1 Ate ikuᵽaka Jesúre nare ãrĩka:

—Rita sime, tẽrĩwa'ribaji kirikaᵽi Tuᵽarãte jã'merũkia eyarãñu. I'suᵽaka simamaka õñia nimañujuju, ĩ'rãrimarã õ'õrã yika imarãte sĩarãñu,— nare kẽrĩka.

2 Ĩ'rõtẽñarirakarĩmi be'erõ'õ Ᵽedro, Santiago, Juan maekarakamarãre Jesúre ᵽusiᵽemarã akawa'rika. Torã neyaeka ᵽoto aᵽea ĩoika Jesúre jaᵽakã'ã niaeka. 3 Kijariroaka boitakaja ya'tarika sajarika, samajũjekoᵽemakaoka ᵽemawa'ribaji boiya'tarika sajarika. 4 I'suᵽaka Jesúre jarika ᵽoto, torã Elías, Moisés imaroyikarã kiᵽõ'irã ᵽemakotowirikarã. I'suᵽaka baatirã kika najaimaka maekarakamarã kiakawa'rikarãte sĩaeka. 5-6 I'suᵽaka sima ĩatirã naᵽuᵽataeka. I'suᵽaka simamaka ᵽuᵽatawa'ri, marãkã'ã ãrĩwãrũberiwa'riji ikuᵽaka Ᵽedrote ãrĩka:

—Mia'mitiᵽe wãrõrimaji, õ'õrã maimajĩka jiitaka sime. Mijaro'si maekarakawi'i ᵽesiwi'ia yija baarãñu. Miriwi'i, Moisériwi'i, suᵽabatirã Elíariwi'ioka yija baarãñu,— kire kẽrĩka.

7 I'suᵽaka kimaeka ᵽoto oko ũmakaka uᵽaka ruira'atirã nare sarubu'ataeka. I'suᵽaka baatirã ikuᵽaka nare sajaika sawatoᵽekaᵽi:

—Ĩ'ĩ, kime Yimaki. Yiwãtaitakiji kime. Suᵽa imarĩ jia kire mija ã'mitiriᵽẽabe,— sãrĩka.

8 I'suᵽaka nare sãrĩka be'erõ'õ, ĩabaotaerã baakõrĩ ĩ'rĩkaja Jesúre rĩkakamaᵽakã'ã niaeka mae.

9 Ĩmimaᵽemarã nimaekarõ'õᵽi kika torã a'rikarãᵽitiyika Jesúre tu'ara'aeka ate. Natu'arijarika ᵽoto ikuᵽaka nare kẽrĩka:

—Mija ĩako'a aᵽerãte mija boja'si. Yi'i, Ᵽo'imaja Ma'mire reyarãka simako'omakaja õñia yijariᵽe'rirãka be'erõ'õ aᵽerãte samija bojarãñu,— nare kẽrĩka.

10 I'suᵽaka kẽrĩka jia yi'rikarã imarĩ, aᵽerãte sanabojaberika. I'suᵽaka simako'omakaja natiyiaja ᵽuri ikuᵽaka narĩbu'aeka:

—¿Marãkã'ã ãrĩwa'ri “Reyariᵽotojo ate õñia yijariᵽe'rirãñu”, kẽrĩko'o ruku?— narĩka.

11 I'suᵽaka ãrĩkarã imarĩ ikuᵽaka kire najẽrĩaeka:

—¿Dako baaerã, “Ᵽo'imajare jã'merũkika* Mesías Tuᵽarãte ᵽũãtaerã baarãka ruᵽu Elías imaki mamarĩ etaũ'murãki”, Moiséte jã'meka wãrõrimajare ãñu?— narĩka.

