LLUKU Temane Peangamo LLUKUni Torumu Bokumu. 1. Ye paa aili Tiopillasi, olio molemolo koleana Yesusi kinie ulu wendo orumuma pulu pulu wendo orumu kinie kanoko, yandopa wendo orumuma kanoko andoko moloringi yambomane pe olio temane toko siringi mele, aku temanemo “Sike.” nimbu tondolo mundupu pilimolo kanumu yambo aisilini ‘Aku temanemo bokuna kamu molopili tamili.’ ningu boku toringi. Akumunge pe kelepo nane kepe ‘ ‘Temanemonga pulumu paa pilipu konjembo.’ nimbu ou pulu pulu wendo orumu mele kepe yandopa ulu lupe lupema wendo orumu mele kepe akuma pali walsipu pilipu konjipu molorunduna nane ‘Aku ulumando yambo marene Tiopillasi nundu temane toko ungu mane silimele mele aku sipe wendo orumu uluma nu pilieni.’ nimbu, ‘Nane nundu ulumanga pali paa sike wendo orumu mele temane topo nimbu siembo.’ nimbu, boku topo nu simbu kinie papu.’ nimbu pilipulie aku temanemo topo i bokumu tokoro. Ye Nomi Kingi Erote kolea Judia nokopa molorumu kinie Pulu Yemo popo tonjirimu ye te molorumu,* yunge imbi Sekaraya. Pulu Yemo popo tonjiringi yambomanga talape tenga imbi Apaya, Sekaraya yu kanu talapemonga ye te. Sekaraya menu ambo Illisapete Pulu Yemo popo tonjiringi yemanga talape tenga ambo te. Eltenga pea pulu pulu anda kolepamo Pulu Yemo popo tonjiringi yemanga pulu pulu ye nomi aili Erono.** Aku ambo yetolo moloringili mele Pulu Yemone kanopa ‘Yambo sumbi nilitolo.’ nimbe kanorumu. Eltene yunge ungu manema kinie “Yamboma teai.” nirimu unguma pali pilku liku teko konjiku moloringili. Nakolo Illisapete we wayongono perimu, ambolango te naa meringili. Elte we ambu anda lelko moloringili. Walse Sekarayanga talapemone Pulu Yemo popo toko kaloringi kongono tenjiringi kinie yu kepe pea Pulu Yemonga kumbikerena kanu kongonomo tenjiringi. Aku tenjiku molkolie niringimuni, Pulu Yemo popo tonjiringi yemane teringi mele tengendo enenga talapena ye te Pulu Yemo popo toko kaloringi ulke tembele akumunge suluminiana suku ‘Nae pupe mune tolemo paura kekumu yambomanga nimbe kalonjimbenje piliemili.’ ningu kou kate teringi. Aku tekolie ‘Sekaraya yu kanu kongonomo tenjimbe.’ ningu kanoringine yu ulke tembele suluminiana suku pupe mune toli paura kekumu kalonjipurumu. Aku tepa angilirimu kinie ulke tembelena we yamboma maku toko Pulu Yemo popo toringi koleana yambo aisili Pulu Yemo kinie ungu ningu angiliringi. ⸤Sekaraya mune toli paura kekumu kalonjipe angilirimu kinie⸥ kanu paura kekumu kalonji pu opu teringi polomonga ki umbukundu Ailimunge angello te omba mona angilirimu kanorumu. Akumu kanopalie pungu pungu nimbe pipili aili tepa kolorumu. Kanu kinie angellomone yundu nimbendo: “Sekaraya, pipili naa koloi.” nirimu. “Nu Pulu Yemo kinie mawa teleno mele Pulu Yemo yuni pilirimu. Nunge ambomo kango te kanopa limbe. Yunge imbi “Jono” ningu leani. Yu molombamonga nu konopu aili teko siku kamele akoko moloni. Yu mengele kinie yambo aisili konopu singí. Ailimuni yu kanopa ye aili peangamo nimbe kanomba. No waene