Picémara Wâdé
na é wii wà
Maréko
Bétapoo popai
Wàilàapà na wii tii bèeni?
Wà Maréko, na jè nee mwara pâ Ioane, é, Ioane-Maréko. (Côo Apostolo 13.5; 15.37–41.) Ru piwakè naima ma Pétéru, pwi jè *apostolo, na é piwiâ têe diri pâ namuru na é ina ma pwa wà Iésu. Â gée na càùé, â é mwa wii wà Maréko.
É wii wiidà?
Nabibiu kâra *naja 55 ma 65 (wâmwünyabweri 25–30 naja gée na càùru ê pai bà kà Iésu). Tii kà Maréko, âna pwi tii na tapoo wii naa na tèpa ârapàpé tii (Mataio, ma Maréko, ma Luka, ma Ioane), na rà piwiâ ê wâro kà Iésu Kériso. Wâru popai na Tii kà Maréko, âna tâa mwara na Tii kà Mataio, ma Tii kà Luka.
É wii tâî?
Tà tèpa cèikî naa goo Iésu na càra caa tèpa *Juif, na rà wâro wâgòroigé jii Palestine (napô kà tèpa Juif). Wà Maréko, âna é napéaati pâ neere ére, ma pâ popai ma nyamanya kà tèpa Juif.
Cina é wii?
É inapàpari popai kà Iésu na é todàjè, ba na jè tèpa âboro kêe. Jè wàrapwiri wiàna jè tâa gooé na diri pâ tòotù, â càcaa gée goo wâro wiâra pâ naèà, é, nyamanya. Wiàna jè tèpa âji âboro kà Iésu, â jè o mwa picâri pwacèwiié.
Dà êre ê tii bèeni?
É paari wà Maréko pâ wà Iésu Kériso, âna é *Pwina naî Pwiduée na dau pwa pàtàmee, â jèpwi mwara, âna é pwi âboro pwacèwiijè. É medarijè naa na ipakîri, ba na é piâboro kîri kâjè. É tu pâ naa goro î tèpa âboro (1.31); é tàma nyi nari èpo â é *pwényunyuâarirà (9.36). É têre pai picâri kâra pâ âboro, â é meaarirà (1.41). Â wàé, âna é picâri ba kâjè, â é bà naa goro *kurucé ba kâjè diri âboro gòropuu.
Ê pwina é pwa wà Iésu, âna ê pwina âjimuru tà Maréko. Wâru pâ wakè kà Iésu na é pwa goro pàtàmee (miracles) na wii naa na tii bèeni. É nama tiàu maagé kà tèpa âboro. É tü târa pâ duée. É nama rà wâro côwâ tàpé na rà bà. Maina pàtàmara pwâratùra kêe pwacèwii Caa kêe. Diri ê pwina é pwa wà Iésu, âna *paâjupâra ê auina kêe pâ: «Ê *Mwaciri kà Pwiduée, âna ée jèe wâmwünyabweriwà.»
Rà pò gooé wà tèpa âboro, â rà pitawèerirà pâ: «Wàilàapà pwi âboro bèeni?»
Pai tòpi kà Pétéru tà Iésu naa na Maréko 8.29 «Wâgà, âna gà pwi *Mesia, pwi ukai na gà me gée goo Pwiduée», âna êre Tii kà Maréko. Ba wà Iésu, âna é pwi ukai na é me gée goo Pwiduée, ba na é naa tâjè ê *âji wâro jaa Pwiduée tapoo nabà, â dàra gòiri.
Pai pitàgoo tii kà Maréko
Ipwabwàti Iésu târa wakè kêe (1.1–13)
Wakè kà Iésu naa Galilée (1.14–8.26)
É todà tèpa câmu kêe
É nama tiàu maagé kâra pâ âboro
É tü târa pâ duée; é pacoo pòu
É pwa ucina tà tèpa âboro
É pacâmuri tèpa câmu kêe (8.27–10.52)
Rà côo pâ é pwi Mesia
Paari pai maina ma muugère kêe
É ina pai bà ma wâro côwâ kêe
É tò naa Iérusaléma (11.1–13.7)
É pacâmuri tàpé na rà pâra wiâê
É ina pwina o tèepaa na pwâadèreè
Pai bà ma wâro côwâ kêe (14.1–16.20)
1
Popai kà Ioane Pwi a piupwaa
Mataio 3.1–12; Luka 3.1–18; Ioane 1.19–28
1 Tapoo naani ê *Picémara Wâdé goo Iésu *Kériso, *Pwina naî Pwiduée. 2 Malachie 3.1Ba jèe wii naa na tii kà *péroféta Isaia [ê popai bèeni kà Pwiduée]:
Go mwa panuâ paé
pwi a pa popai kôo.
