39
Haywanatlarning hayatliq sirliri — dawami
Sen taghdiki yawa öchkilerning qachan tughidighanliqini bilemsen?
Jerenlerning balilighanliqini közitip baqqanmusen? Zeb. 29:9
Ularning boghaz bolghili nechche ay bolghanliqini saniyalamsen?
Ularning balilaydighan waqtidin xewiring barmu?
Ular qeddini püküp, yétip balilirini tughidu,
Ular özidiki tolghaqni chiqirip tashlaydu;
Ularning baliliri küchlinip yétilidu,
Ular dalada ösüp, anisining yénidin chiqip qaytip kelmeydu. «Ular (yawa öchkiler) dalada ösüp, anisining yénidin chiqip qaytip kelmeydu» — kéyinki «qoshumche söz»imizdiki söhbitimizni körüng.
Yawa éshekni dalagha qoyuwétip erkinlikke chiqarghan kim?
Shash éshekning noxtilirini yéshiwetken kim? «Shash éshek» — bu belkim «yawa éshek»ning yene birxil atilishi bolushi mumkin. Erebler uni yawayi haywanlar arisida qoghlap tutush eng qiyin dep qaraydu. «noxtiliri» — yaki «asaretliri».
Chöl-bayawanni uning öyi qilghanmen,
Shorluqnimu uning turalghusi qilghanmen. Ayup 24:5; Yer. 2:24
U sheherning qiyqas-sürenliridin yiraq turup uni mazaq qilidu;
U éshekchining warqirishinimu anglimaydu.
U taghlarni öz yayliqim dep kézidu,
Shu yerdiki hemme gül-giyahni izdep yüridu.
Yawa kala bolsa xizmitingge kirishke razi bolamdu?
Séning oqurungning yénida turushqa unamdu? «Yawa kala» yaki «awraq» — epsus, biz hazir bu heywetlik haywanlarni körelmeymiz. 1627-yili ularning nesli qurighan. Bu haywan nahayiti yoghan bolup, intayin küchlük idi. Uningdin bolghan haywanlardin peqet pil we su étila bar idi. Uni boyunturuqqa chétip ishqa sélish hergiz mumkin emes, elwette!
10  Yawa kalini tana bilen baghlap, tapqa chüshürelemsen?!
U sanga egiship jilghilarda méngip tirna tartamdu?
11  Uning küchi zor bolghanliqi üchün uninggha tayinamsen?
Emgikingni uninggha amanet qilamsen?
12  Danliringni öyge kötürüp ekilishni uninggha tapshuramsen?
«Danlirimni xaminimgha yighishturidu» dep uninggha ishenemsen?
 
Tögiqush
13  Tögiqush qanatlirini shadliq bilen qaqidu,
Biraq bular leylekning qanat uchliri hem peylirige yétemdu? «Tögiqush qanatlirini shadliq bilen qaqidu, biraq bular leylekning qanat uchliri hem peylirige yétemdu?» — bizning terjimimiz toghra bolsa u «Tögiqushning chirayliq qanatliri bolghini bilen, u héch uchalmaydu, leylek chirayliq uchidu» dégen menide (leylek bolsa chong, alichipar, küchlük bir qush).
Yene bir xil terjimisi: «Qanat uchliri hem peyliri méhribanliqni bildüremdu?», yeni «Tögiqushning qanatliri méhribanliqni körsetmeydu, chünki u öz tuxumlirini yerge salghandin kéyin ular bilen bezide kari bolmaydu» dégen menide bolidu.
Tögiqush toghruluq kéyinki söhbitimizni körüng.
14  U tuxumlirini yerge tashlap qoyidu,
Tuxumlirim topida issitilsun, deydu.
15  Ularning tasadipiy dessilip yanjilidighanliqini,
Dalidiki birer haywanning asanla ularni dessep-cheyleydighanliqini untuydu.
16  Balilirini özining emestek baghrini qattiq qilidu;
Uning tughutining ejri bikargha kétidu,
Biraq u pisent qilmighandek turidu. «Balilirini özining emestek baghrini qattiq qilidu; uning tughutining ejri bikargha kétidu, biraq u pisent qilmighandek turidu» — eger bashqa haywanlar tögiqushning uwisini bayqap qalghan bolsa, tögiqush ular tuxumlirimni yémisun dep, bezide özi tuxumlirini dessep chéqiwétidu.
Kéyinki söhbitimiznimu körüng.
17  Chünki Tengri uni kem eqil qilghan,
Uninggha danaliqni bermigen.
18  Halbuki, u yügürüsh aldida meydisini yuqirigha kötürginide,
At hem atliqlarni kemsitip mazaq qilidu. «U yügürüsh aldida meydisini yuqirigha kötürginide, at hem atliqlarni kemsitip mazaq qilidu» — tögiqush intayin téz yügüreleydu, chölde yaki qumluqta bolsa attin ittik mangalaydu. Uni owlash intayin tes.
 
