38
«Йәшая»ниң иккинчи қисми •••• Һәзәкияниң еғир кесилгә гириптар болуши вә дуаси
Шу күнләрдә Һәзәкия әҗәл кәлтүргүчи бир кесәлгә муптила болди. Амозниң оғли Йәшая пәйғәмбәр униң қешиға берип, униңға: —
Пәрвәрдигар мундақ дәйду: —
— Өйүң тоғрилиқ вәсийәт қилғин; чүнки әҗәл кәлди, яшимайсән, — деди. «Шу күнләрдә Һәзәкия әҗәл кәлтүргүчи бир кесәлгә муптила болди» — бу сөзләр билән «Йәшая» дегән китапниң «иккинчи қисми» башлиниду. Кириш сөзимизни көрүң.
Һәзәкия йүзини там тәрәпкә қилип Пәрвәрдигарға дуа қилип:
— И Пәрвәрдигар, Сениң алдиңда һәқиқәт вә пак дил билән меңип жүргәнлигимни, нәзириң алдиңда дурус болған ишларни қилғанлиғимни әсләп қойғайсән, — деди.
Вә Һәзәкия жиғлап еқип кәтти.
Андин Пәрвәрдигарниң сөзи Йәшаяға йетип мундақ дейилди: —
Берип Һәзәкияға мундақ дегин: —
Пәрвәрдигар, атаң Давутниң Худаси мундақ дәйду: —
«Дуайиңни аңлидим, көз яшлириңни көрдүм; мана, күнлириңгә йәнә он бәш жил қошимән; «атаң Давут» — Һәзәкия Давут пәйғәмбәрниң он үчинчи әвлади еди. Шуниң билән Мән сени вә бу шәһәрни Асурийә падишасиниң қолидин қутқузимән; Мән сепил болуп бу шәһәрни қоғдаймән.
Шуниң билән Пәрвәрдигарниң Өзи ейтқан ишини җәзмән қилидиғанлиғини саңа испатлаш үчүн Пәрвәрдигардин мундақ бешарәтлик аламәт болидуки, Мана, Мән қуяшниң Аһаз падиша қурған пәләмпәй үстигә чүшкән сайисини он қәдәм кәйнигә яндуримән».
Шуниң билән қуяшниң чүшкән сайиси он басқуч кәйнигә янди. «...Шуниң билән қуяшниң чүшкән сайиси он басқуч кәйнигә янди» — Меродақ-Баладан (39:1) Асурийә падишаси Сәннахериб тәрипидин миладийәдин илгәрки 702-жили ғулитилди. Мошу ишму шу жилда болған болуши керәк.

Демәк, мошу икки вақиә (Һәзәкияниң кесәлдин сақайтилиши вә униң ишәшисини риғбәтләндүрүшкә берилгән карамәт мөҗизә) Асурийәниң падишаси таҗавузчилиқ қилиштин илгири, бәлким миладийәдин илгәрки 703- яки 702-жили йүз бәргән (39-баптики изаһатларни көрүң).
   2Пад. 20:7-9
 