kinie no tondoloma kinie walsikale kepe paa naa nopili. Anumunge olona we sukundu molomba kinie Pulu Yemonga Mini Kake Telimu omba yunge konopuna molopa kapola temba. “Isirele yambomane enenga Aili Pulu Yemo* liku bulu siringi yambomanga aisili Jonone tembamonga altoko konopu alowa teko Aili Pulu Yemo pea altoko pilku kapola kapola molonge. ⸤Pulu Yemone ungu umbu tonjirimuma pilipe yamboma nimbe sirimu ye⸥ Illainja tondolo pepili uluma tepa molorumu mele Jono yu aku sipe tondolo pepili uluma tepa molomba. Aku sipe tondolo pepili uluma tepa molombamonga lapalini konopu alowa teko ambolangoma kelko konopu monjingíla; Pulu Yemonga ungu manema liku su silimele yambomane konopu alowa teko, konopu sumbi nili yambomane telemele mele ‘Aku sipu teamili.’ ningu molongela; Jono yuni tembamonga Ailimu ombá kinie Ailimu yunge ungumu sumbi siku pilku lingí yambo talape te molongela.” nimbe angellomone Sekarayando nirimu. Aku nirimu kinie pilipelie Sekarayane angellomondo walsipelie nimbendo: “Aku nikinumu nambe tepo nane ‘Sike nikinu.’ nimbu pilimbuye?” nirimu. “Na anda lepo nanga ambomo ambu lerimu kanumu. Pe i nikinumu nambe tepa wendo ombamondo nikinuye?” nirimu. Angellomone pundu topa nimbendo: “Nanga imbi Geperiele. Na Pulu Yemonga kumbikerena angilio. I kinié nundu nikiru mele Pulu Yemone “Aku siku nipui.” nimbe lipe mundumuna nundu ombo i temane peangamo topo sikiru. Nakolo nane “Kango mengele.” nikirumu ‘Kolo tokomonje?’ ningu pilkinu kene i ulumu ou wendo naa opili nu ungu naa nili moloni. Pe “Wendo ombá.” nikiru mele amboma ambolango olona monjikulie melemelemanga walema omba pulimo mele aku sipe walema omba pumbe kinie i nikiru ungumu paa sike wendo ombá.” nirimu. Aku siku ungu ningu angiliengili Sekaraya ulke tembelemonga suluminiana sukundu koronga ou pupe molopa, welea wendo naa orumuna yamboma ulsukundu yu nokoko angiliringime konopu aisili liku munduringi. Kanu kinie yu wendo ombalie nirimumuni, ungu te kerena manda naa nimbe kimuni mindi manda lepa angilirimu kinie kanokolie, ‘Sekaraya yu suluminiana suku molopalie melte omba angilili none tepa kumbikere lipe pinjimuna kanomu.’ konopu leringi. Pe ulke tembelena yunge kongono walema pora nirimu kinie yunge ulkendo purumu. Ulkendo pupe ⸤ambo Illisapete kinie pekolo moloringili kinie⸥ pe Illisapete ambolango olona monjirimu. Monjipelie oli te pakara ‘Yambomane yu naa kanangi.’ nimbe lopi tepa molorumu. Yuni nimbendo: “Kinié na kinie ulu tekemomo Ailimuni nanga nimbe tenjikimu. Na ambolango te naa merindumunge yamboma na kanoko keri kanoringi kinie pipili kolorundumunge Ailimu yuni na kondo kolomu lemo.” nirimu. ⸤Illisapete ambolango olona monjipili oli te pakara kolopa⸥ talo pakara sipemo ke topa angilirimu kinie Pulu Yemone mulu koleana angello Geperiele kolea Gallilli disiriki Nasarete taonona lipe mundurumu. Kanuna ambo wenepo te, ye te kinie ou naa peli we molorumu ambo wenepo te molorumuna mundurumu. Kanu ambo wenepomo yunge pulu lerimu yambomane ‘Yu ye te pupili.’ ningu mako toringi yemonga imbi Josepo. Kanu yemo yunge anda kolepa te ⸤ye nomi kingi⸥ Depisi. Ambo wenepomonga imbi Maria. Maria molorumuna angello Geperiele ombalie yundu nimbendo: “Ambomo, nu molonuna na okoro. Nu malo. Ailimu nu pea tapu toko molembele.” nirimu. Nakolo kanu ungumu pilipelie yu konopu aisili lipe mundupelie, ‘A! I nikimumu nambolka unguri nimbe nikimunje?’ nimbe pilirimu. Angellomone yundu nimbendo: “Maria, Pulu Yemone nu kanopa peanga kanokomo kene pipili naa koloyo. Pílie. Nu pe olona kango te monjikulie menimu. Mengolie yunge imbi “Yesusi” ningu leani. Yu ye nomi molomba, yu imbi lelko ‘Paa Olandopa Molemomonga Malo.’ ningíla; Aili Pulu Yemone ‘Yunge anda kolepa Depisi Isirele yambomanga ye nomi kingi tondolomo molorumu mele yu aku sipe molopili.’ nimbéla; Enenga anda kolepa Jekopone kalopa lirimu yamboma yuni kamu kamu nokombala; Yu ye nomi kingi ailimu molopa mindi pumbe.” nirimu. Mariane angellomondo nimbendo: “I nikinu ulumu nambe tepa tembamondo nikinuye? Na ye te naa purundu kanumu.” nirimu. Angellomone yundu nimbendo: “Nu molonine Paa Olandopa Yemonga Mini Kake Telimu omba nunge olona kango te monjinjimbe. Aku tembamonga kango nuni menimu yu kango kake telimu molomba; yu imbi lelkolie ‘Pulu Yemonga Malo’.* ningíla. ⸤Pulu Yemone nu “Tembo.” nikimu mele sike temba. Ulu tondolo te “Tembo.” nimbelie terimu mele niembo.⸥ Nunge pulu lemo ambo Illisapetendo “Ambo wayongono pelemo.” nilimele nakolo kinié yu ambo ambu lepili oli te pakara kolopa talo pakara sipemo ke topa angilipili yu kango te olona monjikimu kanumu. Pulu Yemone ulu manda naa temba ulu te paa naa pelemo. Yuni uluma pali kapola telemo kanumu.” nirimu.* ⸤Angellomone yundu aku sipe nirimu kinie pilipelie⸥ Mariane nimbendo: “Na Ailimunge kongono kendemande ambomo molio. Nuni nikinu mele Pulu Yemo yuni na kinie aku sipe tepili.” nirimu. Kanu kinie angellomone Maria mundupe kelepa yu purumu. ⸤Mulu koleana angellomone Mariando ungu nimbe pora sipelie kelepa purumu kinie⸥ pe Maria kolea Judia disiriki pupe ma pangi tenga ola taono te lerimuna purumu. Pupe akuna ye Sekarayanga ulkena suku pupelie ambo Illisapete kanopa “Na okoro.” nirimu kinie kanguluringili. Illisapetene Marianga ungumu pilirimu kinie Illisapete yunge olona ambolangomo pukue topa ola manie terimu pilirimu. Kanu kinie Pulu Yemonga Mini Kake Telimu Illisapetenga konopuna pupe molopa kapola terimu kinie “I siku i siku ni.” nirimu mele Illisapetene ungu tondolo tepa nimbelie nimbendo: “Ambo molemelemanga pali nu malo. Ambomanga pali Pulu Yemone nu olandopa tepa konjirimu. Ambolango nu olona monjilinomo kepe yuni tepa konjimbela.* Na ambo keri te molonduna nanga Ailimunge anumu nu onumunge na konopu aisili lipu mundukuru. Aku tenumunge na kinie teko peanga sikinu. Nu ongolie “Na okoro.” ninuna komuni pilindu kinie nanga olona molomu ambolangomo paa konopu sipe pukue topa ola manie temu. Ailimuni nundu nirimu ungumu pilkulie ‘Sike nikimu. Yuni “Tembo.” nikimu mele sike aku temba.’ ningu tondolo munduku pilirinumunge* yuni nu tepa konjikimu mele tepa konjimbe kene nu konopu siku molani.” nirimu. Illisapetene nimbe pora sirimu kinie Mariane nimbendo: “Pulu Yemo nanga Lipe Taponjipe, Mindili Nombo Molopo Kenjilio Aulkena Wendo Lipe, Kapola Molopo Molopo Konjimbu Aulkena Lipe Monjimbe Yemo kinie* na konopu paa aili tepo sikirumunge nanga konopumuni Ailimu kapi nimbe imbi ambolopa ola linjikimu. Pulu Yemo yuni yunge we ambo kendemande kerimu siye naa kolopa konopu lipe mundurumumunge nanga konopumuni aku sipe yu kapi nikimu. Yambomane pe pe kepe kalko lingí yambomane nando “Pulu Yemone nu tepa konjikimu. Nu malo.” ningí. Tondolo Pulimuni na ulu tondoloma tenjirimumunge nando aku siku ningí. Tondolo Pulimu yu ye kake telimu. Yu kinie pipili kolko pilku limele yamboma yu kondo kolopa molemo. Enene pe pe kepe kalko lingíme kepe kondo kolopa molopa mindi pumbe. Yuni yuyu ulu tondoloma terimu. Yambo kara puku enenga konopuna eneno kapi ningu molemele yamboma yuni anju anju topa makoropa mundulimo. Yamboma nomi molko koleama nokoko molemelema yuni topa manie mundupe, yamboma enenga imbime ene eneno topa manie mundumbema yuni enenga imbime ambolopa ola linjilimo.* Engelene kolemele yamboma yuni ‘Olo tepili.’ nimbe langi peangama sipe, yambo kamakoma mele teluri kepe naa sipe “We pai.” nimbe makorolemo. Yuni olionga pulu pulu anda kolepalimendo “Tembo.” nimbe, nimbe panjirimu ungumu komu naa sipe pilipe molopalie, ⸤anda kolepa⸥ Eporayamo kinie, Eporayamo yuni yandopa yandopa kalopa lirimu yamboma kinie, enendo “Tembo.” nimbe, nimbe panjirimu mele tembando olio Pulu Yemo yunge kendemande Isirele yambo molemolo akuma yuni kondo kolopa lipe taponjimbe tepa molemo.” nirimu. Maria Illisapete kinie pea molangili oli yepoko omba purumu kinie pe Maria yu yunge ulke koleando kelepa purumu. Illisapete ambolango memba walemo wendo orumu kinie yuni kango te kanopa lirimu. Yunge ulke kere pongolo yamboma kinie yunge pulu lerimu yamboma kinie Ailimuni yu kondo aili tepa kolorumu mele pilkulie ene yu pea konopu siku moloringi. Wale yepoko pakara kangomo kanopa lipe nosipe molorumu kinie wale engaki sipemonga yamboma sukundu sukundu ongo maku tokolie yunge kangi te kopisiku makaye teko wendo liku ele tekolie niringimuni,* yunge imbimu yunge lapanga imbi manda lelko “‘Sekaraya’ niemili.” niringi nakolo kangomonga anumuni “Molo.” nimbelie “Yunge imbi ‘Jono’ nimulú.” nirimu. Enene yundu ningindu: “Eltenga pulu lemo yambo tenga imbi aku sipe naa molemo.” niringi. Kanu kinie enene “Lapane nambolka konopu lekemone, yunge imbi lepa nae nimbéne, walsipu piliemili.” ningu lapando kimuni manda leringi kinie yuni pundu topa kimuni manda lepalie “Boku siei.” nimbelie, yuni bokuna topalie nimbendo: “Yunge imbi Jono.” nirimu. Akumu kanokolie yambomane paa konopu aisili leringi. Kanu kinie walsikale