Ka Meupiya ne Panugtulen Sumale ki
Lukas
Igpewun-a
Ka migsulat te seini ne baseen iyan si Lukas ne sabeka te me hibateen dengan ni Hisus. Sabeka sikandin ne talagbawi ne Grigu se linalahan wey migpangguhud sikandin meyitenged te innimu te Magbebaye ne si Hisus. Amana degma sikandan ne talag-alukuy ki Pablu, wey migparumdumeey sikandan te peggendiye te lein-lein ne me inged eyew te pegpangguhud te lalag te Manama. Puun due, nakasulat pad man-e sikandin te lein ne baseen ne iyan ka “Ka me himu”.
Ka seini ne baseen impeuyan ni Lukas diye te ki Tiyupilu ne egkahiyen te duma ne sabeka kun ne talahuren ne etew ne matig-Ruma. Diye migbunsud ka guhuren din te pegtagne te pegkeetew enni Huwan ne Talagbewutismu wey te Magbebaye ne si Hisus wey taman te imbatun e si Hisus. Ingguhud man-e ni Lukas ne si Hisus iyan ka Kristu ne insaad te Manama ne egluwas te me Hudiyu wey te langun ne kene ne me Hudiyu ne egpalintutuu kandin.
Seini ne baseen insulat ni Lukas, wey impeuyan din diye te ki Tiyupilu, sabeka ne talahuren ne etew diye te tribu te Grigu. Ne si Lukas man-e ka migsulat due te sika se Me Himu te Me Apustulis.
Nahuhud man-e kayi te seini ne baseen ka me guhuren meyitenged te hid-u ni Hisus te me etew ne egkaleig-leig wey te me makasesale, ka pegpamawi din te egmanderalu wey te impanerepan te me busew, ka peg-uyag din te me minatey, wey ka pegpanulu din. Egkalibed-libed degma kayi ka meyitenged te Panisingan te Manama, peg-ampu, pegpasaylu te me sale, pegbulig te me malitan te himu ni Hisus, wey pegtahahe te migmalintutuu para te peglibed te Magbebaye.
Ka nasulat te seini ne baseen
Igpewun-a 1:1-4
Ka pegkeetew wey pegkabate ni Huwan ne Talagbewutismu wey ni Hisus 1:5–2:52
Ka himu ni Huwan ne Talagbewutismu 3:1-20
Ka pegpabewutismu wey ka pegtintal ki Hisus 3:21–4:13
Ka himu ni Hisus diye te Galiliya 4:14–9:50
Puun te Galiliya peendiye te Hirusalim 9:51–19:27
Ka katammanan ne simana diye te Hirusalim wey diye te marani te Hirusalim 19:28–23:56
Ka pegkeuyag, pegpakita, wey ka pegbatun te Magbebaye 24:1-53
1
Igpewun-a
1 Talahuren ne Tiyupilu. Masulug ka miggeram migsulat te guhuren ne neyitabu kayi te kanta meyitenged ki Hisu Kristu. 2 Ka insulat dan, iyan ka impangguhud kanta te seeye se nakakita kayi puun pad te bunsuranan wey iyan migpangguhud te lalag te Manama. 3 Natantanuran ku degma sika langun minsan ka bunsuranan kayi. Sikan naa ka meupiya buwa degma ne eg-ay-ayaran ku sika te egsulat para keykew talahuren ne Tiyupilu, 4 su eyew egkanengnengan nu iya ka kamalehetan te langun ne impanulu keykew.
Ka pegtagne te pegkeetew ni Huwan ne Talagbewutismu
5 1Kru 24:10. Te timpu ne si Hirudis ka mighari te Hudiya, due sabeka ne talagpanubad ne egngaranan ki Sakariyas ne puun te kabuhalan ni Abyas ne talagpanubad. Ne due asawa rin ne egngaranan ki Ilisabit ne puun ded degma te kabuhalan te me talagpanubad. 6 Sikandan se alunggun, matareng diye te tangkaan te Manama wey mapahetpet ne migtuman te langun ne suhu wey Balaud te Manama. 7 Ne ware anak dan su kene egpakaanak si Ilisabit, wey nabuyag e sikandan se alunggun.