Ée mwa pâbéaa'gà
ma pwabwàti naigé'gà.
Malachie 3.1
na é tomara too:
“Ée me Pwi Ukai!
Pwabwàti ê naigé!
Pwa ma bàracaari
pwi ére na ée pâ wê!”
Ésaïe 40.3
4 Apostolo 13.24, 19.4Êkaa na wàrapwiri, na é tèepaa me wà *Ioane Pwi a piupwaa, naa namaré. Â é tomara too pâ: «Guwà pinünüma ma guwà biiwà. Â guwà pwa ma *upwaawà, ba na paari pâ pitòotéri ê wâro kàwà. Â, na wàrapwiri, â ée mwa pwanauri tàwà ê pâ èpà kàwà wà Pwiduée.»
5 Â rà nye tà medari Ioane diri pâ âboro gée napô *Judée ma *Iérusaléma. Â rà inapàpari ê pâ èpà kàra, naa naporomara ê pâ âboro diri. Â é upwaarà, naa nairiwâ Ioridano.
6 2 Rois 1.8; Mataio 11.8É coona ê ârabwée, na pwa goro wàra kaamela* Kaamela—Chameau. Na é coona ê ârabwée bèepwiri wà Ioane, â é pwaduwà kà Élia, pwi péroféta biu, ma pwi âboro imaina kà tèpa Juif..  é piié goo karapuu parawére macii.  é uti ê pâ kòrée, â é wâdo ê narapuutâ. 7 Apostolo 13.25 é inapàpari pâ: «Wà pwi âboro na ée mwa me pwicò kôo, âna dau pwa pàtàmee jiio. Càcaa pâriô ma go cùuo boo, ma go tipi ê otàpwe goro ê du wâraâê† Tipi ê otàpwe goro ê du wâraâê—Ê wakè kà tèpa ênawéna na dau kîri. [ba é Pwi Ukai]. 8  wâgo, âna go upwaawà goro jawé, êco na wàé, âna ée mwa upwaawà goro ê *Nyuâaê Pwicîri.»
Upwaa Iésu ma tacaié
Mataio 3.13–4.11; Luka 3.21–22, 4.1–13
É upwaa Iésu wà Ioane
9 Na pàara bèepwiri, â é tèepaa me wà Iésu, gée Nazareth wâ Galilée. Â é upwaaé wà Ioane, naa nairiwâ Ioridano. 10 Â, na é còobé gée najawé wà Iésu, â wà Ioane, âna é côo ê napwéretòotù na tidàpa. Â é nye côo kaa ê Nyuâaê Pwicîri, na é gére boome naa gò Iésu pwacèwii ê déamu. 11 Psaume 2.7; Ésaïe 42.1; Mataio 12.18; Maréko 9.7Â é têre ê pwâratùra na me gée napwéretòotù, na ina tà Iésu pâ: «Gà Pwina naîô [na caapwi co] na go dau meaarigà. Wâgà kaa âna go jèe nye pitòrigarigà, ba dau wânümoo googà.»
É tacai Iésu wà Caatana
12 Gée na càùé, â é pâra wà Iésu naa namaré, ba é popaé pâ naawê ê Nyuâaê Pwicîri. 13 Psaume 91.11–13Â é tâa wê naa na ê 40 tòotù. Â é tacaié wà *Caatana. Â é tâa jaa ê pâ macii a piugà wà Iésu. Â, na pwi pàara-bà, âna rà ipwa âboro kîri kêe wà tèpa *angela.
É todà tèpa tapoo câmu kêe Iésu
Mataio 4.12–22; Luka 5.1–11
14 Maréko 6.17Na jè tòotù, â rà tâjùru wà Ioane, â rà tòpòé naa na karapuu. Â é pâra wà Iésu naa napô Galilée. Â é inapàpari ê Picémara Wâdé goo Pwiduée. 15 Mataio 3.2Â é ina tàra pâ: «Jèe tèepaa ê pàara, na é jèe pitòrigari wà Pwiduée. Ba ê Mwaciri kêe, âna ée jèe wâmwünyabweriwà! Guwà tòotéri ê wâro kàwà, â guwà cèikî naa goo ê Picémara Wâdé kêe!»
