Ar hoga mhö bi ꞌyotꞌa
AR LUKA
1
Ar tꞌofo bi mꞌe̱mpabi ar Teofilo
1 Ja nze̱ye̱ togo xi ne xi ꞌyotkagihu̱ ar ꞌñu gatho nöꞌö xta thohu̱wa, ne di pöhu̱ hö njapꞌu̱,
2 njangu xi utkagihu̱ nuꞌu̱ hár ndu̱i bi hyandase̱, ne bi ñꞌo bi mömbabiꞌu̱ ár mhö ar tsi Hmu.
3 Jange nuga nꞌehe, Nda Teofilo, nu nda jwadi da ñꞌa̱ni xiñho hanja bi ndu̱i ne hanja bi thohyu̱, xta beni ga otꞌi ga pe̱ñꞌaꞌi, ne njapꞌu̱ ga oꞌtꞌa ar ꞌñu,
4 ne gi pö xiñho nuna majöni xi tꞌutꞌaꞌi.
Nꞌar e̱nxe̱ ba e bi mömba ár mꞌu̱i ar Xuwa Xixthe
5 Nuya paꞌu̱ mar ndö ar Erode har ha̱i Nhudea, ne ka mi ꞌbu̱hnu̱ nꞌar möjö már thuhu ar Sakaria, mi ꞌbu̱ har mhuntsꞌi ár thuhu ar Abia. Ha nöꞌö ár ꞌbe̱hñö már thuhu ar Sabe. Gatho yohoyu̱ ma yá mengu ar mꞌe̱tꞌo möjö Aron.
6 Ar Sakaria ne ár ꞌbe̱hñö xa mi ꞌbu̱i xiñho hár nthandi Jö, ne mi o̱twa gatho yá ꞌbe̱pate.
7 Ho̱nse̱ hinxki dinga ar bötsi, ngetho ar Sabe himi tsa̱ nda ñꞌo̱nte, ne gatho yoho mi pe̱ꞌsa nze̱ye̱ ya je̱ye̱.
8 Nu ar Sakaria ne maꞌra yá mimöjöwi nuya mi mpe̱hwi, bi zo̱tꞌar pa nda yu̱tꞌa har dönganijö nda me̱pa Jö.
9 Nuya möjö bi ꞌye̱ntsꞌa ar nthöhö ngu yá ntꞌumbiꞌu̱, togo nda yu̱tꞌi nda tsötꞌa ar githni. Ne bi zo ár thuhu ar Sakaria.
10 Ha núꞌmu̱ mi tsötꞌa ar githni mbo har nijö, nze̱ye̱ ya jöꞌi mi ꞌba̱ nthi mi matꞌa Jö.
11 Ar Sakaria nꞌa mbi hyandwatho nꞌár e̱nxe̱ Jö mi ꞌba̱ hár ñꞌe̱i ar tꞌuꞌsgithni.
12 Ha núꞌmu̱ mi hyandi xa bi zu, ne himi pödi teme nda me̱fi.
13 Ha nunar e̱nxe̱ bi ꞌñembabi:
—Sakaria, yo gi ntsu, ngetho xta ehe ga xiꞌaꞌi, nuya ri nsa̱di xi ꞌyo̱xa Jö, ne xi numañho. Jange ar Sabe ri ꞌbe̱hñö ma da ꞌyo̱mpꞌaꞌi nꞌa ri tꞌu̱, ne gi hñuꞌspabi ár thuhu ar Xuwa.
14 Nunu̱ xa ma da jaꞌaꞌi gi njohya, ne nze̱ye̱ ya jöꞌi xa ma da njohya nꞌehe xta mꞌu̱i.
15 Ngetho nunu̱ xa ma da njár nsu hár nthandi Jö. Hinda za̱ da zi ar ixkatꞌafi ne gatho nöꞌö unga ar nti. Ne di oda nzitꞌe̱i, di hömpa ár Hñö Jö.
16 Ma da zo ya me Israel, ne nze̱ye̱ ma da hye̱pꞌu̱ yá tsꞌoki, ne da mengi da hyonga Jö ár Dadaꞌu̱.
17 Gehnu̱ di ꞌbe̱tꞌo hokwa habu̱ da tho ar tsi Hmu. Ma da tꞌumba ár tsꞌe̱di ngu nöꞌö bi tꞌumba ar Elia, da xokwabi yá mfeni ya dada da mö yá bötsi, ne nuya me̱ꞌsku da ꞌyo̱de nöꞌö nsipabi. Njapꞌu̱ da hyokwa yá mꞌu̱i ya jöꞌi, ne xta ꞌñepꞌu̱ ar tsi Hmu da ꞌyo̱tsꞌe.