8 Ne migginguma ka aldew ne iyan egpamakey diye te timplu ka punduk enni Sakariyas te me talagpanubad. 9 Ka batasan te me talagpanubad, egpintut-pintut sikandan ke nekey ka eggimuwen dan, wey si Sakariyas ka natinuru ne iyan egseled diye te timplu te Magbebaye ne Manama eyew egtutung te insinsu. 10 Te uras ne intutung e ka insinsu, mig-ampu ka masulug ne etew diye te lihawangan te timplu. 11 Ne dutu, due panalihan te Magbebaye ne migpakita kandin ne diye migsasindeg te dapit te igkakawanan te altar ne egtutungan te insinsu. 12 Natingkemed si Sakariyas te pegkakita rin te panalihan, wey naaldek sikandin. 13 Piru ingkahiyan sikandin te panalihan, “Kene ka egkaaldek Sakariyas. Indineg te Manama ka peg-ampu nu, ne kuntee eg-anak te lukes ka asawa nu ne si Ilisabit. Ne ngarani nu sikandin ki Huwan. 14 Egkahale-gale kew langun ke eglesut e sikandin, 15 Num 6:3. su egkeyimu sikandin ne mabantug diye te tangkaan te Magbebaye ne Manama. Ne keilangan ne kene sikandin eg-inum te binu wey ke egpekewubug ne eg-inumen, wey egkapenu sikandin te Panisingan te Manama minsan ke diye pad sikandin te getek te iney rin. 16 Ne igpalibed din ka masulug ne kabuhalan ni Israil diye te Magbebaye ne Manama ran. 17 Mal 4:5-6. Eggun-a sikandin te Magbebaye, wey egpakaangken sikandin te Panisingan te Manama wey geem ne egpekeiling te ki prupita Ilyas dengan. Egpeg-ulien din ka nenekeg-ehet ne me amey wey me anak, wey egpaliberen din diye te maheteng ne dalan ka masinupaken ne me etew. Puun due, egkaandam din ka me etew para te pegginguma te Magbebaye.”
18 Ne migkahiyan ni Sakariyas ka panalihan, “Egmenuwen ku te pegkanengneng ne malehet ka inlalag nu? Su buyag ad ma seini wey buyag e degma ka asawa ku.”
19 Dan 8:16; 9:21. Ne migtabak ka panalihan, “Sikeddi si Gabriil ka sinalihan te Manama.* Te Grigu: migsasindeg diye te tangkaan te Manama. Impeendini a nikandin eyew te peglalag wey pegpanugtul keykew te seini ne meupiya ne panugtulen. 20 Ne puun su ware ka migpalintutuu te ingkahi ku, egkeummew ka taman te aldew ne egkatuman e ka ingkahi ku keykew. Su egkatuman iya seeye te eleg ne timpu.
21 Ne dutu, migtetaharan te me etew si Sakariyas wey neinu-inu sikandan te naluhey sikandin diye te seled te timplu. 22 Te peglihawang din e, kenad sikandin egpakalalag wey migtingyasan din naan de sikandan. Puun due, nasabut dan ne due impakita kandin diye te seled te timplu. Ne neummew en iya sikandin.
23 Te napenge e ka pegpamakey ni Sakariyas diye te timplu, mig-uli e sikandin. 24 Te ware naluhey, naberes e ka asawa rin ne si Ilisabit wey mig-uugpe de iya sikandin seled te lalimma ne bulan. 25 Ne migkahi si Ilisabit diye te geyinawa rin, “Kuntee neyid-u e ka Manama keddiey. In-awe din e ka hilew ku diye te tangkaan te me etew.”
Ka pegtagne te pegkeetew ni Hisus
26 Te hen-em e ne bulan ka getek ni Ilisabit, insuhu te Manama ka panalihan ne si Gabriil diye te lungsud te Nasarit ne sakup te Galiliya. 27 Mat 1:18. Egpeendiyaan din ka sabeka ne mengebay ne egngaranan ki Mariya ne egpangasaween te sabeka ne kanakan ne egngaranan ki Husi ne kabuhalan ni Hari Dabid. 28 Ne miggendiyad ka panalihan te kandin wey migkahi, “Kahale ka, Mariya! Migpanalanginan ka te Magbebaye wey egdumaan ka nikandin!” 29 Nalibeg amana si Mariya meyitenged te narineg din wey impalemlem din ke nekey ka kaluwasan dutu. 30 Ne migkahiyan sikandin te panalihan, “Kene ka egkaaldek, Mariya, su ingkeupii ka te Manama. 31 Mat 1:21. Egkaberes ka wey eg-anak te lukes, wey ngarani nu sikandin ki Hisus. 32 2Sam 7:12-13,16; Isa 9:7. Egkeyimu sikandin ne mabantug wey eg-umawen sikandin ne Anak te Amana ne Mabantug ne Manama. Ne egpaharien sikandin te Magbebaye ne Manama iling te kaapuan din ne si Hari Dabid. 33 Ne egharian din ka me kabuhalan ni Hakub te ware egtamanan, ne ware katammanan te kandin ne peghari.”
