6
1 Vo enta Maara Entaqaa Ihuva nai vaintiaravata naaho avutaqi qantivi/kakuma voqaara uiti ututoraqi ni vaura. Ni vaiha vira vaintinavu uiti tava raqake kauquqi tutiqamakeha auru vira ne vaura.
2 Ne vaumanta Parasi vaiintinavu vinavuka tave aqao ti, Tenavu Maara Entaqaa qioqamatauna kaiqara vinavuka vare variavo, ti.
3 Vika minti tuvaro Ihuva vika nái tiva nimiro tiharo, Haaru ni kaivaqava Devitivavata, vira vataake anukavata, antuqa arumanta vauvaro Devitiva vi entara auti okarara ne kiae kaara ntuvake iriarave?
4 Vi entara Devitiva Kotira Naavuqi oriqetero mpareti Kotira amitora varakero neharo nkuikero nai vataake anukavata hini nimumanta norave. Kotira kaiqa vara amite varia vaiintikaqai vi karara naataara vaivaro Devitiva qumina vaiintivano neharo vi uvara raqa korave, tiro.
5 Ihuva minti tivakero viva vika tiva nimiro tiharo, Te Vataini Vatatai Vaintika vauro. Te tentavano Maara Entaqaavata raqiki vauraukara ti, te vi entaraqaa tenta varaataa ina kaiqara homa vararerave, tiro. Ihuva turama.
Maara Entaqaa Ihuva vaiinti kauqu taparavura koqema kora
(Matiu 12:9-14; Maaki 3:1-6)
6 Vo enta Maara Entaqaa Ihuva maara naavuqi oru vaiharo vakaaka tiva nimi vauvaro vaiinti kauqu tanaravano taparavuva viraqi vaura.
7 Vi vaiintiva vaumanta maara okara ti vau vaiintinavukavata, Parasi vaiintinavuvata, vaiha vika Ihuraqaa uva vatarare ti, uvara ranteha tiha, Kaiqe vaiha tavaariraro Ihuva vate Maara Entaqaa vaiinti kauqu tapara vinara koqema kairera, vira kaara tenavu viraqaa uva vataare, tivake vika Ihura aituti vaura.
8 Aituti vauvaro Ihuva vika nái aatoqi iru uvara kankomakero iriro kauqu taparavu vaiintirara tiharo, Are maini vaiinti avutana ani himpitera variane, tuvaro vi vaiintiva ani vaiinti avutana himpitero vauvaro 9 Ihuva vikara tiharo, Te ni irama nimitaari ne ti tiva timiate. Tenavu tentanavu maara uva irihama Maara Entaqaa nana nana kaiqae ho varaainarave? Tenavu vi entaraqaa vaiinti vo kahaqamae amitararave, vira qoraiqamae amitararave? Maara Entaqaa tenavu vaiinti vo hoe kahaqiariraro viva qaqi varianarove, tenavu vi vaiintira arue kararave? tiro.
10 Minti tivakero Ihuva ekaa vaiinti viraqi vauka aitutumakero tavero vi vaiintirara tiharo, Nena kauqu rantuta kaane, tiro. Tuvaro nai kauqu rantuta kovaro vira kauquvano vaaka koqema viro naitarama vura.
11 Vira kauqu koqema vuvaro vika virara voqamake arara itomanta nai tiva ami nai tiva amiha tiha, Tenavu Ihura nantimae kararave? ti vaura.
Ihuva nai vainti 12navu ntitora
(Matiu 10:1-4; Maaki 3:13-19)
12 Vi entara Ihuva Kotira aarareva aiqinaqaa oru vaiharo entaqi Kotira aaramaqiro vi vauvaro 13 aatita vuvaro viva nai avataqi nu vaiintika naarama kero vikaqihairo vaiinti 12navu ntitakero vika noraiqama kero vikara ne aposorive—ne ti uva vuru viri tiva nimi vaiintikama vaivarave, tiro.
14 Ihuva maa vaiintinavuka ntitora:
Saimonira—Ihuva vira vara autu ntava teharo Pitaarave tura,
Entarura—viva Saimonira qata,
Iemika Ionika,
Piripira,
Batolamura,
15 Matiura,
Tomaasira,
Iemira—viva Arafiusira maaqu,
Saimonira—vira autu vo Selotira,
16 Iutaasira—vira qora autu Iemira,
Iutaasi Ikeriotira—viva naantiara Ihura vara qovarama kaarirava vaura.
Ihuva vaiinti nahenti airitahaa koqema nimitora
(Matiu 4:23-25; Maaki 3:7-12)
17 Ihuva vi vaiintinavuka ntita varero aiqinaqaahairo orurantero uqitaini tuvu himpitero vaumanta vira avataqi ni vauka airitahaa mini vaumanta, Iutia vata vo vatuka vo vatukaqihaive, Ieruharemiqihaive, vevara nampis ini Taiaavata Saidonivata vi vatukatantaqihaive, airi vaiinti nahenti hihai hihai vikavata ruvaaqumavi mini vaura. 18 Vika tiha, Kaiqe tenavu vira uva iri variariraro viva tinavu rovaravata taiqa nimitaarire ti vaura. Vaanavano vikaqi vauka, vikavata anirovaro Ihuva vaana vika nititama komanta vika koqemavi vaura.
