13
Ipqitchuam Irrutchim Piksraqtaaqałha Barnabas-mik suli Saul-mik Nutaamun Savaamun
1 Ukpiqtuaŋuruat Antioch-mi iḷaqaġniqsut iñuŋnik sivuniksriqiriniglu iḷisautriñiglu itna, Barnabas-miglu, Simeon-miglu (taiyuutiliŋmik Taaqsipaŋmik), Lucius-miglu (Cyrene-miumik) Manaen-mik (iñuguqatiqaġniqsuaq Herod-mik kavanauruamik) suli Saul-mik. 2 Uisauraaġniqsut tamarrumani uvlumi. Agaayupkaqtitlugich Ipqitchuam Irrutchim nipliutiniġai, “Barnabas-lu Saul-lu piksraqtaaġisigik uvaŋnun savaaksranun tuqłuummatigikkamnun iliŋiknun.” 3 Tavra uisauraaqhutiŋ agaayuanikamiŋ argaŋmiknik patikługigḷu tuyuġiniġaich.
Uqqiraqtik Cyprus-mułhak
4 Ipqitchuam Irrutchim tuyuġiniġik Barnabas-lu Saul-lu. Igliqhutik Seleucia-mun aasii tavrakŋa tiksiġñiqsuk qikiqtamun taiyuutiliŋmun Cyprus-mik. 5 Iliŋik tikitñamik Salamis-mun nunaaqqiuramun Cyprus-mi quliaqtuaġniqsuk Agaayyutim uqałhanik Jew-ŋuruat katraġviatni. John Mark-mik ikayuqtiqaġniqsuk. 6 Tavrakŋa nunakuaqhutik taavrumuuna qikiqtakun tikiññiqsuq Paphos-mun. Taavrumani nalautchiñiqsuk aŋatkumik Jew-ŋuruamik atiqaqtuamik Bar-Jesus-mik Hebrew-miutun [suli Elymas-mik Greek-miutun]. Ilaa nipiqaġniqsuq sivuniksriqiraunipḷuni. 7 Ilaan iḷannaġiniġaa kavanauruaq taavrumani qikiqtami, atiqaqtuaġġuuq Sergius Paulus-mik suli puqiksuaŋupluni. Taavruma kavanauruamguuq aiyugaaqtullapiaġniġik Barnabas-lu Saul-lu tusaasukhuni Agaayyutim uqałhanik. 8 Aglaan taavruma aŋatkum Elymas-ŋum akiḷḷiḷiqsuġniġik taapkuak atakkii kavanauruaq ukpiqsritquŋitḷugu Christ-mik. 9 Aasiiñ Ipqitchuam Irrutchim aŋalataġigaa Saul, taggisiqaġmiruaqtuuq Paul-mik. Taavruma Paul-ŋum qiñiqamiuŋ naliŋiñaaqługu taamna aŋatkuq 10 nipliutiniġaa, “Ilvich tuunġaum atrigigaatin! Iluqaan nakuuruaq uumiginiġiñ ataramik kinnipḷugich iñuich pisaasułipkun. Uqautigiŋaiġuŋ Agaayyutim iḷumutuułha sagluuqtuaŋuniḷugu. 11 Pakma Agaayyutim anasiñŋuqsaġniaġaatin. Qiñitlaisaallakkisirutin qaumamik.” Taatnaġluqaaqtuq Elymas-ŋum iḷitchuqłiġniġaa taaqtuamun matułhak irraŋmi. Ilaa saptaaqsiñiqsuq kisumun iñuŋmun tasiullaŋniaqupluni argaŋmigun. 12 Kavanauruam qiñiqamiuŋ taamna atuummiruaq ukpiliġñiqsuq quviġutchakhuni iḷisauttutaanik Agaayyutikun.
Paul-lu Tuvaaqatiuniḷu Antioch-muŋniqsut Pisidia-mi
13 Paul-lu tuvaaqatiuniḷu Paphos-miñ tiksiġñiqsut Perga-mun Pamphylia-mi. John Mark-ŋum uniŋñiġik utiqhuni Jerusalem-mun. 14 Taapkuak Perga-miñ igliġniqsuk tikitḷutik Antioch-mun Pisidia-mi. Jew-ŋuruat minġuiqsiaġviata uvluani utlautiniqsuk katraġviatnun aquvitlutikaasiiñ. 15 Moses-ŋum maliġutaksraŋa suli sivuniksriqirit aglaaŋitñiñ agliqianikman katraġvium qaukłiŋisa itnaġniġiŋik, “Aniaqatiuk, uqauttutiksraqaġuptik pitchuksaaġutmik iñuŋnun uqaqugiptigiñ iliŋitñun.”
