HECHOS
1. Kay librotari, ¿pitaq escribiran? Kay librotaqa Lucasmi escribiran. Payllataqmi evangelio Lucas librotapas escribillarantaq (Luc 1.1-3; Hech 1.1). Lucasqa karan médicon (Col 4.14). Payqa apóstol Pablopa ancha confiasqan amigonmi karan. Chayraykun apóstol Pablowan kushka viajenkunapi riran (Col 4.14; 2 Tim 4.11; Filem 1.24; Hech 16.10). Lucasqa manan Israel nacionniyoq runachu karan. Aswanqa Grecia llaqtamanta ancha yachayniyoq runan karan.
2. Kay librori, ¿hayk'aqtaq escribisqa karan? Kay libroqa escribisqa kanman karan Señor Jesucristopa nacesqanpa qepanta 60 otaq 64 watakunapin, apóstol Pablo manaraq wañushaqtin.
3. Kay librori, ¿pipaqtaq escribisqa karan? Kay libroqa escribisqa karan Teófilo sutiyoq runapaq otaq Diosta khuyakuq runakunapaqmi (Luc 1.1-3; Hech 1.1). Chay “Teófilo” sutiqa significan “Diosta khuyakuq runa” ninantan. Chayraykun wakin estudiaqkunaqa ninku: “Kay libroqa escribisqa kanman karan Diosta khuyakuq llapallan runakunapaqmi”, nispanku.
4. Kay librori, ¿imapaqtaq escribisqa karan? Kay libroqa escribisqa karan, Diosta khuyakuq runakuna primer kaq creyentekunapa ruwasqankumanta yachanankupaqmi. Chay primer kaq creyentekunaqa Santo Espirituwan hunt'asqa kaspankun, Diosmanta allin willakuykunata Israel nacionniyoq runakunaman willakuranku. Chaymantañan huk law nacionniyoq runakunamanqa willakuq riranku.
5. Kay libropiri, ¿mayqen versiculotaq aswan más importante yuyanapaq? Kay versiculon aswan más importanteqa: “Ichaqa Santo Espíritu qankunaman hamuqtinmi, atiyta chashkinkichis. Hinaspan qankunaqa testigoykuna kankichis: kay Jerusalén llaqtapi, Judea provinciapi, Samaria provinciapi, hinallataq kay pachapi llapallan llaqtakunapipas, runakunaman noqamanta willamunaykichispaq” (Hech 1.8).
6. Kay librori, ¿imayna dividisqataq kashan? Kay libroqa khayna dividisqan kashan:
(1) Jesucristo hanaq pachaman ripusqanmanta, Santo Espíritu hamusqanmanta, hinallataq primer kaq creyentekunapa vidanmantawan ima (Hech 1.1 asta 8.3).
(2) Jesucristomanta Judeapi Samariapiwan willasqankumanta (Hech 8.4 asta 12.25).
(3) Primer kaq viajeman Pablo risqanmanta (Hech 13.1 asta 14.28).
(4) Jerusalén llaqtapi hatun huñukuy kasqanmanta (Hech 15.1-35).
(5) Ishkay kaq viajeman Pablo risqanmanta (Hech 15.36 asta 18.22).
(6) Kinsa kaq viajeman Pablo risqanmanta (Hech 18.23 asta 21.16).
(7) Pablo Jerusalén llaqtapi, Cesarea llaqtapi, hinallataq Roma llaqtapiwan preso kasqanmanta (Hech 21.17 asta 28.31).
