27
Tur toƣruluⱪ yǝnǝ bir bexarǝt — Tur xǝⱨirini qirayliⱪ kemigǝ ohxitix
1 Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: —
2 Sǝn, i insan oƣli, Tur toƣruluⱪ bir mǝrsiyǝni aƣzingƣa elip uningƣa mundaⱪ degin: —
3 I dengizlarning kirix aƣzida turuⱪluⱪ, dengiz boyliridiki kɵp ǝllǝr bilǝn sodilaxⱪuqi, Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —
«I Tur, sǝn «Mening güzǝllikim kamalǝtkǝ yǝtti!» deding.□ «I dengizlarning kirix aƣzida turuⱪluⱪ...» — ibraniy tilida «kirix aƣzi» degǝn sɵz «jüplük xǝklidǝ», qünki turning ikki porti bar idi. ■ Əz. 28:12
4 Sening qegraliring bolsa dengizlarning otturisida idi;
Seni yasiƣanlar güzǝllikingni kamalǝtkǝ yǝtküzdi.
5 Ular barliⱪ tahtayliringni Senirdiki ⱪariƣaylardin yasiƣan;
Sanga moma üqün ular Liwandin kedir dǝrihini epkǝlgǝn;
6 Palaⱪliringni Baxandiki dub dǝrǝhliridin yasiƣan;
Palubangni sǝmxit dǝrǝhliridin yasap,
Kupros dengiz boyidiki pil qixi bilǝn nǝⱪixligǝn.■ Yǝx. 2:13
7 Yǝlkining Misirdin kǝltürülgǝn kǝxtilik libastin yasalƣan, u sanga tuƣ bolƣan;
Sayiwining bolsa dengiz boyidiki Elixaⱨdiki kɵk wǝ sɵsün rǝhtlǝrdin idi; □ «Elixaⱨ» — bǝlkim Kuprosni kɵrsitidu.
8 Zidondikilǝr ⱨǝm Arwadtikilǝr sening palaⱪ urƣuqiliring idi;
Sǝndǝ bolƣan danixmǝnlǝr, i Tur, sening yol baxliƣuqiliring idi.
9 Gǝbaldiki aⱪsaⱪallar wǝ uning danixmǝnliri sǝndǝ bolup, kawakliringni etǝtti;
Dengiz-okyandiki barliⱪ kemilǝr wǝ ularning dengizqiliri mal almaxturuxⱪa yeningƣa kelǝtti.
10 Parslar, Ludtikilǝr, Liwiyǝdikilǝr ⱪoxunƣa tizimlinip, sening lǝxkǝrliring bolƣan;
Ular ⱪalⱪan-dubulƣilirini üstünggǝ esip, seni ⱨǝywǝtlik ⱪilƣan; □ «Liwiyǝdikilǝr» — «Liwiyǝ» yaki «Libya» ibraniy tilida «Put» degǝn sɵzdur.
11 Arwadtikilǝr ⱪoxuning bilǝn ⱨǝr tǝripingdǝ sepilliringda turup kɵzǝttǝ bolƣan;
Gammadtikilǝrmu munarliringda turƣan;
Ular ⱪalⱪan-ⱪorallirini ǝtrapingƣa, sepilliringƣa esip ⱪoyƣan;
Ular güzǝllikingni kamalǝtkǝ yǝtküzgǝn;
12 Tawarliringning mol bolƣanliⱪidin Tarxix sanga heridar bolƣan;
Mǝⱨsulatliringƣa ular kümüx, tɵmür, ⱪǝlǝy, ⱪoƣuxun tegixip bǝrgǝn.□ «Tarxix» — ⱪǝdimki zamanlarda dengiz sodisi bilǝn dangⱪi qiⱪⱪan «Tarxix» dǝydiƣan üq yurt bar boluxi mumkin idi. Birinqisi, ximaliy Afriⱪida (ⱨazirⱪi Marakǝx ǝtrapida); ikkinqisi Ispaniyǝ, üqinqisi Əngliyǝ idi. Muxu yǝrdǝ bǝlkim Ispaniyini kɵrsitidu.
13 Jawan, Tubal wǝ Mǝxǝk sǝn bilǝn soda ⱪilƣan;
Ular tawarliringƣa adǝmlǝrning janliri, mis ⱪaqa-ⱪazanlarni tegixkǝn.□ «Jawan» — ⱨazirⱪi Gretsiyǝdur. Tubal wǝ Mǝxǝk ǝslidǝ ⱨazirⱪi Türkiyǝ zeminida yaxiƣan ikki ⱪǝbilǝ idi. Keyin ular Rusiyǝ tǝrǝpkǝ kɵqüp kǝtkǝn boluxi mumkin. «adǝmlǝrning janliri» — ⱪullar degǝnlik.
