Auinapàpari
Muru na paari tà Ioane
Bétapoo popai
Wàilàapà na wii tii bèeni?
Munaa Ioane, pwi *apostolo. (Côo 1 Ioane Bétapoo popai.) Wà tèpa *Roma, âna rà tòpòé naa na karapuu naa gòropô Patmos (na é wâmwünyabweri napô Turquie nabà). Â wà pwi jè *angela kà Pwiduée, âna é patùraé naawê, â é paari têe naa na nyuâa pâ muru na o mwa tèepaa.
É wii wiidà?
Nabibiu kâra *naja 95 ma 96 gée na càù Iésu Kériso. Na pàara bèepwiri, âna wà Domitien, âna é pwi ukai (César) kà tèpa Roma. Â é dau tubaèpà tà tèpa cèikî naa goo Iésu.
É wii tâî?
Tà tèpa cèikî, na province Asia (napô Turquie nabà). Wâru gée goorà, na rà pidumapiê goro ê pai tubaèpà tàra. Â càra caa côo pâ é wâjué côwâ Iésu, naa na pai piétò kêe, pwacèwii na é jèe mara ina tàra.
Cina é wii?
É pagòo tèpa cèikî na dau tubaèpà tàra, pâ wà Iésu, âna ée mwa nye piétò awé jii diri tàpé na rà cicaraé, wàilà ma wà *Caatana mwara, pwi caa kàra. Â ê Mwaciri kâjè ma wà Kériso, âna o tâa dàra gòiri awé.
Dà êre ê tii bèeni?
Wà Ioane, âna é wii popai kà Iésu târa 7 wâra pwapwicîri wâ Asia, ba naa patêrerà ma pagòorà (naporomee 2–3).
Gée na càùé, â é wii pâ muru na wâru na o mwa tèepaa, na é côo naa na nyuâa. Ba é côo ê ipaa na maina kà Caatana ma tèpa âboro kêe na rà ipaa dà Iésu ma tèpa âboro kêe.
• Ê èpà, âna o pimaina pâ, â o dau wâru tàpé na rà naa càùrà naa goo wà Pwiduée. Ê ville *Babulona, na ina goo wê pâ ‘Tô ilàri gòronaigé’ (naporomee 17–18), âna ucina goo ville Roma, ma ucina mwara goo diri tèpa âboro gòropuu na maina nümarà, â na rà cicara Pwiduée ma tubaèpà tà tèpa âboro kêe.
• Wà Caatana, ucina gooé, âna Dàragô (Dragon), âna ée mwa dau tubaèpà tà tèpa âboro kà Kériso, ê wâra pwapwicîri kêe (ucina goorà, âna tô ilàri naa naporomee 12). É tubaèpà tàra tiagoro na é tétàmwara pàra tàpé. Êco na wà Pwiduée, âna ée mwa wéaari nyuâarà.
• Ru mwa cimadò tupédu âboro na dau èpà, tupédu ênawéna kà Caatana na ina gooru pâ ‘Itémuru’, ma ‘Pwi *péroféta a pwâ’ (naporomee 13), â o panuâ tàru ma ru pwa pâ muru na èpà naani gòropuu na jè ji pàara.
• O mwa tèepaa pâ câmu na ité, â o tubatiàu jè ére gée goo napwéretòotù ma gòropuu, â o wâru pâ aré ma tòina na o mwa tèepaa tà tèpa âboro (naporomee 6–10; 15–16).
• Êco na, gée na càùé, â ée mwa wâjué côwâ Pwi Ukai Iésu, â ée mwa piétò jii Caatana ma tèpa âboro kêe. Ée mwa tédidiri ‘Babulona’, â ée mwa tâjùru Caatana, ma tüê naa na ânye dàra gòiri (naporomee 19–20).
• O tiàu ê gòropuu ma napwéretòotù béaa, â o tèepaa ê gòropuu ma napwéretòotù na bwaa âmuê, na o coo dàra gòiri. Rà o wâro wê dàra gòiri awé naa na tàbwàti ma ipwàdée wà diri tèpa âboro kà Pwiduée (naporomee 21–22).
Wâru pâ auniimiri goro pâ namuru na wii naa naporomee 4–19 naa jaa tèpa dotée goro ê *Tii Pwicîri. Ba ina pâ:
• Muru na cau coo na pàara kà Ioane;
• Muru na gére coo, tèepaa na tòotù kêe, ma nabà, ma gée na càùé;
• Muru na càcaa pâji tèepaa.
