2
Nu chaa̱ Tatyi Ii
1 Ta ɨɨn ri nyicú ñáyɨvɨ yɨhɨ́ cuenda ra Jesús ta chaa̱ quɨvɨ vico Pentecostés cha sanducahnú ñáyɨvɨ Israel. Ta ɨɨn ri cuhva chicá xiñi ñu. 2 Ta sana iñi ñu ta nacuɨñɨ̱ ñu noo cha cayu vachi ityi andɨvɨ. Tari cha cayu yahá noo tatyi ñihi. Ta iyo cuví tandɨhɨ chichí vehe nu canyicú ñu. 3 Tyicuan ta tuvi̱ tari yaa ñuhu̱ quɨtɨ̱ cuatyi sɨquɨ noo noo ñu. 4 Ta tandɨhɨ ñu chitu ñu chihin Tatyi Ii. Ta quichaha̱ cahan ñu inga sahan yoso cuhva saquehen ityi maa Tatyi Ii chi ñu.
5 Ta quɨvɨ cuan cuaha xaan ra Israel ra vaha chicá chihin Nyoo canyicú ra ñuu Jerusalén cuan. Cuaha xaan ra ca iyó inga ityi nɨcahnu sɨquɨ ñuhú ñayɨvɨ̱ chaa̱ coyo vatyi casanducahnu ra vico Pentecostés. 6 Ta cha cachiñi̱ ra cuan cha iyo xaan cuví nu canyicú ñu, ta cuahan coyo ra ta nataca̱ ra yatyin ri nu nyicú ñu. Ta ña cutuñí iñi ra ñáá cha cuví cuan, vatyi noo noo ra cachiñí ra cahán ñu cuhva sahan cha cacahán maa ra. 7 Iyo cuñí ra ta catyí ra chi ra tahan ra:
―¿Atu ñima ñu Galilea cuví tandɨhɨ ñu cha cahán ihya? 8 ¿Ñáá tuhun cha chiñí yo cahán ñu cuhva sahan noo noo yo? 9 Ihya nyicú yo cha cuví yo ñu Partia, ta ñu Media, ta ñu Elam, ta ñu Mesopotamia, ta ñu Judea, ta ñu Capadocia, ta ñu Ponto, ta ñu Asia. 10 Ta ñu Frigia ta ñu Panfilia, ta ñu Egipto, ta ñu iyó ityi nuu ca Cirene ityi Africa. Ta nyicú tucu ñu ñuu Roma cha iyó ñuu ihya. Ta suhva ñu cuví ñu ñu Israel nya quɨvɨ cacu̱ ñu. Ta inga ñu cuví ñu ñáyɨvɨ nanduvi̱ cuenda ñu Israel ta nyicon ñu ley ra Moisés. 11 Iyó tucu ñáyɨvɨ ñuhú Creta ta ñu Arabia. Soco tandɨhɨ yo ta chiñí yo cahán ñu chihin sahan cha cahán yo. Ta nacatyí ñu cha cahnu cha sacuví Nyoo ―cacatyí ra.
12 Tandɨhɨ ra, iyo xaan cacuñí ra, ta yɨhɨ́ ra ndacá tuhun ra chi tahan ra:
―¿Ñáá cha cuñí chi catyí chi tandɨhɨ tuhun ihya? ―catyí ra.
13 Soco inga ra cahán nyaa ra ta cacatyí ra vatyi cachiñí ñu.
Nu cahán noo ra Pedro nuu ñáyɨvɨ
14 Tyicuan ta nicuinanyaa̱ ra Pedro chihin inga uchi ɨɨn tahan apóstol. Ta chihin cha chaa caha̱n ra ta catyí ra:
―Nyoho yañi, cha cuví ndo ra Israel, ta tandɨhɨ nyoho cha iyó ndo Jerusalén ihya. Co̱to ndo tuhun ihya. Ta cuɨ̱ñɨ vaha ndo tuhun cha cuacatyi chi ndo. 15 Vatyi cuñí maa ndo tyi chiñí ndi. Soco ña chiñí ndi, vatyi ña tuhvá ñáyɨvɨ chiñi cha cuhva ihya, vatyi ni ca ɨɨn cha ñaha ri cuví. 16 Soco ihya cuví tuhun cha caha̱n ra Joel, ra cuvi̱ profeta Nyoo ta cha naha. Vatyi catyi̱ ra:
17 Nu cuandɨhɨ ca quɨvɨ, catyí Nyoo, cusaquichi Tatyi Ii sɨquɨ tandɨhɨ ñáyɨvɨ. Ta cucahan sehe ndo cuende. Ta ra tyivaa ta ñu tyivaa cunyehe ñu cha sañaha Nyoo chi ñu. Ta ra chahnu cunyehe ra ñumahna.
