20
Ⱨǝzǝkiya eƣir kesǝl bolidu, dua ⱪilidu
2Tar. 32:24; Yǝx. 38:1-22
Xu künlǝrdǝ Ⱨǝzǝkiya ǝjǝl kǝltürgüqi bir kesǝlgǝ muptila boldi. Amozning oƣli Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr uning ⱪexiƣa berip, uningƣa: —
«Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —
— Ɵyüng toƣruluⱪ wǝsiyǝt ⱪilƣin; qünki ǝjǝl kǝldi, yaximaysǝn» — dedi. 2Tar. 32:24; Yǝx. 38:1
Ⱨǝzǝkiya bolsa yüzini tam tǝrǝpkǝ ⱪilip Pǝrwǝrdigarƣa dua ⱪilip: —
I Pǝrwǝrdigar, Sening aldingda mening ⱨǝⱪiⱪǝt wǝ pak dil bilǝn mengip yürgǝnlikimni, nǝziring aldingda durus bolƣan ixlarni ⱪilƣanliⱪimni ǝslǝp ⱪoyƣaysǝn, — dedi.
Wǝ Ⱨǝzǝkiya yiƣlap eⱪip kǝtti.
Yǝxaya qiⱪip ordidiki ottura ⱨoyliƣa yǝtmǝstǝ, Pǝrwǝrdigarning sɵzi uningƣa yetip mundaⱪ deyildi: —
Yenip berip hǝlⱪimning baxlamqisi Ⱨǝzǝkiyaƣa mundaⱪ degin: —
«Pǝrwǝrdigar, atang Dawutning Hudasi mundaⱪ dǝydu: —
«Duayingni anglidim, kɵz yaxliringni kɵrdüm; mana, Mǝn seni saⱪaytimǝn. Üqinqi künidǝ Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ qiⱪisǝn. «atang Dawut» — Ⱨǝzǝkiya Dawut pǝyƣǝmbǝrning on üqinqi ǝwladi idi. Künliringgǝ Mǝn yǝnǝ on bǝx yil ⱪoximǝn; xuning bilǝn Mǝn seni wǝ bu xǝⱨǝrni Asuriyǝ padixaⱨining ⱪolidin ⱪutⱪuzimǝn; Ɵzüm üqün wǝ ⱪulum Dawut üqün Mǝn bu xǝⱨǝrni ǝtrapidiki sepildǝk ⱪoƣdaymǝn.
(Yǝxaya bolsa: — «Ənjür poxkili tǝyyarlanglar, dedi. Ular uni elip kelip, yarisiƣa qapliwidi, u saⱪaydi. Ⱨǝzǝkiya Yǝxayadin: Pǝrwǝrdigar meni saⱪaytip, üqinqi küni uning ɵyigǝ qiⱪidiƣanliⱪimni ispatlaydiƣanƣa ⱪandaⱪ bexarǝtlik alamǝt bolidu? — dǝp soriƣanidi. Yǝxaya: — Pǝrwǝrdigarning Ɵzi eytⱪan ixini jǝzmǝn ⱪilidiƣanliⱪini sanga ispatlax üqün Pǝrwǝrdigardin xundaⱪ bexarǝtlik alamǝt boliduki, sǝn ⱪuyaxning pǝlǝmpǝy üstigǝ qüxkǝn sayisining on basⱪuq aldiƣa mengixi yaki on basⱪuq kǝynigǝ yenixini halamsǝn? — dedi.
10 Ⱨǝzǝkiya: Ⱪuyax sayisining on basⱪuq aldiƣa mengixi asan; sayǝ on baxⱪuq kǝynigǝ yansun, degǝnidi. 11 Xuning bilǝn Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr Pǝrwǝrdigarƣa nida ⱪildi wǝ U ⱪuyaxning Aⱨaz padixaⱨ ⱪurƣan pǝlǝmpǝy basⱪuqiliri üstigǝ qüxkǝn sayisini yandurup, on basⱪuq kǝynigǝ mangdurdi).
 