1
Santo Espirituta mandamunanpaq Jesús prometesqanmanta
1 Ancha respetasqay Teófilo, primer kaq librota qanman escribimuspaymi, ña willamuraykiña Jesuspa llapallan imapas ruwasqanmanta, hinallataq yachachisqankunamantawan ima. 2 Jesusqa hanaq pachaman manaraq ripushaspanmi, akllasqan apostolninkunata Santo Espiritupa atiyninwan kamachiran, tukuy imakunatapas imayna ruwanankupaq. Chaykunatan qanmanqa escribimurayki imakunatas Jesús ruwaran ñawpaqta, qallariyninmantapacha asta hanaq pachaman Jesús ripunan p'unchawkama tukuy imakuna ruwasqanmanta. 3 Jesusqa wañusqanmanta kawsarimuspanmi, apostolninkunaman rikhuriran. Hinaspan cheqaqtapuni kawsasqanta yachanankupaq paykunaman presentakuspa, pay kikinpuni rikuchikuran, tukuy ima pruebakunawan paypuni kasqanta. Hinaspan Jesusqa tawa chunka p'unchaw apostolninkunawan kaspa, Diospa gobiernanan sumaq glorianmanta paykunaman yachachiran.
4 Jesusqa huk kutinmi apostolninkunawan kushka kashaspa, paykunata khaynata kamachiran:
—Jerusalén llaqtamantaqa aman ripunkichishchu. Aswanqa Diospa prometesqan Santo Espirituta chashkinaykichiskaman suyankichis. Noqaqa chay Santo Espiritumantan rimapayaraykichishña 5 khaynata: “Bautizaq Juanqa unullawanmi bautizaran. Ichaqa qankunan Santo Espirituwan kay pisi p'unchawkunallapi bautizasqa kankichis”, nispa.
Hanaq pachaman Jesuspa ripusqanmanta
6 Jesusqa apostolninkunawanmi kushka huñunasqa kasharan. Hinaqtinmi apostolninkunaqa Jesusta tapuranku khaynata:
—Señor, ¿qanri kay p'unchawkunapichu (Roma nacionmanta kamachikuqkunata vencespayki), kay Israel nación llaqtaykupi reyniyku kankí? nispanku.
7 Hinaqtinmi Jesusqa apostolninkunata contestaspa niran:
—Manan qankunamanchu tupasunkichis ima p'unchawtachus chaykuna pasananmanta yachanaykichispaqqa. Aswanqa ancha atiyniyoq Dios Taytallaymi yachan ima tiempopichus otaq ima p'unchawtachus chaykuna pasananmantaqa. 8 Ichaqa Santo Espíritu qankunaman hamuqtinmi, atiyta chashkinkichis. Hinaspan qankunaqa testigoykuna kankichis: kay Jerusalén llaqtapi, Judea provinciapi, Samaria provinciapi, hinallataq kay pachapi llapallan llaqtakunapipas, runakunaman noqamanta willamunaykichispaq, nispa.
9 Chaykunata rimayta tukuruspanmi, apostolninkuna rikushaqtin, Jesusqa hanaq pacha cieloman ripuran. Chaymi phuyu ukhuman chinkaykuqtin, apostolninkunaqa manaña rikurankuñachu. 10 Hinaqtinmi Jesuspa apostolninkuna alto cielota qawallashaqtinkuraq, ishkay runakuna yuraq p'achayoqkama apostolkunapa ladonkupi qonqayllamanta rikhuriykuran. Hinaspan apostolkunata niranku:
11 —Galilea provincia lawmanta runakuna, ¿imanaqtintaq qankunari alto cielota qawashankichís? Imaynan Jesuspa hanaq pachaman ripusqanta kunan rikushankichis, saynallataqmi Jesusqa huk p'unchaw hanaq pachamanta kay pachaman kutimunqa, nispa. [Nota: Chay ishkay yuraq p'achayoq runakunaqa Diospa angelninkunan karanku].
Judas Iscariotepa rantinta Matiasta akllasqankumanta
12 Chaymantan apostolkunaqa Olivos moqopi kasqankumanta, Jerusalén llaqtaman kutipuranku. Chay Olivos moqoqa huk kilómetro hinallan Jerusalén llaqtamantaqa karan. 13 Hinaspan apostolkunaqa Jerusalén llaqtaman chayaruspanku, samapakusqanku wasipa altosninman wicharanku. Chaypin karanku: Pedro, Jacobo, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Alfeopa wawan Jacobo, Zelote partidomanta Simón, hinallataq huk Jacobopa wawan Judaspiwan ima. [Nota: Kay Judasqa manan Jesusta traicionaspa wañuq Judas Iscariotechu karan. Aswanqa huk Judasmi]. 14 Chaypin llapallanku huk sonqolla huñunasqa karanku: apostolkuna, Jesuspa mamitan María, Jesuspa wawqenkuna, hinallataq huk warmikunapiwan ima. Hinaspan paykunaqa Diosmanta mana dejaspa mañakuranku.