12 I'suᵽaka naᵽakã'ã,

—Rita sime suᵽa nañua. Elías imaekakite baaeka uᵽaka baarimaji etarãki mamarĩ. Etatirã, ritaja imatikaja nimaokaro'si ikuᵽaka ᵽo'imajare kẽrĩrãñu: “Koyiaja sajariwa'yu Tuᵽarãte ᵽũatarãkire etarũkia. I'suᵽaka simamaka Tuᵽarãte yaᵽaika uᵽakaja baabaraka, kire ta'atikaja mija imabe.” Ikuᵽaka ñañua õrĩriᵽotojo “Ketarãka ᵽotorã jia kire mabaaye'e”, ᵽo'imajare ãrĩᵽuᵽajoakoᵽeyu. I'suᵽaka naᵽuᵽajoaika simako'omakaja, ikuᵽaka kijũarãñu ãrĩwa'ri Tuᵽarãrika bikija o'ora'aekarãte yireka ãrĩka: “Ᵽo'imaja Ma'mire ba'iaja ã'mika jũarãñu. Suᵽabatirã ‘Tuᵽarãte ᵽũataekakimarĩka mime’, ãᵽaraka ᵽo'imajare kire ᵽe'yorãñu.” 13 Rita sime. Elías imaekaki uᵽaka baarimaji etatiraᵽaki mae. I'suᵽaka simamaka nayaᵽaika uᵽakaja ba'iaja ᵽo'imajare kire baaraᵽe. I'suᵽaka kijũarũkia uᵽakaja ãñua Tuᵽarãrika no'oeka ᵽũñurã,— nare kẽrĩka.

14 Torãjĩrã mae aᵽerã kika wãrũrimaja ᵽõ'irã Jesúre ᵽe'rieyaeka ate. Torã keyaeka ᵽoto kika wãrũrimaja ᵽõ'irã rĩkimarãja ᵽo'imajare imaeka. Suᵽabatirã Moiséte jã'meka wãrõrimajare kika wãrũrimajaka okabojibu'abaraka nimamaka kĩaeyaeka. 15 “Ikuᵽarõ'õᵽiji Jesúre etarãñu je'e”, ãrĩᵽuᵽajoabekaja imaekarã imarĩ, ketamaka ĩawa'ri, jĩjimaitakaja ᵽo'imajare jarika. Jĩjimaka jariwa'ri kiᵽõ'irã narĩrĩwa'rika kire jẽñarĩ. 16 I'suᵽaka ᵽo'imajare imaekarõ'õrã eyatirã ikuᵽaka kika wãrũrimajare kijẽrĩaeka:

—¿Dakoakaka naka mija okabojiko'o?— nare kẽrĩka.

17 I'suᵽaka kẽᵽakã'ã, ikuᵽaka ĩ'rĩkate ᵽo'imaja watoᵽekaᵽi kire yi'rika:

—Mia'mitiᵽe wãrõrimaji. Yimaki kiᵽuᵽakarã Satanárika ima kireka ña'rĩjãika imaki, suᵽabatirãoka okamarĩka kime. I'suᵽaka imaki kimamaka, miᵽõ'irã kire ye'era'ako'o. 18 Ikuᵽaka kire sabaarijayu: Yimakire ba'iaja sabaaika rakakaja jãjia kire saña'atarijayu. I'suᵽaka kire sabaaika ᵽoto kirijeaᵽi jõᵽotakaja ᵽoririjayua. Suᵽabatirãoka kioᵽia kã'rĩᵽaatabaraka ritikaja kijiyirijayu. I'suᵽaka kimamaka “Yimaki ᵽuᵽakarã Satanárika ima ña'rĩjãikakite mija ᵽoatabe”, ñarĩkoᵽeko'o mika wãrũrimajare. Suᵽa ñarĩko'omakaja sanaᵽoatawãrũberiko'o,— kire kẽrĩka.

19 I'suᵽaka kẽᵽakã'ã ã'mitiritirã, ikuᵽaka Jesúre ãrĩka ᵽo'imajare:

—Yika ñoaka yibaarijayua ĩarijayurã imariᵽotojo, “¿Yaje rita Tuᵽarãrikaᵽi yijare kijeyobaatiyajĩñu ruku?”, ãñurã mija ime bai je'e ruᵽu. I'suᵽaka imarã imarĩ, yire mija ã'mitiriᵽẽaokaro'si ¿no'ojĩrã takaja mijare yiwãrõrãñu je'e? Mae, yiᵽõ'irã me'rĩre mija e'era'abe,— nare kẽrĩka.