14 Torgamaⱨ jǝmǝtidikilǝr mǝⱨsulatliring üqün atlar, jǝng atliri wǝ ⱪeqirlarni tegixip bǝrgǝn.
15 Dedandikilǝr sǝn bilǝn sodilaxⱪan;
Dengiz boyliridiki kɵp hǝlⱪ sanga heridar bolƣan;
Ular sanga dǝndan, ǝbnus yaƣiqini tɵligǝn;
16 Suriyǝ ⱪol ⱨünǝrliringning mol bolƣanliⱪidin sanga heridar bolƣan;
Ular mǝⱨsulatliringƣa mawi yaⱪutlar, sɵsün rǝhtlǝrni, kǝxtilǝrni, nǝpis kanap rǝhtlǝrni, marjanlarni, ⱪizil yaⱪutlarni tegixip bǝrgǝn.□ «Suriyǝ ⱪol ⱨünǝrliringning mol bolƣanliⱪidin sanga heridar bolƣan...» — bǝzi kona kɵqürmǝ nushilarda «Aram» (Suriyǝ) ǝmǝs, «Edom» deyilidu: 18-ayǝttǝ «Dǝmǝxⱪ» (Suriyǝning paytǝhti) toƣruluⱪ sɵz bolƣaqⱪa, «Edom» bǝlkim toƣridur.
17 Yǝⱨuda wǝ Israil zeminidikilǝrdinmu sǝn bilǝn sodilaxⱪuqilar bolƣan;
Tawarliringƣa ular Minnitning buƣdayliri, peqinilǝr, ⱨǝsǝl, zǝytun meyi, mǝlⱨǝm dorilarni tegixip bǝrgǝn.
18 Dǝmǝxⱪ ⱪol ⱨünǝrliringning mol bolƣanliⱪidin,
Ⱨǝrhil bayliⱪliring tüpǝylidin sanga heridar bolup sanga Hǝlbonning xarablirini, aⱪ yunglarni tegixip bǝrgǝn.
19 Wedan wǝ Uzaldin qiⱪⱪan Jawandikilǝr mǝⱨsulatliringƣa soⱪulƣan tɵmür, ⱪowzaⱪdarqin, egirni tegixkǝnidi.
20 Dedan sanga at toⱪumlirini tegixip bǝrgǝn;
21 Ərǝbistan wǝ Kedardiki barliⱪ xaⱨzadilǝr sanga heridar boldi;
Sanga pahlanlar, ⱪoqⱪarlar wǝ ɵqkilǝrni tegixip bǝrgǝn.
22 Xeba ⱨǝm Raamaⱨdiki sodigǝrlǝr sǝn bilǝn tijarǝt ⱪilƣan;
Mǝⱨsulatliringƣa ular ⱨǝrhil sǝrhil tetitⱪular, ⱪimmǝtlik jawaⱨiratlar wǝ altun almaxturup bǝrgǝn.
23 Ⱨaran, Kannǝⱨ, Edǝndikilǝr wǝ Xeba, Axur, Hilmadtiki sodigǝrlǝr sǝn bilǝn tijarǝt ⱪilƣan;□ «Axur» — Asuriyǝ.
24 Ular sanga ⱨǝxǝmǝtlik kiyim-keqǝk, sɵsün rǝhtlǝr wǝ kǝxtilǝr, rǝngmurǝng gilǝmlǝrni tegixip bǝrgǝn;
Bularning ⱨǝmmisi tügünqǝklinip tana-arƣamqilar bilǝn qing baƣlinip, bazaringƣa kirdi.
25 Tarxixtiki kemilǝr tawarliringni kɵtürgǝn karwanlardǝk bolƣan;
Xuning bilǝn sǝn dengiz-okyanning baƣrida mal bilǝn toldurulup, intayin eƣirlixip kǝtkǝnsǝn; □ «eƣirlixip kǝtkǝn» — ibraniy tilida ikki bisliⱪ gǝp bolup, uning ikkinqi mǝnisi «ⱨɵrmǝt-abruyluⱪ bolƣan» degǝn mǝnidǝ. Xübⱨisizki, bu kinayilik gǝp idi.
26 Sening palaⱪ orƣuqiliring seni uluƣ sularƣa apardi;
Xǝrⱪ xamili seni dengiz-okyanning baƣrida parǝ-parǝ ⱪiliwǝtti;■ Əz. 17:1
27 Sening mal-mülükliring, bazarliring, dengizqiliring wǝ yol baxliƣuqiliring,
Kawakliringni ǝtküqilǝr, sǝn bilǝn sodilaxⱪan sodigǝrlǝr, sǝndǝ bolƣan barliⱪ lǝxkǝrliring,
Jümlidin arangda toplanƣan adǝmlǝrning ⱨǝmmisi sǝn ɵrülüp kǝtkǝn kününgdǝ ɵrülüp dengiz-okyanning ⱪoyniƣa ƣǝrⱪ bolup ketidu.■ Wǝⱨ. 18:9-19
28 Yol baxliƣuqiliringning aⱨ-zarliridin daladikilǝr tǝwrǝp ketidu.■ Əz. 26:10, 15
29 Palaⱪ orƣuqilarning ⱨǝmmisi,
Dengizqilar, dengizda barliⱪ yol baxliƣuqilar ɵz kemiliridin qüxidu;
Ular ⱪuruⱪluⱪta turidu;
30 Ular sanga ⱪarap awazini anglitip,
Ⱪattiⱪ aⱨ-zar kɵtüridu;
Ular topa-qang qiⱪirip bexiƣa qaqidu;
Ular küllǝr iqidǝ eƣinaydu.