Munaa cau âjupâra ê pâ auniimiri-bà, ba pâ auinabéaa kà Pwiduée naa na Tii Pwicîri, âna wâru pâ pai pacoo wèe—pacoo naa na tòotù na wii, â jèu pacoo gée na càùé, â mwa pacoo diri naa pwâadàra gòropuu.
Wâru pâ ucina na ité na wâna ê tii bèeni—ucina na rà tâmogòori bwàti ê pai ina wèe wà tèpa cèikî, na pàara biu. Êco na câjè caa dau tâmogòori bwàti nabà. Êco na dau pwéelaa êre ê tii: Wà Iésu na é nye piétò jii ê èpà, tapoo nabà, tiagoro ê pwâadàra ê pàara, â wâdé na jè tâa gooé, wàijè tèpa âboro kêe.
Nimaro 7 naa na tii Auinapàpari
Wà Ioane, âna é popa ê nimaro 7 (na câmu kêe goo ê pwina pwicîri ma tâbawêe), ba na é paari pâ, wà Iésu, âna é Pwi Ukai na tâbawêe. (Côo mwara naa na autapoo goo Tii kà Ioane.) Wàéni pâ 7 x 7 muru naa na tii bèeni:
<α> Jèpa tii târa 7 wâra pwapwicîri (2.1–3.22)
<β> 7 aupii goro tii (5.1–6.17; 8.1–5)
<γ> 7 angela ma 7 tutu (8.6–11.18)
<δ> 7 câmu (11.19–15.4)
<ε> 7 wâra jawé bétubatòina (15.5–16.21)
<ζ> 7 popai goo Babulona (18.1–24)
<η> 7 muru na o coo naa pwâadàra gòropuu (19.11–21.8)
Pai pitàgoo tii Auinapàpari
Bétapoo popai (1.1–8)
Muru na tâa nabà (1.9–3.22)
É wéaari wâra pwapwicîri kêe wà Kériso —Jèpa tii târa 7 wâra pwapwicîri
Muru na o mwa tèepaa (4.1–22.5)
Tàpiri naa napwéretòotù (4.1–11)
Aré ma tòina (5.1–8.5)
Tubatiàu ére gée goo gòropuu ma napwéretòotù (8.6–11.18)
Rà pipaa dà Kériso wà Caatana ma tèpa wakè kêe (11.19–14.20)
Bétubatòina (15.1–16.21)
Tubatiàu tô ilàri gòronaigé Babulona (17.1–19.10)
Pwâadàra gòropuu. É piétò Kériso (19.11–20.15)
Âmu napwéretòotù ma gòropuu (21.1–22.5)
Bénabwé popai (22.6–21)
1
Bétapoo popai kà Ioane
1 Auinapàpari 22.6Wàéni ê pwina é paari wà Iésu *Kériso, naa goro ê pâ muru na o tàpo tèepaa me. Wà Kériso, âna é tòpi gée goo wà Pwiduée Caa, â é mwa cùru pwi jè angela kêe, ba na é pame ê popai tôo, wâgo Ioane, pwi ênawéna kêe. Â é tûâri tôo pâ, na go inapàpari tà tèpa âboro kà Pwiduée. 2 Go *paâjupâra tàwà ni pâ ê pwina go côo âna popai na é ina tôo wà Pwiduée, goo wà Iésu Kériso* Goo wà Iésu Kériso—é, Popai kà Iésu Kériso.. 3 Auinapàpari 22.7,10Cidòri nyuâa pwi âboro na é pûra [târa pâ âboro] ê popai bèeni, na me gée jaa Pwiduée. Â cidòri nyuâa mwara tàpé na rà têre ma pâra wiâra! Ba é jèe wâmwünyabwe ê tòotù na ée mwa pacoo diri pwiri [wà Pwiduée].
Ipwabwàcu
4 Exode 3.14–15; Auinapàpari 3.1, 4.5Go wii târa pâ 7 wâra pwapwicîri, na province Asia† Asia—Wâ napô Turquie nabà.: Wâdé na tâa jaawà ê *aupwényunyuâari, ma ê *pimeaari imudi, ma ê pinaanapô:
Aupwényunyuâari na me gée jaa wà Pwina é napwiri, ma nabà, â ée mwa me!
