1 Jacob Labán põꞌrã cʉ̃rẽ ucjase quetire tʉꞌocʉ niwĩ. “Jacob marĩ pacʉ ye níꞌquere ẽꞌmapeꞌo, te meꞌrã cʉ̃ peꞌe peje cʉogʉ tojami,” nicãrã niwã. 2 Apeye quẽꞌrã Jacob Labán todʉporopʉ cʉ̃rẽ añurõ weeꞌcaronojõ weeticã tʉꞌoñaꞌcʉ niwĩ.

3 Tere ĩꞌagʉ̃, Õꞌacʉ̃ Jacore nicʉ niwĩ: “Mʉꞌʉ pacʉsʉmʉa ya diꞌtapʉ tojaaya. Mʉꞌʉ acawererã tiropʉ waꞌaya. Yʉꞌʉ mʉꞌʉrẽ coꞌtegʉti,” nicʉ niwĩ Õꞌacʉ̃.

4 Cʉ̃ tojo nicã tʉꞌogʉ, Jacob cʉ̃ nʉmosãnumia Raquere, Leare cʉ̃ nirṍ cãpũpʉ cʉ̃ oveja, cabra coꞌteropʉ pijidutioꞌocʉ niwĩ. 5 Narẽ nicʉ niwĩ:

—Yʉꞌʉ ĩꞌacãta, mʉsã pacʉ yʉꞌʉre todʉporopʉ cʉ̃ weeꞌcaronojõ weetimi. Tojo weemicã, Õꞌacʉ̃, yʉꞌʉ pacʉ ẽjõpeogʉ peꞌe yʉꞌʉre añurõ coꞌtemi. 6 Mʉsã masĩsaꞌa, yʉꞌʉ mʉsã pacʉre nipeꞌtiro yʉꞌʉ tutuaro põtẽorõ añurõ warota daꞌrabosawʉ. 7 Yʉꞌʉ tojo weemicã, cʉ̃ yʉꞌʉre nisoomʉjãwĩ. Naꞌirõ yʉꞌʉ daꞌrase wapare queoro wapayetimʉjãwĩ. Tojo weemicã, Õꞌacʉ̃ peꞌe yʉꞌʉre ñaꞌarõ weedutitigʉ, cʉ̃rẽ cãꞌmotaꞌami. 8 Tojo weegʉ Labán cʉ̃ “Oveja, cabra doꞌrorã mʉꞌʉ yarã nirãsama” nicã, oveja, cabra numia doꞌrorãta põꞌrãtiwã. Tojo nicã, cʉ̃ “Oveja, cabra yʉꞌtʉrã mʉꞌʉ yarã nirãsama” nicã, tojo bajurãta põꞌrãtiwã. 9 Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ cʉ̃ yarã ecarã peꞌere ẽꞌma, yʉꞌʉre oꞌowĩ.

10 »Niꞌcã nʉmʉ na waꞌicʉrã amorĩ cura aꞌtiro quẽꞌecãti. Cabra ʉmʉa numiarẽ ñeꞌemʉjãwã. Na ʉmʉa yʉꞌtʉrã, doꞌrorã, sereritirã niwã. 11 Quẽꞌerõpʉ Õꞌacʉ̃ cʉ̃ basuta nimigʉ̃, cʉ̃rẽ werecoꞌtegʉ weronojõ upʉsãjãnʉꞌcã* 31.11 Ĩꞌaña Gn 16.7 docapʉ ojaꞌquere. yʉꞌʉ wãmerẽ pisuwĩ. Yʉꞌʉ peꞌe cʉ̃rẽ yʉꞌtiwʉ: “Aꞌtota niꞌi”, niwʉ̃. 12 Tojo nicã tʉꞌogʉ, cʉ̃rẽ werecoꞌtegʉ weronojõ nigʉ̃́ yʉꞌʉre niwĩ: “Añurõ ĩꞌaña. Nipeꞌtirã ecarã ʉmʉa numiarẽ ñeꞌerã, yʉꞌtʉrã, doꞌrorã, sereritirã nima. Yʉꞌʉ Labán mʉꞌʉrẽ weeꞌquere ĩꞌapeꞌocãꞌpʉ. 13 Yʉꞌʉ Õꞌacʉ̃, mʉꞌʉrẽ Betepʉ bajuaꞌcʉ niꞌi. Topʉ mʉꞌʉ ʉ̃tãgãrẽ miinʉꞌcõ, ʉꞌse waꞌre, yʉꞌʉre ‘Tojo weegʉti’, ni ucũwʉ̃. Niꞌcãrõacã aꞌtore wijayá. Mʉꞌʉ bajuáca diꞌtapʉ dajaya”, niwĩ, ni werecʉ niwĩ Jacob.