20 I'suᵽaka kẽᵽakã'ã Jesús ᵽõ'irã kire ne'ewa'rika. Jesúre ĩawa'ri, ikuᵽarõ'õᵽiji me'rĩreka imaekakire kire tarataeka. I'suᵽaka kire sabaamaka, jĩrĩña'rĩtirã kitũrũeka. I'suᵽaka baabaraka jõᵽoaja kirijokoᵽea jarika. 21 I'suᵽaka kibaamaka ĩatirã ikuᵽaka kiᵽakire kijẽrĩaeka:

—¿Dikarakakuri wejejẽ'rãka mimakire eyawa'yu i'suᵽaka kima?— kire kẽrĩka.

I'suᵽaka kẽᵽakã'ã, ikuᵽaka kiyi'rika:

—Kũᵽajĩka kimaeka ᵽotorãja i'suᵽaka yimakire imaũ'mueka. 22 Ĩ'rãkurimarĩa ᵽekaõ'toarã Satanárika ima kire ña'ataraᵽe, suᵽabatirã okoarãoka kire saña'ataroyiraᵽe kire riatariyaᵽawa'ri. I'suᵽaka simamaka sakaka jiewãrũiki mimaye'e, yijare miwayuĩarãkareka yijaro'si kire mijiebe,— kire kẽrĩka.

23 I'suᵽaka kẽᵽakã'ã ã'mitiriwa'ri, ikuᵽaka kire kẽrĩka:

—¿Dako baaerã, “Jiewãrũiki mimaye'e”, yire meñu je'e? Yire ã'mitiriᵽẽaiki mimarãkareka, “Dakoa ka'wisika imabeyua miro'si”, yire merĩrãñu,— kire kẽrĩka.

24 I'suᵽaka kẽᵽakã'ã ã'mitiritirã, ikuᵽaka kiᵽakire ãrĩka:

—“Yimakire kijiejĩñu je'e aᵽeyari”, ãrĩwa'ri mire ña'mitiriᵽẽayu. Suᵽa imarĩ jiibaji mire ña'mitiriᵽẽaokaro'si yire mijeyobaabe,— akasererikaᵽi kire kẽrĩka.

25 I'suᵽaka jaibaraka Jesúre imaeka ᵽoto rĩkimabaji ᵽo'imajare naᵽõ'irã rĩrĩra'amaka kĩaeka. Rĩkimarãja ni'tamaka kĩaekarãre kiᵽõ'irã etabeyukaji ikuᵽaka Satanárika ima kẽrĩka:

—Mia'mitiᵽe, ᵽo'imajare okamarĩa imaerã, ã'mitiribeyurã nimaokaro'sioka nare imarũjeiki mimamaka me'rĩ ᵽuᵽakareka mire yiᵽorirũjeyu. Suᵽabatirã aᵽekurioka kireka miña'rĩjãibesarãñu,— sakẽrĩka.

26 I'suᵽaka kẽᵽakã'ã ã'mitiriwa'ri tĩmarĩji akasererikaᵽi, tararikaᵽitiyika kire sariaña'taeka. Suᵽa kire baatirã kiᵽuᵽakareka ña'rĩjãikakite ᵽorika mae. Kiᵽoritaᵽaeka be'erõ'õ ᵽuᵽaririkaki uᵽaka me'rĩte jarika. Toᵽi kire ĩatirã, “Koᵽakaja jĩrĩka kimajaka ime”, ᵽo'imajare ãrĩka. 27 I'suᵽaka narĩko'omakaja kiᵽitakaᵽi kire ñi'atirã Jesúre kire baimi'mataeka. Ikuᵽaka kire kibaaeka ᵽotojo jia rĩkamañuka kijarika mae.

28 I'sia be'erõ'õ wi'iarã Jesúre kãkawa'rika. Torã kika wãrũrimajaka takaja kimaeka ᵽoto ikuᵽaka kire narĩka:

—¿Dako baaerã yija ᵽuri Satanárika ima ᵽoatawãrũberiko'orã je'e?— kire narĩka.

29 Toᵽi ikuᵽaka nare kiyi'rika:

—Tuᵽarãte takaja jẽñetirã, i'suᵽaka ima mija ᵽoatawãrũrãñu. Ikiᵽi takaja sime i'suᵽaka baawãrũrika, dakoa imabeyua aᵽea,— nare kẽrĩka.