16 Â é pâra wii bàrawià Galilée wà Iésu. Â é côo wà Simona Pétéru ma André, tupédu aéjii, na ru tàgére tòpò ê puà naa najawé. Ba tupédu a taa ârawéà.
17 Â é ina tàru wà Iésu pâ: «Gàu me wiâô! Â go o mwa pwa ma gàu tupédu a pwapuàri âboro.»
18 Â nye géewê kaa, â ru naaco ê puà kàru, â ru pâra wiâê. 19 Â rà tàpo dau paé, â wà Iésu, âna é côo Jacques ma wà pwi aéjii kêe, Ioane, tupédu naî Zébédée, na ru tàgére pwàni ê puà gòro wànga kàru. 20 Â é nye nama todàru kaa wà Iésu. Â ru panuâ caa kàru, naa gòro i wànga ma wà tèpa wakè kàra. Â ru pâra wiâ Iésu.
É nama wâdé côwâ pâ âboro na wâru
Mataio 8.1–4, 14–17; Luka 4.31–5.16
21 Rà tèepaa pâ wà Iésu ma wà tèpa *câmu kêe, naa na village Capernaüm. Â é tò naa na *wâra pitapitiri, na tapoo *tòotù pwicîri. Â é pacâmuri tèpa âboro [goro ê popai kà Pwiduée]. 22 Mataio 7.28–29Â rà pò goo ê pai tùra kêe. Ba câé caa pwaduwà kà tèpa *dotée goro ê Naèà, [na rà ina ê pwina rà ina wà pàra tàpé]. Ba é nye tùra gée gooé.
Pwi âboro na pwa duée gooé
23 Nye po napwiri kaa, na é tò naa na wâra pitapitiri ê pwi âboro na pwa duée gooé. Â é wiikau burà ina pâ:
24 Maréko 5.7«Ée! Iésu gée Nazareth, nye ticè cèna gà pwa jaabà! Gà me na tubaèpà tâbà? Go tàgére côoinagà, ba wâgà pwi âboro, na é pitòrigarigà wà Pwiduée, â é panuâgà me!»
25 Â é nye kànari kaa i pé duée, wà Iésu, ma ina têe pâ: «Gà târi pwâgà, â gà còobé gée goo pwi âboro bèepwiri!»
26 Maréko 9.26Â é nye ngarü pwini kaa i duée, â é còobé burà uu gée gooé.
27 Â nye po dàpàgà târa diri ê pâ âboro, â rà pitawèerirà jècaa, ma ina pâ: «Dà cèna é gére pwa? Wà pwi âboro bèeni, âna é pacâmurijè goo jè pai pwa na bwaa âmuê. Ba napwa ê pwina é ina, âna pwa pàtàmee. Â é pitûâ kâra mwara pâ duée, â rà pitêre dèe!»
28 Mataio 4.24Â nye pâra kaa ê jèkutâ goo Iésu, pitiri ê napô Galilée.
Tô nyaa kà wâdà Simona Pétéru
29 Wà Iésu, âna é còobé gée na wâra pitapitiri. Â é nye nama pâra kaa naa jaa Simona ma wà André. Â ru pâra wiâê wà Jacques ma Ioane. 30 Ûna rà tèepaa naawê, â rà nama ina tà Iésu wà tàpé na rà gére tâa wê, pâ, wà tô nyaa kà wâdà Simona, âna é gére puu, ba é pitòoka. 31 Â é medarié wà Iésu, â é tu pâ naa goro îê, â é dàgòtùé ma é tâa. Â nye tiàu kaa ê pitòoka kêe! Â é [cimadò â é] naa èrà.
Wâru mwara tèpa maagé
32 Na bàrane‡ Na bàrane—Grec: Na bàrane, gée na càùru ê pai duu kâra ê tòotù. Jèe nabwé tòotù pwicîri kàra na capàto na bàrane., â rà popa medari Iésu diri tèpa maagé, â wà mwara tàpé na pwa duée goorà. 33  rà pitanaimarirà naa goropwârawâ wà diri tèpa âboro na pwi village-bà. 34 Maréko 3.10–12 é nye pwa ma tiàu diri kaa ê pâ na jèpapara maagé wà Iésu.  é tü târa mwara ê pâ duée na wâru. Êco na câé caa panuârà ma rà tùra, ba rà jèe tâmogòorié§ Câé caa panuârà ma rà tùra… Ba càcaa pâji pàara kêe, ma é pipaarié tà diri tèpa âboro..