16 Paul makitnami urriqaplugich uqautiaqsiñiġai, “Jew-ŋuqatiumaaŋ suli sumiuŋuruapayaasii taluqsriruasii Agaayyutmik! Naalaġniḷḷaksitŋa! 17 Agaayyutaata Israel-aaġmiut sivulliavut piksraqtaaġinikkaŋi. Ilaan kamanaqsipkaqługich taimani iñuuniałhatni Egypt-mi. Suli Agaayyutim annisipḷugich Egypt-miñ saŋŋimigun kamanaqtuakun. 18 Suli malġukipiani ukiuni Agaayyutim igḷutuqługich Israel-aaġmiut iglaułhatni suviksraiḷaami munaġiplugich. 19 Tavra iñugaaġruich Canaan-mi piyaqquanikamigich iñuksraqtaġmiñun nunaksrirrutiginiġaa. 20 Suli aquagun tamatkua sisamat tallimakipiat malġukipiaq qulit ukiut ilaan qaitchiñiġai sivulliuqtiksraŋitñik iñuguġniałhanunaglaan Samuel-ŋum taivruma sivuniksriqirim. 21 Aasiiñ taapkua Jew-ŋuruat umialiqaġuaqsipmata Agaayyutim qaitchiñiġai Saul-mik iġñiŋanik Kish-ŋum kiŋuviaŋiñiñ Benjamin-ŋum. Malġukipiani ukiuni atanniqsuqtigiluummaan umialiginiġaat. 22 Aglaan Agaayyutim Saul piiqł̣ugu inaŋiqsinniġaa David-mun umialiguqługuasii taapkunuŋa. Taamna iñuk Agaayyutim itnautigimanikkaŋa sivuani, ‘Taamna David iġñiŋa Jesse-m iñuk quviasuutigigiga atuigisipḷuni pisułiġikkamnik iluqaagun.’ 23 Taavrumakŋa David-ŋum kiŋuviaŋiñiñ Agaayyun tikiutriruq Jesus-mik anniqsuqtiksramik Jew-ŋuruanun, taatna ilaan akiqsrułiġmisun. 24 Sivuani Jesus-ŋum aggił̣han John-ŋumli quliaqtuaġutiniġai iluqaisa Jew-ŋuruat mumiquplugich paptaaqtillugiḷḷu. 25 Aasiiñ John naatchiyasikami savaaġmiñik ilaan nipliutiniġai, ‘Kisuunasugivisitŋa? Uvaŋa taivrumiŋauŋitchuŋa niġiugikkaqsi. Ilaapiaq aggiġñiaqtuq kiŋupkun. Uvaŋa taivruma isigaiñi aluġutaiqsiksrauluŋaunniiñ nalliummatiŋitchuŋa.’
26 “Aniqatiumaaŋ, Abraham kiŋuviaġikkaŋasii suli iluqasi uvani taluqsriruasii Agaayyutmik, taamna tusaayugaallautaq anniqsuġiakun tuyuuruq uvaptiknun. 27 Jew-ŋuruat iñuuniaqtuat Jerusalem-mi suli sivulliuqtituummaġmiŋ iḷitchuġiŋiññiġaat Jesus Anniqsuutaułha. Minġuiqsiaġvipayaami agliqiraġigaich uqauttutiŋich sivuniksriqirit katraġviŋmikni aglaan kaŋiqsisaitḷugich. Patchisigikamitruŋ Jesus iliŋisa iḷumun atuumapkaġniġaich sivuniksriqirit uqautigikkaŋich. 28 Sumikunniiñ patchisiksraitchaluaŋŋaġmiŋ agvisiksraitḷugu iŋiġniġaat Pilate tuqqutitquplugu. 29 Aasiiñ immianikmatigik supayaat Agaayyutim uqauttutai maliġuaqtaiñ atqaġniġaat kikiaktuutriviŋmiñ inillakługuasiiñ iḷuviġmun. 30 Aglaan Agaayyutim aŋitqiksinniġaa tuqułiġmiñ. 31 Iñugiaktuani uvluni Jesus sagviaqtuġniqsuq tamatkunuŋa igliqatmiñun Jerusalem-mun Galilee-miñ. Pakma taapkua iḷisimaraurut ilaagun iñugikkaptiknun Jew-ŋuruanun. 32-33 Uvaguttuuq uqautigiptigiñ tusaayugaallautamik, itna, Agaayyutim akiqsruutigikkaŋa sivulliaptiknun pakma atuumapkaġniġaa uvaptiknun kiŋuviaŋuruanun aŋitqiksitnamiuŋ Jesus iñuułiġmun. Atakkii tugliani Psalm aglausimaruq itna,
‘Ilvich iġñiġigikpiñ,
ugluvak aapaġuqtuŋa ilipnun.’ Psalm 2:7
