1 Ma' qa in hats suujik'i pa'aj aka'an, pa' Jesús qa ikijik'i pe' olots witsetits qa pe' witsetits ƚelits iye in nifel eke' ƚe'sits ƚe'lijei t'ejuyets pa' tenek'enheiji' pa' Dios. Ƚijts'eyek he' doce (12) ƚ'ijatshenhei.* Mr 6:6; Mt 4:23; Lc 4:43 2 Qa uja'x iye pe' efuts ƚijts'eyek iye pa'aj, hik pekhewe' niƚinju' iye pa'aj yukinik'uifik'ikii pe' i'ntaxji' inwo'metets qa pe' ƚaatsheitax iye. Pekhewe'en ƚiyits María, ƚenqii iye Magdalena. Hik pekhe' ikik'uifik'ikii pa'aj pe' wetsjuk tatsai (7) inwo'metets.* Mt 27:55,56,61; 28:1; Mr 15:40-41; Lc 16:9; 23:49,55; 24:10; Hch 1:14; Jn 19:25; 20:1,18 3 Qa pekhe' Juana ƚewhe'ye' pa' Cuza, ƚeqjeƚinenek pa'aj pa' Herodes. Qa pe' Susana, qa olots iye pekhewep, qa ƚekhewelƚe in yatsat'etsƚi'ij pekhewe' natkiniji' in t'iftits'ijetskii pa'aj pa' Jesús qa pe' ƚ'ijatshenhei.

4 Qa olootsija pa'aj pe' jukhew qa efuts iye, ta'ƚiikii pe' olots pekhelji'kii witsetits, namii pa'aj qu' ni'wen pa' Jesús. Ma' qa yit'iji' pa'aj pa' ewi'ƚ yejeyumtshenijupi' in iyetik'ui: 5 —Pa' iwenq'enhena'x ikijfik'i pe' ƚoqoƚoi qu' nenju'. Ma' qa in hats we'nq'en qa uja'x pe' ƚoi namji'ju'kii pa' wit'ikheyi'j qa tonotshiyipji'kii qa pe' junatai qa tuj. 6 Qa pekhewep ƚoi qa namji'ju'kiyek pa' uteket leseesƚi'ik'i pa' sehe' ija, qa in ta'ƚtax pekhewe'en qa aje'eƚ yisƚax qa wa'mji' iye qe nite' eqhimiyifi. 7 Qa pekhewep iye qa namji'ju'kiyek pa' tiiket. Qa ta'ƚi'ƚ pe' tii qa tik'eyijju'. 8 Qa pekhewepƚe qa namji'ju'kiyek pa' ƚe'wisji' sehe' qa ta'ƚ ma' qa qipha'm qa na'l pe' ƚei ƚe'sits qa olots iye qa yamets cien (100) pe' ƚei in ewi'ƚ ƚenu.— Ekewe'en in yit'ij pa'aj pa' Jesús qa yit'unhetik'i in yit'ij iye pa'aj: —¡Pekhewe' qu' nana'l ƚekfiiye', nepiye'ek'iha aka'an!—* Gn 26:12; Mt 11:15

9 He' ƚ'ijatshenhei qa nifaakanij pa'aj pa' ikji'ha kakha' yejeyumtshenijupi'. 10 Pa' Jesús qa yit'ijets pa'aj: —Ekheweli'ƚ ƚenexke'ej qu' enikfe'li'ƚetsha kekhewe' nite' hayiits qu' nana'l pa'qu' nenikfe'lets t'ejuyets na' tenek'enheiji' na' Dios. Qa nekhewepƚe qa hit'iji' in k'iyetik'ui kekhewe' hejeyumtshenƚi'ijupi'kii, hats'inha qu' ni'wentax hikƚe ƚunye'j qu'nte' ni'wene', qa qu' nepi'ye'taxik'i qa nite'ƚe nikfe'lik'i pa' iikji'ha.—(Is 6:9)* Mt 19:11