14 Tojo nicã tʉꞌorã, Raquel, Lea cʉ̃rẽ yʉꞌticãrã niwã:

—Ʉ̃sã, ʉ̃sã pacʉ tiroma beꞌropʉre apeyenojõ ñeꞌeatje ne moosaꞌa. 15 Tojo weronojõ oꞌogʉ, ʉ̃sãrẽ aperocjãrãrẽ weronojõ tojo ĩꞌacõꞌacãꞌmi. Ʉ̃sãpʉreta mʉꞌʉrẽ nʉmotidutigʉ duasãjãwĩ. Nipeꞌtise ʉ̃sãrẽ duaꞌque wapare cõꞌastepeꞌocãꞌmi. 16 Diacjʉ̃ta niꞌi. Ʉ̃sã pacʉre Õꞌacʉ̃ cʉ̃ cʉosere ẽꞌmaꞌque ʉ̃sã ye, ʉ̃sã põꞌrã ye niꞌi. Õꞌacʉ̃ mʉꞌʉrẽ níꞌcaronojõta weeya, nicãrã niwã.

17-18 Jacob cʉ̃ pacʉ Isaa nirĩ diꞌta Canaápʉ dajatojaacʉ niwĩ. Tojo weegʉ cʉ̃ põꞌrãrẽ, cʉ̃ nʉmosãnumiarẽ cameyoa buꞌipʉ miipeocʉ niwĩ. Nipeꞌtise cʉ̃ cʉoꞌquere miacʉ niwĩ. Nipeꞌtirã ecarã cʉ̃ daꞌraꞌque wapa Padan-arãpʉ cʉ̃ bocaꞌquere miacʉ niwĩ.

19 Labán aperopʉ cʉ̃ yarã ovejare poari seegʉ waꞌari cura, Raquel co pacʉ ẽjõpeose na queose yeeꞌquere cʉ̃ ya wiꞌipʉ nisere yajaco niwõ. 20 Jacob cʉ̃ mañecʉ̃ Labán arameo masʉ̃rẽ weꞌrititimigʉ̃, weesoo, duꞌticʉ niwĩ. 21 Nipeꞌtise cʉ̃ cʉose meꞌrã duꞌtiwãꞌcãcʉ niwĩ. Éufrates wãmetiri maarẽ eja, pẽꞌabaqueꞌocʉ niwĩ. Diacjʉ̃ yʉꞌrʉmajã, Galaad buꞌpapijaro nirõpʉ waꞌacʉ niwĩ.

22 Iꞌtia nʉmʉ beꞌro Labán Jacob cʉ̃ duꞌtiꞌquere masĩcʉ niwĩ. 23 Tojo weegʉ Labán cʉ̃ acawererã meꞌrã Jacore sirutugʉ waꞌacʉ niwĩ. Siete nʉmʉrĩ beꞌro Galaad buꞌpapijaro nirõpʉ ẽmʉejacʉ niwĩ. 24 Cʉ̃ topʉ ejati ñamirẽ Õꞌacʉ̃ Labã́rẽ, arameo masʉ̃rẽ quẽꞌerõpʉ bajuacʉ niwĩ. Bajua, aꞌtiro nicʉ niwĩ: “Tʉꞌoya, Jacore pũrĩrõ ucũacʉpa”, nicʉ niwĩ.

