1 Ga̱a ne̱ caꞌmii uún Jesucristó, nanó soꞌ doj cuentó rihaan nij soꞌ, cataj soꞌ:

2 ―Ase vaa quiꞌyaj yoꞌo̱ síí nica̱j suun rey roꞌ, da̱nj quiꞌya̱j uún Diose̱ asa̱ꞌ guun chij Diose̱ rihaan chumii̱ nihánj ei. Dan me se síí nica̱j suun rey yoꞌ me se quiꞌyaj soꞌ chaꞌanj cheꞌé taꞌníí soꞌ síí naraꞌa̱a, 3 ne̱ vaa yuvii̱ navi̱j rá chaꞌanj ga̱ soꞌ, ne̱ caꞌnéé soꞌ se‑mo̱zó soꞌ caꞌa̱nj nij soꞌ rihaan nij yuvii̱, cata̱j xnaꞌanj se‑mo̱zó soꞌ rihaan nij yuvii̱ se vaa caꞌna̱ꞌ nij soꞌ tucuá soꞌ navi̱j rá nij soꞌ chaꞌanj naraꞌa̱a yoꞌ, tza̱j ne̱ ne caꞌve̱j nij yuvii̱ yoꞌ caꞌna̱ꞌ nij soꞌ tucuá síí nica̱j suun rey a. 4 Ga̱a ne̱ caꞌnéé uún soꞌ man doj se‑mo̱zó soꞌ rihaan nij síí navi̱j rá chaꞌanj ga̱ soꞌ, ne̱ caꞌnéé soꞌ nana̱ rihaan nij yuvii̱ yoꞌ se vaa a̱j quiꞌyaj chuvi̱i soꞌ cha̱ niꞌyánj nij soꞌ do̱ꞌ, se vaa a̱j ticaviꞌ soꞌ scúj a̱j ticaviꞌ soꞌ scúj leꞌe̱j rami̱i̱ ndoꞌo a̱j ticaviꞌ soꞌ do̱ꞌ, se vaa a̱j vaa chuvi̱i nu̱ꞌ rasu̱u̱n quiꞌyaj soꞌ a. Cheꞌé dan caꞌna̱ꞌ nij soꞌ, ne̱ navi̱j rá nij soꞌ chaꞌanj ga̱ soꞌ, ne̱ cheꞌé dan caꞌnéé soꞌ nana̱ rihaan nij síí navi̱j rá chaꞌanj ga̱ soꞌ a.

5 ”Tza̱j ne̱ ne caꞌna̱ꞌ a̱ ꞌó nij soꞌ a̱ maꞌ. Ma̱a̱n se taꞌa̱j nij soꞌ caꞌanj quiꞌya̱j suun xnaa̱ nij soꞌ, ne̱ yoꞌó taꞌa̱j nij soꞌ caꞌanj cutuꞌve̱e̱ rasu̱u̱n rihaan yuvii̱ uún a. 6 Ne̱ yoꞌó nij soꞌ quitaꞌaa man nij se‑mo̱zó síí nica̱j suun rey, ne̱ quiꞌyaj chiꞌi̱i̱ nij soꞌ man mozó yoꞌ, ne̱ ticaviꞌ nij soꞌ man mozó nacúún man nij soꞌ a. 7 Ga̱a ne̱ caꞌmaan ndoꞌo rá síí nica̱j suun rey yoꞌ, ne̱ caꞌnéé soꞌ man nij se‑tanu̱u soꞌ caꞌa̱nj ticavi̱ꞌ nij soꞌ man síí ticaviꞌ man se‑mo̱zó soꞌ a. Cuchiꞌ nij tanuu rihaan nij síí ticaviꞌ man mozó yoꞌ, ne̱ ticaviꞌ nij tanuu man nij soꞌ, ne̱ caxríj yaꞌan nij tanuu man se‑chuma̱nꞌ nij soꞌ, ne̱ cacaa nu̱ꞌ chumanꞌ yoꞌ a.