19 Ihuva mintiaqiro vuvaro viraqihairo vira kempukavano oru vaiinti nahenti airitahaa koqema nimitomantara ti, ekaa vaiinti nahenti vira autama kareka auti vaura.
Ihuva vakaaka vika tiva nimura
(Matiu 5:1-12)
20 Ihuva nai avataqi ni vauka aitutiharo vikara mintima tiro:
Ne vehi vaiinti nahenti variaka ne quahehama variate. Kotiva niqaa raqiki vairamanta ne vira vaiinti nahentima vaivarave.
21 Vate karara antuqa ari vaiinti nahentika ne quahehama variate. Ne naantiara kara naivaro ni vikokama ianarove.
Vate iqi rate varia vaiinti nahentika ne quahehama variate. Ne naantiara naaraihihama vaivarave.
22 Ne ti Vataini Vatatai Vaintika ti avataqi vi vaimanta vika vira kaara ni navutaiqivarave, ni qoririma nimitevarave, niara qora uva tivarave, niara qora kaiqa vare variavo tivarave. Niara minti minti timanta ne quahehaqai variate. 23 Vika ni mintima nimitaimanta vi entara ni koqaa, nora koqaa naaruvaini vainarara irihama, nenta muntukaqihai voqamake quahaate. Haaru vika kaivaqaukavaravata paropeti vaiintinavu vohaa qaramake qoraiqama nimite vaurave.
24 Ne airi airaira vataaka ne maa entara koqemavi variavo.
Oho, naantiara ne tavevarave.
25 Oho, ne maa entara kara ho ne variaka, ne naantiara vaivaro ni karara antuqa ariramanta variqi vivarave.
Oho, ne vate naaraihi variaka, ne naantiara vaivaro ni muntukavano qoraiqira ne iqi rataqi vivarave.
26 Oho, vate maa entara vaiinti nahenti niara quaheha ni nutu tuaherake variaka, te niara rauriha variate turo.
Haaru vohaa qaramake ni kaivaqaukavara una uva tu paropetikara quaheha vika nutu tuaherake vaurave.
Nenta navutaakara muntuka vataate tura
(Matiu 5:38-48)
27 Vate ne ti uva iri variaka te ni tiva nimirerave. Ne nenta navutaaka vikarama muntuka vataate. Ni qoraiqama nimite vaika vaimanta ne vikama koqema nimitaate. 28 Niara qoraiqama vuate tiha niara qora uva tiva nimite vaika, ne vikara Kotira aareha, Kotio, vika koqema nimitaane, tiate. Ni qoraiqama nimitekara irihama Kotira aaraivaro viva vika kahaqiarire.
29 Vovano ai auruvuta ruqema kairera, tuqantaa viraro hini auruvutavata ruqema kaarire. Vovano ai tavuna vo raqia varairera, viva ai tavuna voqavata varareva irara, kia virara eqaane tiane.
30 Vovano vo haikara naaru iramanta ne qaqiqai vira amiate. Vovano ne vate haikara varairera, kia qaiqaa naarumake varaate. 31 Ne vokiakara minti mintimake koqema timitaate tintemake, ne vohaa qaramake vika náivata minti mintima nimitaqi vuate.
32 Niara muntuka vateka ne kia vikaraqai muntuka vataate. Niara muntuka vatekara ne vikaraqai muntuka vataivera, Kotiva kia virara iriharo ni quahama nimitaanarove. Ne kiae tavaarave? Qora kaiqa vare variaka vika vaiha vika nariara muntuka vataa vaiintikaraqai muntuka vataarave.
33 Ne ni koqema nimitekaraqai nái koqema nimitaivera, Kotiva kia virara iriharo ni koqema nimitaanarove. Ne kiae tavaarave? Qora kaiqa vare variakavata mintimake nai koqema nimite nai koqema nimite i variarave.
34 Ne tiha, Viqatauraro vaaka timina vaiintira viraqai nai amirerave. Viqatauraro kia vaaka timina vaiintira vira kia nai amirerave tivera, Kotiva kia virara iriharo ni koqema nimitaanarove. Ne kiae tavaarave? Qora kaiqa vare variaka tiha, Viqatauraro vaaka timina vaiintiraqai nai amirerave, tivakeha nai ami nai ami i variarave.
35 Kia ne vika voqaante iate. Ne nenta navutaakara muntuka vatehama vika koqema nimitaate. Vovano niara monue, airairae, timiraqe naantiara nina amiare tirera, ne vira qaqi hampiara voqaara amihama kia ninta naantiara qaiqaa nimirara noraiqaake iriate. Ne mintiaqi vivaro Kotiva ni kaiqara iriharo ninta vira noqaa koqema kero nimianarove. Qora vaiintivano kia vo vaiintiara koqema iarao ti vai vaiintiravata, qora kaiqa vare vai vaiintiraravata, miqo maaqo Kotiva vika koqema nimite vairave. Kotiva koqe kaiqa mintima kero vare vairara ti, nevata mintivera, ne quqaama Kotiva naaruvaini vaira vira vaintima vaivarave.