31 Ular seni dǝp qaqlirini qüxürüp ɵzlirini taz ⱪilip, bɵz kiyimlǝrgǝ oraydu;
Ular ⱪattiⱪ matǝm tutup sǝn üqün zor dǝrd-ǝlǝm iqidǝ yiƣlaydu.□ «bɵz kiyimlǝr» — matǝm tutux yaki ⱪattiⱪ towa ⱪilixni bildürǝtti. ■ Yǝr. 48:37
32 Ular aⱨ-zarlirini kɵtürginidǝ sǝn üqün bir mǝrsiyǝni oⱪup, sǝn toƣruluⱪ ⱨaza ⱪilip mundaⱪ dǝydu:
— «Tur dengiz-okyanlar otturisida, ⱨazir jimjit ⱪilinƣan!
Əsli kim uningƣa tǝng kelǝlǝytti?
33 Mǝⱨsulatliring dengiz-okyanlardin ɵtüp kǝtkǝndǝ,
Sǝn kɵp hǝlⱪlǝrni ⱪanaǝtlǝndürgǝn;
Bayliⱪliring wǝ tawarliringning molluⱪi bilǝn yǝr yüzidiki padixaⱨlarni beyitⱪansǝn.
34 Sǝn sularning qongⱪur tegidǝ dengiz-okyanlar tǝripidin parǝ-parǝ ⱪilinƣanda,
Tawarliring ⱨǝm arangda bolƣan top-top adǝmliringmu ɵrülüp ƣǝrⱪ bolup kǝtti.
35 Barliⱪ dengiz boyidikilǝr sanga ⱪarap alaⱪzadǝ bolƣan;
Ularning padixaⱨliri dǝⱨxǝt ⱪorⱪup, ularning yüzlirini sur basⱪan.
36 Hǝlⱪlǝr arisidiki sodigǝrlǝr sanga ⱪarap «ux-ux» ⱪildi;
Sǝn ɵzüng bir wǝⱨxǝt iding, ǝmdi ⱪaytidin bolmaysǝn»».□ «sodigǝrlǝr sanga ⱪarap «ux-ux» ⱪildi» — «ux-ux ⱪilix» kona jǝmiyǝttǝ mǝshirǝ ⱪilixni bildüridu. ■ Əz. 26:21
□27:3 «I dengizlarning kirix aƣzida turuⱪluⱪ...» — ibraniy tilida «kirix aƣzi» degǝn sɵz «jüplük xǝklidǝ», qünki turning ikki porti bar idi.
□27:7 «Elixaⱨ» — bǝlkim Kuprosni kɵrsitidu.
□27:10 «Liwiyǝdikilǝr» — «Liwiyǝ» yaki «Libya» ibraniy tilida «Put» degǝn sɵzdur.
□27:12 «Tarxix» — ⱪǝdimki zamanlarda dengiz sodisi bilǝn dangⱪi qiⱪⱪan «Tarxix» dǝydiƣan üq yurt bar boluxi mumkin idi. Birinqisi, ximaliy Afriⱪida (ⱨazirⱪi Marakǝx ǝtrapida); ikkinqisi Ispaniyǝ, üqinqisi Əngliyǝ idi. Muxu yǝrdǝ bǝlkim Ispaniyini kɵrsitidu.
□27:13 «Jawan» — ⱨazirⱪi Gretsiyǝdur. Tubal wǝ Mǝxǝk ǝslidǝ ⱨazirⱪi Türkiyǝ zeminida yaxiƣan ikki ⱪǝbilǝ idi. Keyin ular Rusiyǝ tǝrǝpkǝ kɵqüp kǝtkǝn boluxi mumkin. «adǝmlǝrning janliri» — ⱪullar degǝnlik.
□27:16 «Suriyǝ ⱪol ⱨünǝrliringning mol bolƣanliⱪidin sanga heridar bolƣan...» — bǝzi kona kɵqürmǝ nushilarda «Aram» (Suriyǝ) ǝmǝs, «Edom» deyilidu: 18-ayǝttǝ «Dǝmǝxⱪ» (Suriyǝning paytǝhti) toƣruluⱪ sɵz bolƣaqⱪa, «Edom» bǝlkim toƣridur.
□27:23 «Axur» — Asuriyǝ.
□27:25 «eƣirlixip kǝtkǝn» — ibraniy tilida ikki bisliⱪ gǝp bolup, uning ikkinqi mǝnisi «ⱨɵrmǝt-abruyluⱪ bolƣan» degǝn mǝnidǝ. Xübⱨisizki, bu kinayilik gǝp idi.
■27:28 Əz. 26:10, 15
□27:31 «bɵz kiyimlǝr» — matǝm tutux yaki ⱪattiⱪ towa ⱪilixni bildürǝtti.
□27:36 «sodigǝrlǝr sanga ⱪarap «ux-ux» ⱪildi» — «ux-ux ⱪilix» kona jǝmiyǝttǝ mǝshirǝ ⱪilixni bildüridu.