7
Ái Sitiwen a bit pulái tan kaunsel
1 Má tám osmapak táil a gálta Sitiwen ngoromin, “Worwor er di atiutiu iáu mai, ngádáh? A támin sang ngo ukte parai ngorer ngo kápte?” 2 Tgk 11:31, 12:1Io, a kos kalengnai ái Sitiwen ngoromin,
“Rang buhang, gama longra iau! I pákánbung kámpup git ái Abaram a lu kiskis besang i balis á Mesapotamiá má káp be a te han suri kis i malar á Haran, ái Káláu Sorsorliu a purut singin 3 mák parai ngoromin, ‘Una támlai kam malar má rang buham, má unák han uri kuir bim ina para tari singim.’
4 Tgk 11:31–12:5“Má ngorer a aptur pas alari balis káián matananu Kaldia mák han lu kiskis á Haran. Ák lu kis iatung, má namur ngo ákte mat mái kákán ái Abaram, ái Káláu a kilkila Abaram mul mák tarwa palai ur main i balis minái gitá kis ái onin. 5 Tgk 12:7, 15:18, 17:8Mái sár ái Káláu kápate tar muswan be i kuir bim min si Abaram ngo na káián i pákánbung er. Kápte kesi án mudán pang kus a tari singin be. Mái sár i pákánbung er káp kán te kalik be ái Abaram suri tur kelsei, a worwor pagas ur singin ái Káláu ngo kuir bim er na ur káián má rang kopkom on namur. 6 Tgk 15:13-14; Kal 12:40Ngoromin a para ngoi singin ái Káláu, ‘Bos rang kopkom i iáu da kis án asir i lite pokon má da kis án toptop káián tan temes. Da kis án toptop si di má dák abilbilingna di arwat mai ahat i mar á bet. 7 Kal 3:12Mái sár namur ina tari rangrangas singin matananu ái rung di asáksákna di.’ Ái Káláu a parai mul ngo namur da han alari kuir bim er di asáksákna di on, má dák han suri da lotu uri narsán mainái i kuir bim minái git kis ái. 8 Tgk 17:9-14, 21:4Má namur ái Káláu a tari tatalen án kut aririu si Abaram uri akiláng i kándiar kamkabat. Má namur ái Abaram a tám i Aisak, má ngo awal á bung palai ái mámán a káhái on, ái Abaram a kut aririu i Aisak. Má namur ái Aisak a kut aririu i natun, ái Iakop. Mái Iakop a kut aririu i sángul mai aru i rang natun káláu di akopkomoi sángul mai aru á kabinhun di rang kopkom i Abaram.
9 Tgk 37:11, 28, 39:2, 21-23“Má rang kámpup git er di bálsák uri kesi tuá di, ái koner si Iosep, má ngorer má dik sira palai ur Aigipto má ák him án toptop iatung. Mái sár ái Káláu a tiklik mai 10 Tgk 41:37-44mák sáras pasi tili bos rangrangas a tongsoi kán liu. Ái Káláu a tari mánán má lain tatalen án armámna singin, ngorer má i pákánbung a kahra iatung i mátán ái Parau, kabisit til Aigipto, a pukdai bál ái Parau ngorer mák obop Iosep ák tám ololoh uri balis á Aigipto turán kán tan táit no ái Parau.
11 Tgk 41:54, 42:1-2“Má namur a hut si di á lala taul itol i aru balis no á Aigipto má Kanan, mák arangrangas i di, má rang kámpup git kápdite arwat suri da ser pas te namnam ur ándi. 12 Pákánbung a longrai ái Iakop ngo a mon i namnam i balis á Aigipto, ngorer ák dos palai rang natun, er rang kámpup git, i kándi mulán inan suri ser namnam adi Aigipto. 13 Tgk 45:1-4, 16Má namur ngo ákte rah alar di á mudán namnam di kipi tungu til Aigipto, dikte lu bal kaleng má mul suri ser namnam. Má on á kándi áruán inan minái, ái Iosep ák apos tari si di ngo ái sang á tuá di, má ngorer ái Parau a mánán pasi rang tuán má kákán ái Iosep. 14-15 Tgk 45:9-11, 46:1-7, 46:27, 49:33Má namur ái Iosep ák tar wor pas kákán, ái Iakop, turán tan rang buhán uratung i balis á Aigipto má dik han kis á Aigipto má. Di no bos rang buhán di arwat mai ahit á sángul mai alim á kálámul. Má rang kámpup git erei di lu kis á Aigipto, má dik mat má iatung. 16 Tgk 23:2-20, 33:19; Ios 24:32Má namur ding kip kalengnai tan tuán i di uranang Sikem, má dik dungi i kesi polgon hat ákte hul páksi mai te pirán tabal ái Abaram singin rang natun ái Hamor.