8 ”Ga̱a ne̱ caꞌmii síí nica̱j suun rey rihaan nij se‑mo̱zó soꞌ, cataj soꞌ: “Síj quiꞌyaj chuvi̱i níꞌ navi̱j rá níꞌ chaꞌanj, tza̱j ne̱ nij síí me rá ꞌu̱nj navi̱j rá chaꞌanj ga̱j me se nuveé si̱j sa̱ꞌ me nij soꞌ a̱ maꞌ. Ne nó xcúún nij soꞌ caꞌna̱ꞌ nij soꞌ maꞌ. 9 Cheꞌé dan caꞌa̱nj soj rej nuná tuviꞌ chrej, ne̱ na̱j guun yuvii̱ nari̱ꞌ soj roꞌ, cata̱j xnaꞌanj soj rihaan yuvii̱ yoꞌ se vaa caꞌna̱ꞌ nij soꞌ navi̱j rá nij soꞌ chaꞌanj ga̱ níꞌ á”. Da̱nj caꞌmii soꞌ rihaan se‑mo̱zó soꞌ, 10 ga̱a ne̱ curiha̱nj nij mozó, ne̱ naquiꞌyaj chre̱ꞌ nij soꞌ man cunuda̱nj nij yuvii̱ nariꞌ nij soꞌ rá chrej, ne̱ dan me se taꞌa̱j nij yuvii̱ yoꞌ me síí chiꞌi̱i̱, ne̱ taꞌa̱j nij yuvii̱ yoꞌ me síí sa̱ꞌ a. Dan me se quisíj caraa nu̱ꞌ veꞌ ca̱nuû chaꞌanj, ga̱a ne̱ caꞌanj ca̱yáán taranꞌ nij yuvii̱ rihaan mesá cha̱ niꞌyánj nij soꞌ a.

11 ”Ga̱a ne̱ catúj síí nica̱j suun rey yoꞌ rá veꞌ chá niꞌyánj nij soꞌ, ne̱ queneꞌen soꞌ man yoꞌo̱ soꞌ, se vaa nuviꞌ yatzíj nu̱u̱ nij síí navij rá chaꞌanj naraꞌa̱a nuû soꞌ a. 12 Ga̱a ne̱ caꞌmii síí nica̱j suun rey rihaan soꞌ, cataj soꞌ: “Me cheꞌé catúj so̱ꞌ rá veꞌ nihánj veꞌ anuû chaꞌanj, ne̱ nuviꞌ yatzíj naraꞌa̱a nuû so̱ꞌ, ga̱ tinu̱ꞌ”, taj soꞌ a. Ne̱ guun naꞌa̱j soꞌ, ne̱ ne caꞌmi̱i̱ soꞌ a. 13 Ga̱a ne̱ caꞌneꞌ síí nica̱j suun rey yoꞌ suun rihaan nij se‑mo̱zó soꞌ, cataj soꞌ: “Nu̱míj soj tacóó síí nihánj nu̱míj soj raꞌa síí nihánj nu̱míj soj, ne̱ quiriꞌi̱j soj man soꞌ xeꞌ caꞌa̱nj soꞌ rej rmi̱ꞌ á”, taj síí nica̱j suun rey yoꞌ a. Rej rmi̱ꞌ yoꞌ me se yoꞌ me rej taꞌve̱e ndoꞌo yuvii̱ ne̱ nda̱a cha̱ ru̱j yuvii̱ cúú yanꞌ yuvii̱ ado̱nj. 14 ꞌO̱ se nacúún Diose̱ man uxrá yuvii̱ caꞌna̱ꞌ nij yuvii̱ ca̱yáán nij yuvii̱ ga̱ soꞌ, tza̱j ne̱ do̱j vaa nij yuvii̱ narii Diose̱ cane̱ ga̱ soꞌ na̱nj ado̱nj ―taj Jesucristó a.

