Mááki.
14.
kaayaq-yúpáámá paá wáinana kótámaki-oniqa íma itóraitan-onikaraqa yínata uyátárai-monoq-wayukama aapinaa-káyúkágáráqá Îtumma aúpáq yáqtoqma arááqa ikaméta náaraq umákainoqtababi abáá kéoe. 
abáá kéeta tirááe: “óniqa kaugi-kánáámá miráonatataama waayúkama ááiqa ínópoataa mi-kánáámá íma kanaaráq ónúnatae.” téta tirááe. 
Îtuma Tááímoni kárú-nakoni naaúpaqa Béqtanibaqa nammáqá ya máitata aáwaqa kénaawana móra-inimma uyábékena anón-oqtanawiqa yaan-ákúq-mátáwékáráqá óqta-motorema yubáqtukena Îtuni aqnókáqá atíma pérakaraitata 
tébakaq-wayukama íyámma ôriq umá uráitata tirááe: “nôraq itana min-áté-ákúq-nómmá paá atíma pérakaraiyo? kaumo-tíyááká-tíyááká-óqtámmá (300) wáiye. nôraq itana min-áté-ákúq-nómmá íma kéyimenawaq meyámmá matáiyo? 
ááqibo meyámmá matáikakaatati mi-méyámmá oótamma íma wái-kayukama kanaaráq yiminé iné.” téta áá awááguraawana 
Îtuma timá yímikaiye: “wemmá ayúwáaro! nôraq itaráq áá awááguraao? wemá keqtábámá íráqôniq uráiye. 
áwáyoq-wayukama keráwáqtê máqte-kanaama paá mánobo! tikáinama aati-aatimá yíwáqnaa kanaaráq ínoe. ááqibo kemá keráwákáráqá máqte-kanaama íma paá mánune. 
wemá kanaa uráiye. wemá áqnáabaqa ketúraqa átê-akuq-nokaraqa puyónúna-kanaayaba pétikaraiye. 
ítáaro! máqtepaqa ketí átê-wataama abarokáq timá yímikai-marukaqa wení íbêq mirái-waigoma abarokáq timá-yimiyana wenáwîqa íma awikáinoe.” téna Îtuma tiráiye. 
titana Yúqtaati Itakáárioti iyápó-aanabike-nakoma uyátárai-monoq-wayukayopaqa kóurena tiráiye: “kemá tíwáqnaa onaq Îtumma yáqtoqma áwîqme ínóe.” 
titata yimuqá ôriq umá makéta meyámmá amínéta tirááe. tewana Yúqtaatima aúyánámmá iténa “nói-tupaama Îtumma oyaa umá yiráátenuno?” téna ítama táíq uréna kanaayábá abáá-abaa kéiye. 
yammá itoraí-óníq-kánááráqá áqnáae-wagaabaqa kótáma-ki-kanaaraqa tipi-típi-araaqa ikákaawata Îtuni iyápó-annama ítama aónaraae: “náakaraqa ení kótámaki-oniqa ko kauma akánúnataabiyo?” tewana 
Îtuma iyápó-annabike kaayaq-wáyúkámá mayaí-áímmá timáyímikena tiráiye: “naa márûkaqa peráiyana móra-nakoma nommá yaqména kéyinaka wenanaaépaqa okaao. 
naammá peráinaka min-náákóní aboámá timá ámekaao ‘tirááti-nakoma kétiye ketí naaúpaqa ketí iyápó-annagaraqa kótámaki-oniqa naí-námmá náakarabiyo?’ timáqtuwena 
wemá anón-amuraaq-namma tiráátiniye. máqte-qtataaqa yokaa-yokaa umátikarainaka mikáqá kótámaki-oniqa kaumá tíkáakaao!” timáqtuweta 
kóureta naa márûkaqa péketa máqtemma Îtu timá yími-qtataaqa paá aónareta kótámaki-oniqa kaumakááye. 
énaikaqa Îtu wení iyápó-annagaraqa iráitata 
yaareráqá aáwaqa kénaawana Îtu tiráiye: “keráwápíké móra-nakoma ítama táíq umátikanena wemá kemmá kutarurîq íniye. aáwaqa ketê náina-nakoma mirá-iniye.” titana 
yirummá ôriq kéitata móra-mora-yuma ítama aónaraiye: “keábiyo?” titana káqomma “keábiyo?” titana 
Îtu yauwéqma tiráiye: “eé títaupake kaayapíké móra-nakoma mimórá-táápépíké kegáráqá aáwaqa kénai-nakoe. 
agamátán-áípí Waayúka-Araakoni aamá tiráiniq umá miráuma ínana ááqibo kutarurîq í-nákóní anónnáma mú mikákááné. min-nákómá íma marákaraikakaatati mú mikákáá íráqôniq íne iné.” téna Îtuma tiráiye. 
aáwaqa kénaawana Îtuma yammá maténa nunamupí amuqá makéna “tíkáiye” timátuwena yímikena tiráiye: “máyáaro! ketúmiye.” téna 
wááéni-nomma káápubi maténa nunamupí amuqá makéna “tíkáiye” timátuwena yímikaitata máqtemma nátukaawana 
Îtu timá yímikaiye: “maannáma ketí naaegómíye. taíbaq-wayukayabama atíma kéguminana ónipi nokáá umáyikanena kaayóqá kémayikaiye. 
kemá kétima-timune. aran-nómmá móragaraqa ínanupo! ínanaaqa káqo-taoqa Áánûqtuni kawáá kéi-marukaqa káqomma nánúne.” timátuwaitata 
imá tiréta yúbareta Óríbêti-anubaqa kóuraae. 