18 Ha nuna ar Sakaria bi ꞌñemba ar e̱nxe̱:
—Hanja ga pödi ma da thogi ngu xka xikagi. Ngetho nuga xta ndönzia, ne numa ꞌbe̱hñö xi ndötajöꞌi nꞌehe.
19 Bi döta ar e̱nxe̱ ne bi ꞌñembabi:
—Nuga dar Grabie, di ꞌbu̱i habu̱ bi ꞌbu̱ Jö di pe̱pabi. Jange go xpa pe̱nkagi ga xiꞌaꞌi nunar hoga mhö xta mö.
20 Ha hinga ñꞌemu̱i, jange ma gi ngone, hinda za̱ gi ñö gatho nuya payu̱ hinxi mꞌu̱ta ri bötsi. Ngetho ma da thogi gatho ngu xta mö xta zo̱nga ar pa xi benga Jö.
21 Ha nuꞌu̱ ya jöꞌi mi ꞌba̱ nthi, mi to̱ꞌmi nda bo̱nga ar Sakaria. Ne himi pödi teme nda beni, ngetho mi yaꞌö mi o mbo har nijö.
22 Ha nu mi bo̱ñꞌö, hinto mi tsa̱ nda ñöwi ngetho mi gone. Njapꞌu̱ bi böta ya jöꞌi xki hyanda nꞌa ngu ar tꞌi núnu̱ mbo. Ne mi ja yá ꞌye̱ mi zoꞌu̱, ne bi gotho mi gone.
23 Ha nu mi wa ya pa mi mpe̱ har nijö, bi menga ár ngu.
24 Hingar yapa ar Sabe ár ꞌbe̱hñö bi mu̱di bi nda̱thi, ne himbi bo̱ngár ngu ku̱tꞌa nzönö. Ne mi enö:
25 Nunár hwëki Jö xi hñögagi ma mꞌe̱tsa̱ himi tsa̱ nga tingar bötsi.
Nꞌar e̱nxe̱ ma ba mö nda mꞌu̱ ar tsi Hesu
26 Mi tho ꞌrato nzönö, Jö ba pe̱hna manꞌagi ar e̱nxe̱ Grabie, bi zo̱nga har hnini Nasare har ha̱i Ngalilea.
27 Ba e bi kꞌöꞌsa nꞌar nxutsi már thuhu Maria. Nunar nxutsinu̱ xki tꞌa̱di nda nthötwi nꞌar ñꞌo̱ho̱ már thuhu ar Huse, nꞌa yá ꞌbe̱to ar ndö Dabi.
28 Mi yu̱tꞌa ar e̱nxe̱ mbor ngu habu̱ mi ꞌbu̱ ar Maria, bi ze̱ngwa ne bi ꞌñembabi:
—Njohya, xi hwëkꞌaꞌi ár mhöte Jö. Gi ꞌbu̱hwi ar tsi Hmu. Xa xi jöpꞌaꞌi gi töta gatho maꞌra ya ꞌbe̱hñö.
29 Nu ar Maria mi hyanda ar e̱nxe̱, bi ꞌyo̱da nuya mhö mi nsipabi, ne mi bense̱ teme ndi bo̱nga nunar nze̱ngwanu̱.
30 Nuꞌmú̱ ar e̱nxe̱ bi ꞌñembabi:
—Maria, yo gi ntsu, ngetho xka tsu̱pa ár nhwëki Jö.
31 Ma gi nda̱thi ne ma da mꞌu̱ nꞌa ri bötsi, ne gi hñuꞌspabi ár thuhu ar HESU.
32 Nöꞌö xa ma da me̱ꞌsa nꞌar döta nsu, ne ma da tꞌembabi ár Tꞌu̱ Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi. Ne Jö ar tsi Hmu ma da ꞌñexa hár thuxandö, habu̱ mi huxa ar ndö Dabi ár pale.
33 Ne ma da ndö hár hnini yá ꞌbe̱to ar Hakob gatho ya pa, ne nuna ár tsꞌu̱tꞌwi hinda ma da götsꞌi.
34 Nuꞌmú̱ ar Maria bi ꞌya̱mbabi ar e̱nxe̱:
—Hanja da za̱ da thogi nöꞌö xka mö. Hinxta ꞌbu̱ꞌbe nꞌar ndo̱.
35 Ar e̱nxe̱ bi dödi ne bi ꞌñembabi:
—Ár Hñö Jö da zu̱ꞌaꞌi, ne ár tsꞌe̱di ar tsi Dada ꞌbu̱ mhetsꞌi da gopꞌatho ár xudi. Jange nöꞌö ri bötsi ma da mꞌu̱i xa nsunda, da tꞌembabi ár Tꞌu̱ Jö.
36 Ne ar Sabe ri mëni, ngu gatho gi pöhu̱ himi tsa̱ nda dingya bötsi, nupya mödi xi ndötajöꞌi, pe̱ꞌsa ꞌrato nzönö bi mu̱di bi nda̱thi.