15 Ga̱a ne̱ curiha̱nj nij síí fariseo, ne̱ nuchruj ra̱a̱ nij soꞌ ga̱ tuviꞌ nij soꞌ da̱j quiꞌya̱j nij soꞌ cuta̱ꞌ nij soꞌ cacunꞌ xráá Jesucristó cheꞌé nana̱ caꞌmi̱i̱ Jesucristó a. 16 Ga̱a ne̱ caꞌnéé nij soꞌ man nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ maꞌa̱n nij soꞌ do̱ꞌ, man nij síí noco̱ꞌ man síí cuꞌna̱j Herodes do̱ꞌ, cuchi̱ꞌ nij soꞌ rihaan Jesucristó a. Ne̱ cataj nij soꞌ rihaan Jesucristó a:

―Neꞌen núj se vaa nana̱ ya̱ ina̱nj aꞌmii so̱ꞌ, ne̱ ya̱ tucuꞌyón so̱ꞌ rihaan yuvii̱ da̱j quiꞌya̱j yuvii̱ canoco̱ꞌ yuvii̱ man Diose̱, maestro. Ne̱ ne chuꞌvíꞌ so̱ꞌ niꞌya̱j so̱ꞌ man nij yuvii̱ da̱j cata̱j yuvii̱ maꞌ. Ne̱ ꞌo̱ cuya̱a̱n vaa nu̱ꞌ yuvii̱ rihaan so̱ꞌ chugua̱nj. 17 Cheꞌé dan cata̱j xnaꞌanj so̱ꞌ rihaan núj da̱j quiꞌya̱j yuvii̱, rá so̱ꞌ á. No̱ xcúún yuvii̱ go̱ꞌ yuvii̱ puextó rihaan síí nica̱j suun cuꞌna̱j César naꞌ. Ase se̱ goꞌ yuvii̱ xa̱ꞌ ―taj nij soꞌ, xnáꞌanj nij soꞌ nana̱ tihaꞌ yuꞌunj man Jesucristó a.

18 Tza̱j ne̱ queneꞌen Jesucristó se vaa me rá nij soꞌ quiꞌya̱j chiꞌi̱i̱ nij soꞌ man soꞌ a. Cheꞌé dan cataj soꞌ:

―Me cheꞌé me rá soj tiha̱ꞌ yuꞌunj soj manj ne̱ cuta̱ꞌ soj cacunꞌ xráj ga̱. ꞌO̱ se síí tihaꞌ yuꞌunj man yuvii̱ me soj, ne̱ quij vaa nimán soj ado̱nj. 19 Ti̱haa̱n soj rihanj da̱j vaa saꞌanj oꞌ nii cheꞌé puextó á ―taj Jesucristó rihaan nij síí me rá tiha̱ꞌ yuꞌunj yoꞌ a.

Ga̱a ne̱ nanoꞌ nij soꞌ saꞌanj aga̱ꞌ oꞌ yuvii̱ cheꞌé puextó, ne̱ tihaa̱n nij soꞌ saꞌanj aga̱ꞌ yoꞌ rihaan Jesucristó a.

20 ―Me síí nó rihaan saꞌanj aga̱ꞌ nihánj ga̱. Ne̱ me síí se‑chuvi̱i nó rihaan saꞌanj aga̱ꞌ nihánj ga̱ ―taj Jesucristó, xnáꞌanj soꞌ man nij síí me rá tiha̱ꞌ yuꞌunj yoꞌ a.

21 ―Síí nica̱j suun cuꞌna̱j César me nó rihaan saꞌanj aga̱ꞌ yoꞌ, ne̱ nó se‑chuvi̱i soꞌ rihaan saꞌanj ei ―taj nij soꞌ a.