Îtu timá yímikaiye: “keé keráwáqá máqtemma íbêq-nokaamma táaqa káinaqa tiyuwé kóinoe. Áánûqtuni agamatán-áípí kétiye! ‘kemá tipi-típi yabi-í-náqá ikámónata tipi-típima ókaq-okaq kóinoe.’ tiráinapoata tiyuwéta kóinoe. 
kemá tiwáutumatuwainaqa itó-uma kenókáámá Kááriribaqa ónúne.” tiráitana 
Pítaa tiráiye: “ááqibo máqtemma tébakaq-wayukama ayuwéta kóiyaqa kemá íma ayuwéqa kónune.” titana 
Îtu tiráiye: “íbêq-nokaamma kokóregoma áama íma kaayapáq tínaama emá kaumo táoqa keqtábámá tínóne. ‘min-nákómmá kemá íaonareqa íkéitaune.’” titana 
Pítaa akoqnáá umá tiráiye: “ímiye! kemá puí-kánááráqá etê puyónúne. imá ayuwéqa kónune.” titata máqtemma miráráá umá tirááe. 
Kéqtêmani-yopaqa irááwana Îtu tiráiye: “maakáq máraiyaro! nunamummá tenáá úne.” tiréna 
Pítaa Yêmitigaraqa Yóáanegaraqa yíwíqmena kéyana áaqa kaitana táíq umá yáumetaraitana arummá ôriq umá kéitana 
tiráiye: “tirummá ôriq umá kéitaqa túyánámmá kéitaqa pukónúne. máraiyaro! waagobo! karáqtuwe máaro!” titata 
waaqókáqá marabí aipaq aguréna aíqa mayánénaboana nunamummá tiráiye: 
“apááô! ketiboó! máqte-qtataaqa kanaaráq kéena maa-qtátááqá paábaq-matikaao! ááqibo ení akaígómá wárááo. ketí tikaígómá íwaraao.” téna 
yauwéré immá yú wagurááwana aónaraiye. Pítaaqtabama tiráiye: “Tááímonio! aú waguráánô? kímora-abauma íma kanaaráq karáqtuwe máqe-uraano? 
karáqtuwe mááo! nunamummá tiyo! íma karáqtuwe máiya íma nunamummá tiráánaboaq Tááqtaan áama itánóne. aágoma kaqtó kéimanibo túgoma aqnúmmá kéena túgáibaa kéiye.” téna tiráiye. 
móragaraqa keqnáámmá nunamummá timátuwena 
yauwéréna immá keqnáámmá yúgáibaa ôriq kéitata íma kanaaráq karáqtuwe máqe urétapoata yú wagurááwana aónaraiye. wemmá yauwéqma timá ámínon-aimma íma ítaraae. 
wemá kaumobáq yauwaré iréna tiráiye: “waguréqa paá wagoro! áágaaniye. íbêqa aabaúmá umáguraiye, Waayúkagon-Araaqa kemmá kutarurîq i-nákómá kúmiq-wayukati iyáápi kémaraiye. 
itó-uma kónunatiabo! aónaaro! kutarurîq umátíkarai-nakoma kéiye.” téna tiráiye. 
kétitana páátákáá Yúqtaati iyápó-annabike-nakoma iráitata wegáráqá waabámmá yáákáráqá waqtáákáráqá iréta uyátárai-monoq-wayukabike aapinaa-káyúkábíké anónuqma-wayukabikekaraq irááe. 
kutarurîq i-nákómá awaaméqá yímikena tiráiye: “kemá ámóqnaana-nakomma yáqtoqma ánnáma áméro! áwîqmeta yaákare kóoro!” tiráiye. 
Yúqtaati iréna páátákáá Îtunopaqa kéena kaayonébáké ámóqnaraitata 
yáqtoqma ánnáma ámiketa akoqnáá umá yáqtokaae. 
ááqibo móra-nakoma maéna yáámmá maténa mú mikáq anó-monoq-nakoni maqné-nákóní ááraramma agáuqtukaiye. ááqaanibo téna 
Îtuma tiráiye: “nôraq itaráq maaráuma yáákáráq waqtáákáráq yáqtoraneraq kéyeo? kemá íma moyán-árááq-náqá maéqa 
máqte-tupaaraqa keráwákáráqá anó-monoq-naupaqa maéqa aapinaammá abarokáq tiráunaqa kemmá íma yáqtoqma ánnáma ítíkikaae. ááqibo Áánûqtuni agamatán-áímmá áraimma auraíno!” titata 
máqtemma iyápó-anna-wayukama ayuwéta péqmare kóuraae. 
