20
Hezekiya éghir késel bolidu, dua qilidu
2Tar. 32:24; Yesh. 38:1-22
Shu künlerde Hezekiya ejel keltürgüchi bir késelge muptila boldi. Amozning oghli Yeshaya peyghember uning qéshigha bérip, uninggha: —
«Perwerdigar mundaq deydu: —
— Öyüng toghruluq wesiyet qilghin; chünki ejel keldi, yashimaysen» — dédi. 2Tar. 32:24; Yesh. 38:1
Hezekiya bolsa yüzini tam terepke qilip Perwerdigargha dua qilip: —
I Perwerdigar, Séning aldingda méning heqiqet we pak dil bilen méngip yürgenlikimni, neziring aldingda durus bolghan ishlarni qilghanliqimni eslep qoyghaysen, — dédi.
We Hezekiya yighlap éqip ketti.
Yeshaya chiqip ordidiki ottura hoyligha yetmeste, Perwerdigarning sözi uninggha yétip mundaq déyildi: —
Yénip bérip xelqimning bashlamchisi Hezekiyagha mundaq dégin: —
«Perwerdigar, atang Dawutning Xudasi mundaq deydu: —
«Duayingni anglidim, köz yashliringni kördüm; mana, Men séni saqaytimen. Üchinchi künide Perwerdigarning öyige chiqisen. «atang Dawut» — Hezekiya Dawut peyghemberning on üchinchi ewladi idi. Künliringge Men yene on besh yil qoshimen; shuning bilen Men séni we bu sheherni Asuriye padishahining qolidin qutquzimen; Özüm üchün we qulum Dawut üchün Men bu sheherni etrapidiki sépildek qoghdaymen.
(Yeshaya bolsa: — «Enjür poshkili teyyarlanglar, dédi. Ular uni élip kélip, yarisigha chapliwidi, u saqaydi. Hezekiya Yeshayadin: Perwerdigar méni saqaytip, üchinchi küni uning öyige chiqidighanliqimni ispatlaydighan’gha qandaq bésharetlik alamet bolidu? — dep sorighanidi. Yeshaya: — Perwerdigarning Özi éytqan ishini jezmen qilidighanliqini sanga ispatlash üchün Perwerdigardin shundaq bésharetlik alamet boliduki, sen quyashning pelempey üstige chüshken sayisining on basquch aldigha méngishi yaki on basquch keynige yénishini xalamsen? — dédi.
10 Hezekiya: Quyash sayisining on basquch aldigha méngishi asan; saye on bashquch keynige yansun, dégenidi. 11 Shuning bilen Yeshaya peyghember Perwerdigargha nida qildi we U quyashning Ahaz padishah qurghan pelempey basquchiliri üstige chüshken sayisini yandurup, on basquch keynige mangdurdi).
 
Babil padishahidin kelgen elchiler •••• Chong bir xataliq
2Tar. 32:31-33; Yesh. 39:1-8
12 Shu peytte Baladanning oghli Babil padishahi Mérodaq-Baladan, Hezekiyani késel bolup yétip qaptu, dep anglap, xetler hediye bilen ewetti. «Mérodaq-Baladan» — yaki «Bérodaq-Baladan». «Babil padishahi Mérodaq-Baladan... xetler hediye bilen ewetti» — Mérodaq-Baladan Asuriye padishahi Sennaxérib teripidin miladiyedin ilgiriki 702-yili ghulitildi. Mushu ishmu shu yilda bolghan bolushi kérek. Démek, bu ish, yeni 20-babta we «Yesh.» 38-39-babta teswirlen’gen ishlar «2pad.» 18:17-37 we 19-babtiki ishlardin ilgiri yüz bergen. Emdi némishqa ulardin kéyin xatirilen’gen? Mushu ish toghruluq «Yesh.» 39:1diki izahatni körüng. 13 Hezekiya bolsa elchilerning gépini tingshap, ulargha barliq xezine-ambarlirini, kümüshni, altunni, dora-dermanlarni, serxil maylarni, sawut-qorallar ambiridiki hemmini we bayliqlirining barliqini körsetti; ordisi we pütkül padishahliqi ichidiki nersilerdin Hezekiya ulargha körsetmigen birimu qalmidi.
14 Andin Yeshaya peyghember Hezekiyaning aldigha bérip, uningdin: —
«Mushu kishiler néme dédi? Ular séni yoqlashqa nedin kelgen?» — dep soridi.
Hezekiya: — «Ular yiraq bir yurttin, yeni Babildin kelgen» dédi.
15 Yeshaya yene: — «Ular ordangda némini kördi?» dep soridi.
Hezekiya: — «Ordamda bar nersilerni ular kördi; bayliqlirimning arisidin men ulargha körsetmigen birimu qalmidi» — dédi.
16 Yeshaya Hezekiyagha: Perwerdigarning sözini anglap qoyghin: —
17 — Mana shundaq künler kéliduki, ordangda bar nersiler we bügün’ge qeder ata-bowiliring toplap, saqlap qoyghan hemme Babilgha élip kétilidu; héchnerse qalmaydu — deydu Perwerdigar.
18 — Hemde Babilliqlar oghulliringni, yeni özüngdin bolghan ewladliringni élip kétidu; shuning bilen ular Babil padishahining ordisida aghwat bolidu. «Babilliqlar oghulliringni, yeni özüngdin bolghan ewladliringni élip kétidu ... ular Babil padishahining ordisida aghwat bolidu» — körünüshte addiy körün’gen mushu weqe üchün némishqa mushu qattiq jazaliq söz chiqidu? Pikrimizche, üch sewebi bar: —
(1) Hezekiya Xudagha: «Qedemlirimni sanap mangimen» dégen wedini bergenidi, lékin bu qétim Xudadin héch sorimay shundaq qilghan;
(2) Elchilerning kelgenlikidin u belkim: «hazir men «jahan’gha dangqi chiqqan ademmen», «kichik dölitimizning jahanda orni bar» dep tekebburliship ketken bolushi mumkin.
(3) Mushulardin sirt, bilishimizche Mérodaq-Baladan Asuriye impériyesige qarshi bir ittipaqni berpa qilmaqchi. U «tekellup körsitidighan» mushu pursettin paydilinip, Hezekiyani ittipaqqa qatnishishqa teklip qilghan. Özini ölümdin qutquzghanliqini, quyashning nurining «keynige yan’ghanliqi»dek intayin karamet möjizini körgen, Xudaning «Men silerni Asuriyedin qutquzimen» dégen wedisini anglighan Hezekiya qandaqmu xudasiz bir el-yurt bilen ittipaqlashmaqchi bolghandu?
«Aghwat» — pichiwétilgen adem, «Yesh.» 56:4-ayettiki izahatni körüng.
19 Hezekiya emdi öz-özige «Öz künlirimde bolsa aman-tinchliq, Xudaning heqiqet-wapaliqi bolmamdu?», dep Yeshayagha: — «Siz éytqan Perwerdigarning mushu sözi yaxshi iken» — dédi. «Öz künlirimde bolsa aman-tinchliq, Xudaning heqiqet-wapaliqi bolmamdu?» — Hezekiya mushu sözlerni yene ochuq éytishi mumkin. «Siz éytqan Perwerdigarning mushu sözi yaxshi iken» — mushu ayette, Hezekiyaning öz-özige dégenliri bashqilargha, hetta öz jemetige bolghan birxil bighem, köyümsiz pozitsiyisini bildüridu. Yeshaya dégen bésharet emeliyette yüz yildin kéyin emelge ashurulghan; waqitning sozulushi bolsa belkim Yehudaning kéyinki bir padishahi (Yosiya)ning qattiq towa qilishi tüpeylidin boldi.
20 Hezekiyaning bashqa emelliri, jümlidin uning seltenitining qudriti, uning qandaq qilip sheherge su teminlesh üchün köl, shundaqla su apiridighan nor yasighanliqi «Yehuda padishahlirining tarix-tezkiriliri» dégen kitabta pütülgen emesmidi? 2Tar. 32:30
21 Hezekiya ata-bowilirining arisida uxlidi; oghli Manasseh ornida padishah boldi.
 