37 Ngetho Jö hinter ñhembibi da ꞌyo̱tꞌe.
38 Nuꞌmú̱ ar Maria bi ꞌñembabi ar e̱nxe̱:
—Nuga dár ꞌbe̱gogi Jö. Da njapꞌu̱ ngu xka xikagi.
Mi wa ar Maria bi mönga njapꞌu̱, ar e̱nxe̱ bi zopꞌu̱ bi ma.
Ar Maria bi ma ba tso̱nga ar Sabe
39 Nuya paꞌu̱ dama bi ma ar Maria, ma ba tso̱nga ha nꞌar hnini mi ꞌbu̱ ha ya tꞌo̱ho̱ har ha̱i Nhudea.
40 Mi zo̱ni bi yu̱tꞌa hár ngu ar Sakaria, ne bi ze̱ngwa ar Sabe.
41 Nu mi ꞌyo̱ ár nze̱ngwa ar Maria, bi ꞌñönga ár bötsi mbo hár mu̱i, ne xa bi hñönga ár Hñö Jö.
42 Bi ñö ntsꞌe̱di ne bi ꞌñemba ar Maria:
—Jö xa xi jöpꞌaꞌi, gi töta gatho maꞌra ya ꞌbe̱hñö, ne xi jöpꞌa ri bötsi o nzitꞌe̱i.
43 Hanja xi tꞌakar se̱ki da kꞌöskagi ár nönö ma tsi Hmuhu̱.
44 Ngetho ngu da o̱xa ri nze̱ngwa, numa bötsi bi njohya bi nsa̱gi mbo ha ma mu̱i.
45 Jö xi jöpꞌaꞌi, ngetho ga ñꞌemu̱i gatho ngu xi xiꞌaꞌi ar tsi Hmu nda thogi.
46 Nuꞌmú̱ ar Maria bi ꞌñenö:
Di e̱ntꞌa ma mu̱i di nsundabi ma tsi Hmu mhetsꞌi.
47 Ne di e̱ntꞌa ma tsꞌe̱di di johya di o̱xa nöꞌö xi ꞌyo̱tkagi Jö ma Po̱ho̱te.
48 Ngetho xi ko ár mu̱i xi hyandgagi ár tsi ꞌbe̱gogi.
Da ndu̱ nunar panu̱ di mapꞌu̱, nuya jöꞌi di ꞌñepꞌu̱ da ꞌñengagi, Jö xa xi jöpꞌaꞌi.
49 Ngetho Jö togo ár me̱ti ar tsꞌe̱di, xa xi ꞌyo̱tkagi ya döta ꞌbe̱fi.
Xa nsunda ár thuhuꞌö.
50 Jö pe̱ꞌspa ar nhwëki gatho nuꞌu̱ ne da ꞌyo̱tꞌa nöꞌö möñꞌö, ne hingi thege, thota nꞌar mꞌu̱i di ma manꞌar mꞌu̱i.
51 Xi ñꞌudi ngu nöꞌö hinte kꞌatꞌa ár tsꞌe̱di.
Ne xi japi xi ꞌbe̱ yá tsa̱ gatho nuꞌu̱ xa exa yá nsu.
52 Xi hñöka nuꞌu̱ mi ja yá tsꞌe̱di habu̱ mi hutsꞌi,
ne nöꞌö ar nsu mi pe̱sꞌu̱, xi umba nuꞌu̱ hinte mi pe̱tsꞌi.
53 Nuꞌu̱ mi tu ar thuhu, xi umbabi xi niñö,
ha nuꞌu̱ mi pongwathobi, xi hñömbabi gatho.
54 Xi ma̱xa ár hnini Israel yá ꞌbe̱go,
ne hinxi pumhni da me̱ꞌspa ar nhwëki.
55 Xi ꞌyo̱tꞌa ngu xki ñötꞌwabi ma dadahu̱ ar Abra, ne gatho yá ꞌbe̱to ne yá ma̱ngaꞌbe̱to;
hinge nda the ár nhwëki pe̱ꞌspabiꞌu̱.
56 Ar Maria bi mꞌu̱hwi ar Sabe ngu hñu nzönö. Mꞌe̱fa bi menga ár ngu.
Ár mꞌu̱i ar Xuwa Xixthe
57 Mi zo̱nga ar pa bi mꞌu̱ ár bötsi ar Sabe.
58 Ne mi bö gatho yá nꞌangu ne yá mëni hanja Jö xki hwëkwabi nꞌar bötsi, ma ba kꞌötsꞌi bi njohyawi.
59 Ha nu ár hñöto mpa, ba eꞌu̱ bi hñuꞌspabi ar nse̱gi hár ndoꞌyo ngu yá ntꞌumbiꞌu̱. Mi ne nda thuꞌspabi ár thuhu ar Sakaria ngu ár dada.