Һәзәкияниң өз кесили тоғрилиқ хатирилири
Йәһуда падишаси Һәзәкия кесәл болуп, андин кесилидин әслигә кәлгәндин кейин мундақ хатириләрни язди:
10 — «Мән: «Өмрүмниң оттурисида тәһтисараниң дәрвазилириға бериватимән,
Қалған жиллиримдин мәһрум болдум» — дедим.
11 Мән: — «Тирикләрниң зиминида туруп Худайим Яһни, Яһни көрәлмәйдиған,
Шундақла «һәммә нәрсә йоқ болған» җайда турғанлар билән биллә туруп, инсанниму көрәлмәйдиған болдум» — дедим. «Яһни, Яһни көрәлмәйдиған» — «Яһ» дегән «Яһвәһ» дегәнниң қисқа шәкли, демәк Пәрвәрдигарниң наминиң бир хил қисқартилип ейтилиши. «Яһни, Яһни көрәлмәйдиған, шундақла «һәммә нәрсә йоқ болған» җайда турғанлар билән биллә туруп, инсанниму көрәлмәйдиған болдум» — дедим» — Һәзәкия: — «Тәһтисарада болғанда, Худани яки адәмни көрмәслиги мүмкин» демәкчи әмәс; тәкитләйдиған иш тирик туруп көрүш пурситидин мәһрум болуштур. Тәһтисараниң әһвалиниң қандақ екәнлигидин биз 14-бапта азрақ мәлумат алалаймиз.
12 Мениң туралғум чарвичиниң чедиридәк өзүмдин йөткилип кәтти;
Мән бапкар өз тоқуғинини түрүвәткинидәк һаятимни түривәттим;
У мени тоқуш дәстигаһидин кесивәтти;
Таң билән кәч арилиғида Сән Худа җенимни алисән;
13 Таң атқичә мән күтүп, өзүмни тиничландуруп жүримән,
Бирақ У ширға охшаш һәммә сүйәклиримни сундурғандәк қилиду;
Таң билән кәч арилиғида Сән Худа җенимни алисән.
14 Мән қарлиғач яки турнидәк вичирлап жүримән;
Пахтәктәк аһ-уһ уримән;
Көзлирим жуқуриға қараш билән аҗизлишип кетиду;
И рәб, мени зулум басти!
Җенимға кепил болғин! Йәш. 59:11
15 Немә десәм болар? Чүнки У маңа сөз қилди вә Өзи мошу ишни қилди!
Җеним тартқан азап түпәйлидин мән бар жиллиримда қәдәмлиримни санап бесип авайлап маңимән.
16 И Рәб, адәмләр мошундақ савақлар билән яшиши керәк;
Роһум мошу савақлардин һаятини тапиду;
Сән мени әслимгә кәлтүрүп, мени һаят қилдиң!
17 Мана, өзүмниң бәхит-течлиғим үчүн азап үстигә азап тарттим;
Маңа болған сөйгүң түпәйлидин җенимни һалакәт һаңидин чиқардиңсән;
Сән һәммә гуналиримни кәйниңгә чөрүвәттиңсән.
18 Чүнки тәһтисара Саңа рәхмәт ейталмайду;
Өлүм Сени мәдһийиләлмәйду;
Һаңға чүшиватқанлар Сениң һәқиқәт-вапалиғиңға үмүт бағлалмайду.
19 Өзүм бүгүн қилғинимдәк Саңа рәхмәт ейтидиғанлар тирикләр, тирикләрдур;
Ата болғучи оғуллириға һәқиқәт-вапалиғиңни билдүриду.
20 Пәрвәрдигар мени қутқузушқа нийәт бағлиғандур;
Биз болсақ, қалған өмримиздә һәр күни Пәрвәрдигарниң өйидә саз челип мәдһийә нахшлиримни ейтимиз!». «Биз болсақ, қалған өмримиздә һәр күни Пәрвәрдигарниң өйидә саз челип мәдһийә нахшлиримни ейтимиз!» — Худани мәдһийиләйдиған бу яхши сөзләрни қилғини билән, Һәзәкия өз көзи билән көргән икки карамәт ишни (өзиниң сақайтилиши вә 7-айәттики мөҗизини) есидә чиң сақлиған әмәс. Жуқириқи бабларда дегәндәк, Асурийә қошунлири бесип киргәндә, у Худаниң 6-айәттә хатириләнгән вәдисини унтуп, һодуқуп кәтти. Төвәндики 39-баптики вақиәдиму у «Қәдәмлиримни санап маңимән» дегән өз вәдисини унтуйду.
21 (Йәшая болса: — «Әнҗир пошкили тәйярлап, ярисиға чаплаңлар, у әслигә келиду», дегән еди 2Пад. 20:7 22 вә Һәзәкия: — «Мениң Пәрвәрдигарниң өйигә чиқидиғанлиғимни испатлайдиған қандақ бешарәтлик аламәт берилиду?» дәп сориған еди).
 
 

38:1 «Шу күнләрдә Һәзәкия әҗәл кәлтүргүчи бир кесәлгә муптила болди» — бу сөзләр билән «Йәшая» дегән китапниң «иккинчи қисми» башлиниду. Кириш сөзимизни көрүң.

38:5 «атаң Давут» — Һәзәкия Давут пәйғәмбәрниң он үчинчи әвлади еди.

38:8 «...Шуниң билән қуяшниң чүшкән сайиси он басқуч кәйнигә янди» — Меродақ-Баладан (39:1) Асурийә падишаси Сәннахериб тәрипидин миладийәдин илгәрки 702-жили ғулитилди. Мошу ишму шу жилда болған болуши керәк. Демәк, мошу икки вақиә (Һәзәкияниң кесәлдин сақайтилиши вә униң ишәшисини риғбәтләндүрүшкә берилгән карамәт мөҗизә) Асурийәниң падишаси таҗавузчилиқ қилиштин илгири, бәлким миладийәдин илгәрки 703- яки 702-жили йүз бәргән (39-баптики изаһатларни көрүң).

38:8 2Пад. 20:7-9

38:11 «Яһни, Яһни көрәлмәйдиған» — «Яһ» дегән «Яһвәһ» дегәнниң қисқа шәкли, демәк Пәрвәрдигарниң наминиң бир хил қисқартилип ейтилиши. «Яһни, Яһни көрәлмәйдиған, шундақла «һәммә нәрсә йоқ болған» җайда турғанлар билән биллә туруп, инсанниму көрәлмәйдиған болдум» — дедим» — Һәзәкия: — «Тәһтисарада болғанда, Худани яки адәмни көрмәслиги мүмкин» демәкчи әмәс; тәкитләйдиған иш тирик туруп көрүш пурситидин мәһрум болуштур. Тәһтисараниң әһвалиниң қандақ екәнлигидин биз 14-бапта азрақ мәлумат алалаймиз.

38:14 Йәш. 59:11

38:20 «Биз болсақ, қалған өмримиздә һәр күни Пәрвәрдигарниң өйидә саз челип мәдһийә нахшлиримни ейтимиз!» — Худани мәдһийиләйдиған бу яхши сөзләрни қилғини билән, Һәзәкия өз көзи билән көргән икки карамәт ишни (өзиниң сақайтилиши вә 7-айәттики мөҗизини) есидә чиң сақлиған әмәс. Жуқириқи бабларда дегәндәк, Асурийә қошунлири бесип киргәндә, у Худаниң 6-айәттә хатириләнгән вәдисини унтуп, һодуқуп кәтти. Төвәндики 39-баптики вақиәдиму у «Қәдәмлиримни санап маңимән» дегән өз вәдисини унтуйду.

38:21 2Пад. 20:7