34 Agaayyutim aŋipkaqamiuŋ Jesus tuqqutqikkumiñaiqł̣ugu akiqsrupsaaġniqsuq itna,
‘Aatchuqniaġipsi ipqitchuaniglu nalupqinaitchuaniglu akiqsruutigikkamnik David-mun.’ Isaiah 55:3
35 Taatnaqhuni atlamisuli Psalm-mi David-li nipliġñiqsuq,
‘Savaktin ipqitchuaq aupkaġumiñaitkiñ.’ Psalm 16:10
36 David-guuq savautrigaluaqmiruaq Agaayyutmik iñuułiġmiñi. Tuqupman iḷuviġniġaat piqasiutiplugu sivulliaŋiñun, timaa aasiiñ tavrani aupluni. 37 Aglaan taimña Jesus Agaayyutim aŋipkakkaŋa tuqułiġmiñ auŋaitchuq. 38 Iḷauramaaŋ, iluqasi kaŋiqsiruksraurusi iḷumutuułiġmik quliaqtuaġikkamnik ilipsitñun, Taavrumuuna Jesus-kun Agaayyutim natqił̣hiñaugai killuqsautisi. Kiñaunniiñ tupiksriñiałiġmigun maliġutaksraiñik Moses-ŋum nalaunŋasipkakkauyumiñaitchuq Agaayyutmi. 39 Aglaan kisupayaaq ukpiqsriruaq ilaanik nalaunŋasipkakkauruq ilaani. 40 Taatnamik qaunagititchi. Atuummiŋitchumauq ilipsitñun taipkua sivuniksriqirit itnautaat,
41 ‘Ataŋii, mitautiqaqtuasii Agaayyutmik!
Atlayuaġilugu piyaqquġniaqtusi.
Iñuupkaġlusi savaaqaġisiruŋa ukpiġiyumiñaisapsitñik
unniiñ iñuum uqautiniaġaluaqpasi.’ ” Habakkuk 1:5
42 Paul-lu Barnabas-lu aniaqsipmaknik katraġviatniñ iñuich aiyugaaqtuaqsiñiġaich utitqiquplugik minġuiqsiaġvik tikitqikpan uqautipsaaġiaquplutiŋ tamarrumuuna. 43 Kiŋuagun katimałhum iñugiaktuat Jew-ŋuruat suli mumiksimaaqtuat Jew-ŋuruat ukpiġusiatnun maliaqsiñiġaich Paul-lu Barnabas-lu. Aasii iliŋik pitchuksaaġniġaich ataramik tunŋavigitquplugu Agaayyutim iłuaqqutrisaa.
44 Minġuiqsiaġvik tikitqiḷgitman iñuich iluqatiqayaq katiniqsut naalagiaqhutiŋ Agaayyutim uqałhanik. 45 Tavrali Jew-ŋuruat qiñiqamisigiŋ iñugiakpauraqtuat siqñaliḷḷapiaqhutiŋ akikŋaqługich Paul-ŋum uqautai uqaġniqłuutiaqsiñiġaat. 46 Aglaan Paul-lu Barnabas-lu uqaġniqsuk taluqsraŋiḷḷapiaqhutik itna, “Agaayyutim uqałha sivulliulugu uqautauruksrauruq ilipsitñun Jew-ŋuruanun aglaan tusaasukkumiñaitkiksi. Taatnałipsigun ayakkiksi iñuułiq Agaayyutitŋaqtauruaq. Taatnamik uniŋñiaġipsi aullaġunuk tamatkunuŋa Jew-ŋuŋitchuanun. 47 Taatnakii Agaayyutim urriqsuġaatiguk itnaiḷipḷugu,
‘Nalunaiqsaġigikpiñ qaumaruatun itquplutin Jew-ŋuŋitchuanun
anniqsuquplugich iñuich suniaŋanipayaaq nunam.’ ” Isaiah 49:6
48 Tavra Jew-ŋuŋitchuat tusaakamitruŋ taamna quyaaqsiñiqsut Agaayyutim uqałhanik quviatchallapiaqhutiŋ. Aasiiñ taapkua piksraqtaaŋuruat iñuułiqaquplugich Agaayyutitŋaqtauruamik ukpiqsriḷiġñiqsut. 49 Uvvaguuq Agaayyutim uqałha siaminniqsuq napmupayaaq tamaani nunami. 50 Tavrali Jew-ŋuruat akatchiñiqsut aġnanik kamagikkauruanik taluqsriruanik Agaayyutmik suli qaukłiiñik taavrumani nunaaqqimi. Piyuaqtinniġaich Paul-lu Barnabas-lu anittitlugikaasiiñ nunamikniñ. 51 Uqqiraqtik ipsuŋniġaak qavia isigaŋmikniñ. Tavrakŋaasiiñ aullaġniqsuk Iconium-mun. 52 Aglaan ukpiqtuat unisauruat Antioch-mi quviasuŋniqsut Ipqitchuam Irrutchim aŋalatlugich.