richin ri ulief. Pero ri achiꞌaꞌ ri i-kajayuon ri rulief xa xquitzꞌom y xquichꞌey, y man jun uva xquiya-el cha. Ri rajaf ri ulief xutak chic pa jun rusamajiel quiqꞌuin. Pero ijejeꞌ xa cha abꞌaj xquicꞌul-ve y xquisoc-el rujaluon, y chica-na ri xcajoꞌ xquiꞌan-el cha y quireꞌ xquitak-el. Ri rajaf ri ulief xutak chic pa jun rusamajiel. Y ri samajiel reꞌ xquimisas cuma ri i-kajayuon ri rulief. Y iqꞌuiy chic rusamajiel xaꞌrutak-pa; icꞌo xaꞌchꞌay, y icꞌo xaꞌquimisas. Y pa ruqꞌuisbꞌal, ri rajaf ri ulief xa joꞌc chic ri rucꞌajuol xcꞌujieꞌ can riqꞌuin y jajaꞌ altíra nrajoꞌ ri rucꞌajuol. Xutak-pa ri rucꞌajuol quiqꞌuin y xuꞌej: Ri achiꞌaꞌ reꞌ can xtiquiꞌan respetar antok xtiquitzꞌat chi ja ri nucꞌajuol ri xtiꞌka quiqꞌuin, xchaꞌ. Pero ri achiꞌaꞌ reꞌ xquiꞌej-ka chiquivach: Jareꞌ ri xtuoc can rajaf nojiel ri ulief ri kakajuon, quixam-pa, kaquimisaj, chi quireꞌ pa kakꞌaꞌ ojreꞌ nicꞌujieꞌ can ri ulief, xaꞌchaꞌ. Y ja xquitzꞌom, xquiquimisaj, y juviera ri ulief ri ticuon uva choch, xbꞌaquicꞌakaꞌ. ¿Chica came xtuꞌon ri rajaf ri ulief ri ticuon uva choch chica ri achiꞌaꞌ reꞌ? Ri rajaf ri ulief xtipa y xcaꞌruquimisaj ri achiꞌaꞌ reꞌ y ri rulief xtuyaꞌ chic pa kajic chica nicꞌaj chic. ¿Man came itzꞌatuon ta ri tzꞌibꞌan can chupan ri ruchꞌabꞌal ri Dios? Ri nuꞌej: Ri Abꞌaj ri man xka ta chiquivach ri achiꞌaꞌ ri i-bꞌanoy-jay, xa jareꞌ ri xyoꞌx ri lugar ri más nicꞌatzin chi quireꞌ ri jay man nitzak ta. Ja ri Ajaf ri xbꞌano quireꞌ cha, y ojreꞌ man jun bꞌay katzꞌatuon chi nibꞌanataj quireꞌ. Quireꞌ nuꞌej ri ruchꞌabꞌal ri Dios. Y ri achiꞌaꞌ choj-iqꞌuin xchꞌo-ve ri Jesús can ta xcajoꞌ xquitzꞌom yan el, ruma xiꞌka pa quiveꞌ (xquiꞌan entender) chi xa chiquij ijejeꞌ xuꞌej ri parábola (cꞌambꞌal-tzij). Pero man xquiꞌan ta, ruma niquixiꞌij-quiꞌ chiquivach ri vinak. Ijejeꞌ xquiyaꞌ can ri Jesús y xaꞌa. Y ri achiꞌaꞌ reꞌ xaꞌquitak-pa nicꞌaj achiꞌaꞌ fariseos y nicꞌaj ruvinak ri rey Herodes, ruma nicajoꞌ chi ri Jesús nitzak ta pa quikꞌaꞌ riqꞌuin ri tzij ri ncaꞌruꞌej. Y ri achiꞌaꞌ xaꞌpa riqꞌuin ri Jesús y xquiꞌej cha: Maestro, ojreꞌ kataꞌn chi joꞌc ri ketzij