Matthew. 13. Anubanila-wala, ngi-nguynju-yinyung ngarraaḻirr na-Jesus ni-yanggi ana-wumurrng-gala marri ni-burrangayn ama-madha-gaḻaḻij-duj. Mulung-dhabarrj warru-mandag wurru-muṉḏugaa wunu-dhawawarumayn niga, yagu niga ni-yanggi buguni ama-barrawu-wuy, ni-yabaynjiyn nga ni-burrangayn. Yagu warruburru-yung warra-wurru-wurruj wurraarra-garra-lhi ama-madha-gaḻaḻij-duj. Marri anubani-yung wani-magaa wiij-bulawaa-wala, ni-yambini anaarrawindi. Anaani-yung ni-yamayn, “Nubagi-yung na-waḻyinyung ni-yanggi, ni-wanuynjungaa anu-ḏal. Marri ni-ral-yarraani. Anubani ana-mulung-aynbaj waadbarrwini amubama-waj amaadi-waj. Nga anubani ana-ngurudhu wu-wilbilangi marri wu-ngarra-ḏalhangi marri arra-nguni anu-ḏal. “Anubani ana-mulung-aynbaj anu-ḏal anubani waadbarrwini ama-ṉuga-waj, waari anubagu anaaban ana-lhirribala. Yagu anubani-yung waarradangi wu-nguḻu-nguḻubini, waari anubagu ana-lhirribala anaaban anuguni-yinyung anggu-lhiḏangi-yinyung. Ngarrubagi-yung ngarraaḻirr ngi-ḻan.gaḏangi marri ngi-wal-murrmbulingijgayn yagu anubani-yung waari anubagu anu-ngujang, anubani-yung wu-ḏaḏarrg-mayn, wu-lhagarra-ngawini. “Ana-mulung-aynbaj wugurru anubani-yung anu-ḏal waadbarrwini a-rawurrumugurrumu-rruj. Anubani-yung anu-bal waarradangi. Anubani wugurraayunggaj wu-wal-warradangi ana-rawurrumugurrumu ngijang wu-waliynjini. Marri anubani-yung al-waabaabaa. “Anubani-yung ana-mulung-aynbaj anubani-yung waadbarrwini nga wu-warradiyn anuwaagu anaaban-mamaaḻang-baj. Marri anubani-yung wu-warradangi marri wu-gulmung-jungini, ana-mulung-arrgi anubani wu-maṉdhini 100 anu-ḏal anubanila-wala aynjaabugij, anubani-yung arrgi wu-maṉdhini 60 anu-ḏal, anaarrgi anubani-yung wu-maṉdhini 30 anu-ḏal, anubanila-wala wal-aynjaabugij wugurru. “Nugurru-maynji numburru-wan-bawalhang aadanu, marri anubani-yung numburraawanggina-windiyung nugurru!” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus niga. Anubanila-wala, warruburru-yung wurru-marrbuy-maa-yinyung wurru-yanggi nigawi-wuy, wurru-yamayn, “A-yangi-yungguyung nagang aadanu barra-magana aniij-bulawaa-wala ana-lhaawu, warra-wurru-wurruj-guy?” wurru-yamayn. Nigaayung na-Jesus ni-yamayn, “Anaani ngana-magana nugurri-wuy, nguynju yadhu anubani-yung numburru-marrbuy anubani aniij-miḏaamimi-yinyung, warruburru-yung-jinyung warru-mandag anaarrwar-yinyung. Yagu waari anaani ngamba-magaa warruburru-yung warra-mulung-aynbaj-guy. Nugurru numburru-marrbuy-yinyung anaani, anubani-yung God nambaniiyii nugurru, nguynju yadhu anubani numburru-marrbuy-wina windiyung nugurru. Yagu nugurru waari-yinyung numburru-marrbuy-mang-jinyung aadanu, yagu nugurru nurraaḻamin-jamana nurru-marrbuy, yagu aadanu na-God aniwu-yarina niga nugurri-wala. “Anaani wiijamana ngaya ngarra-magana-yinyung aniij-bulawaa-wala ana-lhaawu warra-wurru-wurruj. Wugurru wurraarranggana, yagu wugurru waari-windiyung ambirri-nang. Wugurru wurraawanggina, yagu wugurru waari-windiyung