30-31 Toᵽi no'rika ᵽoto Galilea ka'iarã a'ririjaᵽaraka kiwãrũrimajare kiwãrõrijarika. Nare wãrõbaraka kimaekarõ'õ ᵽo'imajare õrĩrika kiyaᵽaberika. Ikuᵽaka nare kiwãrõeka:

—Ĩ'rĩka imaki yire bojajããrũkika ᵽo'imajare yire ñi'aokaro'si. Ᵽo'imaja Ma'mire ñi'atirã, najããrãñu. Suᵽa yire nabaako'omakaja maekarakarĩmi be'erõ'õ õñia yijariᵽe'rirãñu,— nare kẽrĩka.

32 I'suᵽaka nare kijaibojarijarika kika wãrũrimajare õrĩwãrũberika. Sõrĩwãrũbeririᵽotojo, “ ‘Õrĩᵽũawãrũbeyurã mija ime ruᵽu bai je'e’, mare kẽrĩjĩñu aᵽeyari”, ãrĩᵽuᵽajoawa'ri kire sanajẽrĩaberika.

33 Toᵽi no'riwa'rika Caᵽernaúm wejearã neyaeka. Torã eyatirã wi'iarã nakãkaeka. Wi'itõsiarã nimaeka ᵽoto, ikuᵽaka nare kijẽrĩaeka:

—Ma'aᵽi mai'tarijariko'o ᵽoto ¿dakoakaka mija jaibu'arijariko'o?— nare kẽrĩka.

34 I'suᵽaka kẽrĩko'omakaja, kire nayi'riberika. “¿Maki imaki ruku imatiyaiki?”, ãrĩwa'ri ma'aᵽi i'tarijaᵽaraka najaibu'arijarika kire nabojaribi'aeka. 35 Kire nayi'ribeᵽakã'ã, yuruᵽatirã kika wãrũrimajare kiakaeka.

—Ĩ'rĩkate imatiyaiki imariyaᵽarãka, “Yiᵽemawa'ribaji imarã aᵽerã”, ãrĩwa'ri dako okamirãmarĩaja ritaja ᵽo'imajaro'si ba'irabeĩjirimaji kimarãñu,— nare kẽrĩka.

36 Suᵽa imarĩ nawatoᵽekarã imaekaki me'rĩre e'erikatirã ikuᵽaka nare kẽrĩka:

37 —Ĩ'ĩ me'rĩ imatiyaikimarĩka kime. I'suᵽaka kimako'omakaja, yire yi'riwa'ri ĩ'rĩkate jia kire baajĩka, jia yire baarika koᵽakaja i'suᵽaka kire kibaayu. Suᵽabaawa'ri yire ᵽũataekakiteoka i'suᵽakaja baaiki kime,— nare kẽrĩka.

38 Ikuᵽaka Juanre kire bojaeka:

—Wãrõrimaji, miwãmeaᵽi Satanárika ima ᵽoataraᵽakire yija ĩaraᵽe. Maka imakoribeyuka kimaraᵽe. Satanárika ima ᵽoatarika mijã'meberikaki kimamaka, “I'suᵽaka mibaa'si”, kire yija ãrãᵽe,— Juanre kire ãrĩka.

39 Suᵽa kire kẽᵽakã'ã, ikuᵽaka kiyi'rika:

—Jia kibaaraᵽe. I'suᵽaka baaikite mija jãjibaa'si. Ĩ'rĩka yire ã'mitiriᵽẽawa'ri maikoribeyua kibaabeaika be'erõ'õ ba'iaja yire jaiyuyebeyuka kime. 40 Ba'iaja mare baabeyuka imarĩ, maka imatikaki uᵽakaja kime. 41 Rita mijare yibojayu. Yirirã mija imamaka ĩawa'ri mijare jeyobaaikika jia jĩjimaka Tuᵽarãte imarãñu. Okoa kũᵽajĩ kisĩarãka ãrĩwa'ri ᵽariji “Jiika kime”, Tuᵽarãte kireka ãrĩrãñu. I'suᵽaka kibaaika waᵽa jia Tuᵽarãte kire jeyobaarãñu,— nare kẽrĩka.

