11
Ni kaxtnu'u Jesús ma sukan jin kakan‑ta'vi o nuu Su'si ma
(Mt 6:9‑15; 7:7‑11)
1 Sani te in‑ka kivi ma, te yikuu Jesús ma jikan‑ta'vi ya. Te nuu ni jinu ma, te in tee ndikin ya ma, jiña'a de:
―Señor, kaxtnu'u ni naxe jin kakan‑ta'vi sa nuu Su'si ma, sukan ni kaxtnu'u Juan ma nuu tee ni ka yo ndikin maa Juan ma ―kúu de jiña'a de.
2 Te ni ndakone'e ya:
―Ora jin kakan‑ta'vi ni ma, te sa'a jin kuña'a ni:
Yuva sa ja iyo ni andivi a,
jayiñu'u kóo nuu maa ni a.
Ka kuni sa ja kenda kivi ja tatnuni ni ñuu ñayivi a,
te sukan ka sa'a i ja kúu ini maa ni andivi a,
te sa'a ni ja sukan jín sa'a tna sa ñuu ñayivi a.
3 Chindee ña'a ni ja na koo ja jin kaa sa vitna,
te sukan sa'a tna ni ndi‑kivi ndi‑kivi.
4 Te sakanu ini ni ndaka kuechi sa nuu ni ma,
vaa saña chi sukan ka sa'a tna sa,
vaa ka sakanu ini sa ñayii ka sa'a ña'a ja u'vi ma.
Te máko kua'a ni tnu'u ja ska'an ña'a tachi ma ja jin sa'a sa ja u'vi ma,
su'va chindee ña'a ni ja na jin kaku sa nuu ja u'vi ma.
Sa'a jin kakan‑ta'vi ni ―kúu ya jiña'a ya.
5 Sani te jiña'a tuku Jesús ma:
―Na ko ka'an o ja nde ni, te iyo in ñayii ka ketna'a ini ji'in ni, te sava ñuu ma, te ki'in ni ve'e i ma, te kuña'a ni: “Ndijin, tanuu ni uni xtatila,
6 vaa in tee kétna'a ini ji'in sa ma, ni kijaa de ve'e sa ma, te jika vee de, te ñatuu nawa neva'a sa ja kua'a sa ja kaa de.”
7 Te ndakone'e i onde ini ve'e i ma: “Máko xtna'a ña'a ni. Jâ ndesi ye'e a, te jâ ka ndatatu ndaka sa ji'in sa'ya sa a. Masu kuu ndakoo sa ja taa sa”, ka'an i.
8 Te visi na ndakoo i ja taa i ma, kovaa masu kuechi ja kúu i in ñayii kétna'a ini ji'in ni ma kúu chi kuechi ja jikan jikan ni nuu i ma, te chukan kúu ja ndakoo i ja taa i ndaka ja jiniñu'u ni ma.
9 Chukan kúu ja saña chi ká'an sa ja jin kakan jin kakan ni nuu Su'si ma, te maa ya chi taa ya. Jin nduku jin nduku ni, te sa'a Su'si ma ja jin ni'i ni. Jin skajan jin skajan ni ye'e ma, te maa ya chi ndakune ya, te jin ni'i ni ja ka jikan ni ma.
10 Vaa nú na in jikan chi ni'i i. Te ñayii ndúku ma chi ni'i i. Te ñayii skajan ye'e ma chi ndanune, te ni'i i ja kúni i ma.
11 ’Nde ndijin ja kúu ni yuva in suchi luluu, te kakan i in xtatila, te ¿chi'i ni in yuu nda'a i? Xi kakan i in tiaka, te ¿kua'a ni in koo?
12 Xi kakan i in ndivi chuun, te ¿kua'a ni in tisu'ma?
13 Vaa nú ndijin ja masu inuva'a ini ni ma, te ka jini ni jin kua'a ni ja va'a sa'ya ni ma, ¡nde‑ka tu ja Yuva o iya va'a ini ma iya iyo onde andivi ma chi skuta'vi ña'a ya Xtumani Ndios ma ndaka ñayii kakan Xtumani Ndios ma! ―kúu ya jiña'a ya.
Ñayii ñatuu ka kandija ja káxtnu'u Jesús ma, ka ka'an i ja tachi ma wa'a tnu'u ndee tnu'u ndatnu ya ma
(Mt 12:22‑32; Mr 3:20‑27)
14 Jesús ma, ni tatnuni ya nuu in tachi ni ndasañi'i in tee ja na xndoo i de. Te nuu ni kee tachi ma, te tee ñi'i ma, ni keja'a de ká'an de. Te ñayii ma, ni ka sa'vi‑nka ini i ja sukan ni kuu ma.