Ga̱a ne̱ cataj Jesucristó:

―Cheꞌé dan go̱ꞌ soj siꞌyaj síí nica̱j suun cuꞌna̱j César rihaan maꞌa̱n soꞌ, ne̱ rque̱ soj siꞌyaj Diose̱ rihaan Diose̱ á ―taj Jesucristó a.

22 Dan me se cuno nij soꞌ nana̱ caꞌmii Jesucristó, ne̱ caꞌanj rá nij soꞌ, ne̱ tanáj nij soꞌ man Jesucristó, caꞌanj nij soꞌ a.

23 Ne̱ corá cuchiꞌ do̱j nij síí saduceo rihaan Jesucristó a. Nij síí saduceo roꞌ, aꞌmii nana̱ nihánj se vaa daj chiha̱a̱ míj se̱ cunuu iꞌna̱ꞌ uún yuvii̱ asa̱ꞌ caviꞌ yuvii̱, taj nij soꞌ a. Dan me se xnáꞌanj nij soꞌ man Jesucristó, 24 ne̱ cataj nij soꞌ nana̱ nihánj a:

―Cataj xnaꞌanj síí cuꞌna̱j Moisés nana̱ nihánj cuno̱ níꞌ a: “Sese caviꞌ yoꞌo̱ soꞌ, ne̱ sese taj va̱j taꞌníí soꞌ, ne̱ no̱ xcúún tinúú soꞌ xca̱j tinúú soꞌ man choco̱ꞌ soꞌ chana̱ quináj, ne̱ coto̱j tinúú síí caviꞌ ga̱ choco̱ꞌ soꞌ, ne̱ cuchru̱j noꞌ neꞌej, ne̱ gu̱un taꞌni̱j síí caviꞌ man neꞌej yoꞌ, ne̱ cu̱nuû neꞌej yoꞌ rihaan toꞌóó síí caviꞌ yoꞌ a”, taj síí cuꞌna̱j Moisés ga̱a naá, maestro. 25 Dan me se vaa chi̱j nij tinu̱j ꞌo̱ nij soꞌ ne̱ ga̱ núj a. Síí chava̱ꞌ roꞌ, xcaj man chana̱, tza̱j ne̱ caviꞌ soꞌ, ne̱ taj va̱j neꞌej cuchruj chana̱ nica̱ soꞌ, quiꞌyaj soꞌ, ne̱ cheꞌé dan quináj u̱u̱n chana̱ yoꞌ, ne̱ cheꞌé dan xcaj scueꞌe̱e̱ síí caviꞌ yoꞌ man choco̱ꞌ soꞌ a. 26 Tza̱j ne̱ caviꞌ soꞌ uún, ne̱ quináj u̱u̱n chana̱ xca̱j scueꞌe̱e̱ soꞌ uún, ne̱ veé dan me se xcaj chi̱j nij tinu̱j nij soꞌ man chana̱ yoꞌ, tza̱j ne̱ caviꞌ taranꞌ nij soꞌ na̱nj á. 27 Síj, ga̱a ne̱ caviꞌ maꞌa̱n chana̱ yoꞌ uún, 28 ne̱ dan me se asa̱ꞌ cunuu iꞌna̱ꞌ uún nij síí caviꞌ, ga̱a ne̱ me nij tinu̱j nij soꞌ ni̱caj man chana̱ yoꞌ, rá so̱ꞌ ga̱. ꞌO̱ se ga̱a vaa iꞌna̱ꞌ nij soꞌ, ne̱ nica̱ taranꞌ nij tinu̱j nij soꞌ guun o̱rúnꞌ noꞌ a ―taj nij síí saduceo, xnáꞌanj nij soꞌ man Jesucristó a.