amburraawanggiyn yagu amburru-marrbuy-mang, ana-lhaawu na-God-jinyung. “Anaani wiijamana, nubagi-yung na-Isaiah nubagi naa-ja-jambini-yinyung, ni-yambini anu…bani-yunggaj. ‘Nugurru numburraawanggina-wugij, yagu nugurru waari nurru-marrbuy-dhi. Nugurru numburraarranggana-wugij, yagu waari nirri-ni ana-maaḻamburrg. Nugurru nurru-wijangayii-yinyung, nurru-wan-baḏa-waḏaḏ. Nugurru waari numburraawanggiyn nugurri-nyinyung-mirri mana-warang, marri nugurru nurru-ba-ngu-dhidiyn nugurri-nyinyung mana-bagaḻang. Nguynju yadhu nugurru waari nurraarranggi mana-bagaḻang-mirri, waari nurraawanggi mana-warang-mirri, Waari nurru-marrbuy-mi ana-maaḻamburrg. Nugurru-magaa numburraagini-magaa ngayawi-wuy, ngaya nganamba-wiri-gaa-magaa nugurru.’ “Dani-yung ni-yamaa na-God. Yagu nugurraayung naniigajij-majgana, yagu yamba nugurru nurraarranggana nugurri-nyinyung-mirri mana-bagaḻang marri nurraawanggina nugurri-nyinyung-mirri mana-warang. Ngaya ngana-magana nugurru yijgubulu-windiyung, arrawindi wunaa-ja-jambini-yinyung na-God, marri warra-mamanunggu-yinyung warra-wurru-wurruj anubani-yung wirri-ngaynbandangi wugurru ambirri-nani anaarrawindi nga-waṉbini-yinyung ngaya. Yagu waari anubani ambirri-nani wugurru. Yagu nugurru aadanu nirri-nani aḏaba. Warruburru-yung anubani-yunggaj wirri-ngaynbandangi wugurru amburraawanggini. Yagu waari anubani wugurru amburraawanggini.” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus. Naagi-yung na-Jesus wani-magaa-wugij, ni-yamaa, “Yagu numburraawanggina anubani-yung wu-yamana-yinyung anubani-yung ana-lhaawu anubani-yung anu-ḏal-inyung. “Anubani-yung anu-ḏal anubani-yung wu-rabini-yinyung manaadi-waj, anaani wiijamana, warra-wurruj warrubawi-yung wu-wawanggina-yinyung ana-lhaawu warru-mandag-jinyung anaarrwar, yagu waari wu-marrbuy-dhi anubani-yung. Marri nubagi naaladi-nyung na-baḏirrnya-yung ni-yaarri marri niwu-yarina anubani-yung ana-lhaawu wugurri-wala. “Wugurraayung anubani-yung anu-ḏal anubani-yung wu-rabina-yinyung mana-ṉuga-waj, anaani wiijamana, warra-wurru-wurruj warruburru-yung wurru-wawanggina-yinyung ana-lhaawu, marri wirri-ngaynbandii, wurru-waḻaaḻarrii, yagu waari-windiyung, nguynju yaga anubani ana-rangag waari-yinyung anu-ngujang, waari wu-warradi ana-rangag. Yagu warruburru-yung waari amburru-jambarrgang-bindiyung, Anubani-yung-maynji ana-wungarri anggu-waṉiyn, wugurru yamba wurru-jambarrgiiyn, warruburru-yung amburru-yarramana, amburru-lhuṉdhii wugurru. “Wugurraayung anubani-yung anu-ḏal anubani-yung wu-rabina-yinyung anubani-rruj ana-rawurrumugurrumu-rruj, anaani wiijamana warra-wurru-wurruj warruburru-yung wurru-wawanggina ana-lhaawu, yagu anubani-yung-maynji aniij-gaynbaj amburraalharaguna, anubani-yung wu-yaal-aḏaaḏigaynjina. Marri wirrii-ḏamarr-ngu-burraa anaani ana-lhal. Anubanila-wala aḏaba wu-ngarina ana-lhaawu. Yagu anubani-yung waari wu-warradi anu-ngugulumung. “Wugurraayung anu-ḏal wu-rabina-yinyung anaaban-mamaaḻang-baj, anaani wiijamana, warruburru-yung warra-wurru-wurruj wurru-wawanggina-yinyung ana-lhaawu, marri wurru-marrbuy-windiyung, wurru-jambarrgina. Anaani wiijamana, nguynju yaga anggu-warradii wu-ngugulmung. Malgaynbaaynbiyaj 100, malgaynbaaynbiyaj 60, malgaynbaaynbiyaj 30 wugurru.” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus niga. Aḏaba na-Jesus wani-magaa wugurru anaaynbaj aniij-bulawaa-wala ana-lhaawu. Ni-yamaa, “Warruburru-yung warru-mandag anaarrwar-yinyung nguynju na-waḻyinyung-jii nubagi-yung ni-wanuynjungaa-yinyung ana-mamanunggu anu-ḏal ana-wheat nigawi-nyinyung-duj anaabaḻa. Anubani-yung miyn.ngu aḏaba, aynbaj wurruj wu-yanggi midaarrgaj aabaḻa-wuy, wu-ral-yarraani aladi wuḏal anubani-yung ana-wheat-duj marri aḏaba waarruyn. “Anubanila-wala, ana-wheat wu-ralgayiyn marri anu-jinag anu-ḏal wu-warradangi, yagu anaaladi waanuynjungina-yinyung nguynju-waj wu-warradiynjini. Aḏaba na-waḻyinyung-jinyung wunaa-mijgalmini-yinyung wurru-yanggi nigawi-wuy marri wurru-yamayn, ‘Nagang nungganuynjungaa wu-mamanunggu anu-ḏal nugawi-nyinyung-duj anaabaḻa. Ajigala anubani-yung anaaladi waanuynjungina-yinyung wu-waṉiyn?’ wurru-yamayn. Nigaayung na-waḻyinyung ni-yamayn, ‘Maragarrij waanuynjungaa anaaladi!’ ni-yamayn. Wugurraayung wurru-yamayn, ‘Yuga nagang numba-ngaynbandiyn nurru naambu-ngarrgiwana anaaladi?’ wurru-yamayn. Nigaayung ni-yamayn, ‘Numburraarruyn, nugurru nurru-ngarrgiwu-magi ana-wheat wugurraayunggaj. Nimbirri-waḻamin-dharrgang anaaladi marri ana-wheat anggu-warradii anggaaynjaabu murrubu anubani-yung numburru-muṉḏugana-yinyung. Bani-yung aḏaba ngaya anamba-magang nugurru nurru-mijgalmina-yinyung, ana-wulhu-wulhurr nimbirri-muṉḏugana anaaladi marri wugurru anggaaynjaabu anggu-nagina. Aḏaba numburru-muṉḏugana ana-wheat marri numburru-yarrijgina ngayawi-wuy a-wumurrng.’” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus. Na-Jesus wani-magaa wugurru aynbaj ana-lhaawu, “Warruburru-yung warru-mandag anaarrwar-yinyung nguynju wurru-yamana, na-waḻyinyung ni-miyn a-winyig wuḏal, wubani wu-mayini mustard. Marri ni-wanuynjungaa nigawi-nyinyung-duj aabaḻa. Anubani-yung ana-ral-wirrig, anaarrawindi-lhangu-wala anu-ḏal, yagu arrawindi-wala wu-wanuynjungini. Yagu anubani-yung-maynji anggu-warradii, marri anubani anggu-runggal-mana. Anaani-yung ana-ngurudhu wugurru anggu-ngarra-guṉmana nga bagu maṉdhii anggu-wayayarrii wugurru.” Dani-yung ni-yamaa niga na-Jesus. Na-Jesus wani-magaa anaaynbaj ana-lhaawu. “Warruburru-yung warru-mandag anaarrwar-yinyung nguynju yaga wubani wurru-burrii wu-gulmung-buḻbuḻwanjii yaga. Ngarraagi-yung ngarra-maṉinyung ngiga ngi-mangi anubani-yung ana-marrya, nga ngi-burrangi ama-gaṉdharra-wuy. Anubani-yung ana-marrya aḏaba ngiirruyn nga bagu wu-burri nga wu-ḻuḻḏuḻwaa wugurraajbaj.” Dani-yung ni-yamaa niga. Na-Jesus ni-yambini-wugij wiij-bulawaa-wala ana-lhaawu, wani-magaa warru-mandag. Waari