36 Ni qova Kotiva aaqurihama nimite vaintemake, nevata nariara nariara aaqurihama nimiteha variate.
Ne ko iria vaiintika voqaantemake vaivorave tura
(Matiu 7:1-5)
37 Ne ninta kaiqavata rahakero tavero qora kaiqave tiantorave ti, ne kia vora kaiqara pupiteha qora kaiqave tiate. Ne vorara nora okarama viraqi vaivo tivera, Kotiva nintaravata nora okarama nintaqi vaivo tianarove. Ne vorara tiha, Are ti qoraiqama timitaanara te vira tauruke kia irirerave, tivera, Kotivavata nintara tiharo, Ne ti uva raqa kera te virara tauruma kararave, tianarove.
38 Ne vokika nimivaro Kotiva nintavata nimianarove. Kotiva kia inaaraiqaakero ninta nimianarove. Viva qihia tairaro mpiqa viraro raturu kairaro otiniraro qaiqaa voqavata nonku mpiqa kero noqaa ruaqairikero ninta nimianarove. Ne vokika vi kaiqara vara nimitentema kero, Kotiva vohaa qarama kero mintimakero vi kaiqara nintavata vara nimitaanarove, tiro.
39 Ihuva minti tivakero viva uva vo tuqantaakero vika tiva nimiro tiharo, Avu qimpavina vaiintiva kiama ho avu qimpavina vaiintira vo, kauqu utu varero aara umiqaanarove. Viva mintirera, vitanta oraqi hiqirivarave. 40 Sikuru vaintivano kiama nai tisaara aatarakero vairave. Sikuru vaintivano uva iriqiro viharo ekaa okara kankomakero tavero, viraqaahairo nai tisaakantiro vohaa qaramakero vairave.
41 Are nantiharae vata antaarauruvano ai qata vakaara avuqi viqetaira taveharama kia nina avuqi nora katari hanka viqetaira tavera iarao? 42 Nora katari hankavano ai avuqi viqetero vaivara nantiharae nena qata vakaarara tihara, Ti qata vakaao, kairaqe ai avuqihai vata antaarauru qaqini veqa kaare, ti variarao? Kia minti tiataarave. Are unaqaraiqamakera koqe kaiqa vare variaravave. Tota nora katari hanka nena avuqihaira naane veqa kera, viraqaahaira kankoma kera taveharama nena qata vakaara avuqihairavata homa vata antaarauru qaqini veqa kenarave.
Qora katarivano qora tavaqai ire vairave tura
(Matiu 7:15-20; 12:33-35)
43 Koqe katarivano kia qora tava ire vairave. Qora katarivano kia koqe tava ire vairave. 44 Vaiintivano katari tava taveharo vi katarira kankomakero autu re vairave. Vaiintivano fiki katari tava hiqireva viva kia auqu vai katariraqaahairo hiqi vairave. Viva uaini tavavata hiqireva kia tauveraqaahairo hiqi vairave.
45 Koqe vaiintivano nai avu aatoqihairo koqe kaiqa varaariravaqai vaivarora tiro, viva koqe kaiqaqai vare vairave. Qora vaiintivano nai avu aatoqihairo qora kaiqa varaariravaqai vaivarora tiro, viva qora kaiqaqai vare vairave.
Nana nana haikavano vira avu aatoqi mpiqaro vainara, vaiintivano vi haikaraqaima nai noqaahairo tianarove.
Naavu taaraqantara uva tuqantaakero tura
(Matiu 7:24-27)
46 Ne nantihae tiriara Noravauvo, Noravauvo, tihama kia ti uva iri variavo? 47 Te unanaini anirero ti uva iriharo te tiainantema kero ti uva iriqiro vina vaiintira, virara ni tiva nimirerave.
48 Vi vaiintiva naavu kempukaiqamakero kaqa taira voqaarama varianarove. Viva naavu kaqareva iharo nai vata vevanto quviqiro viro, otu oriqaa katari aratero naavu kaqatairave. Kaqa taivaro vo enta huvura namarivano tuviharo naavu venta karare tivaro naavu koqema kero oriqaa kaqa taivarora tiro, vi naavura kia ho rakikiaqa kairave.
49 Ti uva iriharo qaqira kero kia te tunantema kero ti uva iriqiro vina vaiintira, vi vaiintiva qora naavu kaqatai vaiintira voqaarama varianarove. Vi vaiintiva katari kia koqema kero arataraitiro, qaqi qumina vataqaa naavu kaqa taivaro huvura namarivano tuviharo naavu vira rakikiaqa kaivaro naavuvano vaakama raputama viro ekaa qoraiqama virarama turo, tiro. Ihuva vi uvara turama.