At
19  Sen atqa küch béghishlighanmiding?
Sen uning boynigha yelpünüp turidighan yaylini kiygüzgenmiding?
20 Sen uni heywetlik purqushliri bilen ademni qorqutidighan,
Chéketkidek sekreydighan qilalamsen?
21  U esheddiylik bilen yer tatilap-zoxchup,
Öz küchidin shadlinip kétidu,
Qoralliq qoshun bilen jeng qilishqa atlinidu.
22  U qorqunchqa nisbeten külüpla qoyidu,
Héchnémidin qorqmaydu;
Qilichning bisidin u yanmaydu.
23  Oqdan, julaliq neyze,
Görzimu uning yénida sharaqshiydu,
24  U yerni achchiq hem ghezep bilen yutuwétidu,
Jeng kanayini bir anglapla hayajanlinip qin-qinigha patmay kétidu.
25  Kanaylarning awazi bilenla u: «Ayhay!» deydu,
U jengni yiraqtin purap bolidu.
U serkerdilerning towlashlirini, jengchilerning warqirashlirini xushalliq bilen anglaydu.
 
Sar we bürküt
26  Sar séning eqling bilen uchamdu,
Qanatlirini jenubqa qarap kéremdu? «Sar séning eqling bilen uchamdu, qanatlirini jenubqa qarap kéremdu?» — bu ayet, belkim, sarning pesillik köchüshini körsitidu.
27  Bürküt buyruqung bilen yuqirigha perwaz qilip kötürülemdu,
Uwisini yuqirigha salamdu? Yer. 49:16; Ob. 4
28  U qoram tashning üstide makanlishidu,
U taghning choqqisigha qonidu,
Tik qiyanimu turalghusi qilidu.
29  Shu yerdin u owni paylap bayqiwalidu,
Közliri yiraq-yiraqlarni közitidu.
30  Uning baliliri qan shoraydu;
Öltürülgenler nede bolsa, u shu yerde bolidu». «Öltürülgenler nede bolsa, u shu yerde bolidu» — bürküt hem sar toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. «Mat.» 24:28nimu körüng.   Mat. 24:28; Luqa 17:37
 
 

39:1 Zeb. 29:9

39:4 «Ular (yawa öchkiler) dalada ösüp, anisining yénidin chiqip qaytip kelmeydu» — kéyinki «qoshumche söz»imizdiki söhbitimizni körüng.

39:5 «Shash éshek» — bu belkim «yawa éshek»ning yene birxil atilishi bolushi mumkin. Erebler uni yawayi haywanlar arisida qoghlap tutush eng qiyin dep qaraydu. «noxtiliri» — yaki «asaretliri».

39:6 Ayup 24:5; Yer. 2:24

39:9 «Yawa kala» yaki «awraq» — epsus, biz hazir bu heywetlik haywanlarni körelmeymiz. 1627-yili ularning nesli qurighan. Bu haywan nahayiti yoghan bolup, intayin küchlük idi. Uningdin bolghan haywanlardin peqet pil we su étila bar idi. Uni boyunturuqqa chétip ishqa sélish hergiz mumkin emes, elwette!

39:13 «Tögiqush qanatlirini shadliq bilen qaqidu, biraq bular leylekning qanat uchliri hem peylirige yétemdu?» — bizning terjimimiz toghra bolsa u «Tögiqushning chirayliq qanatliri bolghini bilen, u héch uchalmaydu, leylek chirayliq uchidu» dégen menide (leylek bolsa chong, alichipar, küchlük bir qush). Yene bir xil terjimisi: «Qanat uchliri hem peyliri méhribanliqni bildüremdu?», yeni «Tögiqushning qanatliri méhribanliqni körsetmeydu, chünki u öz tuxumlirini yerge salghandin kéyin ular bilen bezide kari bolmaydu» dégen menide bolidu. Tögiqush toghruluq kéyinki söhbitimizni körüng.

39:16 «Balilirini özining emestek baghrini qattiq qilidu; uning tughutining ejri bikargha kétidu, biraq u pisent qilmighandek turidu» — eger bashqa haywanlar tögiqushning uwisini bayqap qalghan bolsa, tögiqush ular tuxumlirimni yémisun dep, bezide özi tuxumlirini dessep chéqiwétidu. Kéyinki söhbitimiznimu körüng.

39:18 «U yügürüsh aldida meydisini yuqirigha kötürginide, at hem atliqlarni kemsitip mazaq qilidu» — tögiqush intayin téz yügüreleydu, chölde yaki qumluqta bolsa attin ittik mangalaydu. Uni owlash intayin tes.

39:26 «Sar séning eqling bilen uchamdu, qanatlirini jenubqa qarap kéremdu?» — bu ayet, belkim, sarning pesillik köchüshini körsitidu.

39:27 Yer. 49:16; Ob. 4

39:30 «Öltürülgenler nede bolsa, u shu yerde bolidu» — bürküt hem sar toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. «Mat.» 24:28nimu körüng.

39:30 Mat. 24:28; Luqa 17:37