25 Labán Jacore Galaad buꞌpapijaro cʉ̃ cãrĩꞌcaropʉ ẽmʉejacʉ niwĩ. Topʉta Labán, cʉ̃ acawererã meꞌrã tojaqueꞌacʉ niwĩ. 26 Beꞌro Jacore ĩꞌa, aꞌtiro ni sẽrĩtiñaꞌcʉ niwĩ:

—¿Deꞌro weeati mʉꞌʉ? ¿Deꞌro weegʉ yʉꞌʉre weesooati? Mʉꞌʉ yʉꞌʉ põꞌrã numiarẽ aꞌmewẽjẽrã ñeꞌenoꞌcãrã numiarẽ weronojõ miitiapã. 27 ¿Deꞌro weegʉ yʉꞌʉre weretimigʉ̃, weesoo, ĩꞌatiro duꞌtiati? Yʉꞌʉ queoro masĩgʉ̃ pũrĩcã, mʉꞌʉrẽ añurõ weꞌritiboapã. Bʉapʉ̃tẽrõ, toꞌatʉ meꞌrã bosenʉmʉ weetʉoboapã. 28 Yʉꞌʉ põꞌrã numiarẽ, yʉꞌʉ pãrãmerãrẽ ne cãꞌrõ miꞌmitʉotiasʉ. Mʉꞌʉ ne tʉꞌomasĩtibutiagʉ weronojõ weeapã. 29 Yʉꞌʉ mʉsãrẽ ñaꞌarõ weesĩꞌrĩgʉ̃ weecãꞌboapã. Mʉꞌʉ pacʉ ẽjõpeogʉ Õꞌacʉ̃ peꞌe yʉꞌʉre ñamipʉ ucũami. Aꞌtiro niami: “Tʉꞌoya, Jacore pũrĩrõ ucũacʉpa”, niami. 30 Mʉꞌʉ, mʉꞌʉ pacʉ tiropʉ ʉpʉtʉ dajasĩꞌrĩꞌcʉ niyugʉ, aꞌtitojapã. Tojo nimigʉ̃, ¿deꞌro weegʉ yʉꞌʉ ẽjõpeorã na queose yeeꞌquere yajati? nicʉ niwĩ.

31 Jacob cʉ̃rẽ yʉꞌticʉ niwĩ:

—Yʉꞌʉ uiasʉ. Apetero weegʉ mʉꞌʉ põꞌrã numiarẽ tutuaro meꞌrã numitaꞌabosami, niasʉ. 32 Noꞌo mʉꞌʉ ẽjõpeorã queose yeeꞌquere cʉogʉnojõ wẽrĩato. Aꞌto nirã́ marĩ acawererã ĩꞌorõpʉ aꞌmaña. Narẽ bocagʉ, miaña.

Jacob peꞌe, “Raquel co pacʉ ẽjõpeose yeeꞌquere yajapõ”, ni masĩticʉ niwĩ.

33 Labán Jacob ya wiꞌi, suꞌti casero meꞌrã wééca wiꞌipʉ aꞌmagʉ̃, sãjãamʉꞌtãcʉ niwĩ. Beꞌro Lea ya wiꞌipʉ sãjãacʉ niwĩ. To beꞌro na pʉarã numia narẽ daꞌracoꞌterã ye wiꞌseriacãpʉ sãjãacʉ niwĩ. Cʉ̃ ẽjõpeose queose yeeꞌquere ne bocaticʉ niwĩ. Lea ya wiꞌipʉ níꞌcʉ wijati, Raquel ya wiꞌipʉ sãjãacʉ niwĩ. 34 Co peꞌe cʉ̃ sãjãti dʉporo te queosere míí, cameyo pesarã na dujiro docapʉ cũuco niwõ. Beꞌro te buꞌipʉ mʉjãpeja, dujidiꞌopesaco niwõ. Labán nipeꞌtiro ti wiꞌipʉre aꞌmapeꞌocʉ nimiwĩ. Ne bocaticʉ niwĩ. 35 Raquel peꞌe pacʉre nico niwõ:

—Pacʉ, mʉꞌʉ tiro yʉꞌʉ dijaticã uacʉpa. Yʉꞌʉ niꞌcãcãrẽ beꞌtigo nisaꞌa, nico niwõ.

Labán nipeꞌtiropʉ cʉ̃ ẽjõpeose queose yeeꞌquere aꞌmacʉ nimiwĩ. Ne bocaticʉ niwĩ.