11 —Aka'an kakha' ikji'ha ka' wetjeyumtshenijupi'. Pe' ƚoi hik ƚunyejei ekewe' ƚe'lijei na' Dios.* Mr 4:13-20; Lc 8:21; 11:28; Hch 18:11; Stg 1:21; 1P 1:23 12 Qa pa' wit'ikheyi'j qa hik ƚunyejei pekhewe' qu' nepi'ye'taxik'i eke' Dios ƚe'lijei, qa i'nk'aƚe qa namets na' inwo'met qa nitkamijik'i in we'nentaxji'ju' pe' ƚatawjets. Hats'inha qa yeqeku'uk'i ma' qa'nte' iƚiye'. 13 Qa pa' uteket in leseesƚi'ik'i pa' sehe'taxija, qa hik ƚunyejeyek pekhewe' yepi'ye' ek'i eke' ƚe'lijei na' Dios, ma' qa qi in yisu'unik'i qa t'eku'mi', qa hamƚe ƚefitetsiye'. Ƚ'ajƚi'ij in tek'entaxik'i, qa in namets pa'qu' witaqjaajinkeyeje', ma' qa yili'ijju'.* Ez 33:31-32; Ga 1:6 14 Qa pa' tiiket qa hik ƚunyejeyek pekhewe' yepi'ye'taxik'i eke' ƚe'lijei na' Dios, qa in iktaxij pa' ƚ'ikheyi'j, qa yuƚametenƚe in yitawje'meten wekwek, ƚaq'astaye' qu' olotse' qa pa'qu' ƚakha' ye'ƚe qu' nisu'un qu' ni'sinheti'mkii. Ma' qa nite' yuji' pe' ƚeitax.* Mt 6:25 15 Qa pa' ƚe'wisji' sehe', qa hik ƚunyejeyek pekhewe' yepi'ye' ek'i ke' ƚe'lijei na' Dios, ma' qa weekijha pe' ƚatawjets in yatsathen qa ƚe'sits iye in t'eku'mi' qa went'unhetij watjanithenijha. Ma' qa nite' yili'ij in na'l pe'qu' ƚeye'.—* He 10:36; Stg 5:7

16 —Ham pa'qu' ƚeqfenye'ji'ij qu' nene'ƚji' pe'qu' fetitjiye' qa' nit'onijju' pe'ye', i'nƚi'i qu' nenifi ƚatawe'j pa'qu' witiwhi'la'xe'. We'nitonpha'm yijat'ij qe we'nenpha'm hats'inha qa yi'wenkii ne'ej te'nuiteje'm.* Mt 5:15-16; Lc 11:33 17 Qe ham pa'qu' natat'inhetiikii qu'nte' ne'twenheti'ye' hatse', qa ham iye pa'qu' nite' netfelhiti'ye' qu'nte' ninikfe'le' hatse', qa' ninikfe'l hatse'.* Mt 10:26; Lc 12:2; 1Ti 5:25 18 Qa hik ta'ƚijupi', jeƚi'ƚiju'ƚ pa'n ƚunye'j in ƚepi'ye'eƚik'i, qe pa'qu' hats nana'li'm qa' les netesti'yij iye. Qa pa'qu' hami'im, qa' netitkamhiti'yij iye pakha' yumtitax qu' nana'li'm.—* Mt 13:12

19 Ke' ƚenene qa he' ƚek'injats pa' Jesús namtaxii pa'aj pa' i'ni', qa nite'ƚe ƚeke' qu' nametsji' pe' wititsi'ifi qe olots pe' jukhew, efutsji'kii.* Mt 13:55; Mr 6:3; Jn 2:12; 7:3,5,10; Hch 1:14; 1Co 9:5; Ga 1:19 20 Qa tefelhitiitaxi'm pa'aj pa' Jesús: —Ke' enene qa he' ek'injats iye ha'nii qe amaneyi'fik'i. Yisu'untax qu' ne'wen.— 21 Qa yeku'ƚ pa'aj pa' Jesús: —Pekhewe' yepi'ye' ek'i qa yaqsi'jijkiiha iye ekewe' yit'ij eke' ƚe'lijei na' Dios, qa' hik pekhewe' nenel qa' k'injats iye.—* Lc 11:28; Stg 1:22