15 Kovaa jaku‑ka i ka ka'an:
―Beelzebú suchi tátnuni nuu ndaka‑ka tachi ma ni wa'a tee ya'a tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja kéne'e de tachi ma ―ka kuu i ka ka'an i.
16 Jaku‑ka i, ja jin ke'en‑su'va i ya ka kuni i, te ni ka jikan i ja sa'a ya in milagru, sukan‑va'a jin kuni i, te nú vee ndija ya andivi ma nuu iyo Su'si ma.
17 Kovaa maa ya, jâ jini ya ja ka jani ini i ma, te jiña'a ya:
―Ka jini ni ja ndaka ñuu ñatuu ka ketna'a ini ñayii ma chi jin xnaa i maa i. Te in ve'e nuu ñatuu ka ketna'a ini ñayii ka iyo ma, masu kuu jin koo ka'nu ndaka i.
18 Suni maa i kúu ji'in tachi ma. Vaa nú masu jin ketna'a ini ndaka i ma, masu jin kundee i jin tatnuni i nuu ñayii ma. Cha'a kúu ja ká'an sa, vaa ndijin chi ûni ka ka'an ni ja maa tachi Beelzebú ma, ni taa i tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja kéne'e sa tachi ma.
19 Kovaa nú sukan, ¿te tee ka ndikin ña'a ndijin a, na in wa'a tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja ka kene'e de tachi ma? Chukan kúu ja maa de ka kaxtnu'u ja ndijin, masu ka jini ni ja ka ka'an ni a.
20 Kovaa saña chi maa Su'si ma ni taa tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja kéne'e sa tachi ma. Te sa'a, te jin kuni ni ja jâ ni kenda ja tátnuni Su'si ma ―kúu ya jiña'a ya.
21 Sani te sa'a jiña'a ya:
―Nú in tee ndatnu xeen te ndiso xeen de, te jito de ve'e ka'nu neva'a de ma, te ndaka ja jani ini de ja kuenda maa de kúu ma, ka iyo va'a i, jani ini de.
22 Kovaa nuna kenda in‑ka tee ndatnu xeen‑ka, te kundee de xtandee de ja xeen kukanu ini tee ma, te ndake'en de ndaka ja ni sakui'na tee ma, te ndakua'a de nuu tna'a de ma. Sukan sa'a sa ja ni kenda sa a, vaa maa sa ndaxtandee ndi'i ja ni sakui'na tachi ma.
23 ’Chukan kúu ja nú na in ñatuu iyo ji'in sa chi ñatuu kúnimani i nuu sa. Te nú na in ñatuu ndáxtutu ji'in sa, te su'va jatenuu i.
Sukan sa'a tachi ma nuna ndakokuiñi i ini anua ñayii nuu ni kee i ma
(Mt 12:43‑45)
24 ’Kovaa ñayii kándija ña'a te kúkanu ini ña'a i maa sa ma, chi tachi ni yo ñunee ini anua i ma chi kée i, te kua'an vee i nuu yichi ma kúu i, te ndánduku i ndenu ndatatu i. Kovaa nú ñatuu ní'i i ma, te jani ini i: “Ndákokuiñi o ve'e nuu ni kee o ma.”
25 Te nú ni ndenda i, te ni ndani'i i ini anua ñayii ma ja sukan kaa in ve'e nuu jâ ni ndaxtaa jâ ni nduvivii, sukan kaa, kovaa nune, vaa ñatuu ndí ini i ja sa'a i sukan kúni Su'si ma.
26 Sani te tachi ma, ki'in i jin nu xtutu i uja‑ka tachi ka'vi‑ka ka sa'a i sana maa i ma, te jin ndivi koo tutu ndaka i ja jin koo i ini anua ñayii yukan, te su'va ka'vi‑ka nduu ñayii yukan sana sukan ni yo kuu i onde xinañu'u ma ―kúu ya jiña'a ya.
Ni ka'an Jesús ma nde ñayii jin koo sii ini xeen
27 Nani ká'an Jesús ma sukan, in ña'a ni kayu'u ne'un ñayii ma:
―¡Ja vava'a kúu ña'a ja ni ñunee ni chii ña ma te ni skaxi ña'a ña ma! ―kúu ña jiña'a ña.
28 Te ni ndakone'e ya:
―¡Ja vava'a‑ka ka kuu ñayii ka niniso'o ja ká'an Su'si ma te ka kandija i ma! ―kúu ya jiña'a ya.