Wakè kà Iésu naa Galilée
35 Mataio 14.23; Maréko 6.46Na dàuru kêe, na bwaa ne, â é còobé wà Iésu. Â é pâra naa na jè ére na ticia wê. Â é pwapwicîri. 36 Â rà pâra nau mudèe wà Simona ma wà tèpa bée. 37 Â rà ina têe pâ: «Rà po mudàgà diri ê pâ âboro.»
38 Â é tòpi tàra wà Iésu pâ: «Guwà me, ma jè pâra géeni, naa na pàra village na tàpo wâmwünyabwerijè. Ba wâdé na go inapàpari mwara naawê ê Picémara Wâdé. Ba wàépwiri majoroé ma go boome* Ma go boome—é, Ma go pâra gée Capernaüm—Grec: Ma go tèepaa me..»
39 Mataio 4.23, 9.35Â é pâra pitiri wâ Galilée, â é picémara ê Picémara Wâdé, naa na pâ wâra pitapitiri. Â é tü târa ê pâ duée.
Pwi jè a pwa maga
40 É me burà Iésu wà pwi jè a pwa maga† Maga—Lèpre. Wà tèpa Juif, âna rà miiri tèpa pwa maga.. Â é tùu jùrué araé, â é ilari jiié pâ: «Au! Wiàna nye nümagà, â gà o nama tiàu maagé kôo.»
41 Â é dau meaarié wà Iésu‡ Â é dau meaarié wà Iésu—é, É dau putàmu goo pwiri wà Iésu. Pwiri càcaa wâdé têe, na nama inapàpari pâ, é pwi Mesia.. Â é tùu pâ îê, â é tu naa gooé, â é ina têe pâ: «Nümoo! Wâdé na tiàu ê maagé'gà!»
42 Â nye tiàu jiié kaa ê maagé kêe, â é jèe wâdé.
43 Â é ina ba gòo têe wà Iésu pâ: «Gà pâra, 44 Lévitique 14.1–32â gà pwacôoco, â gà cibwaa pwa jèkutâri! Êco na gà pâra nau ipaarigà tà pwi a pwa ârapwaailò, â gà naa tà Pwiduée i pwi *ârapwaailò na ia é ina wà *Moosé naa na *Naèà kêe. Ba na wàrapwiri, â rà o côo diri wà tèpa âboro pâ gà jèe wâdé.»
45 Â é pâra i pwi âboro, êco na [câé caa pwa i pwi ia é ina têe wà Iésu. Ba] é piwiâ târa diri ê pâ âboro ê pwina tèepaa mariê. Â wàépwiri ê pwi majoroé ma câé caa pipaarié wà Iésu, naa na pâ village. Â é tâa na pâ ére na aupiticia. Â rà nye tà me mariê naawê ê pâ âboro gée na diri ê pâ ére.
1:2 Malachie 3.1
1:3 Ésaïe 40.3
1:4 Apostolo 13.24, 19.4
1:6 2 Rois 1.8; Mataio 11.8
*1:6 Kaamela—Chameau. Na é coona ê ârabwée bèepwiri wà Ioane, â é pwaduwà kà Élia, pwi péroféta biu, ma pwi âboro imaina kà tèpa Juif.
1:7 Apostolo 13.25
†1:7 Tipi ê otàpwe goro ê du wâraâê—Ê wakè kà tèpa ênawéna na dau kîri.
1:11 Psaume 2.7; Ésaïe 42.1; Mataio 12.18; Maréko 9.7
1:13 Psaume 91.11–13
1:14 Maréko 6.17
1:15 Mataio 3.2
1:22 Mataio 7.28–29
1:24 Maréko 5.7
1:26 Maréko 9.26
1:28 Mataio 4.24
‡1:32 Na bàrane—Grec: Na bàrane, gée na càùru ê pai duu kâra ê tòotù. Jèe nabwé tòotù pwicîri kàra na capàto na bàrane.
1:34 Maréko 3.10–12
§1:34 Câé caa panuârà ma rà tùra… Ba càcaa pâji pàara kêe, ma é pipaarié tà diri tèpa âboro.
1:35 Mataio 14.23; Maréko 6.46
*1:38 Ma go boome—é, Ma go pâra gée Capernaüm—Grec: Ma go tèepaa me.
1:39 Mataio 4.23, 9.35
†1:40 Maga—Lèpre. Wà tèpa Juif, âna rà miiri tèpa pwa maga.
‡1:41 Â é dau meaarié wà Iésu—é, É dau putàmu goo pwiri wà Iésu. Pwiri càcaa wâdé têe, na nama inapàpari pâ, é pwi Mesia.
1:44 Lévitique 14.1–32