22 Ewi'ƚ pa' neƚuji' pa'aj pa' Jesús qa pe' ƚ'ijatshenhei qa t'ilitji'ju'kii pe' ewi'ƚ witinhitjii, qa yit'ijets: —Ju'ukiiteje'm na' ƚajaika' ene' kaƚi'.— Ma' qa ikkii pa'aj.* Jn 6:16-21; Lc 5:1 23 In ikteje'mkii pa'aj qa pa' Jesús qa ima'. Qa nam pa'aj pa' qi t'unik'i. Qa pe' witinhitjii qa tsxiƚtsxiƚji'ju'kii pa' iweli'. Qa qi in iftsaxets pa'aj qu' nuihin. 24 Ma' qa ikii pa'aj qa nijt'otshenii pa' Jesús, qa yit'ijets pa'aj: —¡Maestro! ¡Maestro! ¡Hats k'esik'i qu' jinanaxju'!— Pa' Jesús qa niipha'm pa'aj qa yaq'ayinij pa' t'unik'i qa pe' qitsik'i ƚeqe t'uyuyits iye, qa aje'eƚ qesik'ui pa'aj pa' t'unik'i qa ikesimen iye pa' iweli'.* Sal 65:7; 104:7; Mt 14:32; Mr 6:51; Lc 4:39 25 Pa' Jesús qa yit'ijets pa'aj he' ƚ'ijatshenhei: —¿Khaye'ek pa'nte' eqekuye'ji'ƚ? ¿Pa'n ikji'?— Qa hekhewe'ƚe'en qa qi in nijiwei pa'aj qa yitjuƚaxijpha'mkii iye. Qa yifaakateji' pa'aj, qa yit'ijju': —¿Pa'n ƚunye'j ha'ne jukhew in tek'enets iye in yaq'ayinij ka' t'unik'i qa ha'ne iweli' iye?—* Mt 21:10; Lc 1:66; 5:21; 7:49; 9:9

26 Ma' qa yametsteje'm pa' sehe' ƚii Gadara* Pa' Gadara ƚii iye Gerasa. ƚajaika' ai wankaajuƚetsteje'm ha' sehe' Galilea. 27 Qa in hats t'ilitpha'm pa'aj pa' Jesús, qa te'nilitfik'i pa'aj qa nekets pa' ewi'ƚ jukhew i'nji' pe' inwo'metets hayiits ta'ƚtaxets pa'aj pa' witset'ija qa hatsƚe nite' i'nji'. Qa hats toxik'i pa'aj in nite' yeqhinataji' pe'qu' witqhinataye', qa nite' iye i'nifi pe'qu' wititsi'ye', qe pa' nimeƚkuket hikpa' i'nji'kii. 28 Pakha'an in yi'wen pa'aj pa' Jesús, ma' qa yejtsi'le' pa'aj qa wonokok'enifi qa yit'unhetik'i in yit'ij pa'aj: —¿Inhats'ek in ƚanamyii, Jesús, Ƚaa'sija pa' Qiji'ha in Dios? K'iyinij ewets qu' hasu'uj atsawtsheten wat'ij.—* Lc 1:32; 4:33-34; Hch 8:7; 16:17; Jn 2:4; Gn 14:18; Sal 57:2; Dn 3:26 29 Yit'ij pa'aj aka'an qe pa' Jesús yiyaji'ets pa'aj pa' espíritu uƚ'ax qu' nakik'uifik'i pa' jukhew in i'ntaxji', qe hats olotsij in uijiik'i. Qa pe' jukhew in yophe'ƚ ji'ijtaxij ƚokoyei qa ƚef'iyei iye pe' foƚoƚik'il qa yejeƚji'ijtaxetsha iye, qa niwk'itsinƚeji'ijju' qa pa' inwo'met qa yilithinji'jii pa' ham i'ni'i'. 30 Pa' Jesús qa nifaakan pa'aj: —¿Pa'n ii?— Qa pakha'an qa yeku'ƚ: —Yakha' yii Legión.—† Ewi'ƚ legión, ikji' ewi'ƚ tatsai mil (6.000) yamets pe'qu' oq'opheƚinetsiletse'. Qe olots pe' inwo'metets i'nji' pa'aj pa' jukhew.* Mt 26:53 31 Pekhewe'en qa qi in iyinijets pa' Jesús qu' hasu'uj nit'ij pa'qu' ƚeji'ye', pekhewe'en qa' nakiiju' pa' koomojo' ham ƚ'aka'the'ye' (abismo).