17 Kal 1:7-8“Ákte marán má bet, má lálám i kángit matananu di kis á Aigipto a pakta mák lala kopkom taladeng, má worwor pagas ákte parai ái Káláu si Abaram, páput má na ian támin. 18 Io, namur kesá hutngin kabisit a turpasi kátlán i balis á Aigipto, má ái kápate mánán i Iosep. 19 Kal 1:11-22Má hutngin kabisit er a agurái kángit matananu mák suka bámiai rang támin i git, pasi ák dos palai kán tan tám arup suri dák han uri narsán tan wák suri dák ras pasi kándi tan goion kalik má lápka di dák mat.
20 Kal 2:2“Má i pákánbung erei, kesi kalik a páng ngisán ái Moses, má ái a tuan alal i mákmák ur on. Mái kákán mái mámán diar má ololoh kodongnai arwat mai atul i kalang iatung i kándiar rum. 21 Kal 2:3-10Má ngo kápate arwat ngo da ololoh kodongnai má, ki ngorer dik dungi i polgon kas má dik obop páksi anang i dan. Má natun tahlik ái Parau a long pasi má ák patak pasi uri natun sang mák ololoh on. 22 Ái Moses di lain atintini má áng kipi lala mánán uri tan táit til Aigipto, má uri tan táit a lu longoi má worwor a lu parai, a mon i rakrakai on.
23 “Má ngo ákte hat i sángul má á kán bet ái Moses, ki ák hol on má ngo na laumái kán matananu Israel. 24 Kal 2:11-15Má ngo a lu hanhan, ák mákái kesi kakun Aigipto a abilbilingnai kesi kakun Israel. Má ngorer ák tur singin kálámul til Israel er má ák up bing koner til Aigipto uri kosoi táit a longoi. 25 Ái Moses a longoi ngorer mák hol on ngo kán matananu sang da mák ilmi ngo ái Káláu a sámtur tiklik mai suri asengsegeng pas di tili arabilbiling, mái sár a kápte bul di mák ilmi ngorer. 26 Má uri arasa ur latiu bul, ái Moses a banai aru kakun Israel diar arup arliu i diar, má ngorer ák tohoi suri apapah i diar mák parai si diar ngoromin, ‘Suri dáh gaur arup kaleng i gaur, má gaur aru kakun Israel sár?’ 27 Mái sár ái koner a abilbilingnai kesi turán a pus pala Moses mák balbal kalar ur on ngoromin, ‘Sinih a sormángát suri ngo una kátlán i gim má suri ngo unák nagogon i gim? 28 Kal 2:14Kol u ri suri ngo una up bing iau mul ngorer u up bingi kakun Aigipto nabung?’ 29 Kal 2:21-22, 18:3-4Má ngo a longrai ngorer ái Moses, ki ák táu pas til Aigipto ur Midián mák lu kiskis i katbán i di ái rung til Midián, ki áng kila iatung mák tám i aru kalik án káláu.
30-31 Kal 3:1-10“Má ngo ákte kis pasi ahat i sángul á bet iatung, angelo si Káláu a tapam hut si Moses. Ái Moses a lu ololoh i kán tan sipsip iatung i pokon mau pátmi pungpung á Sinai, má ák mák pasi kesi gengen aun kábau a kurkurem. Ái Moses a ngátngát sálán táit er a mákái, má ngorer a láklák pátum suri ngo na lain mákái sang. Ái Moses a lu hanhan ngorer, má angelo a tur soura tili kurmen kámnah erei, mái Moses a longrai kaungán ái Konom a parai ngoromin, 32 ‘Á iau á Káláu káián rang kámpup i iáu, Káláu káián ái Abaram mái Aisak mái Iakop.’ Ái Moses a longrai ngorer mák lala mátut má ák surbáráu i on, má ngorer kápate mákmák suri aun kábau erei. 33 Má namur mul ák parai ái Konom singin ngoromin, ‘Una long palai táit er u bákrai kikim mai. Kuir bim minái iáu sámtur on a tam. 34 Iakte mákái arabilbiling di longoi mai kak matananu idi Aigipto má iakte longrai mul i kándi ngángángar, má ngoromin iak sosih suri asengsegeng pas di alari kándi rangrangas. Má inái ina tarwa kalengna iáu uradi Aigipto.’