42 Me'rĩre ĩatirã ikuᵽaka nare kẽrĩka:

—Me'rãrĩjaka ima uᵽaka yire yi'yurãte imarijayu. Suᵽa simamaka, ba'iaja nare baarũjeikite jimarĩa ba'iaja Tuᵽarãte kire baarãñu. I'suᵽaka kijũakoreka aᵽikate ba'iaja kibaarũki ruᵽubaji, ãta jo'baka kiwãmuarã ji'abaatirã kire naña'metarikareka jia simajããeka kiro'si. 43-44 Ba'iaja baarika mija ja'atabe. Ĩakõrĩ je'e: Mija ᵽitakaᵽi ba'iaja mija baarijariye'e samija toata'tabe saᵽi ba'iaja mija baakoreka. Mija ᵽitaka ĩ'rãᵽẽ'rõto imabeᵽakã'ã jiamarĩa mijaro'si simakoᵽeko'omakaja Tuᵽarã ᵽõ'irã mija a'rirãñu. Ĩ'ᵽaᵽẽ'rõto ᵽitaka mijareka imamaka, ba'iaja mija baaika, tẽrĩwa'ribaji ba'iaja mijaro'si simarãñu ba'iaja imarika tiyibeyurõ'õrã mija a'rirũkia. Ᵽeka jũ'rẽika yaribeyua ima torã. 45-46 Mija ũ'ᵽuaᵽi ba'iaja mija baarijariye'e ĩ'rãᵽẽ'rõto mija toata'tabe. Mija ũ'ᵽua ĩ'rãᵽẽ'rõto imabeᵽakã'ã jiamarĩa mijaro'si simakoᵽeko'omakaja Tuᵽarã ᵽõ'irã mija a'rirãñu. Ĩ'ᵽaᵽẽ'rõto mija ũ'ᵽua imamaka, ba'iaja mija baaika tẽrĩwa'ribaji ba'iaja mijaro'si simarãñu ba'iaja imarika tiyibeyurõ'õrã mija a'rirũkia. 47 Mija ñakoaᵽi ba'iaja mija baarijarirãkarekaoka samija e'etabe. Mija ñakoa ĩ'rãᵽẽ'rõto imabeᵽakã'ã jiamarĩa mijaro'si simakoᵽeko'omakaja Tuᵽarã ᵽõ'irã mija a'rirũkirã mija jarirãñu. Ĩ'ᵽaᵽẽ'rõto mija ñakoa imamaka, ba'iaja mija baaika tẽrĩwa'ribaji ba'iaja mijaro'si simarãñu ba'iaja imarika tiyibeyurõ'õrã mija a'rirũkia. 48 Ᵽeka jũ'rẽika yaribeyua ima torã. Suᵽa imarĩ jimarĩa naᵽo'ia bekoa ba'arijarirãka.

49 Mae imarã ᵽo'imaja ba'iaja jũaᵽatarũkirã nime. “Ᵽekaᵽi mooika be'erõ'õ rakajekaja maimaye'e”, ãrĩwãrũirã mija ime. I'suᵽakajaoka ba'iaja jũakoritirã, ba'iaja baarika mija ja'atarãñu, jiibaji Tuᵽarãte ã'mitiriᵽẽaokaro'si. 50 Mija ĩabe. Ba'arika yukiraika simamaka jia sajayu. I'suᵽaka simako'omakaja okaka sima sawayu ᵽoto ᵽuri, marãkã'ã baatirãoka okaka samabaawãrũbeyu ate.† Frecuentemente, la sal de la región no era pura, sino que fue mezclada con otros minerales. Si la sal se derretiría por la humedad, los minerales sin sabor que se quedarían, no servían para la comida. I'suᵽaka simamaka sataarikaja sime i'tojĩrã. Yukira ᵽuᵽajoatirã, yukira majããmaka jia maba'arika jayu uᵽaka jia mija baabu'aikaᵽi ãrĩwa'ri jiibaji imarã mija jarirãñu. Suᵽa imarĩ Tuᵽarãte yaᵽaika uᵽakaja baarija'atabekaja mija imarijaᵽe dakoa okamirãmarĩaja mija imaokaro'si,— nare kẽrĩka.