* Sal 140:10; Ro 10:7; Ap 9:1-2,11; 11:7; 17:8; 20:1,3 32 Qa na'l pa'aj pe' olots tafitets taqakiyi'ju' pe' utek ipji'. Qa pe' inwo'metets qa iyinijetskii pa'aj pa' Jesús qu' nuyik'i pekhewe'en pe' tafitets. Qa pa' Jesús qa ƚexke'ej pa'aj. 33 Ma' qa pe' inwo'metets qa ikik'uifik'ikii pa'aj pa' jukhew qa uijiteje'mkii pe' tafitets. Ma' qa pe' tafitets qa wekuma'xik'iju'kii pa' kiimiju' qa yamjeetsju' pa' iweli' qa hikpa' qa uyi'kii qa naxiju'. 34 Pe' yejeƚtax pe' tafitetsik'i, in yi'wen pa'aj aka' ƚunye'jkii qa wekuma'xii pa'aj pa' witset qu' nenfelkii. Qa' nenfeli'm iye pe' i'ni' pa' ƚ'ejinqa'wet. 35 Pe' jukhew qa efuts iye qa neeƚii pa'aj pa' ƚunye'jkii. In namii pa' i'ni' pa' Jesús qa yi'wen pa' jukhew i'ntaxji' pa'aj pe' inwo'metets. I'nijupju' pe' ƚef'iyeyiiju' pa' Jesús. Hats teqhinatai pa'aj qe hats teik'uneikii. Qa qi pa'aj in nijiwei pa'aj pekhewe'en.* Lc 8:41; 10:39 36 Qa pekhewe' yi'wenijha pa'aj pa' ƚunye'jkii, qa nifelimik'i pa'aj pa' ƚunyee'jkiiha pakha' i'ntaxji' pe' inwo'metets in hats ƚe'wisju'.* Mt 4:24 37 Week pekhewe' tetseti'yi' pa' sehe' Gadara, iyinijets pa'aj pa' Jesús qu' nakik'ui iye pa' sehe', qe qi in nijiwei pa'aj pekhewe'en. Ma' qa pa' Jesús qa t'ilitji'ju' iye pa'aj pe' witinhitjii qa ik iye pa'aj.* 1R 17:18; Lc 5:8; Hch 16:39 38 Pa' jukhew pakha' i'ntaxji' pa'aj pe' inwo'metets qa iyintaxijets qu' nijayan pa' Jesús. Qa pakha'ƚe Jesús qa nite' ƚexke'ej, qa yit'ijets pa'aj: 39 —Mapilii yijat'ij pe' etsi' qa' week enfel ka' ƚeqfenye'j ej na' Dios.— Pa' jukhew qa ik pa'aj. Ma' qa week nifelimik'i pa' witset pa' ƚeqfenye'jij pa'aj pa' Jesús.

40 Ma' qa in hats yamiiteje'm iye pa'aj pa' ƚajaika' pe' kaƚi', qa pe' olots jukhew, efutsji'kii qa qi in ƚe'sitsi'mkii pa'aj in hats namets iye pa'aj, qe week hayiits notki'iikii pa'aj.* Lc 9:11 41 Qa hik pa'aj qa namets pa' ewi'ƚ jukhew ƚii Jairo. Pakha'an tenek'enhe'yij iye pe' witlijtsitjii. Ha'ne jukhew we'niyipinifi pa'aj ƚef'iyei pa' Jesús, qa qi in iyinijets pa'aj qu' namiƚii pe' ƚetsi'.* Lc 13:14; Hch 13:15; 18:8,17 42 Qe pakha'an na'l pa'aj pe' ewi'ƚƚi'i' in ƚasi', doce (12) ƚeqe'ninqapits, qa pekhe'en qa hats k'esik'iha pa'aj qu' nawa'm. Qa in hats iktax pa'aj pa' Jesús, qa olotsƚe pe' jukhew qa efuts watkatitij wetepji' in nijayanik'i.* Lc 7:12; Mr 3:9 43 Pekhewe'en i'nji'teje'm pe' ewi'ƚ efu hats doce (12) ƚeqe'ninqapits in nite' hamitsik'ui pe' ƚ'athits. Qa hats olots pe' naq'axiji' ƚaq'astayik'i pe' weihetets witeqjunhetits ƚeiƚets qa ham pa'qu' napaliti'm pekhewe'en pa' ƚawtshek.