36 Cʉ̃ bocaticã ĩꞌagʉ̃, Jacob ua waꞌacʉ niwĩ. Tojo weegʉ “Mejõ waro dioapã” nígʉ̃, Labã́rẽ aꞌtiro nicʉ niwĩ:

—¿Ñeꞌenojõ mʉꞌʉrẽ ñaꞌarõ weeati? Mʉꞌʉ yʉꞌʉre ñaꞌabutiaro wééca beꞌro weronojõ yʉꞌʉre sirutubutiapã. 37 Nipeꞌtise yeacãrẽ añurõ ĩꞌaweepeꞌobutiacãꞌa. ¿Mʉꞌʉ ya wiꞌi cjase apeyenojõacã bocati? Bocagʉ, aꞌto mʉꞌʉ acawererã ĩꞌorõ, tojo nicã yʉꞌʉ acawererã ĩꞌorõ bajurópʉ peoya. Na noa peꞌe diacjʉ̃ ucũti ni, beserãsama. 38 Yʉꞌʉ mʉꞌʉ tiropʉre veinte cʉ̃ꞌmarĩ daꞌrawʉ. Te cʉ̃ꞌmarĩrẽ ne niꞌcãti mʉꞌʉ yarã oveja, cabra sĩatíwã. Ne niꞌcãti mʉꞌʉ yarã ecarã oveja, cabra ʉmʉarẽ baꞌatiwʉ. 39 Ne niꞌcãti waꞌicʉrã nʉcʉ̃cjãrã wẽjẽnoꞌcãrãrẽ mʉꞌʉ tiropʉ miidajatiwʉ. Yʉꞌʉ basu tere wapayewʉ. Topʉ ʉmʉco, ñami ãpẽrã masã na mʉꞌʉ yarãrẽ yajacãma, mʉꞌʉ yʉꞌʉre wapaseewʉ. 40 Ʉmʉcjore yʉꞌʉ asise poowʉ. Ñami peꞌere yʉsʉabʉꞌa narãsãwʉ̃. Apeterore ne cãrĩtiwʉ. 41 Mʉꞌʉ ya wiꞌipʉre veinte cʉ̃ꞌmarĩ niwʉ̃. Mʉꞌʉ põꞌrã pʉarã numiarẽ wapataꞌagʉ, catorce cʉ̃ꞌmarĩ mʉꞌʉ dutiro doca daꞌrawʉ. Mʉꞌʉ yarã ecarãrẽ coꞌtégʉ seis cʉ̃ꞌmarĩ daꞌrawʉ. Yʉꞌʉ wapataꞌasere mʉꞌʉ naꞌirõ dʉcayumʉjãwʉ̃. 42 Yʉꞌʉ ñecʉ̃ Abrahã wiogʉ Õꞌacʉ̃ yʉꞌʉ meꞌrã niticãma, yʉꞌʉ pacʉ Isaa wiopesase meꞌrã cʉ̃ ẽjõpeogʉ Õꞌacʉ̃ yʉꞌʉ meꞌrã niticãma, tojowarota mʉꞌʉ yʉꞌʉre oꞌotõrõbopã. Ne moobutiagʉ dajabopã. Õꞌacʉ̃ yʉꞌʉ piꞌetisere ĩꞌagʉ̃, yʉꞌʉ daꞌraꞌquere ĩꞌagʉ̃, ñamipʉ mʉꞌʉrẽ tutuaro meꞌrã ucũapĩ.

43 Tere tʉꞌogʉ, Labán Jacore yʉꞌticʉ niwĩ:

—Yʉꞌʉ põꞌrã numia, yʉꞌʉ põꞌrãta nima. Yʉꞌʉ pãrãmerã yʉꞌʉ pãrãmerãta nima. Oveja quẽꞌrã yarã ovejata nima. Nipeꞌtise aꞌto mʉꞌʉ ĩꞌase ye diaꞌcʉ̃ niꞌi. Tojo nimicã, niꞌcãrõacãrẽ yʉꞌʉ põꞌrã numiarẽ, yʉꞌʉ pãrãmerãrẽ ¿deꞌro weebosari yʉꞌʉ? 44 Tojo weerã marĩ pʉarã aꞌmerĩ “Aꞌtiro weerã́” ni aporã. Tere marĩ beꞌropʉre “Tojota ni aponoꞌwʉ̃” ninoꞌrõsaꞌa, nicʉ niwĩ.