anubani-yung ambani-magaa anggiij-garrarra, niga ni-yambini wiij-bulawaa-wala-wugij. Nubagi-yung yamba aynjaabu-nyung naa-ja-jambini-yinyung na-God, ni-yamaa, “Ngaya anaani ngaynjambina aniij-bulawaa-wala ana-lhaawu. Ngaya ngaynjambina nugurri-wuy, anaarrawindi-lhangu waari-yinyung numburru-marrbuy-dhini anubani-yung wu-lhal-maṉdhini-wala ana-lhal.” Aḏaba na-Jesus waniirruyn warru-mandag marri ni-yanggi buguni a-wumurrng-guy. Nigawi-nyinyung wurru-marrbuy-maa-yinyung wurru-yanggi nigawi-wuy marri wurru-yamayn, “Numba-magana nurru wu-yaminggarrina-yinyung ana-lhaawu anubani-yung ana-wheat-jinyung marri anaaladi anu-ḏal-inyung,” wurru-yamayn. Na-Jesus wani-yambalmayn, “Na-waḻyinyung nubagi-yung ni-wanuynjungaa-yinyung ana-mamanunggu-yinyung anu-ḏal anaabaḻa-rruj ngaya-waj nga, na-Niwiyayung na-Wurrujung-jinyung. Marri anaabaḻa wiijamana ana-lhal-lhangu, marri ana-mamanunggu anu-ḏal wiijamana warruburru-yung na-God-jinyung warra-wurru-wurruj. Marri anaaladi waanuynjungina-yinyung wiijamana warruburru-yung warra-wurru-wurruj naaladi-nyung-jinyung na-baḏirrnya-yung. Marri naaladi-nyung niga ni-wanuynjungaa-yinyung anaaladi anu-ḏal, niga na-baḏirrnya-yung. Marri anubani-yung wurru-muṉḏugana-yinyung, anubani wu-dhaag-mana-rruj. Marri wurru-mijgalmina-yinyung, warruburru-yung wurru-muṉḏugana-yinyung wu-yamana wubani-yung-jii angel. “Yigaj! anaaladi ana-maḏa wurraarra-ngarrgiwana marri wirri-nangana a-ngura-rruj, anaani anggiiyn-nguynju, anubani-yung anggu-dhaag-mana-rruj. Ngaya-waj na-Niwiyayung na-Wurrujung-jinyung, ngandharrgang angel, marri wugurru ambanggu-muṉḏugana ana-lhal-lhangu-waj warraarrawindi wurru-waṉbina-yinyung aaladi. Marri ana-angel ambanggu-barawudii wugurru buguni wu-nagina-wuy a-ngura. Anubagu warruburru-yung amburru-ruguna marri amburru-ra-bangaynjina amburraarragayii yamba wugurru. “Wugurraayung aḏaba warra-mamanunggu-yinyung warra-wurru-wurruj amburru-milhiynjina nguynju yaga yi-waḻirr-yi, anubani-rruj ana-lhal wugurri-nyinyung-duj na-Ninyarra-yung-duj. Nugurru-maynji numburraan-bawalhang aadanu, marri anubani-yung numburraawanggina-windiyung nugurru!” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus niga. Naagi-yung na-Jesus ni-yambini-wugij. “Nguynju-waj, warruburru-yung warru-mandag anaarrwar-yinyung nguynju a-gold-jii, wu-julubina aabaḻa-rruj. Aynjaabu-nyung waḻyinyung niwu-lhangarrmayn marri aḏaba niga niwu-wurrdhangi ngijang. Niga yagu ni-waḻaaḻarrangi. Anubani-yung niga ni-yanggi marri waniini anaarrawindi-lhangu niga niwu-bayandhangi anubani-yung anaabaḻa. “Nguynju-waj warruburru-yung warru-mandag anaarrwar-yinyung nguynju na-waḻyinyung niga ni-walhaga-lharrmani mamanunggu-yinyung wu-warra-ngal-ngalii-yinyung. Aḏaba niga niwu-lhangarrmayn anubani-yung mamanunggu-yinyung wu-warra-ngal-ngalangi-yinyung, niga ni-yanggi marri waniini anaarrawindi-lhangu niga ni-warra-waṉagaa-yinyung marri niwu-bayandhangi anubani