35 Kal 2:14“Ái sár ngo ái Moses minái koner di mata palai mai worwor ngoromin, ‘Sinih a sormángát suri ngo una kátlán i gim má suri ngo una nagogon i gim?’ Mái sár ái Káláu sang a tarwai suri na kátlán i di má nák asengsegeng i di. Angelo a kipi midán ái Káláu mák tari si Moses ngo na han má nák asengsegeng pasi matananu Israel, má angelo erei a soura singin ami pokon mau i kábau a kurkurem. 36 Kal 7:3, 14:21; Lál 14:33Má namur ák lam aso i matananu til Aigipto, má ák longoi tara akiláng adi Aigipto má adi mul i Tas Mirik, má ák longoi mul iatung i pokon mau arwat mai ahat i sángul á bet. 37 Nag 18:15Má ái Moses sár minái, ái ái koner a parai singin matananu Israel ngoromin, ‘Ái Káláu ákte aptur iau tili katbán i gam, má namur bul na aptur tekesá tám worwor tus ngoro iau má nák tarwai uri narsá gam.’ 38 Kal 19:3I pákánbung rang támin i git di hau talum ada i pokon mau, ái Moses a tur i katbán rang támin i git má angelo si Káláu er a worwor mai ami pungpung á Sinai. Ái á katbán kálámul suri kipi midán ái Káláu, wa worwor án liu a tur áklis, má ák asali ur singin kángit matananu.
39 “Mái sár rang támin i git di matai suri taram i Moses, má dik balbal kalar ur on má dik nem ngo da kaleng ur Aigipto kabin bál di a hol kaleng ur ái. 40 Kal 32:1Io, ngorer dik parai si Aron ngo, ‘Wai, wa unák long kángim te káláu be á iáu, koner na táilna gim. Ái koner si Moses er a agur pas gim til Aigipto, bokoh mái onin. Má gim sang, kápte gim mánán on dánih ákte tapam hut i narsán.’ 41 Kal 32:2-6Má ngorer dik tuni kesi tantanián bulumakau gol uri kándi káláu. Má ngo a be wat i ngorer, ki dik osmapak narsán kándi káláu erei má dik longoi lala namnam, má dik mil má parmat suri párngai kándi káláu á di sang dikte longoi má. 42 Amo 5:25-27Io, mái Káláu a su bahin alar di suri tatalen di longoi, má ák arlah pala di má dik lotu uri narsán nas má kalang má boh mátmátiah. A ngorer i worwor iatung i buk kán tan tám worwor tus er a parai ngoromin,
‘Be, matananu Israel! Pákánbung gam kis iamuda i pokon mau artálár mai ahat i sángul á bet,
káp gam tini osmapak mai tan ololas erei uri narsang.
Auh, kápte. Gam longoi osmapak ur singin kamu káláu sang,
43 má gamá tungai kipi gengen rumán lotu si kamu káláu ái Molek táilna gam,
má tantanián kamu káláu ái Repan.
Diar á kamu aru káláu gam longoi suri gama lotu uri narsá diar.
Má pasi á ngorer ina ketsikra pala gam uramunang tepák sorliwi Babilon.’
44 “Má rang támin i git tungu di tungai kipi rumán pálpálih si Káláu tiklik mam di tangrai pokon mau, má pálpálih erei a inngas tari ngo ái Káláu a kis tiklik mam di. Pálpálih dikte longoi a ngoro tártárwán pálpálih er ái Káláu ákte inngas tari si Moses, má dik longoi ngorer ái Káláu ákte parai suri ngádáh da longoi ngoi. 45 Ios 3:14-17Marán á bet namur, rang támin i git bul dik top pasi á rumán pálpálih er singin rang támin i di, má di kipi tiklik mam di i pákánbung di kusak uri balis á Kanan tiklik mam Iosua. Má i pákánbung erei sang, di arup mai rakrakai káián ái Káláu, má dik tipar sarai matananu tilatung. Má rumán pálpálih er a tungai kis tiklik mam di ák han pasi pákánbung si Dewit. 46 2Sa 7:1-16Má ái Dewit má, a gáu i bál ái Káláu mai, ngorer ák lala ri suri ngo na longoi tekesi rum káián ái Káláu, koner a Káláu si Iakop. Ái sár kápate sormángát ái Káláu sur Dewit ngo na longoi. 47 1Ka 6:1-38Ái Solomon má, er natun ái Dewit, ái a longoi á rum uri rum si Káláu.