* Mt 9:20-22; Mr 5:25-34; Lv 15:25 44 Pe' efu qa wetjuk'etetsji' pa'aj pa' Jesús ƚ'anu ta'ƚii qa t'eku'mets pa'aj pa' ƚ'aka'the' eiju' pa' ƚ'uihitjii. Ma' qa hik pakhaa'ijha qa aje'eƚ qesitsik'ui pa'aj pe' ƚ'athits.* Nm 15:38-39; Dt 22:12; Mt 14:36; 23:5 45 Qa pa' Jesús qa inaqfaakanij pa'aj: —¿Ƚekpa' t'eku'm yiwets?— Qa week welkut'ijkii pa'aj pekhewe'en pa'qu' net'eku'mi'. Qa pa' Pedro qa yit'ij: —Maestro, ene' olots najayanpha'm qi in puk'upha'm wetwumij wetepji'.—* Lc 5:5 46 Qa pa' Jesús qa yit'ij: —Na'l pa' t'eku'm yiwets qe hoksi'wen in ikfik'i pa' yit'unha'x.—* Lc 5:17; 6:19; Hch 10:38 47 Pe' efu, in nikfe'lets in nite' ƚeke' qu' nanat'inij, qa tsalalkii pa'aj in nekets qa wonokok'eniiju' pa'aj ƚef'iyei pa' Jesús. Qa tetfeliji'm pa'aj week yepi'ye' ej pe' week in nifel pa' ta'ƚijupi' in t'eku'mets pa' ƚ'uihitjii pa' Jesús, qa in aje'eƚ naxpa'lij iye pa' ƚaatshektax. 48 Pa' Jesús qa yit'ijets pa'aj: —Yasi', pa' nite' eqekuye'j ta'ƚets in ƚanaxpa'lij pa' ejunye'jtax. Hasu'uj natawje'meten. Yape ma.—* Lc 7:50 49 In mexe iyettax pa'aj pa' Jesús qa namets pa' ewi'ƚ ta'ƚii pe' ƚetsi' pa' tenek'enhe'yij witlijtsitjii, qa yit'ijets pa'aj: —Ke' oqwomeki'ik'i hats wa'm. Yape iwejinƚe na' Maestro.—* Mt 9:23-26; Mr 5:35-43; Lc 7:6; Jn 11:28 50 Qa pa' Jesús qa yepi'ye' ej pa'aj, qa yit'ijets: —Hasu'uj e'nijiwei. E'meheyi'ij yijat'ij qu' hasu'uj inqeku' qa pe' oqwomeki' qa' ƚe'wise'ju'.— 51 In yamets pa'aj pe' wititsi', qa nite' ƚexke'ej pa'qu' nijayanteje'm in uyetsji'. Uja'xƚe in t'eqe'mets ha' Pedro qa ha' Juan qa ha' Jacobo (Santiago) qa pa' ƚatata qa pe' ƚenene pe' ome'ƚaski'ik'i.* Mr 3:17; 14:33; Lc 9:28 52 Week pekhewe' nekii ipju' qa yilanje'mkii iye pe' ƚ'ejuijets in yayinju' pa'aj pe' ome'ƚaski'ik'i. Qa pa' Jesús qa yit'ijji'ju' pa'aj: —Hasu'uj mapi'ƚju', qe ne' ome'ƚaski' nite' wa'm, ima'ƚe.—* Mt 11:17; Lc 7:13; 23:27; Jn 11:4,11; Hch 20:10 53 Qa yilaki'ijju' pa'aj aka' yit'ij, qe nikfe'lets in hats waa'mija. 54 Ma' qa pa' Jesús qa t'eku'mi' pa'aj pa' ƚokoi, qa yit'unhetik'i in yit'ij pa'aj: —¡Ome'ƚaski', eniipha'm!—* Mr 1:31; Mt 11:5; Lc 7:14,22; Jn 11:43 55 Ma' qa tepilets iye pa' ƚiƚa'x pe' ome'ƚaski'. Qa aje'eƚ niipha'm pa'aj. Qa pa' Jesús qa inaqyaji'ij qu' netesti'yij pa'qu' ƚaqe'.* Jue 15:19; 1S 30:12 56 Pe' ƚ'alhei qi in yitjuƚaxijpha'mkii pa'aj. Qa pa' Jesús qa yiyaji'ijets qu' hasu'uj nenfeli'm pe'ye' aka' ƚunye'jkii.* Mt 8:4