18 Cusaquichi Tatyi Ii sɨquɨ ñu sacuví tyiño nui. Ta cucahan ñu cuende, catyí Nyoo.
19 Ta catyi ra vatyi cusañaha ra cha iyo cucuvi ityi andɨvɨ. Ta ityi nu ñuhu ñayɨvɨ̱ cusañaha ra seña, seña nɨñɨ, seña ñuhu̱, ta vico ñuhma.
20 Cunduñaa ñanyii. Ta yoo tari caa tyacu nɨñɨ cunanduvi. Tyicuan caa cucuvi cha nɨri ca cha chaá quɨvɨ quichi Sutu Mañi yo. Ta cucuvi noo quɨvɨ cahnu vatyi cucutuñi chi yo nuu ra.
21 Ta tandɨhɨ ñu chicán tahvi sɨvɨ ra cucacu ñu. Tyicuan caa catyi̱ ra Joel.
22 ’Cuɨ̱ñɨ ndo nyoho ra Israel. Cuɨ̱ñɨ ndo tuhun cha cuacatyi ihya. Ra Jesús ra Nazaret cuví ra noo ra cha cachi̱ Nyoo chi vatyi quichi ra nu nyicu yo. Ta chitó yo vatyi ndicha vatyi cuaha xaan cha iyo, ta cuaha xaan milagru ta seña sacuvi̱ Nyoo nu canyicú yo cha cuenda ra Jesús. Ta nyoho chitó vaha ndo tuhun ihya. 23 Soco quɨvɨ quehe̱n cuenda ndo chi ra, sacuvi̱ ndo tari cuhva tyaa̱ maa Nyoo cuhva nyata quɨvɨ xihna ri. Vatyi chaha̱ cuenda ndo chi ra chi ra quiñi iyó. Ta chitacaa̱ ra chi ra nu cruzi. Ta tyicuan caa chahñi̱ ndo chi ra. 24 Soco Nyoo sanandoto̱ ra chi ra vatyi sacacu̱ ra chi ra ndaha tuhun chihi. Vatyi tuhun chihi ña cuví cunyaca ñaha chi ra. 25 Vatyi ra David caha̱n ra tuhun ra Cristo ta cha naha, ta catyí ra:
Tyicuan ri nyehí chi Sutu Mañi yo ityi nui.
Maa ra nyaá ɨɨn chiyo vahi ta ñahri maa cha cuví sayuhvi chii.
26 Yucuan chaha cusɨɨ xaan cuñí añime. Ta chité yaa chihin cha sɨɨ cuñí.
Ta sɨɨn ri coño ñuhi cunyitatu chi vatyi chité tyi cunandote.
27 Vatyi yoho Nyoo Suti, ma sandoun añime nu nyicu ñu chihi, ta ni ma cuhvon cha tyahyu coño ñuhi.
Vatyi sehe iun cuví chii.
28 Sañahún ityi cha cuahán nu coi ñayɨvɨ̱ chaa cha ma naa ca maa. Ta sacutún chii chihin tusɨɨ iñi vatyi nyaún chihin, catyí ra David ta cha naha.
29 ’Nyoho yañi, chitó cachi yo vatyi ra David sutu chahnu yo chihi̱ ra ta quɨhvɨ̱ ra chichi ñuhu. Ta ñaña ra nyaá ca chi ihya nya vityin. 30 Soco ra David cuvi̱ ra noo profeta cuenda Nyoo. Ta chitó ra vatyi Nyoo tyaa̱ ra cuhva ta ɨɨn ri tuhun cahan ra chihin ra vatyi suri tata maa ra ican cuacacu ra Cristo. Ta ra Cristo, ican ra cunyaca ñaha. 31 Ta tyicuan caa ra David tari cha vatyi nyehe̱ ra cha cuacuvi nu cuahan ca chi quɨvɨ. Ta caha̱n ra tuhun cha cunandoto ra Cristo. Ta catyi̱ ra vatyi ma ndoo añima ra nu nyicu ñu chihi̱. Ta ni ma tyahyu coño ñuhu ra, catyí ra. 32 Ta ra Jesús ihya sanandoto̱ Nyoo chi ra. Ta tuhun ihya tandɨhɨ maa ndi cuví ndi cha ndaa. 33 Nyoo sacahnú ra chi ra Jesús, ta cuatyaa̱ ra chi ra chiyo vaha ra andɨvɨ. Ta ra Jesús naquehe̱n cuenda ra Tatyi Ii cha catyi̱ Sutu yo Nyoo ta cha naha vatyi cuhva ra chi yo. Ta ican cuví cha chahá ra chi ndi vityin. Ican cuví nyehé ndo ta chiñí ndo. 34 Vatyi ñima ra David nandaa̱ ra andɨvɨ. Vatyi suri maa ra David caha̱n ra tuhun ra Jesús, ta catyí ra:
Catyí Suti Nyoo chi Suti ra Cristo: “Cu̱nyaa chiyo vahi
35 cha nɨri ca cha caquin chi ra xaan iñi chuun chahun”, catyi Nyoo chi ra Cristo chihin yuhu ra David.