Aupwényunyuâari na me gée goro ê *Nyuâaê Pwicîri, na é tâa béaa kâra autâa kà Pwi Ukai, [na é pwacèwii 7 nyuâa‡ Nyuâaê Pwicîri…na é pwacèwii 7 nyuâa—Grec: Tèpa 7 nyuâa. Nimaro 7 âna ucina goo pai tâbawêe kà Pwiduée, wiâra auniimiri kà tèpa Juif., naa na pai tâbawêe kêe]!
5 Psaume 89.28; Kolosé 1.18Aupwényunyuâari na me gée goo Iésu Kériso! Wàé na é inapàpari Pwiduée goro âjupâra. Â wàé na é pwi âboro na é mara wâro côwâ gée na aubà. Â wàé kaa Pwi Ukai kà diri tèpa ukai wâni gòropuu!
 wàé pwina é dau meaarijè, â é tipijè jii ê pâ èpà kâjè, goro domii kêe [na joro na ia é bà ba kâjè]. 6 1 Pétéru 2.9; Auinapàpari 5.10, 20.6 é pwa ma jè tèpa naîri Mwaciri kêe, ma jè coo ara Pwiduée§ Jè coo ara Pwiduée—Grec: Jè tèpa pwa ârapwaailò., caa kêe, ba na jè piênawéna kêe. Wâdé na tâa jaaé ê pai maina ma muugère, ma pàtàmee, dàra gòiri awé! Amen! Wâdé na wàra!
7 Daniel 7.13; Zakarie 12.10; Mataio 24.30; Ioane 19.34–37; 1 Tésalonika 4.17Guwà tàmaari! Ba ée jèe tàpo me, na pâ nee. Â rà o cau côoê diri tèpa âboro—wà mwara tàpé na ia rà tòtée goro da. Â rà o mwa i ma pijinünü diri pâ Ba wâni gòropuu. Amen! Wâdé na wàra!
8 Auinapàpari 21.6, 22.13É ina wà Pwi Ukai Pwiduée, pâ: «Wâgo Alpha ma Oméga, pwi autapoo goo ma pwi pwâadèreè* Wâgo…pwi autapoo goo ma pwi pwâadèreè—É tòpò diri pâ muru wà Pwiduée, â diri pâ muru, âna kêe. Alpha—Bétapoo aupwa âmu tii naa na alphabet na grec; Oméga—Bénabwé wèe.. Wâgo na go napwiri, ma nabà, â go o mwa me. Wâgo Pwina dau pwa Pàtàmoo naa gòro diri pâ muru.»
É côo Iésu Kériso naa na muugère kêe
9 Wâgo Ioane, pwi a cèikî béewà, na jè cau pwamaagé côo, ba wàrapwiri goo pai pâra wiâ Iésu kâjè. Êco na jè cimwü ma pidàpwicâarijè, ma jè cau tapacîri ê Mwaciri kêe.
[Na pwi pàara na ia é patùrao wà Pwi Ukai, âna] go tâa na karapuu naa gòropô Patmos, gée goro ê pai picémara kôo ê popai kà Pwiduée, ma pai paâjupâra kôo Iésu. 10 Â, na jè tòotù pwapwicîri, tòotù kà Pwi Ukai, [â go gére pwapwicîri]. Â é popao ê Nyuâaê Pwicîri. Â go têre na càùo ê jè pwâratùra na dau maina, pwacèwii airi tutu.
11 Â é ina tôo pâ: «Gà wii naa na tii ê pâ muru na gà côo. Â gà panuâ pâ, târa pâ 7 wâra pwapwicîri, wâna pâ ville bèeni—wâ Éféso, ma Smyrne, ma Pergame, ma Thyatire, ma Sardes, ma Philadelphie ma Laodicée.»
12 Â go tabiio, ba na go côo pâ wàilàapà na patùrao. Â go côo 7 wâra ânye mwani mii. 13 Daniel 7.13, 10.5Â wânabibiu kàra, âna é coo wê wà *Pwina naîri âboro† Pwina naîri âboro—é, Pwina é pwacèwii ê âboro.. Âna é coona ê ârabwée gòri. Â ê pûukake‡ Pûukake—Karapuu opii nawâajè, târa paa. na pii nawâaê goo, âna mwani mii. 14 Ézékiel 43.2; Daniel 7.9, 10.6; Auinapàpari 2.18, 14.2, 19.12Â ê wàrapûruê, âna pwaa, pwacèwii ê nee na dau pwaa§ Dau pwaa—Napéaati naa na grec pâ: Pwacèwii ê wàramutô na pwaa, â pwacèwii ê neige.. Â ê du âraporomee, âna pwacèwii ê doromara ânye. 15 Â ê du âê, âna pwacèwii paò mii, na tòo goro ânye, ma dau pwâra. Â pwâratùra kêe âna dau maina pwacèwii airi pwiritée* Pwacèwii airi pwiritée—é, Pwacèwii pâ wià na dau maina. na dau maina. 16 Hébéru 4.12; Auinapàpari 2.12, 19.15Â é cipa goro îê étò, ê 7 îricò. Â gée pwêe, âna còobé ê tàuwa, na pipwêe bèepi. Â ê naporomee âna é pwâra pwacèwii i tòotù naa po gopaé bwàti.