29 Ga̱a ne̱ cataj Jesucristó rihaan nij soꞌ a:

―Ne neꞌen uxrá soj maꞌ. ꞌO̱ se ne neꞌen soj me taj danj Diose̱, ne̱ ne neꞌen soj sese nucua̱j ndoꞌo Diose̱ a. 30 ꞌO̱ se asa̱ꞌ cunuu iꞌna̱ꞌ uún nij síí caviꞌ, ne̱ se̱ xcaj tuviꞌ nij soꞌ a̱ maꞌ. ꞌO̱ se ase vaa yáán nij se‑mo̱zó Diose̱ rej xta̱ꞌ roꞌ, da̱nj ga̱a̱ ca̱yáán nij soꞌ na̱nj ado̱nj. 31 Ga̱a ne̱ cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan soj da̱j ga̱a̱ queneꞌe̱n soj se vaa ya̱ ya̱ cunu̱u iꞌna̱ꞌ uún yuvii̱ asa̱ꞌ caviꞌ yuvii̱ ei. Ataa naya̱a̱ soj nana̱ nihánj nana̱ caꞌmii maꞌa̱n Diose̱ naꞌ. Dan me se se‑na̱na̱ Diose̱ taj: 32 “Diose̱ síí noco̱ꞌ nij síí ma̱n ga̱a naá síí cuꞌna̱j Abraham do̱ꞌ, síí cuꞌna̱j Isaac do̱ꞌ, síí cuꞌna̱j Jacob do̱ꞌ, mej a.” Da̱nj caꞌmii Diose̱ cheꞌé nij síí ma̱n ga̱a naá yoꞌ a. Dan me se nuveé se‑Dio̱se̱ nij xnangá me Diose̱ maꞌ. Ina̱nj nij síí vaa iꞌna̱ꞌ aꞌvee nocoꞌ man Diose̱ na̱nj ado̱nj. Cheꞌé dan, nda̱ꞌ se síí cane ga̱a naá me vaꞌnu̱j nij soꞌ, tza̱j ne̱ vaa iꞌna̱ꞌ nij soꞌ rihaan Diose̱ na̱nj ei ―taj Jesucristó a.

33 Dan me se cuno nij yuvii̱ nana̱ caꞌmii Jesucristó, ga̱a ne̱ guun niha̱ꞌ uxrá rá nij soꞌ se vaa veꞌé uxrá tucuꞌyón soꞌ a.

34 Dan me se cuchiꞌ nana̱ rihaan nij síí fariseo se vaa sa̱ꞌ uxrá caꞌmii Jesucristó rihaan nij síí saduceo ne̱ taj va̱j nana̱ nariꞌ nij síí saduceo caꞌmi̱i̱ uún nij soꞌ rihaan Jesucristó maꞌ. Ga̱a ne̱ cunuu chre̱ꞌ nij síí fariseo nuchruj ra̱a̱ nij soꞌ da̱j quiꞌya̱j maꞌa̱n nij soꞌ a. 35 Ga̱a ne̱ xnáꞌanj yoꞌo̱ tuviꞌ nij soꞌ yoꞌo̱ nana̱ man Jesucristó, queneꞌe̱n soꞌ sese gu̱un nucua̱j Jesucristó cata̱j xnaꞌanj Jesucristó nana̱ yoꞌ a. Dan me se cataj soꞌ:

36 ―Me nana̱ cataj xnaꞌanj Moisés me nana̱ noco̱o ndoꞌo nana̱ cuno̱ uxrá níꞌ ga̱ ―taj soꞌ, xnáꞌanj soꞌ a.