ri naꞌej y nacꞌut ri ruchꞌabꞌal ri Dios y can ja-ve rubꞌixic naꞌan cha, ruma atreꞌ man naxiꞌij ta aviꞌ choch jun vinak mesque altíra rukꞌij. ¿Chica naꞌej chika? ¿Otz nakatoj ri impuestos ri nuꞌej ri rey César, o xa man otz ta? xaꞌchaꞌ cha. Pero ri Jesús can rataꞌn chi xa riqꞌuin caꞌyeꞌ quipalaj niquicꞌutuj quireꞌ cha. Rumareꞌ jajaꞌ xuꞌej chica: ¿Karruma nquiniꞌan tentar? Ticꞌama-pa jun moneda chi nitzꞌat, xchaꞌ chica. Y ijejeꞌ xbꞌaquicꞌama-pa ri moneda chi niquicꞌut choch. Y jajaꞌ xucꞌutuj chica: ¿Choj palaj y choj bꞌeꞌ ri cꞌo choch? xchaꞌ chica. Y ijejeꞌ xquiꞌej cha: Richin ri rey César, xaꞌchaꞌ cha. Y ri Jesús xuꞌej chica: Tiyaꞌ cꞌa cha ri César ri can richin ri César, y tiyaꞌ cha ri Dios ri can richin ri Dios, xchaꞌ ri Jesús chica. Y ijejeꞌ can vor chica xquinaꞌ antok xcaꞌxaj ri xuꞌej ri Jesús chica. Y icꞌo achiꞌaꞌ saduceos xaꞌlka riqꞌuin ri Jesús. Ri achiꞌaꞌ reꞌ man niquinimaj ta chi ri quiminakiꞌ can xcaꞌcꞌastaj-pa, y rumareꞌ ijejeꞌ xquicꞌutuj cha ri Jesús: Maestro, ri Moisés rutzꞌibꞌan can chika, xa cꞌo jun ache nicon-el nuyaꞌ can ri raxjayil y xa man jun ralcꞌual nicꞌujieꞌ can, jun ruchakꞌ o runimal ticꞌulieꞌ riqꞌuin ri raxjayil, richin quireꞌ ncaꞌcꞌujieꞌ ralcꞌual ri quiminak chic el. Y ijejeꞌ xquiꞌej cꞌa: Xaꞌcꞌujieꞌ i-siete (ivukuꞌ) ri quichakꞌ-quinimal-quiꞌ. Ri naꞌay xcꞌulieꞌ, pero xcon-el y man jun ralcꞌual xcꞌujieꞌ can. Ri rucaꞌn, xcꞌulieꞌ riqꞌuin ri raxjayil, pero xcon-el jeꞌ y man jun ralcꞌual xcꞌujieꞌ can. Ri ruox, can quireꞌ jeꞌ mismo xuꞌon. Y quireꞌ xquiꞌan-el ri i-siete (ivukuꞌ) ri quichakꞌ-quinimal-quiꞌ. Y man jun chiquivach ri i-siete (ivukuꞌ) reꞌ xcꞌujieꞌ ta can ralcꞌual. Y antok i-quiminak chic el ri i-siete (ivukuꞌ) ri quichakꞌ-quinimal-quiꞌ, xcon jeꞌ ri ixok. Y ri achiꞌaꞌ saduceos xquicꞌutuj cha ri Jesús: Antok xtalka ri kꞌij chi xcaꞌcꞌastaj-pa ri quiminakiꞌ, ¿choj axjayil xtuoc ri ixok reꞌ? Ruma ri i-siete (ivukuꞌ) ri quichakꞌ-quinimal-quiꞌ xuoc caxjayil, xaꞌchaꞌ cha. Entonces ri Jesús xuꞌej chica: ¿Man came ix-sachnak ta riqꞌuin ri xiꞌej, ruma man ivataꞌn ta ri nuꞌej ri ruchꞌabꞌal ri