45 Tere tʉꞌogʉ, Jacob niꞌcã ʉ̃tãgã mii, niꞌcã tuturo weronojõ nʉꞌcõcʉ niwĩ. 46 Beꞌro cʉ̃ acawererãrẽ aꞌtiro nicʉ niwĩ:

—Ʉ̃tãperire seeneocũuña.

Tojo weerã nipeꞌtirã niꞌcã mesãjo seeneocũucãrã niwã. Na nipeꞌtirã ti mesã pʉꞌtopʉ baꞌacãrã niwã. 47 Labán tore cʉ̃ ye ucũse meꞌrã aꞌtiro wãme õꞌocʉ niwĩ “Jegar Sahaduta”. Jacob peꞌe cʉ̃ ye meꞌrã “Galaad”† 31.47 Galaad nírõ “ʉ̃tãmesã” nisĩꞌrĩrõ weeꞌe. wãme õꞌocʉ niwĩ.

48 Tojo weegʉ Labán nicʉ niwĩ:

—Aꞌti ʉ̃tãmesã meꞌrã marĩ niꞌcãcã apoꞌquere wãcũnoꞌrõsaꞌa. Tojo weero Galaad wãmeticaro niwʉ̃. 49 Tojo nicã Mizpa wãmeticaro niwʉ̃. Labán aꞌtiro nicʉ niwĩ:

—Õꞌacʉ̃ marĩ aꞌmerĩ ĩꞌatiri curare marĩ pʉarãrẽ ĩꞌanʉrʉ̃ato. 50 Yʉꞌʉ põꞌrã numiarẽ mʉꞌʉ ñaꞌarõ weecã o ãpẽrã numiarẽ mʉꞌʉ nʉmotinemocã, apĩ marĩ aꞌmerĩ aposere ĩꞌatimicã, Õꞌacʉ̃ basuta marĩ weesere masĩgʉ̃sami.

51 Labán Jacore apeye ninemocʉ niwĩ tja:

—Aꞌto ʉ̃tãmesã yʉꞌʉ seeneocũuca mesã, tojo nicã ʉ̃tãgã yʉꞌʉ miinʉꞌcõcaga marĩ deco nisere ĩꞌaña. 52 Aꞌti mesã, tojo nicã aꞌtigare ĩꞌarã, marĩ pʉarã apoꞌquere wãcũrãsaꞌa. Yʉꞌʉ mʉꞌʉrẽ ñaꞌarõ weesĩꞌrĩgʉ̃, aꞌti mesãrẽ, aꞌtigare yʉꞌrʉsome. Tojo nicã mʉꞌʉ quẽꞌrã yʉꞌʉre ñaꞌarõ weesĩꞌrĩgʉ̃, yʉꞌrʉsome. 53 Marĩ mejẽcã weecã, Õꞌacʉ̃ Abrahã ẽjõpeogʉ, yʉꞌʉ ñecʉ̃ Nacor ẽjõpeogʉ marĩ weesere queoro beseato, nicʉ niwĩ Labán.

Tere tʉꞌogʉ, Jacob Õꞌacʉ̃ cʉ̃ pacʉ Isaa ẽjõpeogʉ wãme meꞌrã “Tojota waꞌato”, nicʉ niwĩ. 54 Beꞌro ti buꞌapʉ waꞌicʉre wẽjẽ, Õꞌacʉ̃rẽ ʉ̃jʉ̃amorõpeocʉ niwĩ. Tuꞌajanʉꞌcõ, nipeꞌtirã cʉ̃ acawererãrẽ baꞌadutigʉ pijiocʉ niwĩ. Nipeꞌtirã baꞌacãrã niwã. Baꞌatoja, ti buꞌapʉ cãrĩcãrã niwã.

55 Ape nʉmʉ ñamicureacã Labán wãꞌcã, waꞌagʉtigʉ, cʉ̃ pãrãmerãrẽ, cʉ̃ põꞌrã numiarẽ miꞌmitʉocʉ niwĩ. Beꞌro “Mʉsãrẽ añurõ waꞌato”, ni sẽrĩbosacʉ niwĩ. Tuꞌajanʉꞌcõ, cʉ̃ ya diꞌtapʉ majãmitojaacʉ niwĩ.