36 ’Nyoho ta tandɨhɨ ca ñu Israel, co̱to vaha ndo vatyi tuhun ra Jesús ican cahín ihya. Chitacaa̱ ndo chi ra nu cruzi. Soco Nyoo cuatyaa̱ ra chi ra tyi cuvi ra Sutu Mañi yo, ra nyaca ñaha chi yo ―catyí ra Pedro.
37 Cuhva cha chiñi̱ ñu tuhun caha̱n ra Pedro ihya, nducuihya̱ iñi ñu. Ta ndaca̱ tuhun ñu chi ra Pedro ta chi tandɨhɨ ca ra apóstol, ta catyi ñu:
―Nyoho yañi, ¿yoso caa sacuví ndi vityin? ―catyí ñu chi ra.
38 Yucuan ta catyí ra Pedro chi ñu:
―Noo noo ndo ndu̱ uvi iñi ndo cuatyi ndo ta na̱sama ndo cuhva iyó ndo nuu Nyoo. Ta co̱ndutya ndo chihin sɨvɨ ra Jesucristo. Tacuhva na saha ra tɨcahnu iñi cuatyi ndo. Tyicuan caa ta cua cuhva Nyoo Tatyi Ii ra chi ndo. 39 Vatyi cha naha catyi̱ Nyoo vatyi cuhva ra Tatyi Ii ra chi maa ndo, ta chi sehe ndo, ta chi ñu cha cañi nyaa ñandɨhɨ. Vatyi tandɨhɨ ñu cha nacana̱ Sutu Mañi yo Nyoo chii cucuhva ra Tatyi Ii ra chi ñu.
40 Chihin tuhun ihya ta chihin inga tuhun, ra Pedro chahá ra tuhun chi ñu ta catyí ra chi ñu:
―Ndu̱cu ndo cuhva na sacacu Nyoo chi ndo, tacuhva cuví sandoo ndo cha caa ñáyɨvɨ quiñi iyó ihya ―catyí ra chi ñu.
41 Tyicuan ta tandɨhɨ ñu cha natɨɨ̱n cuenda tuhun caha̱n ra Pedro condutya̱ ñu. Ta quita tari noo uñi mil ñu, ta ndu ɨɨn ri ñu chihin ñu yɨhɨ́ cuenda ra Jesucristo. 42 Ta tyicuan ri ndu ɨɨn ri tandɨhɨ ñu, ta chihin cha nɨɨ iñi ñu tyasoho ñu cha sañahá ra apóstol chi ñu. Ta ɨɨn ri cuví ñu chihin tahan ñu, ta chicán tahvi ñu ta chachí ñu pan ta chihí ñu vinu vatyi nɨcohón iñi ñu tyi chihi̱ ra Cristo tyiño nuu ñu.
Cuhva iyó ñu yɨhɨ́ cuenda Sutu Mañi yo Jesucristo quɨvɨ cuan
43 Ta cuaha milagru ta seña sacuvi̱ Nyoo chihin ndaha ra apóstol. Ta tandɨhɨ maa ñáyɨvɨ iyo cuñí ñu. 44 Tandɨhɨ ñu yɨhɨ́ cuenda ra Cristo ɨɨn ri cacuví ñu chihin cha iyó chi ñu. 45 Xicó ñu cha tyayɨɨ ñu ta cha iyó chi ñu. Ta sachá ñu xuhun ñu chi tahan ñu yoso cuhva cha chiñuhú chi noo noo ñu. 46 Ndɨquɨvɨ ta ndu ɨɨ́n ri ñu nya vehe ñuhu cahnu. Ta ndu ɨɨ́n tucu ri ñu noo noo vehe tahan ñu ta chachí ñu pan ta chihí ñu vinu. Ta ɨɨn ri cachachí ñu chihin cha sɨɨ cuñí añima ñu. Ta chahá ñu cha cachi tahan ñu chihin cha nɨɨ iñi ñu. 47 Ta sacahnú ñu chi Nyoo. Ta vaha cahán tandɨhɨ ñáyɨvɨ sɨquɨ ñu. Ta tahan tahan quɨvɨ cuahan sanducuahá ca Sutu Mañi yo chi ñu cha cuahán sacacu ra.