Dios? ¿Man ivataꞌn ta jeꞌ ri ru-poder ri Dios? Ruma antok ri quiminakiꞌ xcaꞌcꞌastaj-pa, man xcaꞌcꞌulieꞌ ta chic, ni man xcaꞌyoꞌx ta chi xcaꞌcꞌulieꞌ. Ijejeꞌ xa xcaꞌuoc incheꞌl ri ángeles ri icꞌo chila chicaj. Pero riqꞌuin ri quiminakiꞌ ri xcaꞌcꞌastaj-pa, ¿man itzꞌatuon ta cꞌa ri tzꞌibꞌan can ruma ri Moisés, antok xchꞌo-pa ri Dios cha chupan ri jun kꞌayis cꞌo ruqꞌuixal ri rubꞌinan zarza ri nicꞌat, antok ri Dios xuꞌej: Inreꞌ in Ru-Dios ri Abraham, in Ru-Dios ri Isaac y in Ru-Dios ri Jacob? xcha-pa cha. Ri Dios man Qui-Dios ta ri quiminakiꞌ, xa Qui-Dios ri icꞌas. Rumareꞌ inreꞌ niꞌej chi ixreꞌ can ix-sachnak riqꞌuin ri ntiꞌej, xchaꞌ ri Jesús chica. Y xjiel-apa riqꞌuin ri Jesús jun chiquivach ri achiꞌaꞌ escribas. Ri ache reꞌ xraꞌxaj ri xquiꞌej ri achiꞌaꞌ saduceos cha ri Jesús, y xraꞌxaj jeꞌ ri xuꞌej ri Jesús chica ri achiꞌaꞌ reꞌ. Y choch jajaꞌ can kꞌalaj chi otz ri xuꞌej ri Jesús y mareꞌ xucꞌutuj cha: ¿Chica chiquivach ri mandamientos ri xuyaꞌ ri Dios cha ri Moisés, ri naꞌay? xchaꞌ cha ri Jesús. Y ri Jesús xuꞌej cha: Ri naꞌay mandamiento nuꞌej: Tivaxaj ixreꞌ aj-Israel, ri Kajaf joꞌc Jun, y reꞌ ja ri Kajaf Dios. Can tavajoꞌ ri Avajaf Dios, tavajoꞌ riqꞌuin nojiel avánima, tavajoꞌ riqꞌuin nojiel ri acꞌaslien, tavajoꞌ riqꞌuin nojiel ri anoꞌj y tavajoꞌ jeꞌ riqꞌuin nojiel ri avuchukꞌaꞌ. Jareꞌ ri mandamiento ri más nem. Y cꞌo chic jun rucaꞌn mandamiento ri casi junan riqꞌuin ri naꞌay. Y ri mandamiento reꞌ nuꞌej: Can incheꞌl ri navajo-ka-aviꞌ atreꞌ, can quireꞌ jeꞌ mismo tavajoꞌ ri a-prójimo. Ja caꞌyeꞌ mandamientos reꞌ ri cꞌo más quikalien, xchaꞌ ri Jesús. Y ri ache escriba xuꞌej cꞌa cha ri Jesús: Maestro, can quire-ve. Can ketzij ri xaꞌej chi joꞌc jun Dios cꞌo, y man jun chic. Nicꞌatzin chi navajoꞌ riqꞌuin nojiel avánima, navajoꞌ riqꞌuin nojiel ri anoꞌj, navajoꞌ riqꞌuin nojiel ri acꞌaslien y navajoꞌ jeꞌ riqꞌuin nojiel avuchukꞌaꞌ. Y can incheꞌl ri navajo-ka-aviꞌ atreꞌ, can quireꞌ jeꞌ mismo tavajoꞌ ri a-prójimo; nojiel reꞌ cꞌo más rakalien que choch ri chicop o jun chic kax ri ncaꞌyoꞌx choch ri Dios, xchaꞌ ri ache escriba. Y antok