60 Ha nunár nönö bi ꞌñenö:
—Hinꞌö, hinga huꞌspabihu̱ njapꞌu̱. Ma ga huꞌspabihu̱ ar Xuwa.
61 Nuyu̱ bi dötwabi ar Sabe:
—Hanja ma da thuꞌspabi njapꞌu̱. Hinte gi ꞌñe nꞌa ri mëni di pe̱ꞌsa nunar thuhunu̱.
62 Nepꞌu̱ bi ja yá ꞌye̱ bi tꞌa̱mba ár dada tema thuhu nda thuꞌspabi.
63 Har Sakaria xki ngone, jange bi ꞌya̱ nꞌar xithe̱, ne ka bi hñuxpꞌu̱: Ár thuhu ar Xuwa. Gatho nuya mi ꞌbu̱hnu̱ xa mi ꞌyo̱tho.
64 Geꞌmu̱ bi mengi bi xo ár ne ar Sakaria, ne bi mu̱di bi nsundabi Jö.
65 Gatho nuya jöꞌi bi hyanda nu te xki thogi, mi ꞌyo̱tho ne himi pödi te nda beni. Ne nunar ꞌbedenu̱ bi nxanga xo̱ge ya tꞌo̱ho̱ Nhudea.
66 Gatho nu togo xki bödi, mi o yá mfeni, ne mi ense̱ nꞌa ngu nꞌa:
—Tema nsu ma da tꞌumba nunar bötsinu̱.
Ngetho mi ꞌbu̱hwi ár tsꞌe̱di Jö.
Ar Sakaria bi mö nöꞌö mi umba Jö nda mö
67 Nu ar Sakaria ár dada ar bötsi, xa bi zinga ár Hñö Jö, ne bi ndu̱i bi mönga nöꞌö mi umba Jö nda mö, ne bi ꞌñenö:
68 Xa nsunda Jö ma tsi Hmu mhetsꞌi, ár Dada ya me Israel,
ngetho xpa e da po̱kagihu̱ yá hninigihu̱.
69 Xpa pe̱nkagihu̱ nꞌar Po̱ho̱te nöꞌö hinda the ár tsꞌe̱di,
xpa po̱nga ha yá ma̱ngaꞌbe̱to ar ndö Dabi ár ꞌbe̱go Jö.
70 Gehnu̱ xki ñötkagihu̱ Jö, ngu bi mönga yá hoga mꞌe̱hni mamꞌe̱tꞌo.
71 Bi ñötkagihu̱ nda ñöngagihu̱, hinte nda jaju̱ ma ñꞌu̱nihu̱ ne nuꞌu̱ hingi ne da nugagihu̱.
72 Nda me̱ꞌspa ar nhwëki ma palehu̱,
ne hinge nda pumhni ár hoga nkohi bi nkohwi.
73 Nunár ñhötꞌi Jö bi ꞌñetꞌase̱ ár thuhu, bi xipa ar Abra ma palehu̱,
nda ꞌrakagihu̱.
74 Bi xipabi nda ñöngagihu̱ hinte nda jaju̱ ma ñꞌu̱nihu̱,
njapꞌu̱ nga pe̱pabihu̱ꞌö, ne hinto nda pikagihu̱.
75 Ne nga ꞌyohu̱ xiñho, nga ꞌbu̱hu̱ xintꞌaxi hár nthandi Jö gatho ma tehu̱.
76 Ha nuꞌge ma tsi bötsiꞌi, ma da nsiꞌaꞌi ár mꞌe̱hniꞌi Jö ꞌbu̱ mhetsꞌi,
ngetho ma gi ꞌbe̱tꞌo gi paxtꞌwa ár ꞌñu ar tsi Hmu.
77 Gi xipa ár hnini Jö ma da mpumbabi yá tsꞌoki,
ne njapꞌu̱ da mpo̱ꞌu̱.
78 Ngetho Jö ma tsi Dadahu̱ bi ko ár mu̱i,
bi ñꞌudi ba pe̱nkagihu̱ nꞌar ꞌraꞌyo hyatsꞌi bi nheki mhetsꞌi,
79 da yotꞌwabi yá mfeni gatho nuꞌu̱ ꞌbu̱ har ꞌbe̱xui, to̱ꞌmda ar ndöte.
Ne da yotkagihu̱ ar ꞌñu ga ꞌbu̱hu̱ nꞌar hogamꞌu̱i.
80 Ne nuna ar bötsi mi te ne mi xu ár tsꞌe̱di ár pa. Mi ꞌbu̱se̱ ha ya otꞌatꞌo̱ho̱. Ba e bi ñꞌudi núꞌmu̱ mi zo̱nga ar pa bi ndu̱i bi zo ya me Israel.