ááqibo móra-maabugoma wáqtô itokáikaraq Îtun-annaepaqa kégoitata yáqtorakaraawana 
wemá wáqtôma ayúqtukena unáákáqtôma aneqá íma wáikaraqa awaapáá uyaaténa kóuraiye. 
ááqibo yemá Îtumma awíqmeta mú mikákáá anó-monoq-nakoni naaúpaqa irááwata mikáqá máqtemma uyátárai-monoq-wayukama anó-kayukagaraqa aapinaa-káyúkágáráqá áíkutaawana 
ááqibo Pítaa Îtun-anaaepaqa ayáqtáápake wakéna mú mikákáá anó-monoq-nakoni naamátûpaqa pékena kawáá-wáyúkágáráqá iraráqá maraq máena kégaanitata 
ááqibo uyátárai-monoq-wayukama máqtemma káánítôre-wayukagaraqa Îtumma ikamínéta aítaa umá abáá kéomanibo íma máqe-uraiye. 
taíbaq-wayukama kaaqaari-áímmá Îtuqtabama timákáreta ááqibo mimórá-wátáámá íma kéteta káqo-kaqon-aimma netuqyaa tirááe. 
ááqibo tébakaq-wayukama itó-uma kaaqaari-áípí tirááe: 
“wemá tiráitata ítaraawana tiráiye: “maamin-ánó-mónóq-námmá waayúkama tarôq uráá-namma kemá yauwítíyuwaiyaqa kaumo-wágáábí aúgemma tarôq ónááq únnae waayúkama íma tarôq kéiya-namma tarôq ónúne.” tirááwana 
yeqtí watáagoma íma móraiq uráiye. 
mú mikákáá anó-monoq-nakoma yeqtí aúkáapimma itó-urena Îtumma aítaa umá aónarena tiráiye: “wení watáayaba yauwéqma íma kanaaráq timá abarokáq tinónô?” titana 
Îtuma páátí máqe-urena aamá ítiraitana mú mikákáá anó-monoq-nakoma móragaraqa ítama aónaraiye: “emá Metáíyabono? mú mikákáá uyátárai-manikoni áanikobono?” tiráitana Îtuma yauwéqma tiráiye: 
“máune.” téna “Waayúka-Araakoma Áánûqtuni ayáánurapaqa maraq máena wíyokoni konnákáq kumínata aónanoe.” téna tiráiye. 
mú mikákáá anó-monoq-nakoma áyámma uráitana unáákáqtômma yuráqtukena tiráiye: “nôraq itatáá káqo-kataama itánétaa kéunataabiyo? 
wenamáárîqa kaaqaari-áímmá tiqtábámá nói-tuyananaq kéitaao?” titata máqtemma yauwéqma tirááe: “wemá mú mikákáá táíq uréna puíno.” tewata 
tébakaqa Îtumma wirááti wirákáreta aúramma yawááq-ureta ikamíq-ikamiq kéeta tirááe: “náawa ikákaiyo?” tirááwata kawáá-wááyúkámá áwîqmeta iyáán-arunapo ikákaae. 
Pítaa naamátûpaqa paá máitana móra-inaaruma mú mikákáá anó-monoq-nakoni maqné-ínáárúgómá 
Pítaamma iraráqá aónarena wemmá karáqma káonena tiráiye: “emá Îtuma Náátárêtibake-nakote máqe-uraane.” titana 
Pítaa tiráiye: “ímiye. enáama íkéiteqa íma ítaraune.” téna oqtaráq kóuraitana kokóregoma áama tiráiye. 
anaaékaqa min-ínáárúgómá móragaraqa káonena móra-nakoma amakaq mái-nakomma timá ámikaiye: “wemá min-nákóní iyápómiye.” titana Pítaa 
“ímiye.” tiráiye. ááqibo pááqyamma anaaékaqa mikáq máa-kayukama Pítaamma timá ámikaae: “Kááriribake-nakoma máeboaa emá iyápó-annabike mórabi máane.” tewana 
Pítaa timá akoqnáá uréna tiráiye: “ááqibo kemá kaaqaari kétunaraa Áánuqtu tíkamine iné. min-nákómá íaonareq íkéitaune!” titana 
kokóregoma móragaraqa áama tiráitana Pítaa Îtuma tiráin-aikoma aákaq itana ítaraiye: “kokóregoma áama kaayapáq íma tíráinaama emá kaumo táoqa keqtábámá wemmá íkéitaune tínóne.” tiráin-aimma Pítaama yauwéqma aúyánámmá ítaraiye. ánibo ibiqá ôriq umá yakáiye.