ri Jesús xraꞌxaj chi jaꞌal xiꞌka paroꞌ (xuꞌon entender) ri jun ache reꞌ, ri Jesús xuꞌej cha: Atreꞌ man naj ta chic atcꞌo-ve chi ncatuoc pa ru-reino ri Dios, xchaꞌ cha. Y jareꞌ antok man jun chic xutzꞌom rucovil chi cꞌo ta ri chica xucꞌutuj cha ri Jesús. Y ri Jesús chi ncaꞌrutijuoj ri vinak ri quimaluon-quiꞌ riqꞌuin chireꞌ pa templo, xuꞌej cꞌa chica: ¿Karruma ri achiꞌaꞌ escribas niquiꞌej chi ri Cristo xa choj jun rumáma can ri rey David? Ruma ja mismo ri rey David xuꞌej ri xꞌeꞌx cha ruma ri Espíritu Santo: Ri Ajaf Dios xuꞌej cha ri Vajaf: Catzꞌuyeꞌ pa nu-derecha, hasta cꞌa xcaꞌnyaꞌ ri av-enemigos chuxieꞌ avakan. Quireꞌ xuꞌej. Y xa ri rey David xuꞌej Vajaf cha ri Cristo, ¿karruma niꞌeꞌx chi ri Cristo xa choj jun rumáma can ri rey David? xchaꞌ ri Jesús. Y iqꞌuiy chiquivach ri vinak xka chiquivach ri xcaꞌxaj ri xuꞌej. Y ri Jesús xuꞌej jeꞌ chica ri vinak antok ncaꞌrutijuoj: Tibꞌanaꞌ cuenta-iviꞌ, man tiꞌan incheꞌl niquiꞌan ri achiꞌaꞌ escribas. Ruma ijejeꞌ can altíra nika chiquivach niquicusaj jucujak tak tziak, chi quireꞌ ncaꞌtzꞌiet chi utzulaj tak achiꞌaꞌ. Y can altíra nika chiquivach chi ncaꞌan saludar ri pacheꞌ niquimol-ve-quiꞌ qꞌuiy vinak. Y can ja ri naꞌay tak chꞌacat nicajoꞌ pa tak sinagogas y pa tak vaꞌen. Ri achiꞌaꞌ reꞌ niquimaj nojiel kax quichin ri malcaꞌn-ixokiꞌ, y chi caꞌnimax chi jaꞌal quicꞌaslien, can ncaꞌlayuj niquiꞌan orar. Pero ijejeꞌ can xtika más ri castigo pa quiveꞌ, xchaꞌ ri Jesús. Y ri Jesús tzꞌuyul choch ri pacheꞌ niyoꞌx-ve can ri ofrenda. Jajaꞌ ncaꞌrutzꞌat ri vinak ri niquiyaꞌ can miera chireꞌ. Xaꞌrutzꞌat iqꞌuiy bꞌayomaꞌ ri qꞌuiy miera niquiyaꞌ can. Pero xalka jun malcaꞌn-ixok ri puobra. Jajaꞌ xuyaꞌ can caꞌyeꞌ fichas ri man qꞌuiy ta oc rakalien. Y ri Jesús xaꞌrayuoj ri ru-discípulos y xuꞌej chica: Can ketzij ri niꞌej chiva chi ja ri malcaꞌn-ixok puobra la ri xyoꞌn can más que choch ri xquiyaꞌ can quinojiel ri nicꞌaj chic. Ruma jajaꞌ mesque man qꞌuiy ta ru-miera cꞌo, xuyaꞌ can nojiel ri cꞌo riqꞌuin. Pero ri bꞌayomaꞌ, mesque qꞌuiy miera xquiyaꞌ can, xa ja ri nuꞌon suobra quiqꞌuin, xchaꞌ ri Jesús.