15 Hinaqtinmi chay p'unchawkunapi, Diospi iñiq runakunaqa pachaq ishkay chunka hina huñunakuranku. Hinaqtinmi Pedroqa paykuna ukhumanta sayarispa, khaynata niran:
16 —Wawqe panaykuna, Bibliapi nisqanmi cumplikunanpuni karan. Chaytan ñawpaqtaraq Santo Espíritu rey Davidnintakama ña niranña, Jesusta Judas Iscariote traicionananmantaqa. Chay Judasmi Jesuspa enemigon runakunata pusamuran, Jesusta presochanankupaq. 17 Hinaspapas chay Judasqa noqanchis apostolkunawan kushka yupasqan karan. Chaymi payqa noqanchiswan kushka llank'aranpas. 18 Chay Judasmi, Jesusta traicionasqanmanta pagasqanku qolqewan, huk chakrata rantiran. Chaypin Judasqa umanpan pampaman urmayuqtin, wiksanraq phataran. Hinaqtinmi ch'unchulninkunaraq lloqsiran. 19 Hinaqtinmi Jerusalén llaqtapi tiyaq runakunaqa, Judaspa sayna wañusqanta yacharanku. Chaymi chay chakrataqa suticharanku “Acéldama”, nispa. Aceldamaqa “Yawar pampa chakra” ninantan nin. 20 Judasta kaykuna pasananmantaqa, ñan Salmos libropi escribisqaña kasharan. Chay Salmos libropin khaynata nishan:
“¡Wasinpas ch'inñeqman tukuchun!
Hinaspa chay wasipiqa ama ni pipas tiyachunchu”, nispa [Salmos 69.25].
Hinaspapas Bibliapiqa nillashantaqmi:
“Paypa ima ruwasqantapas huk runayá rantinta ruwachun”, nispa [Salmos 109.8].
21 Chayraykun Judas Iscariotepa rantinta huk runata akllasunchis. Payqa Señor Jesuswan, hinallataq noqanchiswan kushka tukuy tiempo puriqmasinchismi kanan. 22 Hinaspapas chay runaqa Jesusta Bautizaq Juan bautizasqanmantapacha asta Jesuspa hanaq pachaman ripusqan p'unchawkama noqanchiswan puriqmasinchismi kanan. Saynallataqmi payqa Jesuspa kawsarimusqanta noqanchiswan kushka rikuq kanan, nispa.
23 Chaymi paykunaqa Judas Iscariotepa rantinta, ishkay runakunata akllaranku, paykunamanta huknin kaq runa akllasqa kaspa, Jesuspa apostolnin kananpaq. Hukninpa sutinmi karan José Barsabás; paytan reqsiranku Justowan. Hukninñataqmi karan Matías. 24 Hinaspan Diosmanta llapallanku khaynata mañakuranku:
—Señor Diosniyku, qanllan llapallan runapa sonqonta reqsinki. Kunanyá kay ishkaynin runakunamanta mayqentachus akllakusqaykita reqsichiwayku, 25 saynapi Judas Iscariotepa rantinta apóstol kaspa kamachiykikunata ruwananpaq. Ichaqa Judasmi apóstol kashaspa huchaman urmaran. Chaymi wañuruqtin, almanqa huchasapa runakunapa kasqanman ripuran, nispa.
26 Hinaspan sortearanku; hinaqtinmi suerteqa Matiasman tuparan. Chaymi Matiasqa chay p'unchawmantapacha chunka hukniyoq apostolkunawan yupasqa karan.