34 Ne mig-insaan ni Mariya ka panalihan, “Egmenuwen ku naa te eg-anak te mengebay e mem pad?”
35 Ne migtabak ka panalihan, “Eggendini te keykew ka Panisingan te Manama wey egdalungan ka te geem din. Puun due, ka matulus ne bate ne ig-anak nu egngaranan te Anak te Manama. 36 Sumsumana nu ka suled nu ne si Ilisabit. Kahiyen ne kene din eg-anak. Piru kuntee egkasalayan e sikandin su hen-em e ne bulan ka getek din, minsan buyag e sikandin. 37 Hin 18:14. Su ka Manama egpekeyimu te langun.”
38 Ne migkahi si Mariya, “Suluhuanen a te Manama. Egkeyitabu perem kayi te keddi ka inlalag nu.” Ne mig-awe e ka panalihan te Manama.
Ka pegpanumbaley ni Mariya diye te ki Ilisabit
39 Te peglihad te pila ne me aldew, migpanines si Mariya wey miglukut-lukut miggendiye te sabeka ne lungsud ne diye te me bubungan te Hudiya. 40 Te pegginguma rin diye, migseled sikandin te baley enni Sakariyas wey migpangemusta ki Ilisabit. 41 Te pegkarineg ni Ilisabit te laheng ni Mariya, migweil ka bate diye te getek din. Ne dutu, napenu si Ilisabit te Panisingan te Manama, 42 ne miglalag te meemen, “Te langun ne me malitan sikeykew re ka migpanalanginan te Manama, wey migpanalanginan degma ka bate ne ingkaberes nu! 43 Hentew e naan de iya se impanumbalayan te iney te Magbebaye ku? 44 Su te pegkarineg ku te laheng nu, migweil te kahale ka bate kayi te getek ku. 45 Keupianan te seeye se migpalintutuu ne due katumanan te impanengneng te Manama diye kandin.”
Ka ulahingen ni Mariya te pegdayan
46 Ne migkahi si Mariya,
“Egdayan a te Manama
47 wey egkahale ka gimukud ku su ka Manama ka keddiey ne kaluwasan
48 1Sam 1:11. tenged te nakasuman-suman sikandin keddiey te suluhuanen din ne kene ne impurtanti!
Ne puun kuntee ka langun ne etew egkahi te impanalanginan a,
49 tenged te kein-inuwan ne innimu te maresen ne Manama kayi te keddiey.
Matulus sikandin.
50 Egkeyid-u sikandin te langun ne due pegkaaldek diye te kandin,
puun pad dengan wey minsan te keureme.
51 Migpakita sikandin te geem din
wey impegsuwey-suwey rin ka me etew ne migpaambug te pegkeetew ran.
52 Hub 5:11; 12:19. In-awe din ka me Hari diye te katungdanan dan
wey imparibabew rin ka me etew ne kene ne impurtanti.
53 Impeyibhibulung din te me meupiya ka impanggutasan
wey impaawe din ne ware me inuyanan ka me meyaman.
54 Ne migbulihan din ka me kabuhalan ni Israil ne suluhuanen din,
wey nakasuman-suman sikandin te hid-u rin
wey te langun ne me kabuhalan din te ware egtamanan
sumale te insaad din diye te me kaapuan ta.”
56 Ne mig-ugpe si Mariya diye te ki Ilisabit seled te tatelu ne bulan. Nataman, mig-uli din e diye te kandan.
Ka pegkeetew ni Huwan ne Talagbewutismu
57 Ne miggingume e ka timpu ne mig-anak e si Ilisabit wey lukes ka anak din. 58 Nakarineg ka me sumbaley rin wey ka me karumaan din ne meupiya amana ka Manama diye te kandin ne nahale sikandan langun duma ki Ilisabit.