wu-warra-ngal-ngalangi-yinyung.” Naagi-yung na-Jesus ni-yambini-wugij. “Nguynju-waj, warruburru-yung warru-mandag anaarrwar-yinyung, wu-yamana ama-naynja-yii wirrima-burri ama-lhagayag-guy marri wurru-mangi arrawindi aynba-gaynbaj-jinyung ana-ngujija. Manubami-yung mana-naynja ma-ḏamadhan-maa, wurru-manga-mangi-yinyung ana-ngujija warra-waḻya-waḻya wirrimaarrgini mana-naynja mana-madhalag-duj. Wugurru wurru-burri marri wurraarra-ngu-burrangi arrawindi mamanunggu-yinyung ana-ngujija mana-gaṉdharra-rruj, wugurraayung wurraarra-barawudangi anaalaaladi-yinyung ana-ngujija. “Anaani anggu-yamana anubani-rruj anggu-dhaag-mana-rruj. Marri ana-angel anggu-waṉiyn marri ambanggu-waḻgaḻwana warraalaaladi-yinyung anubanila-wala warra-mamanunggu-yinyung. Marri ana-angel ambanggu-barawudii warraalaaladi-yinyung buguni a-ngura-wuy. Anubagu warruburru-yung amburru-ruguna marri amburru-ra-bangaynjina amburraarragayii yamba wugurru.” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus niga. Anubanila-wala, naagi-yung na-Jesus wani-magaa, nigawi-nyinyung wurru-marrbuy-maa-yinyung. Ni-yamayn “Yuga nugurru nurru-marrbuy anaani anaarrawindi-lhangu?” ni-yamayn. Wugurraayung “Yii” wurru-yamayn. Nigaayung ni-yamayn, “Yagu mulung-arrgi-yung warra-yiyina-yinyung ana-lhaawu-runggal, amburru-marrbuy-mana-maynji warruburru-yung-jinyung warru-mandag anaarrwar-yinyung, wugurru amburru-yamana nguynju nubagi-yung na-waḻyinyung niwu-waṉagana-yinyung ana-wumurrng. Niga niwu-yarrijgina wu-gadhuwa anaarrawindi-lhangu marri ana-nungguḏaaba anaarrawindi-lhangu.” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus niga. Aḏaba naagi-yung na-Jesus niwu-jadugayn wani-bajiyini-yinyung anaani-yung ana-lhaawu, niga niwaarruyn anubagu. Anubani-yung ni-yanggi nigawi-wuy wubani-wuy a-lhal-wuy. Marri wani-bajiyini warra-wurru-wurruj ana-synagog-duj marri wugurru wurru-wurrij-gaḻaaḻarriyn. Marri wurru-yamayn, “Marri naagi ajigala wunu-marrba-marrbuy-waa, anaani aniijgubulu-walawaj? Yangi-nyung? Ajigala ni-waṉbini aynba-gaynbaj lhuḏ-mirri? Niga na-niwiyayung niwu-rana-raani-yinyung. Nigawi-nyinyung nga-rriibi-yung Mary, marri nigawi-nyinyung warra-minilharri-yung na-James marri na-Joseph marri na-Simon marri na-Jude, warruburru-yung. Marri warra-miyn-ngarrilharri-yung yaawurru ngurraanggarra-ngu-burraa. Ajigala ni-warra-mangi anaarrawindi-lhangu?” wurru-yamayn. Marri wunaagaminij-gaandirrangi. Yagu nigaayung na-Jesus wani-yamijgayn wugurri-wuy, “Warruburru-yung wunaa-ja-jambini-yinyung na-God, warra-wurru-wurruj wugurraayung warraagaminij-gaandirrangi, warruburru-yung wugurri-nyinyung-jinyung anubani-yung ana-lhal, marri wugurri-rruj anubani anaanga. Anubani-yung ana-lhal-aynbaj-gala ana-lhal, wurru-yanggi warruburru-yung, warra-ngaynbandangi wugurru,” ni-yamayn. Yagu anubani-rruj ana-lhal, waari ani-waṉbini aniij-mamaaḻang ambani-maṉmangi-yinyung, wugurru yamba waari ambunaa-ngu-jambarrgini nigawi-wuy.