48 “Mái sár ái Káláu Sorsorliu káp a tini kis on á rum tan kálámul di longoi. A ngorer a parai i kesá tám worwor tus ngo,
49-50 Ais 66:1-2‘Ái Konom a parai ngoromin,
“Iau sang iau aksimi tan táit no.
Naul bát nián kiskis án nagogon kaiak,
má naul bim pokon a aunges i kiking ái.
Ngádáh una longoi ngoi á rum a artálár mam iau?
Má aiá una ser pasi ái á niang?” ’
51 Ais 63:10A sopasun kán worwor ái Sitiwen mák parai ngo,
“Bál gam a tuan laklak má a kuron! Má talngá gam a batbat palai worwor si Káláu! Kápte gam lite alari rang támin i gam. Káp gam tini puplir suri sikra palai Tanián a Pilpil! 52 Mat 23:31Bos tám worwor tus no, rang támin i gam dikte lu arangrangas i di. Má ngorer mul dik up bingi tan tám arbin si Káláu er tungu sang di para táilnai purpurut káián Tám Nokwan er kángit Mesaia. Má gam ngoro di sang kabin ngo tungu sár ákte hut i Tám Nokwan, ki gamá agur tari má gamáte up bingi. 53 Á gam sár erei tan angelo di tar sosih i nagogon si Káláu uri narsá gam, ái sár kápgamte mur on.”
Di bás bing Sitiwen ák mat
54 Mái rung er di kis i kaunsel di longra Sitiwen kán tungai worwor be, ki dik ngarngar kulkul kalar má dik ararat ngis ur on. 55 Sak 110:1Mái Sitiwen a káng mai Tanián a Pilpil, má a tántán uramuni bát mák mákái talsán minmáir i Káláu má ák mák Iesu a sámtur i risán mingin ái Káláu. 56 Kol 3:1Mái Sitiwen a bin mák parai ngo, “Wái, gam longra iau! Iau mákái naul bát a pasbat má iak mákái Natun Kálámul a sámtur i risán mingin ái Káláu!”
57 Má ngo di longrai ngorer ái rung di kis i kaunsel, di lala wakwak taladeng má dik dung kári talngá di. Má dik rut suri, 58 má dik top pasi limán, ngorer dik talka aso palai alari bimán rum má dik turpasi básái mai hat. Mái rung di atatir uri Sitiwen di rusni boh lusán i di uri narsán kesi kaukak ngisán ái Saulo. 59 Mái rung er kándi tu básái besang, mái Sitiwen áng kilkila ngángra Konom ngo, “U, kang Konom Iesu, iau tari taniang uri limam unáng kebeptai!” 60 Luk 23:34Mái Sitiwen a kis pukun kek, ki ákte lu bali bin mul ngo, “Konom, koion á hol páptai kándi sápkin tatalen minái.” A para ngorer sár, ki ák so tip i mansin ák mat.
7:2: Tgk 11:31, 12:1
7:4: Tgk 11:31–12:5
7:5: Tgk 12:7, 15:18, 17:8
7:6: Tgk 15:13-14; Kal 12:40
7:7: Kal 3:12
7:8: Tgk 17:9-14, 21:4
7:9: Tgk 37:11, 28, 39:2, 21-23
7:10: Tgk 41:37-44
7:11: Tgk 41:54, 42:1-2
7:13: Tgk 45:1-4, 16
7:14-15: Tgk 45:9-11, 46:1-7, 46:27, 49:33
7:16: Tgk 23:2-20, 33:19; Ios 24:32
7:17: Kal 1:7-8
7:19: Kal 1:11-22
7:20: Kal 2:2
7:21: Kal 2:3-10
7:24: Kal 2:11-15
7:28: Kal 2:14
7:29: Kal 2:21-22, 18:3-4
7:30-31: Kal 3:1-10
7:35: Kal 2:14
7:36: Kal 7:3, 14:21; Lál 14:33
7:37: Nag 18:15
7:38: Kal 19:3
7:40: Kal 32:1
7:41: Kal 32:2-6
7:42: Amo 5:25-27
7:45: Ios 3:14-17
7:46: 2Sa 7:1-16
7:47: 1Ka 6:1-38
7:49-50: Ais 66:1-2
7:51: Ais 63:10
7:52: Mat 23:31
7:55: Sak 110:1
7:56: Kol 3:1
7:60: Luk 23:34