59 Lib 12:3. Te walu e ne aldew ka bate, migpanumbaley sikandan diye te ki Ilisabit eyew te pegtambung te pegtuli te bate. Ne egngaranan dan e perem ki Sakariyas ka bate su igsangey ran e te ngaran te amey rin. 60 Piru migkahi ka iney rin, “Kene! Huwan ka igngaran kandin.”
61 Ne migkahiyan dan si Ilisabit, “Piru ware ma karumaan nu ne migngaranan te iling due!” 62 Ne migtingyasan dan ka amey te bate ne mig-inse, “Nekey-a ka igngaran nu te bate?”
63 Ne migbuyu si Sakariyas te egsulatan, ne neinu-inu sikandan su ka insulat ni Sakariyas, “Huwan ka ngaran te bate.” 64 Ne sahuhune ne nakalalag e si Sakariyas wey indayan din ka Manama. 65 Ne naaldek ka me sumbaley ran wey nekeempet te langun ne kabubunganan te Hudiya ka guhuren meyitenged te seeye ne neyitabu. 66 Ka me etew ne nakarineg te seeye ne guhuren, migsuman-suman wey migpein-inseey ke nekey ka katamanan te seini ne bate su ka himenew wey geem te Manama migduma kandin.
Ka pegpanagne ni Sakariyas
67 Si Sakariyas ne amey ni Huwan, napenu te Panisingan te Manama wey migpanagne ne migkahi,
68 “Dayanen ta ka Magbebaye ne Manama te Israil!
Su miggendini sikandin eyew te peglekat te keet-etawan din.
69 Impeendini rin kayi te kanta ka maresen ne manluluwas,
ne kabuhalan te suluhuanen din ne si Dabid.
70 Ne seini degma ka impahuhud din te matulus ne me prupita rin dengan.
71 Intetaha sikandin ne egluwas kanta ligkat te me kuntere ta
wey ligkat te karesen te me etew ne egdumut kanta. 72 Migkahi sikandin ne igkeyid-u rin ka me kaap-apuan ta
wey egtantanuran din ka matulus ne kasabutan din.
73 Migpahunlibet sikandin diye te kaapuan ta ne si Abraham
74 ne egluwasen ki ligkat te me kuntere ta
eyew egpakapamakey ki kandin te ware pegkaaldek.
75 Ne egkeyimu ki ne matulus wey matareng
diye te tangkaan din taman te egkabigtus e ka geyinawa ta.
76 Mal 3:1. “Ne sikeykew se anak ku, egngaranan ka te prupita te Amana ne Mabantug ne Manama
su eggun-a ka te Magbebaye eyew eg-andam te egbayaan din;
77 wey te pegnangen te keet-etawan din ne egkaluwas sikandan
pinaahi te pegpasaylu te me sale dan.
78 Su amana ne hiimenawen wey hiid-uwen ka Manama.
Sikan naa ka due igpeuyan din ne egluwas kanta ne egpekeiling te aldew ne egsile diye te langit
79 Isa 9:2. eyew egkalayahan seeye se diye te marusilem wey egkaaldek te kamatayen.
Igpanulud ki nikandin diye te dalan te keupianan.”
80 Ne intulin ka anak ni Sakariyas wey indakel ka katuenan din wey ka pegpalintutuu rin. Diye sikandin mig-ugpe te mammara ne inged taman te migbunsud e sikandin migpanulu te matig-Israil.
1:5 1Kru 24:10.
1:15 Num 6:3.
1:17 Mal 4:5-6.
1:19 Dan 8:16; 9:21.
*1:19 Te Grigu: migsasindeg diye te tangkaan te Manama.
1:27 Mat 1:18.
1:31 Mat 1:21.
1:32 2Sam 7:12-13,16; Isa 9:7.
1:37 Hin 18:14.
1:48 1Sam 1:11.
1:52 Hub 5:11; 12:19.
1:55 Hin 17:7.
1:55 1Sam 2:1-10.
1:59 Lib 12:3.
1:76 Mal 3:1.
1:79 Isa 9:2.