17 Ésaïe 44.6, 48.12; Auinapàpari 2.8, 22.13Â go cigòboo, â go tùu jùruo araé, â câgo caa gù, goo pai wâgotôo.
Êco na é tòpò îê étò naa gò-o, â é ina tôo pâ: «Gà cibwaa nama wâgotâgà! Ba wâgo-ni, wâgo na go autapoo goo ma pwâadèreè. 18 Â wâgo, âna wâgo Pwina é wâro† Pwina é wâro—é, Pwina é naa wâro.. Ia go jèe bà, êco na êni, âna go jèe *wâro dàra gòiri awé, â pwa pàtàmoo naa goro ê pwâra bà. Ba go tà pa ê kii, târa ê ‘Napô kà tèpa bà’. 19 Â gà wii naa na tii ê pwina gà côo—ê pâ muru nabà, bau ê pâ muru na o mwa tà tèepaa.
20 «Wàéni ê pai ina wèe na tàbinyiri, goro i pâ 7 wâra ânye mwani mii, ma i pâ 7 îricò, na ia gà côo naa na îô étò: Ba i pâ 7 wâra ânye, âna tèpa 7 wâra pwapwicîri. Â i pâ 7 îricò, âna tèpa 7 angela‡ Tèpa 7 angela kàra—Pwiri tèpa angela, é, pwiri tèpa âboro. (Angela naa na grec, âna pai ina wèe pâ: Pwi apame ê popai.) kàra.»
1:1 Auinapàpari 22.6
*1:2 Goo wà Iésu Kériso—é, Popai kà Iésu Kériso.
1:3 Auinapàpari 22.7,10
1:4 Exode 3.14–15; Auinapàpari 3.1, 4.5
†1:4 Asia—Wâ napô Turquie nabà.
‡1:4 Nyuâaê Pwicîri…na é pwacèwii 7 nyuâa—Grec: Tèpa 7 nyuâa. Nimaro 7 âna ucina goo pai tâbawêe kà Pwiduée, wiâra auniimiri kà tèpa Juif.
1:5 Psaume 89.28; Kolosé 1.18
1:6 1 Pétéru 2.9; Auinapàpari 5.10, 20.6
§1:6 Jè coo ara Pwiduée—Grec: Jè tèpa pwa ârapwaailò.
1:7 Daniel 7.13; Zakarie 12.10; Mataio 24.30; Ioane 19.34–37; 1 Tésalonika 4.17
1:8 Auinapàpari 21.6, 22.13
*1:8 Wâgo…pwi autapoo goo ma pwi pwâadèreè—É tòpò diri pâ muru wà Pwiduée, â diri pâ muru, âna kêe. Alpha—Bétapoo aupwa âmu tii naa na alphabet na grec; Oméga—Bénabwé wèe.
1:13 Daniel 7.13, 10.5
†1:13 Pwina naîri âboro—é, Pwina é pwacèwii ê âboro.
‡1:13 Pûukake—Karapuu opii nawâajè, târa paa.
1:14 Ézékiel 43.2; Daniel 7.9, 10.6; Auinapàpari 2.18, 14.2, 19.12
§1:14 Dau pwaa—Napéaati naa na grec pâ: Pwacèwii ê wàramutô na pwaa, â pwacèwii ê neige.
*1:15 Pwacèwii airi pwiritée—é, Pwacèwii pâ wià na dau maina.
1:16 Hébéru 4.12; Auinapàpari 2.12, 19.15
1:17 Ésaïe 44.6, 48.12; Auinapàpari 2.8, 22.13
†1:18 Pwina é wâro—é, Pwina é naa wâro.
‡1:20 Tèpa 7 angela kàra—Pwiri tèpa angela, é, pwiri tèpa âboro. (Angela naa na grec, âna pai ina wèe pâ: Pwi apame ê popai.)