Babil padixaⱨidin kǝlgǝn ǝlqilǝr •••• Qong bir hataliⱪ
2Tar. 32:31-33; Yǝx. 39:1-8
12 Xu pǝyttǝ Baladanning oƣli Babil padixaⱨi Merodaⱪ-Baladan, Ⱨǝzǝkiyani kesǝl bolup yetip ⱪaptu, dǝp anglap, hǝtlǝr ⱨǝdiyǝ bilǝn ǝwǝtti. «Merodaⱪ-Baladan» — yaki «Berodaⱪ-Baladan». «Babil padixaⱨi Merodaⱪ-Baladan... hǝtlǝr ⱨǝdiyǝ bilǝn ǝwǝtti» — Merodaⱪ-Baladan Asuriyǝ padixaⱨi Sǝnnaherib tǝripidin miladiyǝdin ilgiriki 702-yili ƣulitildi. Muxu ixmu xu yilda bolƣan boluxi kerǝk. Demǝk, bu ix, yǝni 20-babta wǝ «Yǝx.» 38-39-babta tǝswirlǝngǝn ixlar «2pad.» 18:17-37 wǝ 19-babtiki ixlardin ilgiri yüz bǝrgǝn. Əmdi nemixⱪa ulardin keyin hatirilǝngǝn? Muxu ix toƣruluⱪ «Yǝx.» 39:1diki izaⱨatni kɵrüng. 13 Ⱨǝzǝkiya bolsa ǝlqilǝrning gepini tingxap, ularƣa barliⱪ hǝzinǝ-ambarlirini, kümüxni, altunni, dora-dǝrmanlarni, sǝrhil maylarni, sawut-ⱪorallar ambiridiki ⱨǝmmini wǝ bayliⱪlirining barliⱪini kɵrsǝtti; ordisi wǝ pütkül padixaⱨliⱪi iqidiki nǝrsilǝrdin Ⱨǝzǝkiya ularƣa kɵrsǝtmigǝn birimu ⱪalmidi.
14 Andin Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr Ⱨǝzǝkiyaning aldiƣa berip, uningdin: —
«Muxu kixilǝr nemǝ dedi? Ular seni yoⱪlaxⱪa nǝdin kǝlgǝn?» — dǝp soridi.
Ⱨǝzǝkiya: — «Ular yiraⱪ bir yurttin, yǝni Babildin kǝlgǝn» dedi.
15 Yǝxaya yǝnǝ: — «Ular ordangda nemini kɵrdi?» dǝp soridi.
Ⱨǝzǝkiya: — «Ordamda bar nǝrsilǝrni ular kɵrdi; bayliⱪlirimning arisidin mǝn ularƣa kɵrsǝtmigǝn birimu ⱪalmidi» — dedi.
16 Yǝxaya Ⱨǝzǝkiyaƣa: Pǝrwǝrdigarning sɵzini anglap ⱪoyƣin: —
17 — Mana xundaⱪ künlǝr keliduki, ordangda bar nǝrsilǝr wǝ bügüngǝ ⱪǝdǝr ata-bowiliring toplap, saⱪlap ⱪoyƣan ⱨǝmmǝ Babilƣa elip ketilidu; ⱨeqnǝrsǝ ⱪalmaydu — dǝydu Pǝrwǝrdigar.
18 — Ⱨǝmdǝ Babilliⱪlar oƣulliringni, yǝni ɵzüngdin bolƣan ǝwladliringni elip ketidu; xuning bilǝn ular Babil padixaⱨining ordisida aƣwat bolidu. «Babilliⱪlar oƣulliringni, yǝni ɵzüngdin bolƣan ǝwladliringni elip ketidu ... ular Babil padixaⱨining ordisida aƣwat bolidu» — kɵrünüxtǝ addiy kɵrüngǝn muxu wǝⱪǝ üqün nemixⱪa muxu ⱪattiⱪ jazaliⱪ sɵz qiⱪidu? Pikrimizqǝ, üq sǝwǝbi bar: —