37 Ga̱a ne̱ cataj Jesucristó:

―“Nda̱a nimán yá so̱ꞌ gu̱un rá so̱ꞌ ni̱ꞌyaj so̱ꞌ man Diose̱ síí ꞌni̱j raꞌa man níꞌ, ne̱ yoꞌo̱ nda̱a cúú yave̱ mán so̱ꞌ cuchuma̱n rá ni̱ꞌyaj man Diose̱ na̱nj ado̱nj”. 38 Ne̱ nihánj me ya̱ nana̱ uun chij ya̱ na̱nj ei. 39 Ne̱ ase vaa nana̱ yoꞌ, da̱nj vaa yoꞌó nana̱ nihánj nana̱ me rá Diose̱ cuno̱ uún níꞌ a: “Adi̱ꞌ se ꞌe̱e̱ rá so̱ꞌ man ma̱ꞌán so̱ꞌ roꞌ, da̱nj ga̱a̱ ꞌe̱e̱ rá so̱ꞌ man tuvíꞌ so̱ꞌ á”. 40 ꞌO̱ cuya̱a̱n aꞌmii ro̱j nana̱ nihánj ga̱ nu̱ꞌ tucuáán cuchruj síí cuꞌna̱j Moisés ga̱a naá do̱ꞌ, ga̱ nu̱ꞌ nana̱ nataꞌ nij síí nataꞌ se‑na̱na̱ Diose̱ ga̱a naá do̱ꞌ na̱nj ado̱nj ―taj Jesucristó a.

41 Dan me se nuu chre̱ꞌ nij síí fariseo rihaan Jesucristó, ga̱a ne̱ xnáꞌanj Jesucristó man nij soꞌ, cataj soꞌ:

42 ―Da̱j si̱j me síí caꞌne̱j Diose̱ ti̱nanii man yuvii̱ rihaan sayuun, rá nij soj ga̱. Me síí tuvi̱ꞌ me soꞌ, rá soj ga̱ ―taj Jesucristó, xnáꞌanj soꞌ man nij síí fariseo a.

―Taꞌníí taꞌnij siꞌno̱ síí cuꞌna̱j David síí cane ga̱a naá me síí caꞌna̱ꞌ ti̱nanii man yuvii̱ rihaan sayuun na̱nj á ―taj nij síí fariseo a.

43 Ga̱a ne̱ cataj Jesucristó:

―Tza̱j ne̱ ga̱a cunuû Nimán Diose̱ nimán síí cuꞌna̱j David, ne̱ cataj David se vaa síí ꞌni̱j raꞌa man maꞌa̱n soꞌ me síí caꞌne̱j Diose̱ ti̱nanii man yuvii̱ rihaan sayuun na̱nj á. Dan me se cataj soꞌ: 44 “Caꞌmii Diose̱ síí ꞌni̱j raꞌa man níꞌ rihaan síí ꞌni̱j raꞌa manj, cataj soꞌ se vaa ca̱yáán síí ꞌni̱j raꞌa manj xꞌnúú Diose̱ rej nuva̱ꞌ Diose̱ nda̱a se quisi̱j quiꞌya̱j canaán Diose̱ rihaan taranꞌ nij síí ta̱j riꞌyunj man síí ꞌni̱j raꞌa manj ne̱ quiri̱i̱ taꞌngaꞌ síí ꞌni̱j raꞌa manj rihaan nij soꞌ na̱nj ado̱nj”, taj síí cuꞌna̱j David yoꞌ a. 45 Dan me se síí ꞌni̱j raꞌa man síí cuꞌna̱j David me síí caꞌne̱j Diose̱ ti̱nanii man yuvii̱ rihaan sayuun, taj síí cuꞌna̱j David yoꞌ a. Sese ꞌni̱j raꞌa soꞌ man David, ne̱ me cheꞌé taj soj se vaa na̱nj taꞌníí taꞌnij siꞌno̱ David me soꞌ ga̱. Taj cheꞌé cata̱j soj se vaa na̱nj yuvii̱ me soꞌ maꞌ ―taj Jesucristó rihaan nij síí fariseo yoꞌ a.

46 Ne̱ a̱ ꞌó nij soꞌ ne gu̱un nucua̱j cata̱j xnaꞌanj ꞌo̱ nana̱ rihaan Jesucristó, ne̱ a̱ ꞌó nij soꞌ ne quisi̱j rá xna̱ꞌanj doj nana̱ man Jesucristó a̱ maꞌ.