 

20:1 2Tar. 32:24; Yesh. 38:1

20:5 «atang Dawut» — Hezekiya Dawut peyghemberning on üchinchi ewladi idi.

20:12 «Mérodaq-Baladan» — yaki «Bérodaq-Baladan». «Babil padishahi Mérodaq-Baladan... xetler hediye bilen ewetti» — Mérodaq-Baladan Asuriye padishahi Sennaxérib teripidin miladiyedin ilgiriki 702-yili ghulitildi. Mushu ishmu shu yilda bolghan bolushi kérek. Démek, bu ish, yeni 20-babta we «Yesh.» 38-39-babta teswirlen’gen ishlar «2pad.» 18:17-37 we 19-babtiki ishlardin ilgiri yüz bergen. Emdi némishqa ulardin kéyin xatirilen’gen? Mushu ish toghruluq «Yesh.» 39:1diki izahatni körüng.

20:18 «Babilliqlar oghulliringni, yeni özüngdin bolghan ewladliringni élip kétidu ... ular Babil padishahining ordisida aghwat bolidu» — körünüshte addiy körün’gen mushu weqe üchün némishqa mushu qattiq jazaliq söz chiqidu? Pikrimizche, üch sewebi bar: — (1) Hezekiya Xudagha: «Qedemlirimni sanap mangimen» dégen wedini bergenidi, lékin bu qétim Xudadin héch sorimay shundaq qilghan; (2) Elchilerning kelgenlikidin u belkim: «hazir men «jahan’gha dangqi chiqqan ademmen», «kichik dölitimizning jahanda orni bar» dep tekebburliship ketken bolushi mumkin. (3) Mushulardin sirt, bilishimizche Mérodaq-Baladan Asuriye impériyesige qarshi bir ittipaqni berpa qilmaqchi. U «tekellup körsitidighan» mushu pursettin paydilinip, Hezekiyani ittipaqqa qatnishishqa teklip qilghan. Özini ölümdin qutquzghanliqini, quyashning nurining «keynige yan’ghanliqi»dek intayin karamet möjizini körgen, Xudaning «Men silerni Asuriyedin qutquzimen» dégen wedisini anglighan Hezekiya qandaqmu xudasiz bir el-yurt bilen ittipaqlashmaqchi bolghandu? «Aghwat» — pichiwétilgen adem, «Yesh.» 56:4-ayettiki izahatni körüng.

20:19 «Öz künlirimde bolsa aman-tinchliq, Xudaning heqiqet-wapaliqi bolmamdu?» — Hezekiya mushu sözlerni yene ochuq éytishi mumkin. «Siz éytqan Perwerdigarning mushu sözi yaxshi iken» — mushu ayette, Hezekiyaning öz-özige dégenliri bashqilargha, hetta öz jemetige bolghan birxil bighem, köyümsiz pozitsiyisini bildüridu. Yeshaya dégen bésharet emeliyette yüz yildin kéyin emelge ashurulghan; waqitning sozulushi bolsa belkim Yehudaning kéyinki bir padishahi (Yosiya)ning qattiq towa qilishi tüpeylidin boldi.

20:20 2Tar. 32:30