(1) Ⱨǝzǝkiya Hudaƣa: «Ⱪǝdǝmlirimni sanap mangimǝn» degǝn wǝdini bǝrgǝnidi, lekin bu ⱪetim Hudadin ⱨeq sorimay xundaⱪ ⱪilƣan;
(2) Əlqilǝrning kǝlgǝnlikidin u bǝlkim: «ⱨazir mǝn «jaⱨanƣa dangⱪi qiⱪⱪan adǝmmǝn», «kiqik dɵlitimizning jaⱨanda orni bar» dǝp tǝkǝbburlixip kǝtkǝn boluxi mumkin.
(3) Muxulardin sirt, biliximizqǝ Merodaⱪ-Baladan Asuriyǝ imperiyǝsigǝ ⱪarxi bir ittipaⱪni bǝrpa ⱪilmaⱪqi. U «tǝkǝllup kɵrsitidiƣan» muxu pursǝttin paydilinip, Ⱨǝzǝkiyani ittipaⱪⱪa ⱪatnixixⱪa tǝklip ⱪilƣan. Ɵzini ɵlümdin ⱪutⱪuzƣanliⱪini, ⱪuyaxning nurining «kǝynigǝ yanƣanliⱪi»dǝk intayin karamǝt mɵjizini kɵrgǝn, Hudaning «Mǝn silǝrni Asuriyǝdin ⱪutⱪuzimǝn» degǝn wǝdisini angliƣan Ⱨǝzǝkiya ⱪandaⱪmu hudasiz bir ǝl-yurt bilǝn ittipaⱪlaxmaⱪqi bolƣandu?
«Aƣwat» — piqiwetilgǝn adǝm, «Yǝx.» 56:4-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.
19 Ⱨǝzǝkiya ǝmdi ɵz-ɵzigǝ «Ɵz künlirimdǝ bolsa aman-tinqliⱪ, Hudaning ⱨǝⱪiⱪǝt-wapaliⱪi bolmamdu?», dǝp Yǝxayaƣa: — «Siz eytⱪan Pǝrwǝrdigarning muxu sɵzi yahxi ikǝn» — dedi. «Ɵz künlirimdǝ bolsa aman-tinqliⱪ, Hudaning ⱨǝⱪiⱪǝt-wapaliⱪi bolmamdu?» — Ⱨǝzǝkiya muxu sɵzlǝrni yǝnǝ oquⱪ eytixi mumkin. «Siz eytⱪan Pǝrwǝrdigarning muxu sɵzi yahxi ikǝn» — muxu ayǝttǝ, Ⱨǝzǝkiyaning ɵz-ɵzigǝ degǝnliri baxⱪilarƣa, ⱨǝtta ɵz jǝmǝtigǝ bolƣan birhil biƣǝm, kɵyümsiz pozitsiyisini bildüridu. Yǝxaya degǝn bexarǝt ǝmǝliyǝttǝ yüz yildin keyin ǝmǝlgǝ axurulƣan; waⱪitning sozuluxi bolsa bǝlkim Yǝⱨudaning keyinki bir padixaⱨi (Yosiya)ning ⱪattiⱪ towa ⱪilixi tüpǝylidin boldi.
20 Ⱨǝzǝkiyaning baxⱪa ǝmǝlliri, jümlidin uning sǝltǝnitining ⱪudriti, uning ⱪandaⱪ ⱪilip xǝⱨǝrgǝ su tǝminlǝx üqün kɵl, xundaⱪla su apiridiƣan nor yasiƣanliⱪi «Yǝⱨuda padixaⱨlirining tarih-tǝzkiriliri» degǝn kitabta pütülgǝn ǝmǝsmidi? 2Tar. 32:30
21 Ⱨǝzǝkiya ata-bowilirining arisida uhlidi; oƣli Manassǝⱨ ornida padixaⱨ boldi.
 