Sekaraya yunge kerena kelepa ungu nimbelie Pulu Yemo kapi nirimu. Aku terimuna kanokolie yunge ulke kere pongolo yambomane pipili paa koloringi. Kolea Judia disiriki ma pangima polorumu koleamanga pali aku temanemo mindi toliku puringi. Aku ulumu piliringi kinie yambomane pali konopu liku mundukulie ningindu: “Ulu akumu we naa telemo. Ailimu i kangomo kinie molombamonga aku tekemo lemo.” ningu pilkulie “I kangomo pe nambe tepa molombanje?” niringi. Mini Kake Telimu Jono lapa Sekarayanga konopuna omba molopa kapola terimu kinie Sekaraya yuni Pulu Yemone ungu umbu tonjirimu ungu te pilipe, pe wendo ombá mele yamboma nimbe sipelie nimbendo: “Ailimu, Isirele yambomanga Pulu Yemo, yu kapi nimbu imbi ambolopo ola linjemili. Yu omba yunge yamboma lipe taponjipe umbuni tene ene ambolorumuna mindili nongo moloringi kanu umbunimunge wendo limuna* pilipulie aku teamili. Pulu Yemo yuni yunge kendemande ⸤olionga ye nomi kingi⸥ Depisini kalopa lirimu yambomanga ye tondolo peli te olio ‘Lipe taponjipe mindili nombo molopo kenjilimolo aulkena wendo lipe, kapola molopo konjimulú aulkena lipe monjipili.’ nimbe simu. (Yuni ungu umbu tonjirimuma pilku yando ningu siringi yemane pe tembamondo koronga ou ningindu:) “Yuni olio lipe taponjipe olionga opa touma topa mundunjipe,* olio kanoko keri kanoko mindili silimele yamboma ‘Aku siku naa teangi. Wendo ongo kapola molangi.’ nimbe aku siku telemele aulkena wendo limbe.”* niringi mele kinié aku temba tekemo. Olionga anda kolepalime kondo kolopa, olionga pulu pulu anda kolepa Eporayamo kinie “Tembo.” nimbe, nimbe panjipe mi lerimu mele* “komu naa sipu, nirindu mele teambo.” nimbelie aku temba tekemo. ‘Pipili naa kolko, nanga kongonomo tondolo munduku tenjiku, konopu kake tepili molko nane kanopo peanga kanolio uluma mindi mana teko mololiku pangi.’ nimbelie olionga opa toumane olio toko mindili silimelema ‘Naa teangi. Olio we molamili. Lipu taponjipu tokomele aulkena wendo limbu.’ nimbe,* nimbe panjipe mi lerimu mele ‘Teambo.’ nimbelie aku tekemo.” nirimu. “Nanga kango ⸤Jono⸥, nu kumbi lelko puku Ailimu ombá aulkemo akisinjinímunge pilkulie ningímuni, yambomane pe nundu ‘Olandopa Molemomonga ungu umbu tonjilime pilipe yando nimbe sili yemo.’* ningí. ‘Ailimu yunge aulkemo akisinjembo.’ ningulie nuni yunge yambomando i siku ningu sini: “Ailimu yuni enenga ulu pulu keri telemelema ‘Manie pupili.’ nimbe siye kolopalie ene lipe taponjipe mindili nolemelka aulkena wendo lipe, yu kinie pea molko konjingí aulkena lipe monjimbe.” ningu, aku ungumu enendo ningu sini.* Pulu Yemone olio kondo aili tepa kolopalie olio sumbulu toline molopo kololi aulkena molomoloma konopu pe nipili molomolo aulkena ‘Manda kanoko pangi.’ nimbe ‘Pa tenjipili.’ nimbe olio molemolona pa tenjilimu lipe mundukumu.” nimbe Sekarayane nirimu. Kango Jono yu ai lepa konopu tondolo pupe kapola molorumu.* Yu pe Isirele yambomanga kumbikerena kongono tepa molombando ou kolea ku leline pupe molorumu.