Ñayii masu ka sa'a ja va'a ma, ni ka jikan i in milagru nuu Jesús ma
(Mt 12:38‑42; Mr 8:12)
29 Te ve kukua'a‑ka ñayii ka ndututu xiñi Jesús ma, te ni keja'a ya ká'an ya:
―Ñayii tiempu ya'a, masu ka sa'a i ja va'a. Ka jikan i in milagru, kovaa masu kua'a Su'si ma milagru ka jikan i ma, yika‑ni ja milagru ni sa'a ya ji'in Jonás ma.
30 Vaa sukan ni sa'a Su'si ma milagru ji'in Jonás ma nuu ñayii ñuu Nínive ma, te sukan sa'a tna ya ji'in saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a, te jin kuni ñayii tiempu ya'a.
31 Te kivi ndakan Su'si ma kuenda ma, te ña'a ni yo kuu reina ni yo tatnuni in ñuu jika ichi nuu vee ma, ndokuiñi ña nuu ñayii tiempu ya'a, te ndaxtekuechi ña i. Vaa ña'a ya'a chi jika xen‑xeen onde nuu ni kee ña ni kii ña ma, sukan‑va'a koniniso'o ña tnu'u ndichi ni yo ka'an Salomón ma te sa'a ña ja va'a ma. Te vitna chi ya'a iyo iya kanuu‑ka sana tee kúu Salomón ma, te masu na in ndí ini ja koniniso'o i ja ká'an ya a.
32 Suni maa i ko kuu ji'in ñayii ñuu Nínive ma. Jin ndokuiñi i kivi ndakan ya kuenda nuu ñayii tiempu ya'a, te jin ndaxtekuechi i ñayii tiempu ya'a, chi vaa kivi ni kaxtnu'u Jonás ma tnu'u Su'si ma, ni ka ndakani, ni ka ndaka'vi ini i, te ni ka ndakokuiñi i, te ni ka ndandikin i Su'si iya téku ma, nuu ni ka jiniso'o i ja ni kaxtnu'u Jonás ma. Te vitna chi ya'a iyo iya kanuu‑ka sana Jonás ma, kovaa masu na in ndí ini ja koniniso'o i ja ká'an ya a ―kúu ya jiña'a ya.
Sukan kúu ñu'u ndú'va ja xtnuu i nuu o ma, kúu nduchinuu o a nuu yikikuñu o a
(Mt 5:15; 6:22‑23)
33 Sani te jiña'a tna ya:
―Ñatuu na in xndu'va in ja ndú'va ñu'u te chinee i in nuu yiyu'u, ni a chii kajoo ma. Su'va sónee i in nuu sukun, sukan‑va'a nú na in na kivi ve'e ma, te kotnuu nuu i.
34 Nduchinuu ni a, sukan kúu in ja ndú'va ñu'u ja xtnuu i nuu o ma ka kuu i ne'un yikikuñu ni a. Nú nduchinuu ni ma, ja va'a ka kuu i, te ni‑ka'nu yikikuñu ni ma kotnuu, te masu nawa ko kuyu'u. Kovaa nú nduchinuu ni ma, ja u'vi ka kuu i, te ni‑ka'nu yikikuñu ni ma, iyo nuu nee ma.
35 Konee ni cuidado ja máko nda'va ñu'u tnuu nuu ni a. Nú ña'a, te koo ni nuu nee ma.
36 Vaa nú ni‑ka'nu yikikuñu ni a tnuu ñu'u ma, chi konde'ya kaji kaji ni ndaka ja iyo ja kúu ma, vaa ni a vala‑ka ja nee ma iyo nuu ni a ―kúu ya jiña'a ya.
Ni ka'an Jesús ma ja tee ka kuu fariseo ma ji'in tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ñatuu ka sa'a ndaa ka sa'a ndija de
(Mt 23:1‑36; Mr 12:38‑40; Lc 20:45‑47)
37 Nuu ni jinu ni ka'an Jesús ma, in tee kúu fariseo ma, ni kana de Jesús ma ja kaa ya xita ji'in de ve'e de ma. Te Jesús ma, ni kivi ya, te ni jinkoo ya nuu mesa ma.
38 Te tee kúu fariseo ma, ni sa'vi‑nka ini de ja ni jini de ja ñatuu ni sa'a ya sukan ka sa'a de ja ka ndanda'a de ma, vaa sukan ka sa'a ñayii judío ma xinañu'u‑ka sana ka jaa i xita ma.
39 Kovaa Iya Tátnuni ma, jiña'a ya:
―Ndijin tee ka kuu fariseo, ka ndasavii ni yika vasu ni ma, ji'in ko'o ni ma. Kovaa ichi ini anua ni a chi ka ñu'u chitu ja u'vi, vaa ndimaa ka sakui'na ni.