 

20:1 2Tar. 32:24; Yǝx. 38:1

20:5 «atang Dawut» — Ⱨǝzǝkiya Dawut pǝyƣǝmbǝrning on üqinqi ǝwladi idi.

20:12 «Merodaⱪ-Baladan» — yaki «Berodaⱪ-Baladan». «Babil padixaⱨi Merodaⱪ-Baladan... hǝtlǝr ⱨǝdiyǝ bilǝn ǝwǝtti» — Merodaⱪ-Baladan Asuriyǝ padixaⱨi Sǝnnaherib tǝripidin miladiyǝdin ilgiriki 702-yili ƣulitildi. Muxu ixmu xu yilda bolƣan boluxi kerǝk. Demǝk, bu ix, yǝni 20-babta wǝ «Yǝx.» 38-39-babta tǝswirlǝngǝn ixlar «2pad.» 18:17-37 wǝ 19-babtiki ixlardin ilgiri yüz bǝrgǝn. Əmdi nemixⱪa ulardin keyin hatirilǝngǝn? Muxu ix toƣruluⱪ «Yǝx.» 39:1diki izaⱨatni kɵrüng.

20:18 «Babilliⱪlar oƣulliringni, yǝni ɵzüngdin bolƣan ǝwladliringni elip ketidu ... ular Babil padixaⱨining ordisida aƣwat bolidu» — kɵrünüxtǝ addiy kɵrüngǝn muxu wǝⱪǝ üqün nemixⱪa muxu ⱪattiⱪ jazaliⱪ sɵz qiⱪidu? Pikrimizqǝ, üq sǝwǝbi bar: — (1) Ⱨǝzǝkiya Hudaƣa: «Ⱪǝdǝmlirimni sanap mangimǝn» degǝn wǝdini bǝrgǝnidi, lekin bu ⱪetim Hudadin ⱨeq sorimay xundaⱪ ⱪilƣan; (2) Əlqilǝrning kǝlgǝnlikidin u bǝlkim: «ⱨazir mǝn «jaⱨanƣa dangⱪi qiⱪⱪan adǝmmǝn», «kiqik dɵlitimizning jaⱨanda orni bar» dǝp tǝkǝbburlixip kǝtkǝn boluxi mumkin. (3) Muxulardin sirt, biliximizqǝ Merodaⱪ-Baladan Asuriyǝ imperiyǝsigǝ ⱪarxi bir ittipaⱪni bǝrpa ⱪilmaⱪqi. U «tǝkǝllup kɵrsitidiƣan» muxu pursǝttin paydilinip, Ⱨǝzǝkiyani ittipaⱪⱪa ⱪatnixixⱪa tǝklip ⱪilƣan. Ɵzini ɵlümdin ⱪutⱪuzƣanliⱪini, ⱪuyaxning nurining «kǝynigǝ yanƣanliⱪi»dǝk intayin karamǝt mɵjizini kɵrgǝn, Hudaning «Mǝn silǝrni Asuriyǝdin ⱪutⱪuzimǝn» degǝn wǝdisini angliƣan Ⱨǝzǝkiya ⱪandaⱪmu hudasiz bir ǝl-yurt bilǝn ittipaⱪlaxmaⱪqi bolƣandu? «Aƣwat» — piqiwetilgǝn adǝm, «Yǝx.» 56:4-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.

20:19 «Ɵz künlirimdǝ bolsa aman-tinqliⱪ, Hudaning ⱨǝⱪiⱪǝt-wapaliⱪi bolmamdu?» — Ⱨǝzǝkiya muxu sɵzlǝrni yǝnǝ oquⱪ eytixi mumkin. «Siz eytⱪan Pǝrwǝrdigarning muxu sɵzi yahxi ikǝn» — muxu ayǝttǝ, Ⱨǝzǝkiyaning ɵz-ɵzigǝ degǝnliri baxⱪilarƣa, ⱨǝtta ɵz jǝmǝtigǝ bolƣan birhil biƣǝm, kɵyümsiz pozitsiyisini bildüridu. Yǝxaya degǝn bexarǝt ǝmǝliyǝttǝ yüz yildin keyin ǝmǝlgǝ axurulƣan; waⱪitning sozuluxi bolsa bǝlkim Yǝⱨudaning keyinki bir padixaⱨi (Yosiya)ning ⱪattiⱪ towa ⱪilixi tüpǝylidin boldi.

20:20 2Tar. 32:30