40 ¡Ni masu ka ndasa'a ni kuenda ja ka sa'a ni a! ¿Ñatuu ka jini ni ja iya ni sa'a yikikuñu ni a, ni sa'a tna ya ini anua ni a?
41 Jin ndakua'a ni ja ka neva'a ni a nuu ñayii nda'vi ma, te ni‑ka'nu ni jin nduvii.
42 ’¡Nda'vi maa ni, ndijin, tee ka kuu fariseo! Ka sasiin ni minu xtila ma, ji'in ruda ma, ji'in ndaka yuku kuii ma, ja jin ndakua'a ni diezmo ni ma nuu Su'si ma, sukan ká'an tutu ndee tnu'u Su'si ma. Te ñatuu ka sanuu ni ja jin sa'a ni ja va'a ma, ni a jin kutoo ni Su'si ma. Te vitna ja ndaka cha'a jiniñu'u ja jin sa'a ni, te suni jin sa'a ni ndaka tna'a ja ka sa'a ni a.
43 ’¡Nda'vi maa ni, tee ka kuu fariseo!, ja ka kuni ni ja jin kunukoo ni onde nuu ka ndanuu‑ka ini veñu'u lilikin ma, te ka kuni ni ja jin koo respetu ñayii ma nuu ni te jin taa i nchuxi ichi ma.
44 ’¡Nda'vi ndaka ni! Sukan ka kuu nuu ka yinee ndiyi ma ja vivii ka na'a i ichi ke'e ma, kovaa ichi ini i ma nanimaa ja kini ja tne'e ka ñu'u, te sukan ka kuu ni. Vaa vivii ka ka'an ni, te ka kandija ñayii ma, vaa ñatuu ka jini i naxe ka kuu ni ma ―kúu ya jiña'a ya.
45 Te ni ndakone'e in tee skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma:
―Teskua'a, ja ká'an ni sukan, suni ká'an ni ja jin kuu tna sa, te ñatuu ka jatna ini sa ―kúu de jiña'a de.
46 Kovaa Jesús ma, jiña'a ya:
―¡Nda'vi tna ndijin, tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma! Vaa ka skuiso ni ñayii a ja ma jin kundee i jin sa'a i ma. Kovaa maa ni, ni a in xninda'a ni a masu ka skanda ni ja jin chindee ni i.
47 ’¡Nda'vi ni!, ja ka sa'a ni nuu ka yinee tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, tee ni ka ja'ni tna'a ni ñayii jana'a ma.
48 Ja ka sa'a ni a, te jaku'ni ini sa ja inuu‑ni ka ketna'a ini ni ji'in tna'a ni ñayii jana'a ma. Vaa ni ka ja'ni i tee ma, te ndijin, ka sa'a ni nuu ka yinee de ma.
49 ’Ndaa ndaa‑ni ni ka'an tnu'u ndichi Su'si ma ja ká'an sa'a ma: “Tetniñu o tee jin ndakaxtnu'u tnu'u maa o a nuu ñayii ma, te tetniñu o in‑ka jichi apóstol, te jaku de jin ka'ni i, te jaku de jin sondikin i.” Sa'a ni ka'an tnu'u ndichi Su'si ma.
50 Te nuu ndijin ja ka iyo ni tiempu ya'a ndakan Su'si ma kuenda niñi tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, tee ni ka ja'ni i ma, onde kii ni keja'a ñuu ñayivi a,
51 onde niñi Abel ma te onde niñi Zacarías ma, tee ni ka ja'ni i me'ñu altar ma ji'in veñu'u ka'nu ma. Ja ndaa ká'an sa ja Su'si ma, ndakan ya kuenda nuu ñayii ka iyo vitna ja ni ka ji'i tee yukan.
52 ’¡Nda'vi maa ni, tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ja ka sa'a ni tnu'u ja ka jini‑ka ni sana ndaka‑ka ñayii ma! Kovaa ñatuu ni ka kutu'va va'a maa ni tnu'u Su'si ma, te ñayii ka kuni ja jin kutu'va i tnu'u Su'si ma chi ñatuu ni ka yo wa'a ni tnu'u ja jin kutu'va i ma ―kúu ya jiña'a ya.
53 Nuu ni jiña'a Jesús ma sukan, te tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo ma, ni ka ndakiti xeen ini de, te ni ka keja'a de kua'a ja ka jikan‑tnu'u de ya, te ka xtna'a de ya.
54 Ka nduku de naxe jin ni'i ichi de ja jin xtekuechi de ya tna'a ja ká'an ya ma.